Тижорат банкларида касса ишини ташкил этиш, нақд пул ва бошқа қимматликларни инкассация қилишга доир Йўриқнома (АВ томонидан 29.06.2018 й. 3028-сон билан рўйхатга олинган Марказий банк Бошқарувининг 28.04.2018 й. 16/21-сонли қарори билан тасдиқланган)

Функция недоступна

Ўзбекистон Республикаси

Адлия вазирлигида

2018 йил 29 июнда 3028-сон

билан рўйхатга олинган

Ўзбекистон Республикаси

Марказий банки Бошқарувининг

2018 йил 28 апрелдаги

16/21-сонли қарорига

ИЛОВА

Тижорат банкларида касса ишини ташкил этиш, нақд пул

ва бошқа қимматликларни инкассация қилишга доир

ЙЎРИҚНОМА

Мазкур Йўриқнома тижорат банкларида касса ишини ташкил этиш, нақд пул ва бошқа қимматликларни инкассация қилиш тартибини белгилайди.

1-БОБ. УМУМИЙ ҚОИДАЛАР

1. Ушбу Йўриқномада қуйидаги тушунчалардан фойдаланилади:

айланма касса - банк иш куни давомида касса ҳужжатлари асосида нақд пул ва бошқа қимматликларни қабул қилиб олиш, санаб-саралаш, ўраб-боғлаш ҳамда уларни бошқа қимматликлардан алоҳида сақлаш ва чиқим қилиш учун банк касса тармоғида ташкил этилган кирим ва чиқим кассалари ёки кирим-чиқим кассаси;

банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассалар - мини банк кассаси, банк хизматлари офиси кассаси, махсус касса ва бошқа барча турдаги кассалар;

банкомат - банк пластик картаси сақловчисига ўз-ўзига хизмат кўрсатиш режимида нақд пулдаги ва бажарилган бошқа операциялар бўйича слипларни олиш, шунингдек банк пластик картаси орқали асосий ва қўшимча операцияларни амалга ошириш, жумладан маблағларни ҳисобга киритиш ва ҳисобдан чиқариш, банк пластик картасининг баланси ва банкдаги ҳисобварақ қолдиғи ҳолати тўғрисида ахборот олиш ва паролларни ўзгартириш имконини берувчи электрон-механик мослама;

валюта қимматликлари - нақд чет эл валютаси, чет эл валютасидаги қимматли қоғозлар, чет эл валютасидаги тўлов ҳужжатлари ва соф қуйма олтин;

инкассация пункти - бозор ва савдо мажмуалари ҳудудида фаолият юритаётган хўжалик субъектлари томонидан инкассация сумкаларига (қопларига) солинган нақд пул тушумларини инкассация хизмати ходимига топшириладиган махсус жой (хона);

инкассация хизмати - хўжалик юритувчи субъектлар, шунингдек банклар, банкларнинг филиаллари ва алоҳида бўлинмаларига тегишли бўлган нақд пул ва бошқа қимматликларни инкассация қилиш, ташиш ҳамда кузатиб бориш хизмати;

қайта санаш кассаси - банк иш куни давомида инкассаторлар гуруҳи томонидан йиғиб келинган ҳамда кечки касса ходимларидан қабул қилиб олинган инкассация сумкаларидаги (қопларидаги), шунингдек қайта санаш учун касса мудири томонидан топширилган нақд пул ва бошқа қимматликларни қайта санашга мўлжалланган касса;

касса операциялари - касса ҳужжатлари асосида нақд пул ва бошқа қимматликларни кирим ёки чиқим қилиш, қайта санаш, саралаш, ўраб-боғлаш, алмаштириб бериш ҳамда инкассаторлардан қабул қилиб олиш ёки уларга ташиш учун топшириш;

касса тармоғи - нақд пул ва бошқа қимматликлар билан касса операцияларини бажариш ҳамда уларнинг бут сақланишини таъминлаш учун ташкил этилган кирим, чиқим, қайта санаш ва кечки кассалар ҳамда пул омборлари жойлашган ҳудуд;

касса ҳужжатлари - белгиланган тартибда расмийлаштирилиб, нақд пул ва бошқа қимматликларни кирим ёки чиқим қилиш учун, шунингдек инкассаторлардан қабул қилиб олиш ёки уларга ташиш учун топширишда асос бўлиб хизмат қилувчи ҳужжатлар;

кечки касса - банк иш куни якунланганидан сўнг, инкассаторлар гуруҳидан нақд пул ва бошқа қимматликлар солинган ёки бўш инкассация сумкаларини (қопларини) қабул қилиб олиш ҳамда иш куни узайтирилган кассаларда иш якунлангач, улардаги нақд пул ва бошқа қимматликлар қолдиғини қабул қилиб олиш, шунингдек дам олиш ва байрам кунлари ишлайдиган кассаларга мадад пулларини бериш учун ташкил этилган касса;

қимматликлар - банк касса тармоғига сақлаш учун ёки гаров таъминоти сифатида топширилган ва ўз қийматига эга бўлган барча қимматликлар (қимматбаҳо металл ва тошлардан тайёрланган буюмлар, сақлаш учун топширилган қимматли қоғозлар, мулклар ва мулкий ҳуқуқларни тасдиқловчи ҳужжатлар, қатъий ҳисобда турувчи бланклар).

кирим кассаси - банкда ўз ҳисобварағига эга бўлган хўжалик юритувчи субъектлардан банк иш куни давомида кирим касса ҳужжатлари асосида нақд пул ва бошқа қимматликларни қабул қилиб олувчи касса;

нақд пуллар - Ўзбекистон Республикаси Марказий банки (бундан буён матнда Марказий банк деб юритилади) томонидан турли номиналлардаги банкнот ва тангалар кўринишида муомалага чиқарилган пуллар;

пул омбори - банк биносининг касса тармоғи жойлашган ҳудудда тегишли техник талаблар асосида қурилган ҳамда нақд пул ва бошқа қимматликларни сақлаш учун мўлжалланган омбор;

сайёр касса - банкнинг махсус жиҳозланган автомашинасида жойига чиққан ҳолда, жисмоний шахслар томонидан тақдим этилган тўлов ҳужжатларига асосан, тўловларни нақд пулда ёки банк карталари орқали қабул қилиб олувчи касса;

слип - банк картасидан фойдаланилган ҳолда терминал ёки банкоматда кирим ёки чиқим операциялари бажарилганлигини тасдиқловчи ва ўзида бажарилган операцияларнинг суммаси, тури, санаси, шунингдек банк картаси, терминал ёки банкоматни идентификация маълумотларини ўзида акс эттирувчи терминал ёки банкомат квитанцияси;

чакана амалиётлар кассаси - банк иш куни давомида жисмоний шахслардан касса ҳужжатлари асосида нақд пул ва бошқа қимматликларни қабул қилиб олиш ёки чиқим қилиш, шунингдек уларнинг банк карталари орқали тўловларни қабул қилиш ҳамда валюта айирбошлаш шохобчаси ва чакана касса хизматларининг бошқа турларини кўрсатиш учун ташкил этилган касса;

чиқим кассаси - банкда ўз ҳисобварағига эга бўлган хўжалик юритувчи субъектларга банк иш куни давомида чиқим касса ҳужжатлари асосида нақд пул ва бошқа қимматликларни чиқим қилувчи касса;

инкасса хонаси - нақд пул тушумлари солинган ва белгиланган тартибда пломбаланган сумкани (қопни) бевосита мижоздан қабул қилиб олиш учун мўлжалланган хона.

1-1. Мазкур Йўриқнома мақсадлари учун тижорат банки, банк ва банк филиали деганда қонунчиликда ўрнатилган тартибда Банк депозиторларининг миллий ахборот базасида хос рақам (уникал код)га эга бўлган тижорат банки филиаллари, амалиёт бошқармалари, банк хизматлари офислари (марказлари) ва бошқа алоҳида бўлинмалар тушунилади.

2-БОБ. БАНКДА КАССА ИШИНИ ТАШКИЛ ЭТИШ

2. Банкда нақд пуллар ва бошқа қимматликлар билан касса операцияларини бажариш, банк кассасидаги нақд пул ва бошқа қимматликларни бут сақлаш ҳамда уларни ташиш, банк касса тармоғини ҳамда банк биноси ва бинодан ташқарида кассаларни қуриш, жиҳозлаш ва қўриқлаш ишларини мазкур Йўриқнома ҳамда қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда ташкил этилиши лозим.

3. Бош банк томонидан бир йилда камида бир маротаба ўз тасарруфидаги банк филиалларида касса ишини ташкил этилиши ва касса операцияларини бажаришда мазкур Йўриқнома талабларига риоя этилиши текширилиши лозим.

Бош банк ходимлари текшириш натижасида банк филиалида аниқланган хато ва камчиликларни ушбу Йўриқнома талабларига асосан бартараф этиш юзасидан амалий ёрдам кўрсатишлари шарт.

4. Банк ўз мижозларига касса хизматини кўрсатиш учун алоҳида ажратилган касса тармоғига ҳамда касса ходимларига эга бўлиши лозим.

5. Нақд пул ва бошқа қимматликларнинг бут сақланиши учун жавобгар бўлган ҳамда касса операцияларини бажарувчи барча ходимлар билан (шу жумладан, кечки кассанинг бухгалтер-назоратчиси билан ҳам) моддий жавобгарлик тўғрисида шартнома тузилади.

6. Банк кассирлари ўраб-боғлаган нақд пул ва бошқа қимматликларнинг боғламлари (дасталари) банк кассирлари ёки мижозлар томонидан (касса ходимлари кузатуви остида) қайта саналганида камомад (тўловга яроқсиз, қалбаки пуллар ва қимматликлар) аниқланса, аниқланган камомад суммаси учун ушбу боғламни (дастани) шакллантирган кассир қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда моддий жавобгар ҳисобланади.

7. Банкнинг касса тармоғи, ташкил этиладиган кассалар Банклар ва уларнинг филиаллари биноларида касса тармоқларини тузилишига қўйиладиган техник талабларга (рўйхат рақами 2816, 2016 йил 26 июль) тўлиқ риоя этилган ҳолда қурилиши ҳамда қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда жиҳозланган бўлиши шарт.

8. Банк томонидан мижозларга касса хизматларини кўрсатиш учун банк (филиал) биносида ва бинодан ташқарида ташкил этилган барча турдаги кассаларни қурилиши, зарурий асбоб-ускуналар билан жиҳозланиши, касса узелининг тайёрлиги ва дастурий-техник воситалар билан жиҳозланганлиги бўйича Бош банк мутахассислари томонидан берилган ижобий хулоса асос бўлиб ҳисобланади.

9. Банк раҳбари, бош бухгалтери ва касса мудири касса ишини тўғри ташкил этиш, нақд пуллар ва бошқа қимматликлар бут сақланишини таъминлаш ҳамда мижозларга ушбу Йўриқнома талаблари асосида касса хизматлари кўрсатилиши учун масъулдирлар.

Банк томонидан мижозларга касса хизматини кўрсатиш банк ва мижоз ўртасида тузилган шартномага асосан мазкур Йўриқномада белгиланган тартибда амалга оширилади.

11. Банкда касса операцияларини бажариш ва мижозларга касса хизматини кўрсатиш учун айланма касса ва чакана амалиётлар кассалари ташкил этилади.

12. Айланма касса банк биносида ташкил этилиб, банк мижози бўлган хўжалик юритувчи субъектларга касса хизматларини кўрсатади ҳамда унга тегишли бўлган барча банкнот ва тангалар ҳисоби 10101 - "Айланма кассадаги нақд пуллар" ҳисобварағида юритилади.

13. Банк айланма кассаси орқали хўжалик юритувчи субъектларга касса хизматларини кўрсатишда, бухгалтерия бўлими ходимларини четлаб ўтган ҳолда кассир томонидан касса ҳужжатларининг ижро учун қабул қилиниши тақиқланади.

14. Банк томонидан жисмоний шахсларга кўрсатилаётган чакана касса хизматлари тури ҳамда касса операцияларининг ҳажмидан келиб чиққан ҳолда, Бош банк рухсати билан аҳолидан омонатларни қабул қилиш, қайтариш ва уларга ҳисобланган фоизларни тўлаш, коммунал, солиқ ва бошқа бир марталик тўловларни қабул қилиш, шунингдек валюта айирбошлаш хизматларини кўрсатиш учун (миллий ва хорижий валюталарда алоҳида ёки бирлаштирилган ҳолда) чакана амалиётлар кассалари ташкил этилиши мумкин.

Чакана амалиётлар кассаларини банк биносида ва бинодан ташқарида ташкил этилиши мумкин.

Мижозларга касса хизматларини кўрсатиш мақсадида банк (филиал) биносидан ташқарида мини банк кассаси, банк хизматлари офиси кассаси ва махсус кассалар ҳам ташкил этилиши мумкин.

15. Банк биносида ва банк биносидан ташқарида ташкил этилган  чакана амалиётлар кассаларида касса операциялари билан биргаликда валюта айирбошлаш операциялари ҳам амалга оширилган тақдирда, улардаги нақд пул ва қимматликлар ҳисоби банкнинг ҳисоб сиёсатига мувофиқ юритилади.

16. Мижозларга касса хизматини кўрсатиш банк ходимлари томонидан қабул қилиб олинган касса ҳужжатлари асосида амалга оширилади. Банк кассаси орқали мижоз бажарадиган барча касса операцияларига асос бўлиб хизмат қилувчи касса ҳужжатлари мижоз томонидан тўлдирилади. Компьютерда расмийлаштирилиб, чоп этилган ҳамда мижоз томонидан имзоланган ҳужжатлар ҳам банк кассирлари томонидан қабул қилишини мумкин, қатъий ҳисобда турувчи бланклар бундан мустасно.

17. Касса операцияларини бажариш учун асос бўлган барча касса ҳужжатларининг белгиланган тартибда расмийлаштирилиши (тегишли ҳисобварақларни тўлиқ ва тўғри акс эттирилиши, ҳужжатдаги мижоз имзосининг банкка тақдим этилган имзо намунасига мос келиши, мижознинг шахсини тасдиқловчи ҳужжатдаги маълумотларни касса ҳужжатида тўғри қайд этилиши) ҳамда уларнинг ҳисобини юритилиши (мижозга чиқим касса операцияларини унинг ҳисобварағидаги маблағлари доирасида бажарилиши) учун банк бухгалтериясининг тегишли ходимлари масъул ҳисобланади.

18. Банк биносида ёки биносидан ташқарида ташкил этган кассаларда бажарилган касса операцияларининг бухгалтерия ҳисоби Ўзбекистон Республикаси банкларида касса амалларининг бухгалтерия ҳисобини юритиш қоидаларига (рўйхат рақами 1602, 2006 йил 24 июль) мувофиқ юритилади.

Банкнинг бухгалтерия бўлимидаги масъул ходим ҳар куни ҳар бир касса ҳужжатини қайд этиш ва уларга тартиб рақамларини кетма-кет қўйиб бориш ҳамда касса ҳужжатларини кассирларга топширишда мазкур Йўриқноманинг 1-иловасида келтирилган кирим кассаси журналидан ва чиқим кассаси журналидан фойдаланади.

19. Ҳақиқатда бажарилмаган касса операциялари бўйича касса ҳужжатларини расмийлаштириб қўйишга, хусусан мижоз томонидан банк кирим кассасига нақд пулларни топширмасдан ва чиқим кассасидан нақд пулларни олмасдан, кирим ва чиқим касса ҳужжатларини бир вақтда расмийлаштириш тақиқланади.

20. Банк Бошқаруви ҳамда банк филиали раҳбарлари касса ходимларининг ишини самарали ва сифатли ташкил этиш, нақд пул ва бошқа қимматликларнинг дахлсизлигини таъминланган ҳолда сақлаш учун зарур бўлган сейфлар (металл шкафлар) ва уларни ташиш учун темир аравачалар, мебель ва жиҳозлар, муҳр, тўртбурчак муҳр, техник воситалар (пул санаш, саралаш, ўраб-боғлаш учун зарур ускуналар ва бошқа зарурий ашёлар) билан таъминлашлари шарт.

21. Касса ходимларига ўзларининг шахсий нақд пуллари ва бошқа қимматликларини, банк кассасидаги нақд пул ва бошқа қимматликлар билан бирга сақлаши тақиқланади.

22. Банк касса тармоғида ишлаётган ҳар бир ходим шу жумладан, касса мудири ҳам ўзининг лавозим мажбуриятида белгилаб берилган вазифа ва топшириқларни ушбу Йўриқнома талаблари асосида бажаришга масъулдир. Касса ходимига ишониб топширилган нақд пул ва қимматликларни асоссиз тарзда бошқа шахсларга топшириш ёки лавозим вазифаси бўйича ўзига юклатилган касса операцияларини бошқа ходимлар томонидан бажарилиши тақиқланади.

23. Иш тажрибаси, билими ва кўникмалари етарли бўлмаган ходимларни нақд пул ва бошқа қимматликлар билан касса операцияларини мустақил равишда бажаришлари тақиқланади.

24. Банкнинг касса тармоғи жойлашган ҳудудни кузатиш ва уни ўрганиш учун бегона шахсларга имконият берилмаслиги ва касса тармоғида жойлашган барча касса хоналарининг (касса кабиналарининг) эшиклари ички тарафдан қулфланувчи мосламалар билан таъминланган ҳамда банк иш куни давомида ушбу эшиклар қулфланган бўлиши лозим.

25. Кирим ва чиқим кассаси кассирлари касса ҳужжатларини имзолаш ваколатига эга бўлган бухгалтерия ва бошқа масъул ходимларнинг имзо намуналари билан, касса ҳужжатлари билан ишловчи бухгалтерия ходимлари эса кассирларнинг имзо намуналари билан таъминланган бўлишлари лозим.

Ушбу ходимларни ўз вақтида имзо намуналарининг рўйхати билан таъминлаш ва зарурат туғилганда мазкур рўйхатни янгилаш ҳамда эскисини қайтариб олиш, (қайтариб олинган имзо намуналари алоҳида йиғмажилдга тикилган ҳолда пул омборида бир йил муддатга сақланиши, йил тугаганидан сўнг, банк архивига топширилиши) шунингдек қайд этилган масала ижроси бўйича назоратни ўрнатиш банкнинг бош бухгалтери томонидан амалга оширилиши керак.

Имзо намуналари рўйхати банк раҳбари томонидан тасдиқланиши ҳамда ушбу рўйхатни ҳар йилнинг 1 январь ҳолатига янгилаб турилиши талаб этилади.

26. Банк филиалларида нақд пул ва бошқа қимматликлар билан касса операцияларини тўғри бажарилиши, нақд пуллар ва қимматликларни бутлигини таъминланиши, касса ишларини мазкур Йўриқнома талаблари асосида ташкил этилиши Бош банк томонидан доимий назоратга олиниши лозим.

Банкда текшириш ўтказиш учун Бош банк раҳбари ёки унинг ўринбосари томонидан имзоланган хизмат фармойиши асос бўлиб ҳисобланади. Пул омбори ва касса тармоғидаги нақд пул ва бошқа қимматликларни тафтиш қилиш учун муддати кўрсатилган бир марталик гувоҳнома берилади.

3-БОБ. КИРИМ КАССА ОПЕРАЦИЯЛАРИНИ БАЖАРИШ

27. Банк кассасига кирим қилинаётган нақд пуллар ва бошқа қимматликлар кассирлар томонидан сараланган ва доналаб саналган ҳолда қабул қилиниши шарт.

Банк кассаларига нақд пулларни қабул қилиш қуйидаги ҳужжатларга асосан амалга оширилади:

а) банк мижозлари бўлган хўжалик юритувчи субъектлардан мазкур Йўриқноманинг 2-иловасидаги нақд пулларни топшириш эълони бўйича;

б) банк ходимлари томонидан банкка етказилган зарарни қоплаш учун, хизмат сафарига олинган бўнакнинг сарфланмаган қисмини қайтариш ва бошқа шу каби ҳолатларда банк ходимларидан мазкур Йўриқноманинг 3-иловасидаги кирим касса ордери (банк фаолияти билан боғлиқ бўлган нақд пулдаги кирим операцияларини, хусусан банкнинг бир ҳисобварағидаги нақд пулларини иккинчи бир ҳисобвараққа кирим қилишда, шунингдек олиб келинган мадад пулларини банк кассасига кирим қилишда фойдаланилади) бўйича;

в) жисмоний шахслардан коммунал тўловларни қабул қилиш, аҳолига коммунал хизмат кўрсатувчи ташкилотлар томонидан ишлаб чиқилган махсус бланклар бўйича;

г) жисмоний шахслардан бир марталик (солиқ тўловларидан ташқари) тўловларни мазкур Йўриқноманинг 4-иловасига мувофиқ шаклдаги аҳолидан бир марталик тўловларни қабул қилиш бланки бўйича;

д) аҳолидан банк депозит ҳисобварақларига омонатларни нақд пулда қабул қилиш мазкур Йўриқноманинг 3-иловасига мувофиқ шаклдаги кирим касса ордери бўйича;

е) жисмоний шахслардан солиқ тўловларини қабул қилиш мазкур Йўриқноманинг 5-иловасига мувофиқ шаклдаги жисмоний шахснинг солиқ тўловлари учун махсус бланки асосида амалга оширилади.

28. Нақд пулларни топшириш эълони уч қисмдан - "эълон", "квитанция" ва "ордер"дан иборат. Ушбу кирим ҳужжатининг "эълон" қисми кунлик касса ҳужжатларига тикилади, "квитанция" қисми кирим кассаси кассири томонидан имзоланган ва кассанинг муҳри босилган ҳолда нақд пулни топширган мижозга, "ордер" қисми эса бухгалтерия ходимига берилади.

Кирим касса ордери уч нусхада тўлдирилади. Унинг биринчи нусхаси кунлик касса ҳужжатларига тикилади, иккинчи нусхаси бухгалтерия ходимларига ва учинчи нусхаси кирим кассаси кассирининг имзоси ва муҳри қўйилган ҳолда нақд пулни топширган банк ходимига берилади.

Банк бир ҳисобварақдаги нақд пулларни иккинчи бир ҳисобвараққа кирим қилишда кирим касса ордери икки нусхада расмийлаштирилади ҳамда унинг биринчи нусхаси кунлик касса ҳужжатларига тикилади ва иккинчи нусхаси бухгалтерия ходимларига берилади.

Фуқаролардан солиқ тўловларини қабул қилишда фойдаланиладиган жисмоний шахснинг солиқ тўловлари учун махсус бланки уч қисмдан - "хабарнома", "патта" ва "кирим ордери"дан иборат. Махсус бланкнинг "кирим ордери" деб номланган қисми кунлик касса ҳужжатларига тикилади, "патта" қисми солиқни тўлаган жисмоний шахсга ва "хабарнома" қисми (банкнинг бухгалтерия бўлинмаси ходимлари томонидан) тегишли туман (шаҳар) давлат солиқ инспекциясига, уларнинг сўровномасига асосан тақдим этилади.

29. Хўжалик юритувчи субъект банк кассасига нақд пулларни топширишдан олдин бухгалтерия бўлими ходимларига мурожаат этиши лозим. Бухгалтерия ходимлари кирим касса ҳужжатларини Ўзбекистон Республикаси банкларида бухгалтерия ҳисобини юритиш ва бухгалтерия ишларини ташкил қилиш тартиби тўғрисидаги йўриқнома (рўйхат рақами 1834, 2008 йил 11 июль) талаблари асосида тўғри расмийлаштирилганлигини текшириб, уларни кирим касса журналига қайд этган ҳолда кирим кассаси кассирига топширади.

30. Кирим кассаси кассири кирим ҳужжатларини қабул қилишда:

ҳужжат банкнинг бухгалтерия ходимлари томонидан имзоланганлигини;

ушбу имзоларнинг кассирда сақланаётган имзо намуналарига мос келишини;

ҳужжат мижоз томонидан имзоланганлигини;

ҳужжатда кўрсатилган сумманинг рақам ва сўзлар билан тўғри ёзилганлигини ҳамда уларнинг ўзаро мослигини текширади ва кирим касса журналига имзо қўйиб, кирим касса ҳужжатларини қабул қилиб олганлигини тасдиқлайди.

31. Кирим кассаси кассири кирим ҳужжати бўйича мижозни чақириб, у топшираётган нақд пулларини саралаб ва бирма-бир санаб, қабул қилиб олади.

Мижоз нақд пулларни бир вақтнинг ўзида бир қанча ҳисобварақларга кирим қилиш учун бир нечта кирим ҳужжатлари асосида топширса, бундай ҳолларда кассир нақд пулни ҳар бир кирим ҳужжати бўйича алоҳида қабул қилиб олиши шарт.

Кирим кассаси кассири мижоздан нақд пулларни қабул қилиб олаётганида, унинг столи устида қабул қилинаётган пуллардан бошқа нақд пул ва бошқа қимматликлар бўлмаслиги, кассир томонидан аввал қабул қилинган барча пуллар стол тортмаларида, металл шкафларда ёки сейфларда сақланиши керак.

Кирим кассаси кассирининг иш жойи шундай жиҳозланган бўлиши керакки, унда нақд пулларни топшираётган мижозга, унинг пулларини кассир томонидан саралаш, санаш жараёнини бевосита кузатиш учун имконияти яратилган бўлиши керак.

32. Кассир мижознинг нақд пулларини қабул қилиб олганидан сўнг, кирим касса ҳужжатида кўрсатилган суммани, саралаб ва санаб қабул қилинганида ҳақиқатда чиққан нақд пуллар суммаси билан таққослаб кўради. Тафовут аниқланмаса кирим кассаси кассири:

нақд пулларни топшириш эълонининг "эълон", "квитанция" ва "ордер" қисмларига имзо қўйиб, квитанция қисмига муҳр босади ҳамда уни мижозга беради;

кирим касса ордерларининг учта нусхасига ҳам имзо қўйиб, учинчи нусхасига муҳр босади ва уни мижозга беради.

33. Мижоз томонидан топширган нақд пуллар суммаси кирим ҳужжатидаги суммадан:

кам бўлса, мижозга етишмаётган суммани топшириш ёки кирим касса ҳужжатини қайтадан расмийлаштириш;

кўп бўлса, мижозга ортиқча сумма қайтарилади ёки кирим касса ҳужжатини қайтадан расмийлаштириш таклиф этилади.

Мижоз кирим касса ҳужжатини қайтадан расмийлаштирган тақдирда, бухгалтерия ходими кирим касса журналидаги тегишли (дастлабки) сумма устидан чизиқ тортади ва ҳақиқатда топширилган нақд пул суммасини ёзиб, қайта расмийлаштирилган ҳужжатни белгиланган тартибда кирим кассаси кассирига топширади.

34. Кирим касса ҳужжатлари бухгалтериянинг кирим касса журналида қайд этилиб, кирим кассаси кассирига тақдим этилганидан сўнг, мижоз томонидан банк кассасига нақд пуллар топширилмаса, кассир ушбу кирим касса ҳужжатини бухгалтерия ходимига қайтариб бериши лозим. Бунда банк кассасига мижоз томонидан нақд пуллар нима сабабдан топширилмаганлиги аниқлангач, бухгалтерия ходими кирим касса журналидаги тегишли ёзувлар устидан чизиқ тортади ва ушбу тузатиш кассир имзоси билан тасдиқланади. Ушбу ижро этилмаган кирим касса ҳужжати банк бош бухгалтери хабардор этилган ҳолда бухгалтерия ходими томонидан йўқ қилинади.

35. Кассир банк иш куни давомида қабул қилиб олган нақд пулларни мазкур Йўриқноманинг 7-бобида белгиланган тартибда саралайди, санайди ва ўраб боғлайди.

Мижоз томонидан топширилаётган нақд пуллар орасидан шубҳали, тўловга яроқсиз ёки қалбаки пуллар аниқланганда, кирим кассаси кассири бу ҳақида касса мудирига хабар қилиши ҳамда бундай пулларни текшириш учун унга топшириши шарт.

Банк касса мудири шубҳали пулларни тўловга яроқли ёки яроқсиз эканлиги бўйича асосланган ҳолда хулоса чиқаришга қийналса, бундай ҳолларда шубҳали пулларни мазкур Йўриқноманинг 15-бобида белгиланган тартибда мижоз аризасига асосан экспертизага қабул қилиниши мумкин.

36. Фавқулодда вазиятлар, бахтсиз ҳодисалар оқибатида нақд пуллар жиддий шикастланган бўлса, уларнинг ҳақиқийлиги ва тўловга яроқли эканлигига тўлиқ ишонч ҳосил қилингач, банк касса мудирининг рухсати билан улар муомалага яроқли пулларга алмаштириб берилиши мумкин.

Банк кассаларига топширилган шикастланган, лекин тўловга яроқли эканлиги шубҳа уйғотмайдиган банкнот ва тангаларни алмаштириб берилиши, бухгалтерия ўтказмаларисиз, ҳеч қандай касса ҳужжатлари расмийлаштирилмаган ҳолда амалга оширилади.

37. Шикастланган, лекин "тўловга яроқли" банкнотлар алмаштириб берилганида, уларга "Алмаштирилган" деган банк кассирининг тўртбурчак муҳри босилади. Шикастланган банкнотларга, унинг алмаштирилган санаси, пулнинг ҳақиқийлигини кўздан кечирган касса ходимининг фамилияси, исми ва отасининг исми кўрсатилиб, имзоси қўйилади. Шикастланган банкнотлар "эскирган" пуллар тоифасига ўтказилади.

Шикастланган, лекин "тўловга яроқли" банкнотларнинг бутлигини сақлаш мақсадида, кассирларга ушбу банкнотларни бутун ҳолда калькага ёки юпқа қоғозга ёпиштириш шунингдек, табиий эскириш, кислота тўкилган ёки ёнғин оқибатида куйган пулларни алоҳида ўраб-боғлаш тавсия этилади. Банк кассирлари томонидан шикастланган, лекин "тўловга яроқли" пулларни полимер материаллар (скотч, целлофан ва бошқалар) билан елимлаш қатъиян ман этилади.

38. Кассирлар томонидан банкнот ва тангаларнинг тўловга яроқли эканлигини аниқлашда қийинчилик туғилса, бундай ҳолда якуний хулосани касса мудири, зарур ҳолларда эса банк раҳбари қабул қилади.

Мижоз томонидан банк кассасига топширилаётган нақд пуллар орасида "тўловга яроқсиз" ёки "қалбаки" пуллар мавжуд эканлиги аниқланиб, ушбу ҳолат касса мудири томонидан тасдиқланса, бундай ҳолатда мижозга бу ҳақида батафсил ва асосли тушунтиришлар берилиши шарт. Мижоз банк кассасига топшираётган нақд пулини "тўловга яроқсиз" эканлигига ишонч ҳосил қилгач, бундай банкнотга кирим кассаси кассирининг банк номи туширилган "Алмаштириб бериш рад этилди" ёзувли тўртбурчак муҳри босилади ва мазкур қарорни қабул қилган касса ходимининг имзоси қўйилади. "Алмаштириб бериш рад этилди" деган тўртбурчак муҳр босилган банкнотлар мижозга қайтариб берилмайди.

39. Мижоз касса ходимлари томонидан қабул қилинаётган пулнинг "тўловга яроқсиз" ёки "қалбаки" эканлигини асослаш бўйича билдирилган мулоҳазаларидан қониқиш ҳосил қилмаса, у ҳолда мижознинг хоҳишига кўра, унинг аризасига асосан (ушбу банкнотга ҳеч қандай муҳр босилмаган ҳолда) мазкур Йўриқноманинг 15-бобида белгиланган тартибда экспертизага қабул қилиниши мумкин.

40. Қабул қилинаётган нақд пуллар орасидан шубҳали, тўловга яроқсиз ёки қалбаки пул аниқланса, ушбу пул суммаси банк кассасига мижоздан қабул қилинган нақд пуллар суммасини ҳисоблашда ҳисобга олинмайди, балки мижозга унинг ўрнини қоплаш ёки ҳақиқатда қабул қилинган нақд пуллар суммасига кирим касса ҳужжатини қайтадан расмийлаштириш таклиф этилади.

41. Ҳар қандай ҳолатда ҳам шубҳали, тўловга яроқсиз, қалбаки пуллар мижозларга қайтариб берилмайди. Бунда банкда аниқланган:

шубҳали пул экспертизага қабул қилинганида, бундай пулнинг номинал қиймати бўйича 90141 - "Экспертизага қабул қилинган банкнотлар, тангалар ва бошқа бойликлар" ҳисобварағига кирим қилиш учун мазкур Йўриқноманинг 6-иловасига мувофиқ шаклда балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича кирим касса ордери расмийлаштирилиши лозим;

қалбаки ёки тўловга яроқсиз пулнинг ҳар бир донасини 1 сўм шартли баҳода 90145 - "Тўловга яроқсиз банкнот ва тангалар" ҳисобварағига кирим қилиш учун балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича кирим касса ордери расмийлаштирилиши керак. Қалбаки пул бўйича мазкур Йўриқноманинг 81-банди талаблари асосида тегишли чоралар кўрилиши лозим.

42. Кирим кассаси кассири қабул қилиб олган нақд пулларни, зарур ҳолларда, банк иш куни давомида касса мудирига бир неча марта топшириши мумкин. Бундай ҳолларда ҳар сафар, кирим кассаси кассири нақд пулларни касса мудирига топширишдан аввал, ҳақиқатда қабул қилиб олган нақд пулларини кирим кассаси ҳужжатларида қайд этилган суммаларга мос келишини текшириши, топшираётган нақд пул боғламлари (дасталарини) қайта санаб кўриши лозим. Шунингдек, тегишли ёзувларни мазкур Йўриқноманинг 7-иловасига мувофиқ 155-шаклдаги китобга қайд этиб, касса мудирига имзо қўйдирган ҳолда топшириши керак.

43. Кирим кассаси кассири банк иш куни якунида кирим кассаси ҳужжатларининг умумий сонини ва умумий суммасини 155-шаклдаги китобда қайд этади ҳамда кирим касса ҳужжатлари суммасини ҳақиқатда қабул қилиб олган нақд пуллар суммаси билан таққослаб кўради. Шунингдек, сақлаш учун топширилган қимматликларни 93609 - "Сақланаётган қимматбаҳо буюмлар" балансдан ташқари ҳисобварағи бўйича расмийлаштирилган кирим касса ордерларида қайд этилган маълумотлар билан таққослайди. Тафовутлар аниқланмаса, мазкур Йўриқноманинг 8-иловасига мувофиқ 109-шаклдаги кирим касса ҳужжатларининг сони ва суммаси ҳамда сақлашга қабул қилинган қимматликлар сони ва суммаси тўғрисида маълумотнома тузади ҳамда имзолайди.

Кирим кассаси кассири ва бухгалтерия ходими 109-шаклдаги маълумотномада қайд этилган касса айланмаларини, кирим кассаси журналидаги ёзувлар билан таққослайди. Тафовутлар аниқланмаган тақдирда, кирим кассаси журналини юритувчи бухгалтерия ходими 109-шаклдаги маълумотномага, кирим кассаси кассири эса бухгалтериянинг кирим кассаси журналидаги умумий суммани тасдиқлаган ҳолда имзо қўяди. Ушбу таққослашнинг амалга оширилиши ва масъул ходимлар томонидан юқоридаги ҳужжатларнинг имзоланиши банкнинг бир кунлик кирим касса операциялари якунланганлигини ҳамда бир кунлик кирим касса операциялари тегишли ҳужжатларда тўғри қайд этилганлигини билдиради.

44. Кирим кассаси кассири кассадаги нақд пуллар қолдиғини ўраб-боғлайди ҳамда қолдиқ суммасини ўзининг 155-шаклдаги китобига қайд этади. Кирим кассаси кассири 109-шаклдаги маълумотнома билан бирга кирим касса ҳужжатларини касса мудирига топширади.

Касса мудири 109-шаклдаги маълумотномада қайд этилган ёзувларни кирим касса ҳужжатлари билан таққослайди ҳамда кассирнинг 155-шаклдаги китобида қайд этилган ёзувларни таҳлил қилади. Шунингдек, сақлаш учун топширилган қимматликларни, балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича кирим касса ордерида қайд этилган маълумотлар билан таққослаб кўради.

Тафовутлар аниқланмаса, касса мудири кирим кассасидаги барча нақд пул ва бошқа қимматликларни, кассирнинг 155-шаклдаги китобига имзо қўйган ҳолда қабул қилиб олади ва ўзининг 155-шаклдаги китобига бу тўғрисида тегишли ёзувларни қайд этади ҳамда кирим кассаси кассирининг 109-шаклдаги маълумотномаси тўғри тузилганлигини тасдиқлаган ҳолда, уни имзолайди ва кирим касса ҳужжатларини кунлик касса ҳужжатлари йиғмажилдига тикиш учун ушбу ишга масъул бўлган касса ходимига топширади.

45. Банк кассаларига банк иш куни давомида кирим қилинган барча нақд пуллар ва бошқа қимматликлар, шу иш кунининг ўзида айланма кассага кирим қилиниши ва банк балансининг тегишли ҳисобварақларида акс эттирилиши лозим.

46. Нақд пул тушумига эга бўлган мижозлардан тушум пулларини бевосита банк кассасига қабул қилиб олиш қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда амалга оширилади.

46-1. Нақд пул тушумлари солинган ва белгиланган тартибда пломбаланган сумкадаги (қопдаги) нақд пул тушумларини банк филиалига ўзлари олиб келган мижозлар мазкур Йўриқноманинг 8а-иловасига мувофиқ шаклдаги бланкни тўлдирган ҳолда инкасса хонасига топширади.

Нақд пулни қабул қилган касса ходимлари (банк иш куни мобайнида масъул касса ходимлари, банк иш куни якунлангач ёки дам олиш кунлари кечки касса ходимлари) мазкур банднинг биринчи хатбошисида кўрсатилган бланкнинг квитанция қисмига имзо қўйган ва муҳр босган ҳолда уни мижозга қайтариб беради.

Банк касса тармоғида инкасса хонаси алоҳида ёки иш ҳажмидан келиб чиққан ҳолда кирим, чиқим кассаларида ёки мижозларга касса хизмати кўрсатиладиган бошқа касса хоналарида ташкил этилади.

Банк филиалининг қайта санаш кассаси кассирлари ушбу сумкадаги (қопдаги) нақд пулларни сараланиши, саналиши, тушум пулларни мижознинг ҳисобварағига кирим қилиниши, банкдаги мижознинг бўш сумкасини (қопини) унга қайтариб бериш ҳамда ушбу касса операцияларини бажаришга доир ҳужжатларнинг расмийлаштирилиши мазкур Йўриқномада белгиланган тартибда амалга оширилади.

4-БОБ. ЧИҚИМ КАССА ОПЕРАЦИЯЛАРИНИ БАЖАРИШ

47. Банк кассасидан нақд пулларни чиқим қилиш:

а) хўжалик юритувчи субъектларга - мазкур Йўриқноманинг 9-иловасига мувофиқ шаклдаги нақд пул чеки бўйича;

б) жисмоний шахсларга - мазкур Йўриқноманинг 10-иловасига мувофиқ шаклдаги чиқим касса ордери (бевосита банк фаолияти билан боғлиқ бўлган нақд пулдаги чиқим касса операцияларини, хусусан, нақд пулларни бир ҳисобварақдан иккинчи бир ҳисобвараққа ўтказиш учун чиқим қилишда, нақд пулларни инкассация хизмати ходимларига топшириш мақсадида чиқим қилишда ҳам чиқим касса ордеридан фойдаланилади) бўйича;

в) аҳолининг банк депозит ҳисобварақларидаги омонатларини ва унга ҳисобланган фоизларни нақд пулда тўлаш мазкур Йўриқноманинг 10-иловасига мувофиқ шаклдаги чиқим касса ордери бўйича;

г) жисмоний шахснинг банк картасидан банкомат ёки терминаллар орқали нақд пуллар чиқим қилиш - автоматик тарзда, дастурий йўл билан шакллантириладиган слиплар бўйича амалга оширилади. Автомат тарзда шакллантириладиган слип - чиқим касса ордерига тенглаштирилади.

48. Банк кассасидаги терминалдан чиқим қилинган нақд пулларнинг умумий суммасига, банк иш куни охирида чиқим касса ордери расмийлаштирилади ҳамда ҳар бир слипдаги сумма мазкур Йўриқноманинг 192-бандида қайд этилган ахборотлар тасмасига алоҳида киритилиши лозим.

Банк кассасидаги терминал орқали жисмоний шахсларнинг банк пластик карталаридан нақд пулдаги чиқим касса операцияларининг ҳисоб-китоби юритиладиган ҳисобварақ бўйича кунлик чиқим айланмаларни, яъни чиқим суммалари рўйхатини чоп этган ҳолда, ундаги ҳар бир суммани тегишли слип суммаси билан таққослаб чиқиш мумкин.

Бунда тафовутлар аниқланмаса, таққослаш ишларини бажарган кассир ушбу рўйхатдаги умумий суммани имзолаши лозим. Сўнгра, ушбу рўйхат мазкур кассада терминалдан чиқим қилинган нақд пулларнинг умумий суммасига расмийлаштирилган чиқим касса ордерига илова қилган ҳолда кунлик касса ҳужжатларига тикилиши керак.

49. Банкнинг пул омбори очилганидан сўнг, касса мудири, банк раҳбари ва бош бухгалтери иштирокида айланма кассадаги нақд пуллар қолдиқлари қайта саналади ҳамда айланма кассадаги нақд пуллар қолдиғини мазкур Йўриқноманинг 11-иловасига мувофиқ 120-шаклдаги китобда қайд этилган маълумотлар билан, шунингдек 10101 - Айланма кассадаги нақд пуллар" ҳисобварағидаги қолдиқ суммага мослиги текширилади. Бунда касса мудири ўзининг 155-шаклдаги китобига берилаётган нақд пуллар суммасини қайд этади ва чиқим кассаси кассирига имзо қўйдирган ҳолда нақд миллий ва хорижий валютадаги пулларни, банк иш куни якунида ҳисоб бериш шарти билан беради.

Чиқим кассаси кассири томонидан нақд пулларни касса мудиридан қабул қилиш:

банкнотларнинг тўлиқ ва тўлиқ бўлмаган боғламларини устки накладкалардаги маълумотларга қараб текшириш йўли билан;

банкнотларнинг тўлиқ бўлмаган дасталарини эса касса мудирининг ёки у тайинлаган касса ходимининг кузатуви остида бирма-бир қайта санаш орқали;

тангалар - қопчаларга бириктирилган ёрлиқлардаги (ёки пакетлар ичидаги қоғоздаги) ёзувларга қараб текшириш орқали амалга оширилади.

50. Чиқим кассаси кассири ҳисоб бериш шарти билан касса мудиридан олган барча нақд пул ва бошқа қимматликларини ўзининг 155-шаклдаги китобида қайд этиши лозим.

51. Касса мудири ҳисоб бериш шарти билан банк чиқим кассаси кассирига нақд пулларни берганидан сўнг, кассада қолган нақд пулларни қайта ҳисоблаб, уни банк иш куни бошидаги касса қолдиғи суммасига таққослаб кўриши керак.

52. Нақд пул чек дафтарчасини мижозга бериш, унинг ёзма буюртмалари асосида амалга оширилади.

Хўжалик юритувчи субъект ўз фаолиятини тугатаётганида ёки ҳисобварағини бошқа банкка ўтказаётганида нақд пул чек дафтарчаси мижоздан қайтариб олинади ҳамда нақд пул чек дафтарчасининг ҳар бир фойдаланилмаган варағининг имзолар қўйиладиган қисмини учбурчак шаклида қирқиш орқали, фойдаланишга яроқсиз ҳолга келтирилади.

53. Хўжалик юритувчи субъект вакили нақд пул олиш учун банк бухгалтериясининг ушбу мижозга хизмат кўрсатувчи ходимига нақд пул чеки ва бошқа ҳужжатларни тақдим этади.

Бухгалтерия ходими чиқим касса ҳужжатини мижоз томонидан тўғри тўлдирилганлигини ва мижознинг банкдаги ҳисобварағида етарли миқдорда маблағлар борлигини текширгач, уни имзолайди.

Банкда ўзининг талаб қилиб олингунча депозит ҳисобварағини очмаган ёки ҳисобварағида етарлича маблағлари бўлмаган ҳар қандай мулкчилик шаклидаги хўжалик субъектларига банк кассаларидан нақд миллий ёки хорижий валюталарни чиқим қилиниши тақиқланади.

Бухгалтерия ходими текширилган чиқим касса ҳужжатини назоратчи бухгалтерга беради. Назоратчи бухгалтер чиқим касса ҳужжатининг тўғри расмийлаштирилганлигини текширгач, унинг тегишли реквизитларини чиқим кассаси журналида қайд этади. Ушбу чиқим касса ҳужжати ва чиқим касса журнали назоратчи бухгалтер томонидан имзоланади ҳамда банкнинг чиқим кассирига тақдим этиш учун хўжалик юритувчи субъект вакилига нақд пул чекининг назорат маркаси (банк ходими банк кассасидан нақд пул олаётганида унга чиқим касса ордерининг йиртма талони) берилади.

54. Бухгалтерия ходими чиқим касса ҳужжатларини чиқим кассаси кассирига, чиқим касса журналига имзо қўйдириб топширади. Банк кассасидан нақд пул олаётган шахс томонидан чиқим касса ҳужжатларини кассирга тақдим этилиши тақиқланади.

Кассир чиқим ҳужжатини қабул қилиб олганидан сўнг:

мижозни чиқим ҳужжатининг рақами бўйича чақириши;

чиқим кассаси кассирига мижоз томонидан берилган назорат маркаси ёки йиртма талоннинг рақамини чиқим ҳужжатидаги рақам билан таққослаши ва назорат маркасини ёки йиртма талонни тегишли чиқим ҳужжатига елимлаб ёпиштириши;

чиқим ҳужжатида бухгалтерия бўлимининг масъул ходимларининг имзолари борлигини ва ушбу имзоларни, мавжуд имзо намуналарига мос келишини текшириши;

рақам ва сўз билан ёзилган суммаларнинг ўзаро мослигини текшириши;

ҳужжатда нақд пулларни олаётган мижознинг шахсий имзоси борлигини текшириши;

нақд пулларни олувчининг шахсини тасдиқловчи ҳужжати борлигини ҳамда мижознинг шахсини тасдиқловчи ҳужжатдаги маълумотларини чиқим касса ҳужжатида қайд этилган ёзувлар билан солиштириб кўриши шарт.

Кассир чиқим касса ҳужжатида кўрсатилган нақд пуллар суммасини мижозга чиқим қилиб бериш учун тайёрлайди. Бунда кассирнинг столи устида мижозга беришга тайёрлаб қўйилган нақд пуллардан бошқа пуллар бўлмаслиги керак.

55. Кассир тайёрланган нақд пул суммасини мижозга беради ва чиқим касса ҳужжатини имзолайди.

Мижозга нақд пуллар чиқим қилинганидан сўнг, ушбу чиқим қилинган нақд пулларни алоҳида сумка, қоп, пакет ёки бошқа идишга солинган ҳолда банк биносидан олиб чиқиладиган ҳоллардагина, олинган нақд пуллар суммасига чиқим кассаси кассири томонидан моддий рухсатнома расмийлаштириб берилиши лозим.

56. Кассир мижозга нақд пулларни ўрами бузилмаган тўлиқ боғламлар ва дасталар бўйича чиқим қилганида, банкнотларни бирма-бир қайта санамаган ҳолда, устки накладкада ва бандеролда кўрсатилган суммаларига қараб чиқим қилади.

Мижозга ўрами бузилмаган тўлиқ боғламдан тегишли дасталарни олиб бериш зарур бўлса, унда кассир боғламдаги пломбани (ёки полиэтилен пакетдаги кассирларнинг шахсий клише рақамлари босилган кафолат чокини) нақд пулларни олувчи мижознинг кўз олдида қирқиши лозим.

Кассир тўлиқ бўлмаган ва ўрами бузилган дастадан мижозга нақд пулларни беришда, банкнотларни бирма-бир қайта санаб, сўнгра мижозга чиқим қилиши лозим.

Қопча ва пакетларга жойланган тангалар қопчаларга бириктирилган ёрлиқлардаги (ёки пакетлар ичидаги қоғоздаги) ёзувларга қараб мижозларга берилади. Тангали қопча мижозга тўлиқ чиқим қилинадиган ҳолларда, банк кассири қопчадаги пломбани нақд пул олувчининг олдида қирқиши шарт.

57. Кассир дастани очиб, ундаги нақд пулларнинг тегишли қисмини мижозга чиқим қилиши учун дастадаги банкнотларнинг керакли қисмини ажратиб олганидан сўнг, уларнинг барчасини бирма-бир қайта санаб кўриши лозим.

59. Чиқим кассаси кассири мижозга чиқим касса ҳужжатида қайд этилган суммадаги нақд пулларни берганидан сўнг, чиқим касса ҳужжатини имзолайди. Бунда, мижознинг талабига биноан, бир номинал қийматдаги нақд пулларни бошқа қийматдагиларига алмаштириб берилиши тақиқланади.

60. Банк кассасидан берилган нақд пулни олган шахс кассадан узоқлашмаган ҳолда олинган пул суммасини ҳужжатда кўрсатилган сумма билан таққослаши, уни боғламлар ва дасталар бўйича текшириши, тўлиқ бўлмаган банкнотлар дастасини эса банк кассирининг кузатуви остида бирма-бир қайта санаш орқали қабул қилиб олиши шарт.

61. Банк мижози қабул қилиб олган нақд пулларини махсус ажратилган жойда ёки хонада, банк кассири ёки назоратчиси кузатуви остида, бирма-бир қайта санаб олиши мумкин. Бундай ҳолларда чиқим кассаси кассири мижозга бераётган нақд пул боғламларидаги пломбаларни ёки кафолат чокларини кесмасдан мижозга беради. Мижоз томонидан нақд пулларни бирма-бир санаб олиш вақтида, жараённи кузатиб турган банк кассири ёки назоратчиси пломбали тизимчаларни, полиэтилен пакетларнинг кафолат чокларини ва бандеролларни тўлиқ сақланишини кузатиб туриши лозим.

62. Мижоз банк кассасидан олган нақд пулларини бирма-бир қайта санаб олиш жараёнида ушбу банк кассирлари томонидан шакллантирган нақд пуллар дастасидан касса хатоликларини яъни, камомад (тўловга яроқсиз, қалбаки) ёки ортиқча пулларни аниқласа, мазкур Йўриқноманинг 107-бандида белгиланган тартибда зарурий чоралар кўрилади.

63. Мижознинг банк кассасидан олган банкнот ва тангалари орасидан камомад чиққанлиги тўғрисидаги мурожаатлари қуйидаги ҳолларда:

агар мижоз алоҳида ажратилган хонада ёки махсус ажратилган жойда банк кассири, назоратчиси кузатуви остида нақд пулларни қайта санаб олмаган бўлса;

агар мижоз нақд пулларни банк кассасидан қабул қилиб олганидан сўнг, чиқим кассасидан узоқлашган бўлса, мижознинг эътирозлари қаноатлантирилмайди.

Бу ҳақидаги огоҳлантирувчи ёзувлар банк чиқим кассасининг олдидаги, мижозларга кўринарли жойга доимо осилган бўлиши шарт.

64. Банк раҳбари нақд пул камомади тўғрисидаги мижозларнинг аризасини ҳар қандай ҳолатда ҳам ўрганиб чиқиши ҳамда банк кассири томонидан нақд пул дасталари, боғламларини шакллантиришда ҳақиқатда ҳам касса хатоликларига (камомадга) йўл қўйилганлиги тасдиқланса, мазкур ҳолатларни бартараф этиш чораларини кўриши шарт.

65. Банк иш куни якунида чиқим кассаси кассири, ҳисоб бериш шарти билан касса мудиридан қабул қилиб олган нақд пулларни, кунлик чиқим касса ҳужжатлари умумий суммасига ҳамда кун охирида қолаётган нақд пуллар қолдиғига таққослаб, мазкур Йўриқноманинг 12-иловасига мувофиқ 110-шаклда маълумотнома тузиб, бухгалтерия ходимларининг чиқим кассаси журналидаги ёзувлар билан таққослайди. Тафовутлар аниқланмаса, чиқим касса журнали кассир томонидан ва кассирнинг 110-шаклдаги маълумотномаси бухгалтерия ходими томонидан имзоланади.

66. Чиқим кассаси кассири иш куни якунида чиқим кассаси ҳужжатларининг умумий сонини ва умумий суммасини ўзининг 155-шаклдаги китобида қайд этади.

Чиқим кассаси кассири банк иш куни якунида чиқим кассасида қолган нақд пул ва бошқа қимматликлар қолдиғини белгиланган тартибда ўраб-боғлайди, қолдиқ суммасини ўзининг 155-шаклдаги китобига қайд этади ва касса мудирига имзо қўйдирган ҳолда унга топширади. Шундан сўнг у чиқим кассасининг кунлик ҳужжатларини ҳамда 110-шаклдаги маълумотномани ҳам касса мудирига топширади.

Касса мудири ушбу 110-шаклдаги маълумотномада қайд этилган ёзувларни, чиқим кассирига ҳисоб бериш шарти билан берилган нақд пуллар, кассир банк иш куни якунида қайтариб топширган нақд пуллар қолдиғи ва чиқим касса ҳужжатлари суммаси билан таққослайди. Тафовутлар аниқланмаса, касса мудири 110-шаклдаги маълумотномани имзолайди ҳамда чиқим касса ҳужжатларини кунлик касса ҳужжатлари йиғмажилдига тикиш учун ушбу ишга масъул бўлган касса ходимига топширади.

67. Банк кассаларидан банк иш куни давомида чиқим қилинган барча нақд пуллар ва бошқа қимматликлар, шу иш кунининг ўзида банк балансининг тегишли ҳисобварақларида белгиланган тартибда акс эттирилиши лозим.

68. Банк кассасидаги нақд пуллар қолдиғи мижозларнинг нақд пулга бўлган талабларини қондириш учун етарли бўлмаса, Марказий банк Бош бошқармасининг фармойишига асосан Ҳисоб-китоб касса марказининг айланма кассасидан ёки ҳудуддаги бошқа банк кассаларидан белгиланган тартибда мадад пуллари ажратилиши мумкин.

69. Банк томонидан олинган мадад пуллари мустақил равишда тасарруф этилади.

5-БОБ. КЕЧКИ КАССАГА НАҚД ПУЛ ВА БОШҚА

ҚИММАТЛИКЛАРНИ ҚАБУЛ ҚИЛИШ

70. Банк иш куни якунланганидан сўнг, инкассаторлар гуруҳидан нақд пул ва бошқа қимматликлар солинган ёки бўш инкассация сумкаларини (қопларини) қабул қилиб олиш ҳамда иш куни узайтирилган кассаларда иш якунлангач, улардаги нақд пул ва бошқа қимматликлар қолдиғини қабул қилиб олиш, шунингдек, дам олиш ва байрам кунлари ишлайдиган кассаларга мадад пулларини бериш мақсадида банкда кечки касса ташкил этилади. Банкнинг кечки кассасига инкассация сумкаларини (қопларини) қабул қилиш, бухгалтерия ходимларидан тайинланган бухгалтер-назоратчининг назорати остида кечки касса кассири томонидан амалга оширилади.

71. Банкнинг кечки кассаси орқали чиқим касса операцияларини бажарилишига йўл қўйилмайди. Кечки кассанинг бухгалтер-назоратчисига қайта санаш кассасида ишлаш, шунингдек қайта санаш кассасининг назоратчисига кечки касса ходимларининг вазифаларини бажариш тақиқланади.

72. Банкнинг кечки кассаси ходимларига йўналиш бўйича йиғилган инкассация сумкаларини (қопларини) топшириш, инкассаторлар гуруҳи бошлиғининг кузатуви остида, йиғувчи инкассатор томонидан амалга оширилади.

Инкассаторлар гуруҳи автомашинасида бир нечта банкка топширилиши лозим бўлган нақд пул тушумлари солинган инкассация сумкалари (қоплари) мавжуд бўлса, бир банкка тегишли бўлган сумкаларни (қопларни) топшириш жараёнида, ҳайдовчи инкассатор автомашинада қолиб, бошқа банкка топширилиши лозим бўлган сумкаларни (қопларни) қўриқлаб туриши керак.

Инкассаторлар гуруҳи йиғиб келинган инкассация сумкаларини (қопларини) банкнинг кечки кассаси ходимларига топширишдан аввал, кечки кассанинг бухгалтер-назоратчисига:

йўналишдаги ҳар бир мижоз бўйича инкассаторлар гуруҳига берилган мазкур Йўриқноманинг 13-иловасига мувофиқ шаклдаги ташриф варақасини;

мижозларнинг ҳар бир пуллик инкассация сумка (қопи) бўйича мазкур Йўриқноманинг 14б-иловасига мувофиқ нақд пул тушумлари солинган инкассация сумкаси (қопи) юк хатини;

мазкур Йўриқноманинг 15-иловасига мувофиқ шаклдаги инкассаторлар гуруҳига берилган бўш сумкалар (қоплар) ва ташриф варақаларининг сони тўғрисидаги маълумотномани тақдим этиши лозим.

73. Кечки кассанинг бухгалтер-назоратчиси инкассаторлар гуруҳидан қабул қилиб олган юк хатлари ва ташриф варақаларидаги ёзувларни бир-бирига мос келишини текшириб кўриши шарт. Шундан сўнг, бухгалтер-назоратчи мазкур Йўриқноманинг 16-иловасига мувофиқ банк кассасига қабул қилинган тушум пуллари солинган ва бўш инкассация сумкаларини (қопларини) қайд этиш журналини икки нусхада тўлдириб, унга:

мижозларга бириктирилган сумка (қоп) рақамлари ва унга солинган нақд пул суммаларини;

бўш сумкалар (қоплар) рақамларини;

мижозлар қўшимча равишда топширилган (нақд пул тушумлари солинган) инкассация сумкалари (қоплари) бўйича маълумотларни киритади.

74. Инкассаторлар гуруҳидан сумкаларни (қопларни) қабул қилиш вақтида ташриф варақасидаги ёзувга изоҳларсиз тузатишлар киритилганлиги, шунингдек ташриф варақасидаги ёзувлар билан юк хатидаги ёзувларни ўзаро мос келмаслиги ва бошқа камчиликлар аниқланган тақдирда тегишли сумка (қоп) рақами ёки мижозлар томонидан қўшимча равишда пуллик сумкалар (қоплар) топширилганда уларнинг рақамларини бухгалтер-назоратчи мазкур Йўриқноманинг 16-иловасида келтирилган журнал шаклининг "Изоҳлар" устунидаги тегишли катакчасида қайд этилиши лозим.

Банк кечки кассасига йиғиб келинган инкассация сумкалари (қоплари) тўлиқ топширилаётганлигини назорат қилиш учун бухгалтер-назоратчи журналга киритилган нақд пул тушумлари умумий суммасини ҳамда ташриф варақаларида қайд этилган тушум суммалари йиғиндисини ўзаро таққослаб кўриши лозим.

75. Кечки кассанинг бухгалтер-назоратчиси инкассаторлар гуруҳи томонидан кечки кассага топширилаётган сумкалар (қоплар) сонини инкассаторлар гуруҳига берилган бўш сумкалар (қоплар) ва ташриф варақаларининг сони тўғрисидаги маълумотномада кўрсатилган рақамларга мос келишини текшириб бўлганидан сўнг, ташриф варақаларини инкассаторлар гуруҳига қайтариб беради.

76. Кечки касса кассири бухгалтер-назоратчидан юк хатларини олганидан сўнг, нақд пул тушумлари солинган сумкаларини (қопларни) инкассаторлар гуруҳидан бирма-бир қабул қилишни бошлайди. Бунда, кечки касса кассири нақд пул тушумлари солинган:

инкассация сумкасига (қопига) босилган пломбир изининг аниқлигини ва тасдиқланган намунага мос келишини текшириши;

инкассация сумкасининг (қопининг) бирон-бир жойи шикастланмаганлигини хусусан, сумканинг қулфига таъсир кўрсатилмаганлигини, ямоқлар, ташқи чоклар, йиртилган жойлар, пломба изи туширилган тизимчанинг узилган ёки тугилган жойлари бор-йўқлигини қараб чиқиши;

инкассация сумкасининг (қопининг) рақамини, унинг юк хатида кўрсатилган рақамга мос келишини таққослаб кўриши;

сумкаларнинг (қопларнинг) умумий сонини, юк хатларининг умумий сонига, шунингдек қабул қилинаётган нақд пул тушумларининг умумий суммасини, юк хатларида кўрсатилган суммалар йиғиндисига мос келишини текшириб қабул қилиши керак.

77. Инкассаторлар гуруҳидан ҳар бир йўналиш бўйича инкассация сумкалари (қоплари) қабул қилиб олинганидан сўнг, банк кассасига қабул қилинган тушум пуллари солинган ва бўш инкассация сумкаларини (қопларини) қайд этиш журналининг иккала нусхасига инкассаторлар гуруҳи бошлиғи ва йиғувчи инкассатори ҳамда кечки кассанинг кассири ва бухгалтер-назоратчиси имзо қўяди. Ушбу журналнинг биринчи нусхасига инкассация сумкаларини (қопларини) топширган инкассаторлар гуруҳининг муҳри босилади ва у кечки касса ходимларида қолади, иккинчи нусхасига эса кечки кассанинг муҳри босилиб, инкассаторлар гуруҳининг бошлиғига берилади.

Банк кечки кассасининг муҳри кечки касса кассирига бириктирилган бўлиб, унинг сейфида сақланиши лозим.

78. Мазкур Йўриқноманинг 15-иловасида келтирилган инкассаторлар гуруҳига берилган бўш сумкалар (қоплар) ва ташриф варақаларининг сони тўғрисидаги маълумотномада қайд этилган ёзувлар асосида инкассаторлар гуруҳи томонидан мижозларнинг нақд пул тушумлари ва бошқа қимматликлари солинган ёки бўш инкассация сумкалари (қоплари) кечки кассага тўлиқ топширилмаётганлиги аниқланса, бу ҳақида банк раҳбарига ва инкассация бўлими бошлиғига хабар берилиши лозим. Инкассация бўлими бошлиғи йиғиб келинган инкассация сумкаларини (қопларини) банк кассасига тўлиқ топширилишини таъминлаш чораларини кўриши шарт.

79. Кечки касса кассири банк кассасига қабул қилинган тушум пуллари солинган ва бўш инкассация сумкаларини (қопларини) қайд этиш журналидаги ёзувларни инкассаторлар гуруҳидан қабул қилиб олинган сумкалар (қоплар) билан таққослаган ҳолда, бухгалтер-назоратчининг кузатуви остида кечки кассанинг пул омборидаги сейфга (темир шкафга) барча сумкаларни (қопларни) ҳамда уларнинг ҳужжатларини жойлаштиради. Сўнгра, пул омборидаги сейфни (темир шкафни) кассир ва бухгалтер-назоратчининг калитлари билан қулфланади. Шунингдек, кечки касса пул омборининг эшиги ҳам иккита калит билан қулфланиб, иккита сурғучли муҳр билан муҳрланади.

Бунда кечки касса пул омбори эшигининг биринчи калити ва битта сурғучли муҳр кассирга, иккинчи калити ва битта сурғучли муҳр бухгалтер-назоратчига бириктирилган бўлиши ҳамда ҳар бир ходим кечки касса пул омбори эшигини ўз калити билан қулфлаб, ўзига бириктирилган сурғучли муҳр билан муҳрлаши шарт. Шундан сўнг, кечки кассанинг пул омбори белгиланган тартибда Ўзбекистон Республикаси Миллий гвардиясининг қўриқлаш хизмати ходимларига топширилади.

80. Банкнинг кечки кассаси ходимлари инкассаторлар гуруҳидан нақд пул тушумлари солинган инкассация сумкаларини (қопларини) қабул қилиш жараёнида сумканинг (қопнинг) нуқсонли эканлиги (босилган пломбир изининг аниқ эмаслиги ёки тасдиқланган намунага мос келмаслиги, инкассация сумкасида (қопида) бирон-бир ташқи шикастланиш, ямоқлар, ташқи чоклар, йиртилган жойлар борлиги, пломба изи туширилган тизимчанинг узилган ёки тугилган жойлари борлиги, пломбани тизимчадан ажралганлиги, шунингдек, инкассация сумкасининг (қопининг) рақамини, унинг юк хатида кўрсатилган рақамга мос келмаслиги ёки ташриф варақасида ва сумканинг (қопнинг) юк хатида кўрсатилган инкассация қилинган нақд пул тушумлари суммасини бир-бирига мос келмаслиги) аниқланса, бундай ҳолатлар ҳақида банк касса мудирига хабар берилиши лозим.

Ушбу нуқсонли, шикастланган сумка (қоп) инкассаторлар гуруҳи аъзолари ва бухгалтер-назоратчи кузатувида кассир томонидан очилиб, ундаги нақд пул ва бошқа қимматликлар бирма-бир қайта саналиши шарт.

Зарур ҳолларда, банк касса мудирининг кўрсатмасига асосан, ушбу инкассация сумкасига (қопига) нақд пул тушумларини солган шахс (мижоз вакили ёки кассир) ҳам қайта санаш жараёнига чақиртирилиши мумкин. Қайта санаш жараёни якунлангач, мазкур Йўриқноманинг 17-иловасига мувофиқ инкассация сумкасидаги (қопидаги) нақд пул ва бошқа қимматликларни қайта санаш натижалари бўйича далолатнома уч нусхада тузилиб, иштирок этган барча шахслар томонидан имзоланган ҳолда расмийлаштирилади.

Мазкур далолатноманинг биринчи нусхаси банкнинг кунлик бухгалтерия ҳужжатлари йиғмажилдига тикилади, иккинчи нусхаси инкассаторлар гуруҳи бошлиғига, учинчи нусхаси эса мижоз вакилига берилади.

Бундай ҳолларда мазкур Йўриқноманинг 14а-иловасида келтирилган нақд пул тушумлари солинган инкассация сумкасининг (қопининг) илова қайдномаси кунлик касса ҳужжатларига тикиш учун ҳамда ушбу сумкадан (қопдан) чиққан ва кечки касса кассири томонидан қайта саналиб, ўраб-боғланган нақд пуллар кейинги банк иш куни эрталаб, кечки касса кассирининг 155-шаклдаги китобида қайд этилган ва касса мудирига имзо қўйдирилган ҳолда унга топширилади.

Кечки кассада очилган инкассация сумкасининг (қопининг) юк хати бухгалтерия ходимларига, қайта саналган тушум суммасини, баланс ҳисобварақлари бўйича умумлаштирилган ҳолда кирим касса журналида қайд этиш ҳамда тегишли бухгалтерия ўтказмаларини амалга ошириш ва кунлик бухгалтерия ҳужжатлари йиғмажилдига тикиш учун берилади.

81. Мижозга тегишли бўлган шикастланган (ёки нуқсонли) инкассация сумкаси (қопи) кечки касса ходимларига топширилаётганда, ушбу сумка (қоп) очилиб, унга солинган нақд пулларни қайта санаш жараёнида:

ортиқча пуллар, камомад (ёки тўловга яроқсиз пуллар) аниқланса, ушбу сумкага (қопга) тегишли бўлган илова қайдномаси ва юк хатининг далолатнома қисми кечки касса назоратчиси томонидан тўлдирилади ҳамда ушбу ҳолатлар мазкур ҳужжатларнинг далолатнома қисмида ҳам қайд этилади. Мижоз вакили унинг шикастланган (ёки нуқсонли) сумкасини (қопини) очиш ва ундаги нақд пулларни кечки кассада қайта санаш жараёнида иштирок этмаган ҳамда қайта санаш жараёнида камомад аниқланган ҳолларда инкассация сумкасининг (қопининг) тизимчаси пломбадан ажратилмаган ҳолда, шунингдек тузилган далолатноманинг нусхаси ашёвий далил сифатида кечки кассанинг бухгалтер-назоратчида 10 иш куни мобайнида сақланади.

Мижоз сўровига асосан ушбу ашёвий далиллар кўриб чиқиш учун унга тақдим этилиши мумкин. Аниқланган камомад суммаси Ўзбекистон Республикасида белгиланган базавий ҳисоблаш миқдорининг 10 фоизига тенг ёки ундан юқори бўлса, бундай касса хатоликлари тўғрисида зудлик билан касса мудирига хабар берилиши шарт.

қалбаки пуллар аниқланса, ушбу сумкага (қопга) тегишли бўлган илова қайдномаси ва юк хатининг далолатнома қисми тўлдирилади ҳамда ҳар бир пулнинг номинал қиймати, серияси ва тартиб рақами, ишлаб чиқарилган йили ҳамда умумий суммаси кўрсатилган ҳолда мазкур Йўриқноманинг 17-иловасига мувофиқ далолатнома тўрт нусхада тузилади. Ушбу ҳолат бўйича касса мудирига ва банк раҳбарига хабар берилади.

Бунда аниқланган тўловга яроқсиз ёки қалбаки пулларнинг ҳар бир донасини 1 сўм шартли баҳода 90145 - "Тўловга яроқсиз банкнот ва тангалар" ҳисобварағига кирим қилиш учун балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича кирим касса ордери расмийлаштирилиши лозим.

Банк тузилган далолатноманинг бир нусхасини илова қилган ҳолда қалбаки пулнинг қандай ҳолатда аниқланганлигини ёзма равишда ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларга маълум қилади.

Банк томонидан қалбаки пуллар ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларга тақдим этилганлиги тўғрисида Марказий банкнинг тегишли ҳудудий Бош бошқармасига ёзма маълумот юборилиши лозим.

82. Кечки кассага инкассаторлар гуруҳидан барча инкассация йўналишлари бўйича қабул қилинган мижозларнинг нақд пул тушумлари солинган ва бўш сумкаларини (қопларини) кейинги иш куни эрталаб қайта санаш кассасига топширишдан аввал, кечки касса бухгалтер-назоратчиси томонидан мазкур Йўриқноманинг 18-иловасига мувофиқ банк кассасидаги нақд пул тушумлари солинган ва бўш инкассация сумкалари (қоплари) тўғрисидаги маълумотнома икки нусхада тузилади.

83. Мазкур Йўриқноманинг 18-иловасида кўрсатилган маълумотноманинг бир нусхаси (иккинчи нусхаси) кечки кассада бир йил сақланиб, шундан сўнг банк махсус комиссияси ходимлари иштирокида белгиланган тартибда йўқ қилиниши лозим.

Банк кечки кассаси ходимлари томонидан мазкур Йўриқноманинг 16-иловасидаги журналини ҳамда 18-иловасидаги маълумотноманинг бир нусхасини (биринчи нусхасини), шунингдек инкассация қилинган нақд пул тушумлари солинган ҳамда бўш сумкаларни (қопларни) қайта санаш кассасининг назоратчисига кейинги банк иш куни эрталаб мазкур Йўриқноманинг 94-95-бандларида белгиланган тартибда топширилади.

84. Инкассаторлар гуруҳидан кечки кассага қабул қилиб олинган, банкнинг банк биносидан ташқарида жойлашган кассаларидан олиб келинган инкассация сумкаларидаги (қопларидаги) сараланган, саналган ва ўраб-боғланган нақд пуллар қайта санаш кассаси назоратчисига топширилади.

85. Кечки кассадаги нақд пул тушумлари солинган ва бўш инкассация сумкалари (қоплари) қайта санаш кассаси назоратчисига топшириб бўлингач, кечки кассанинг бухгалтер-назоратчиси нақд пул тушумлари солинган инкассация сумкаларининг (қопларининг) юк хатларини бухгалтерия бўлимининг тегишли ходимларига топширади. Бухгалтерия бўлимининг тегишли ходимлари томонидан инкассация сумкаларининг (қопларининг) юк хатларида қайд этилган маълумотлар асосида бухгалтерия ўтказмаларини амалга ошириб, тушум суммаларини банкдаги тегишли ҳисобварақларга кирим қиладилар ҳамда юк хатларини бухгалтериянинг кунлик ҳужжатлари йиғмажилдига тикилади.

6-БОБ. ҚАЙТА САНАШ КАССАСИДА НАҚД ПУЛ ВА

БОШҚА ҚИММАТЛИКЛАРНИ ҚАЙТА САНАШ

86. Нақд пул ва бошқа қимматликларни саралаш, қайта санаш, ўраб-боғлаш ҳамда уларнинг дасталари ва боғламларини шакллантириш мақсадида банкда қайта санаш кассаси ташкил этилади.

Қайта санаш кассасининг хонаси касса тармоғининг бошқа хизмат хоналаридан алоҳида ажратилган бўлиб, кириш эшигига ички томондан қулфланадиган мослама ва кузатув туйнукчаси ўрнатилган бўлиши керак.

87. Қайта санаш кассаси кассирининг иш жойи ишлаш учун қулай, нақд пулларни дахлсиз сақланиши, саналаётган нақд пулларни бошқа кассирнинг столидаги пуллар билан қўшилиб кетмаслиги таъминланишини инобатга олган ҳолда жиҳозланиши ҳамда назоратчи ҳар бир кассирнинг фаолиятини назорат қилиб туриши учун имконият яратилган бўлиши лозим.

88. Қайта санаш кассасининг назоратчиси қабул қилиб олган нақд пул тушумлари ва бошқа қимматликлар солинган инкассация сумкаларини (қопларини), шунингдек қайта санаш кассаси ҳар бир кассири томонидан сараланиб-саналган ва ўраб-боғланган нақд пулларни алоҳида сақлаш учун қайта санаш кассаси қулфланадиган металл шкафлар ёки сейфлар билан жиҳозланган бўлиши керак.

89. Тангаларни санаш машинкасида қайта санаш учун алоҳида хона ёки кабина ажратилиши ва унинг деворлари ҳамда шифти шовқин ютувчи материаллар билан қопланган бўлиши лозим.

90. Нақд пул ва бошқа қимматликларни қайта санаш - қайта санаш кассасининг саноқ бригадалари ёки мустақил ишловчи кассирлар томонидан амалга оширилади. Банк қайта санаш кассасида иш бригада усулида олиб борилса, унда ҳар бир саноқ бригадаси 7 тадан кўп бўлмаган кассирлардан ташкил топиши ва ҳар бир бригадага алоҳида назоратчи бошчилик қилиши шарт.

91. Банкда бир нечта саноқ бригадалари ташкил этилган бўлса, зарурат туғилган тақдирда, нақд пул тушумлари солинган, очилмаган инкассация сумкалари (қоплари) банк иш куни давомида бир бригададан олиниб, иккинчи бир бригадага топширилиши мумкин. Бунда нақд пул тушумлари солинган инкассация сумкаларини (қопларини) топшираётган саноқ бригадаси назоратчининг мазкур Йўриқноманинг 19-иловасига мувофиқ 176-шаклдаги нақд пул ва бошқа қимматликларни қайта санаш натижалари бўйича назорат қайдномасини олд тарафига топширилаётган сумкаларнинг (қопларнинг) умумий сони ва эълон қилинган суммасини қайд этган ҳамда олувчи бригада назоратчисига имзо қўйдирилган ҳолда топширилиши лозим.

92. Қайта санаш кассасида битта бригада фаолият юритаётган бўлса, дам олиш вақтида (тушлик вақтида) кассирлардаги нақд пуллар умумий металл шкаф ёки сейфда сақланиши мумкин. Бунда ҳар бир кассир қайта санаш учун ўзи қабул қилиб олган нақд пул ва бошқа қимматликларини алоҳида қоп ёки қутичага солиб қўйиши шарт.

Бундай ҳолларда қайта санаш кассасидаги металл шкаф ёки сейф иккита калит (бригада назоратчиси ва кассирлардан бирининг калити) билан қулфланиб, назоратчининг пломбири билан пломбаланиши ҳамда металл шкаф ёки сейфнинг қулфланиши ва очилиши бригаданинг барча кассирлари иштирокида амалга оширилиши лозим.

93. Қайта санаш кассасининг назоратчиси кассирлар томонидан нақд пул ва бошқа қимматликларни саралаш-санаш, ўраб-боғлаш ҳамда бир-бирига топшириш, қабул қилиш ишлари тўғри амалга оширилаётганлигини назорат қилиб бориши лозим.

Банк қайта санаш кассасининг муҳри ҳам ушбу кассанинг назоратчисига бириктирилган бўлиши ва унинг сейфида сақланиши шарт.

94. Банк иш куни бошида қайта санаш кассаси назоратчиси, кечки касса ходимларидан нақд пул тушумлари солинган ва бўш сумкаларни (қопларни) қабул қилиб олиш вақтида, кечки касса пул омборининг олдидаги хонада бошқа касса ходимларининг ёки бегона шахсларнинг бўлиши тақиқланади.

Кечки касса пул омборининг олдидаги хонада кечки касса ходимлари мазкур Йўриқноманинг 15-иловасида кўрсатилган маълумотномани, 16-иловасидаги журнални ҳамда 18-иловада кўрсатилган маълумотномани, уларда қайд этилган маълумотларнинг ўзаро мослигини текшириш учун қайта санаш кассаси назоратчисига беради.

Мазкур ҳужжатларда қайд этилган маълумотлар ўртасида тафовут аниқланмаса, қайта санаш кассасининг назоратчиси мазкур Йўриқноманинг 18-иловасида келтирилган маълумотноманинг иккала нусхасига имзо қўйган ҳолда кечки касса кассири ва бухгалтер-назоратчисидан:

мазкур Йўриқноманинг 15-иловасида келтирилган маълумотномани;

мазкур Йўриқноманинг 16-иловасида келтирилган журналининг биринчи нусхасини;

мазкур Йўриқноманинг 18-иловасида келтирилган маълумотноманинг биринчи нусхасини қабул қилиб олади.

95. Қайта санаш кассасининг назоратчиси, кечки касса ходимларидан ҳақиқатда қабул қилиб олаётган ҳар бир инкассация сумкаси (қопи) рақамини ҳамда сумкалар (қоплар) умумий сонини:

мазкур Йўриқноманинг 15-иловасида келтирилган маълумотномада қайд этилган ёзувларга;

мазкур Йўриқноманинг 16-иловасида келтирилган журналидаги маълумотларга мос келишини текшириши лозим.

Шунингдек, қайта санаш кассасининг назоратчиси нақд пул тушумлари солинган ҳар бир инкассация сумкасини (қопини), мазкур Йўриқноманинг 76-бандида белгиланган тартибда, бирма-бир текшириб қабул қилиши шарт.

96. Инкассаторлар гуруҳи томонидан йиғиб келинган инкассация сумкалари (қоплари) банк иш куни мобайнида банк кассасига топширилса унда, ушбу сумкаларни (қопларни) қайта санаш кассасининг назоратчиси ва бухгалтерия бўлимидан ажратилган бухгалтер-назоратчи алоҳида хонада мазкур Йўриқноманинг 72 - 77-бандлари талабларига мувофиқ қабул қилиб олади.

Бунда мазкур Йўриқноманинг 16-иловасида келтирилган журнали икки нусхада тўлдирилиб, имзоланади ҳамда унинг иккинчи нусхаси қайта санаш кассаси назоратчисининг муҳри билан муҳрланган ҳолда инкассаторлар гуруҳига берилади. Ушбу журналнинг биринчи нусхасига инкассаторлар гуруҳининг учбурчак муҳри босилади ва қайта санаш кассаси назоратчисига берилади.

97. Банк иш куни мобайнида инкассаторлар гуруҳидан алоҳида ажратилган хонада қабул қилиб олинган инкассация сумкалари (қоплари) бўйича мазкур Йўриқноманинг 18-иловасидаги маълумотномани бир нусхада тўлдирилади.

98. Қайта санаш кассасининг назоратчиси инкассаторлар гуруҳидан сумкаларни (қопларни) қабул қилиб олаётган вақтда, қайта санаш кассаси кассирларининг ишини қайта санаш кассасида ишламайдиган кассанинг бошқа ходими ёки касса мудири (нақд пул тушумлари солинган сумкаларни (қопларни) кассирларга қайта санаш учун бермаган ҳолда) назорат қилиб туриши лозим.

99. Қайта санаш кассасининг назоратчиси инкассаторлар гуруҳидан қабул қилиб олган нақд пул тушумлари солинган инкассация сумкаларини (қопларини) темир шкафда (сейфда), ёки столининг тортмаларида қулфланган ҳолда сақлаши керак.

100. Ҳар бир сановчи кассир банк иш куни бошида ўзининг фамилияси, исми ва отасининг исмини мазкур Йўриқноманинг 20-иловасига мувофиқ шаклдаги қайта санаш кассаси кассирининг назорат варақасига киритиб, уни ўз номига расмийлаштириб олади. Шундан сўнг, назоратчи ҳар бир сановчи кассирнинг олдига алоҳида бориб, 176-шаклдаги назорат қайдномасига унинг фамилияси, исми ва отасининг исмини ҳамда биттадан берилаётган нақд пул тушумлари солинган сумканинг (қопнинг) рақамини қайд этган ҳолда, уларга навбат билан инкассация сумкасини (қопини) топширади.

Назоратчининг кузатуви остида, кассир инкассация сумкасидаги (қопидаги) пломбаланган тизимчанинг бир томонини қирқиб сумкани (қопни) очади. Сумка (қоп) ичидан нақд пул ва бошқа қимматликларни столи устига олганидан сўнг, бўш сумкани (қопни) назоратчига қайтариб беради. Кассир нақд пул ва бошқа қимматликларни қайта санашни якунлагунига қадар, сумканинг (қопнинг) пломбали тизимчасини ўзида сақлаши лозим.

101. Назоратчи сумкани (қопни) кассирдан қайтариб олганидан сўнг, ундаги барча нақд пул ва бошқа қимматликлар кассир томонидан олинганлигини текшириб кўради. Сўнгра, сумканинг (қопнинг) ички чўнтагидан мазкур Йўриқноманинг 14а-иловасида келтирилган илова қайдномасини олади ҳамда ушбу ҳужжатни инкассация сумкаси (қопи) билан бирга ўзида назорат учун олиб қолади.

102. Кассир нақд пул ва бошқа қимматликларни саралаб ва қайта санаб бўлганидан сўнг, унга топширилган инкассация сумкасидан (қопидан) ҳақиқатда чиққан нақд пул ва бошқа қимматликлар суммасини назоратчига маълум қилади. Назоратчи ҳақиқатда чиққан суммани инкассация сумкасининг (қопининг) мазкур Йўриқноманинг 14а-иловасида келтирилган илова қайдномасини олд ва орқа тарафларида қайд этилган суммаларга мос келишини текширади.

Кассир томонидан маълум қилинган сумма ҳамда мазкур Йўриқноманинг 14а-иловасида келтирилган илова қайдномасида қайд этилган сумма ўртасида тафовут аниқланмаса, назоратчи тегишли сумканинг (қопнинг) илова қайдномасини кассирга имзо қўйиш учун беради. Назоратчи инкассация сумкасининг (қопининг) илова қайдномасини кассирдан имзолатган ҳолда қайтариб олганидан сўнг, мазкур Йўриқноманинг 19-иловасида келтирилган назорат қайдномасини тегишли катакчаларига, қайта санаш натижасида чиққан нақд пуллар суммасини ҳамда бошқа қимматликлар суммасини алоҳида қайд этиб қўяди.

103. Инкассация сумкасига (қопига) ҳақиқатда солинган нақд пуллар суммаси ва ушбу сумканинг (қопнинг) илова қайдномасида қайд этилган сумма ўзаро мос келмаса, кассир ва назоратчи биргаликда, қайта санаб бўлинган нақд пулларни, илова қайдномасининг орқа тарафидаги нақд пулларнинг номинал қиймати бўйича рўйхатида қайд этилган суммалар билан таққослаб чиқиши, назоратчи эса суммаси мос келмаган қийматдаги нақд пулларни қайта санаб кўриши шарт.

Назоратчи нақд пулларни қайта санаб кўрганида ҳам инкассация сумкасида (қопида) камомад (ёки тўловга яроқсиз, қалбаки пуллар), ортиқча пуллар мавжудлиги тасдиқланса, кассир ушбу сумканинг (қопнинг) мазкур Йўриқноманинг 14а-иловасида келтирилган илова қайдномасини олд томонидаги далолатнома қисмини тўлдиради ҳамда кассир ва назоратчи томонидан имзоланади. Шунингдек, банкнинг қайта санаш кассасининг назоратчиси томонидан мазкур Йўриқноманинг 17-иловасида келтирилган далолатнома расмийлаштирилади.

Қайта санаш жараёнида хўжалик юритувчи субъектнинг вакили ҳам иштирок этган бўлса, у ҳам мазкур Йўриқноманинг 17-иловасидаги далолатномани ҳамда мазкур инкассация сумкаси (қопи) илова қайдномасини далолатнома қисмида қайд этилган ёзувларни ўз имзоси билан тасдиқлайди.

Шундан сўнг, қайта санаш кассасининг назоратчиси назорат қайдномасини тегишли катакчасига ҳақиқатда чиққан нақд пул ва бошқа қимматликлар суммасини қайд этади.

104. Инкассация сумкасидаги (қопидаги) нақд пулларни саралаш ва қайта санаш жараёнида қалбаки пул мавжудлиги аниқланиб, пулнинг қалбаки эканлиги назоратчи ва касса мудири томонидан тасдиқланса, мазкур Йўриқноманинг 81-бандида белгиланган зарурий чоралар кўрилиши лозим.

105. Қайта санаш кассаси кассирлари томонидан инкассация сумкасидаги (қопидаги) нақд пулларни қайта санаш жараёнида ортиқча пуллар солинганлиги аниқланса, мазкур Йўриқноманинг 17-иловасидаги далолатнома расмийлаштирилиб:

хўжалик юритувчи субъектларнинг, шу жумладан, йирик миқдордаги нақд пул тушумига эга бўлган мижоз қошида ташкил этилган махсус кассадан олиб келинган инкассация сумкасидан (қопидан) чиққан ортиқча нақд пуллар суммаси, ушбу мижознинг банкдаги (филиалдаги) ҳисобварағига;

банкнинг банк биносидан ташқарида жойлашган чакана амалиёт кассаларидан олиб келинган инкассация сумкасидан (қопидан) чиққан ортиқча пуллар қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда банк фойдасига кирим қилинади.

106. Қайта санаш кассаси кассирлари томонидан банкнинг кирим, чиқим ёки чакана амалиёт кассалари кассирлари ўраб-боғлаган нақд пул боғламлари ҳам қайта саналиши мумкин.

107. Банк кассирлари томонидан ўраб-боғланган нақд пул боғламлари қайта саналганида касса хатоликлари яъни, камомад ёки ортиқча пуллар аниқланса, мазкур Йўриқноманинг 21-иловасига мувофиқ 145-шаклдаги нақд пул боғлами, дастаси (қопчадаги тангалар) орасидан аниқланган камомад (шу жумладан, тўловга яроқсиз, қалбаки) ёки ортиқча пуллар бўйича тузилган далолатнома расмийлаштирилади. Бунда:

ортиқча пуллар аниқланса, 145-шаклдаги далолатнома икки нусхада расмийлаштирилиб (биринчи нусха кунлик касса ҳужжатларига тикилади, иккинчи нусха хатоликка йўл қўйган банкка жўнатилади), ортиқча пуллар суммаси уни аниқлаган банк фойдасига кирим қилинади;

камомадга йўл қўйилганлиги аниқланса, 145-шаклдаги далолатнома уч нусхада расмийлаштирилади (биринчи нусха нусха кунлик касса ҳужжатларига тикилади, иккинчи нусха хатоликка йўл қўйган банкка, учинчи нусха хатоликка йўл қўйган банкнинг Бош банкига жўнатилади) ва камомад суммаси хатоликка йўл қўйган банк кассиридан қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда ундириб олинади (камомад суммаси далолатномани тақдим этган банкка нақд пулсиз ҳисоб-китоб орқали тўлаб берилади);

пул боғламида қалбаки пул аниқланса, 145-шаклдаги далолатнома тўрт нусхада расмийлаштирилади, далолатноманинг тўртинчи нусхаси туман (шаҳар) Ички ишлар бўлинмасига жўнатилади. Аниқланган қалбаки пул бўйича мазкур Йўриқноманинг 81-банди талабларига мувофиқ чоралар кўрилиши лозим.

108. Қайта санаш кассаси кассирлари томонидан камомад (тўловга яроқсиз, қалбаки) ёки ортиқча пуллар аниқланган ҳар бир ҳолат мазкур Йўриқноманинг 22-иловасига мувофиқ қайта санаш кассасида аниқланган касса хатоликларини қайд этиш китобида қайд этиб борилиши лозим.

109. Мижознинг инкассация сумкасига (қопига) нақд пул тушумлари билан биргаликда тижорат банкларининг ҳисоб-китоб чеклари ҳам солинган бўлса, назоратчи ҳар бир ҳисоб-китоб чекини тўғри расмийлаштирилганлигини (имзолар мавжудлигини, сўз ва рақам билан ёзилган суммаларнинг ўзаро мос келишини, уларни тўлов учун қабул қилинган хўжалик юритувчи субъектнинг масъул ходимининг имзоси мавжудлигини) текширган ҳолда кассирлардан қабул қилиб олиши керак.

Назоратчи тижорат банкининг ҳисоб-китоб чекини тўғри расмийлаштирилганлигига ишонч ҳосил қилгач, уни топширган кассирнинг назорат варағига ўз имзосини қўйиб ҳамда ўзининг назорат қайдномасига ҳисоб-китоб чеклари сони ва суммасини қайд этиш орқали қабул қилиб олади.

Тижорат банкининг ҳисоб-китоб чекини расмийлаштиришда камчиликларга йўл қўйилганлиги аниқланса, ушбу ҳисоб-китоб чеки, мазкур мижозга тегишли бўлган бўш инкассация сумкасига (қопига) солинади. Ушбу сумка (қоп) илова қайдномасининг орқа тарафига тижорат банкининг ҳисоб-китоб чекини мижозга қайтариш сабаблари қайд этилиб, кассир ва назоратчи томонидан имзоланади. Шундан сўнг, илова қайдномаси ҳам сумкага (қопга) солинади ва унинг оғзи сановчи кассир томонидан пломбаланади ҳамда сумкага (қопга) мижознинг номи ва ҳисоб-китоб чекининг суммаси кўрсатилган ёрлиқ бириктириб қўйилади.

110. Сановчи кассирларга берилган инкассация сумкасидаги (қопидаги) нақд пул ва бошқа қимматликлар сараланиб, қайта санаб бўлинганидан сўнг, улар мазкур Йўриқноманинг 7-бобида белгиланган тартибда тахланади ва ўраб-боғланади.

111. Банкнинг қайта санаш кассасидаги сараланган, саналган ва ўраб-боғланган нақд пулларни банк иш куни давомида касса мудирига топшириш зарурати туғилса, кассир топширилаётган суммани ўзининг 175-шаклдаги назорат варағининг олд томонида қайд этганидан сўнг, касса мудири ушбу суммадаги нақд пулларни олганлигини ўз имзоси билан тасдиқлаган ҳолда ўраб-боғланган нақд пулларни кассирдан қабул қилиб олиши мумкин.

112. Банк иш куни охирида кассирлардаги банкнотларнинг тўлиқ дастаси, боғламини ёки тангаларнинг тўлиқ қопчаларини шакллантириш учун етарли бўлмаган банкнот ва тангалар, қайта санаш кассаси назоратчисининг кўрсатмасига биноан, уларни жамлаш ҳамда ўраб-боғлаш учун бир ёки бир нечта кассирга топширилиши мумкин.

Бунда ҳар бир кассир ўзидаги нақд пул қолдиқлари суммасини ва уни қабул қилиб олаётган жамловчи кассирнинг фамилияси, исми ва отасининг исмини, ўзининг 175-шаклдаги назорат варағининг олд тарафига қайд этган ҳамда жамловчи кассирга имзо қўйдирган ҳолда нақд пуллар қолдиғини топшириши лозим.

113. Нақд пул қолдиқларини жамловчи кассир ўзининг 175-шаклдаги назорат варағининг орқа тарафига, нақд пул қолдиқларини топширган кассирнинг фамилияси, исми ва отасининг исмини ҳамда ундан қабул қилиб олган нақд пул қолдиқлари суммасини қайд этиши лозим.

114. Банк иш куни охирида қайта санаш кассасининг кассирлари нақд пул ва бошқа қимматликларни қайта санаб бўлганларидан сўнг, назоратчи:

ҳар бир кассир томонидан саналган нақд пул ва бошқа қимматликларнинг умумий суммасини сановчи кассирнинг фамилияси, исми ва отасининг исми қайд этилган 176-шаклдаги назорат қайдномасини тегишли катакчасига ёзиб қўяди;

ҳар бир кассир ўзи санаган нақд пул ва бошқа қимматликлар умумий суммасини, ўзининг 175-шаклдаги назорат варақасида қайд этади;

назоратчи 176-шаклдаги назорат қайдномасидаги маълумотларни, аниқланган касса хатоликлари бўйича расмийлаштирилган, мазкур Йўриқноманинг 17-иловасига мувофиқ тузилган далолатномаларда қайд этилган суммаларни инобатга олган ҳолда ҳар бир кассирнинг 175-шаклдаги назорат варақасида қайд этилган ёзувларга ўзаро мослигини текширади;

аниқланган касса хатоликларини инкассация сумкасининг (қопининг) илова қайдномасини далолатнома қисмида тўғри акс эттирилганлигини ҳамда аниқланган камомад ёки ортиқча пулларни инобатга олган ҳолда ҳисобланган ва 176-шаклдаги назорат қайдномасида қайд этилган умумий суммани, қабул қилинган инкассация сумкаларининг (қопларининг) илова қайдномасидаги якуний суммалар билан таққослаб кўради.

Тафовутлар аниқланмаган тақдирда, қайта санаш кассасининг ҳар бир кассири ўзи қайта санаган ва ўраб боғлаган нақд пул ва бошқа қимматликлари суммасини 175-шаклдаги назорат варақасида ҳамда назоратчининг 176-шаклдаги назорат қайдномасида тўғри қайд этилганлигига ишонч ҳосил қилгач, ўзининг 175-шаклдаги назорат варақасини ҳамда назоратчининг 176-шаклдаги назорат қайдномасини, шунингдек назоратчи ҳам 176-шаклдаги назорат қайдномасини имзолайди.

115. Қайта санаш кассасининг ҳар бир кассири, қайта санаган нақд пул ва бошқа қимматликлар суммасини ўзининг 175-шаклдаги назорат варақасига қайд этган ҳамда касса мудирига имзо қўйдирган ҳолда нақд пул ва бошқа қимматликларни унга топширади.

Шундан сўнг, назоратчи ҳар бир кассирдан 175-шаклдаги назорат варақасини олиб, қайта саналган нақд пул ва бошқа қимматликларни касса мудирига тўлиқ топширилганлигини текширади.

116. Қайта санаш кассасининг назоратчиси 176-шаклдаги назорат қайдномасини, кассирларнинг 175-шаклдаги назорат варақаларини, инкассация сумкаларининг (қопларининг) илова қайдномаларини, шунингдек мазкур Йўриқноманинг 15-иловасида келтирилган маълумотномани, 16-иловасида келтирилган журнални, 17-иловада келтирилган далолатномани, 18-иловада келтирилган маълумотномани касса мудирига топширади.

Касса мудири:

мазкур Йўриқноманинг 15-иловасида келтирилган маълумотномада ва 16-иловадаги журналда қайд этилган ёзувларни ўзаро таққослаган ҳолда, инкассация сумкалари (қоплари) банк кассасига тўлиқ топширилганлигини текшириб кўради;

аниқланган касса хатоликлари бўйича мазкур Йўриқноманинг 17-иловасига мувофиқ тузилган далолатномаларда қайд этилган суммаларни инобатга олган ҳолда, қайта санаш кассаси кассирларидан қабул қилиб олган нақд пуллар суммасини, назоратчининг 176-шаклдаги назорат қайдномасидаги ҳамда 18-иловада келтирилган маълумотномадаги ёзувлар билан таққослайди.

Тафовутлар аниқланмаса касса мудири мазкур Йўриқноманинг 18-иловасига мувофиқ тузилган маълумотномани имзолайди ҳамда кассирларнинг 175-шаклдаги назорат варақаларини қайта санаш кассасининг назоратчисига қайтариб беради ва у назоратчида 10 банк иш куни мобайнида сақланиши лозим.

117. Касса мудири мазкур Йўриқноманинг 15-иловасида келтирилган маълумотномани, 16-иловадаги журнални, 17-иловага мувофиқ шаклда тузилган далолатномани, 18-иловадаги маълумотномани, 176-шаклдаги назорат қайдномасини ҳамда инкассация сумкаларининг (қопларининг) илова қайдномаларини банк бош бухгалтерига (ёки унинг ўринбосарига) топширади.

118. Бош бухгалтер (ёки унинг ўринбосари) мазкур Йўриқноманинг 15-иловасида келтирилган маълумотномада ҳамда 16-иловадаги журналда қайд этилган ёзувларни ўзаро таққослаб, инкассаторлар гуруҳи томонидан инкассация сумкалари (қоплари) банк кассасига тўлиқ топширилганлигини текшириб кўради.

Шундан сўнг, инкассация бўлими томонидан бош бухгалтерга мазкур Йўриқноманинг 23-иловасига мувофиқ тақдим этилган хўжалик юритувчи субъектлардан инкассаторлар гуруҳи йиғиб келган ва банк кассасига топширган нақд пул тушумлари суммаси тўғрисидаги маълумотномада қайд этилган ёзувларни, аниқланган касса хатоликлари бўйича 17-иловага мувофиқ тузилган далолатномада қайд этилган суммаларни инобатга олган ҳолда, назоратчининг 176-шаклдаги назорат қайдномасидаги ҳамда 18-иловада кўрсатилган маълумотномадаги ёзувлар билан таққослайди.

Тафовутлар аниқланмаса, бош бухгалтер 18-иловада келтирилган маълумотномани имзолайди. Сўнгра, кунлик касса ҳужжатларига тикиш учун нақд пул тушумлари солинган сумканинг (қопнинг) илова қайдномасини, 15-иловадаги маълумотномани, 16-иловадаги журнални, 18-иловадаги маълумотномани, 176-шаклдаги нақд пул ва бошқа қимматликларни қайта санаш натижалари бўйича назорат қайдномасини, 23-иловадаги маълумотномани касса мудирига топширади.

119. Шунингдек, бош бухгалтер (ёки унинг ўринбосари) мазкур Йўриқноманинг 17-иловасига мувофиқ тузилган далолатноманинг иккала нусхасини ҳам бухгалтерия бўлими ходимларига топширади.

Бухгалтерия бўлими ходимлари 17-иловага мувофиқ тузилган далолатноманинг биринчи нусхаси асосида, инкассация сумкасининг (қопининг) юк хати бўйича тегишли ҳисобвараққа кирим қилинган суммани тўғрилаш учун тегишли бухгалтерия ўтказмасини амалга оширадилар ва у бухгалтериянинг кунлик ҳужжатлари йиғмажилдига тикилади. Далолатноманинг иккинчи нусхаси эса, мижознинг инкассация сумкасидан (қопидан) аниқланган касса хатоликларини маълум қилиш учун мижознинг (ёки унинг вакилининг) навбатдаги банкка ташрифида унга топширилади.

120. Банкнинг буйруғига асосан қайта санаш кассасининг ходимлари дам олиш кунлари ишлаганида, дам олиш кунлари кассирлар қайта саналган, ўраб-боғланган нақд пул ва бошқа қимматликларни ўзларининг назорат варақларида қайд этилган ҳамда кечки касса кассирига имзолатган ҳолда кечки касса ходимларига топширадилар.

Кечки кассанинг кассири, қайта санаш кассирларидан қабул қилиб олинган нақд пул ва бошқа қимматликлари умумий суммасини ўзининг 155-шаклдаги китобида қайд этиб қўяди ҳамда кейинги банк иш куни эрталаб, ушбу китобга имзо қўйдирган ҳолда касса мудирига топширади.

121. Қайта санаш кассасининг назоратчиси бўшатилган инкассация сумкаларини (қопларини), улар учун ажратилган махсус жойга (хонага) инкассация ходимларига кейинги кунда топшириш учун тахлаб қўяди. Банк ва инкассация бўлими ўртасида тузилган шартномада белгиланган вақтда бўш инкассация сумкаларини (қопларини) қайта санаш кассасининг назоратчиси томонидан инкассаторлар гуруҳига топшириш, мазкур Йўриқноманинг 24-иловасига мувофиқ шаклдаги инкассаторлар гуруҳига топширилган бўш инкассация сумкалари (қоплари) сонини қайд этиш китобида тегишли ёзувларни қайд этиш ҳамда инкассаторлар гуруҳи раҳбарининг тасдиқловчи имзосини қўйилиши асосида амалга оширилади.

Қайта санаш кассасининг ходимлари дам олиш кунлари ишлаганида, ушбу дам олиш кунлари инкассаторлар гуруҳига бўш инкассация сумкаларини (қопларини) қайта санаш кассасининг назоратчиси топширади. Дам олиш кунлари қайта санаш кассасининг ходимлари ишга жалб қилинмаганида, қайта санаш кассасининг назоратчиси, дам олиш кунидан олдинги охирги иш кунида кечки касса ходимларига, дам олиш кунлари бериладиган бўш инкассация сумкаларини (қопларини) инкассаторлар гуруҳига топширилган бўш инкассация сумкалари (қоплари) сонини қайд этиш китобида қайд этган ҳолда топширади.

Бунда инкассаторлар гуруҳи раҳбари бўш инкассация сумкаларини (қопларини) кечки касса ходимларидан мазкур Йўриқноманинг 24-иловасида келтирилган китобга қайд этилган ёзувларни ўз имзоси билан тасдиқлаган ҳолда, белгиланган тартибда қабул қилиб олади.

7-БОБ. НАҚД ПУЛЛАРНИ САРАЛАШ, ТАХЛАШ

ВА ЎРАБ-БОҒЛАШ ТАРТИБИ

122. Ўзбекистон Республикасида фаолият юритаётган барча банклар учун нақд пулларни саралаш, тахлаш ҳамда уларни ўраб-боғлаш орқали дасталарни ва боғламларни шакллантиришда мазкур Йўриқномада талаблари қўлланилади.

123. Банк кассирлари нақд пулларни саралашда, тоифаларга ажратишда, айниқса шикастланган ва уларнинг тўловга яроқли эканлиги шубҳа туғдирувчи банкнот ва тангалар билан ишлашда мазкур Йўриқноманинг 25-иловасида белгиланган Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг банкнот ва тангаларини тўловга яроқли эканлигини аниқлаш мезонларига қатъий риоя қилишлари шарт.

Банк кассаларига келиб тушадиган барча нақд пуллар белгиланган тартибда бирма-бир сараланиши, доналаб саналиши ва тахланиши лозим.

124. Кассирлар банк кассасига қабул қилинаётган банкнот ва тангаларни, уларнинг номинал қийматига қараб саралашлари, шундан сўнг пулларни, "муомалага яроқли", "эскирган" ва "тўловга яроқсиз" тоифаларига ажратадилар. Ҳар бир тоифадаги пуллар алоҳида тахланиши, дасталаниши ва ўраб-боғланиши лозим.

"Муомалага яроқли" тоифасига ажратилган пуллар тахланиб, ўраб-боғланганидан сўнг, мижозларга чиқим қилиш учун тайёр ҳолга келтирилган пуллар ҳисобланади.

"Эскирган" тоифасига ажратилган пуллар номинал қиймати бўйича тўловга қабул қилинади ҳамда бундай пулларни, банкнотларни ҳар бир дастасидаги бандеролга, шунингдек, ушбу тоифадаги банкнотлар боғламининг устки накладкаси ўнг тарафи юқори бурчагига банк номи, унинг коди, кассирнинг фамилияси ва исми, отасининг исми кўрсатилган "эскирган" ёзувли тўртбурчак муҳрни босилиши шарт.

"Эскирган" тоифасига ажратилган банкнотлар боғламини "муомалага яроқли" банкнотлар боғламидан ажралиб туришини таъминлаш учун "эскирган" пуллар боғламини шакллантиришда эни 10 mm бўлган бир йўлли диагонал қизил чизиқ чизилган устки накладкадан фойдаланиш лозим.

"Эскирган" тоифасига ажратилган пулларни мижозларга чиқим қилиниши тақиқланади ва ушбу тоифадаги ўраб-боғланган пуллар Марказий банк ҳудудий Бош бошқармасига жўнатилади.

"Тўловга яроқсиз" яъни, банкнот умумий ҳажмининг 55 фоизидан кам қисми сақланиб қолган, "қалбаки" ва "сохталаштирилган" пуллар, тўловга қабул қилинмайди. "Тўловга яроқсиз" тоифасига киритилган пулларга банк номи, унинг коди, кассир фамилияси, исми ва отасининг исми кўрсатилган "Алмаштириб бериш рад этилди" ёзувли тўртбурчак муҳр босилиши лозим. Тўловга яроқсиз пуллар мижозга қайтариб берилмайди. Кассир томонидан пулнинг "қалбаки" эканлиги аниқланиб, касса мудири унинг қалбакилигини тасдиқласа, мазкур Йўриқноманинг 81-банди талабларига биноан тегишли чоралар кўрилиши лозим.

125. Банк кассирлари томонидан сараланган яъни, тоифаларга ажратилиб тахланган ва ўраб-боғланган бир хил номинал қийматдаги пулларнинг дасталари, боғламлари шакллантирилади.

126. Ўраб-боғланган банкнотлар дастасини ўз номинал қиймати бўйича бошқа номиналдаги банкнотлар дастасидан ажралиб туришини таъминлаш мақсадида, уларни ўраб-боғлашда фойдаланиладиган бандероллар қуйидаги ўзига хос чизиқ ва рангларга эга бўлиши, яъни:

1 000 сўмлик банкнотлар учун - эни 15 mm бўлган битта кўк йўлли;

2 000 сўмлик банкнотлар учун - эни 15 mm бўлган битта сариқ йўлли;

5 000 сўмлик банкнотлар учун - эни 15 mm бўлган битта тўқ жигарранг йўлли;

10 000 сўмлик банкнотлар учун - эни 15 mm бўлган иккита яшил йўлли;

20 000 сўмлик банкнотлар учун - эни 15 mm бўлган иккита қизил йўлли;

50 000 сўмлик банкнотлар учун - эни 15 mm бўлган иккита кўк йўлли;

100 000 сўмлик банкнотлар учун - эни 15 mm бўлган иккита тўқ жигарранг йўлли;

200 000 сўмлик банкнотлар учун - эни 15 mm бўлган иккита сариқ йўлли бўлиши шарт.

Бандероль қайси номиналдаги банкнотга мўлжалланган бўлса, бандероль устида ўша номинал қиймат, ҳар бир дастада бўлиши лозим бўлган банкнотларнинг умумий суммаси рақам билан қайд этилган бўлиши лозим.

127. Банк кассирлари томонидан бир хил қийматдаги сараланган ва тахланган банкнотларнинг ҳар 100 донасидан битта даста шакллантирилади. Ҳар бир шакллантирилган нақд пуллар дастасининг бандеролига, банк номи, коди ва уни шакллантирган кассирнинг фамилияси, исми ва отасининг исми ёзилган тўртбурчак муҳри босилиб, тегишли сана қайд этилганидан сўнг, кассир имзоси қўйилади.

Банкнотларнинг ҳар 10 та дастаси (1000 донаси) битта боғламга жойлаштирилиб, боғлам устига ва остига картондан тайёрланган стандарт накладка қўйилиб, устки накладкага банк номи ва коди, ушбу боғламни шакллантирган кассирнинг фамилияси, исми ва отасининг исми кўрсатилган тўртбурчак муҳри босилиб, тегишли сана қайд этилганидан сўнг, кассир имзоси қўйилади. Бунда, пул боғламининг устки накладкасида қайд этилган банкнотларнинг номинал қиймати ва умумий суммаси, шакллантирилган боғламдаги банкнотлар номинал қиймати ва уларнинг умумий суммасига мос келиши шарт.

Шундан сўнг, шакллантирилган пул боғлами, тугуни ва тугилган жойи бўлмаган тизимча билан икки марта хочсимон тарзда айлантириб ўралади ва тўрт марта тугиб боғланади. Боғламларни ўраб боғлаган кассир тизимчанинг учларидаги тугунига яқин бўлган жойга банк коди билан бирга пломбирнинг тартиб рақами қайд этилган пломбир билан пломбалайди. Қўйилган пломбадан кейинги тизимчанинг узунлиги 2 сантиметрдан ошмаслиги лозим.

128. Пул дасталари "эскирган" банкнотлардан шакллантирилган бўлса, ҳар бир дастанинг бандеролига ҳамда ушбу дасталардан шакллантирилган боғламга қўйилган устки накладкаларнинг ўнг тарафидаги юқори бурчагига "Эскирган" ёзувли тўртбурчак муҳр босилиши шарт.

129. Автоматик тарзда ўраб-боғланадиган (бандеролланадиган) дасталар учун бир-биридан фарқланмайдиган, бир хил тусдаги бандероллардан фойдаланилади.

Бундай тарзда ўраб-боғланган нақд пуллар дастасининг бандеролларига, банк номи, коди ва уни шакллантирган кассирнинг фамилияси, исми ва отасининг исми кўрсатилган тўртбурчак муҳр босилиб, банкнотнинг номинал қиймати, қўйилган нақд пулларнинг умумий суммаси ва тегишли сана қайд этилганидан сўнг, кассир имзоси қўйилади.

130. Банкда банкнотларнинг боғламлари тизимчалар ёрдамида боғланиб, шакллантириладиган бўлса, унда ҳар бир банкнот дастаси стандарт бандероль билан хочсимон тарзда ўраб-боғланиши лозим.

Банкнотлар боғлами, пул дастларини полиэтилен пакетларга жойлаштириш орқали шакллантириладиган бўлса, унда банкнотларнинг ҳар бир дастаси битта кўндаланг бандероль билан ўраб-боғланади.

Ҳар иккала ҳолатда ҳам банкнот дасталари бандеролига мазкур Йўриқноманинг 127 - 128-бандларида белгиланган зарурий реквизитларни қайд этилиши шарт.

131. Пул дасталарини полиэтилен пакетларга жойлаштирилиш орқали банкнотлар боғлами шакллантирилганда, ҳар бир полиэтилен пакетга 10 та пул дастаси солиниб, пакетнинг очиқ томонини пайвандлаб, ёпиштириш учун пул боғламларини шакллантириш ускунасига жойланади. Бунда, пул боғламларини шакллантириш ускунаси қопқоғига ўрнатилган клишедаги банк реквизитлари полиэтилен пакетнинг очиқ тарафига автоматик тарзда босилади. Агар, банкнотлар боғламини шакллантиришда фойдаланиладиган полиэтилен пакет, иккита полиэтилен бўлакларини пайвандлаш орқали ишлаб чиқарилган бўлса, бундай ҳолларда пул боғламларини шакллантириш ускунаси қопқоғига ўрнатилган кассир клишесидаги банк реквизитлари полиэтилен пакетнинг иккала томонига ҳам босилиши лозим. Ҳар бир кассир ўзи санаган пулларнинг боғламини шакллантиришда, ўзига бириктирилган клишедан фойдаланиши шарт.

132. Тўлиқ пул боғламларини шакллантириш учун етарли бўлмаган алоҳида дасталарни бошқа кассирдан қабул қилиб олган кассир уларни қайтадан бирма-бир санаб олади ва бир хил қийматдаги ёки ҳар хил қийматдаги (1000 сўмликлар алоҳида, 2000 ва 5000 сўмликлар алоҳида, 10000 ва 20000 сўмликлар алоҳида, 50 000 ва 100000 сўмликлар алоҳида) тўлиқ бўлмаган боғламларга қўшиб боғлайди. Бунда, битта боғламдаги дасталарнинг сони 10 тадан ошмаслиги лозим.

Бир хил номинал қийматга эга бўлган турли йиллар намунасидаги банкнотлар алоҳида дасталанган ҳолда ўраб-боғланиши лозим.

Дасталари тўлиқ бўлмаган банкнотлар ҳам "муомалага яроқли", "эскирган" ва "тўловга яроқсиз" тоифалари бўйича алоҳида жамланиши лозим.

Тўлиқ бўлмаган пул боғламларининг ва турли номинал қийматдаги пулларнинг дасталаридан тайёрланган боғламларнинг устки накладкаларига барча тегишли маълумотлар ва "йиғма" сўзи қўлда ёзилиши мумкин.

Шунингдек, "эскирган" тоифасига ажратилган турли қийматдаги банкнотларнинг дасталаридан ташкил топган пул боғламларининг устки накладкаларига ҳам "эскирган йиғма" сўзи қўлда ёзилиши мумкин.

Турли номинал қийматдаги банкнотларнинг дасталаридан шакллантирилган боғламларнинг устки накладкаларида ҳар бир қийматдаги пулларнинг сони, суммаси ва умумий суммаси кўрсатилиши лозим.

Банк кассасида "эскирган" пуллардан шакллантирилган тўлиқ боғламлар инкассация хизмати орқали Марказий банк Бош бошқармасининг Ҳисоб-китоб касса марказига топширилиши ёки у ердаги муомалага яроқли пулларга алмаштириб олиниши ҳам мумкин.

133. "Давлат белгиси" давлат унитар корхонаси (бундан буён матнда "Давлат белгиси" ДУК деб юритилади) ўрамларидаги нақд пуллар 100 донадан дасталаниб, битта кўндаланг бандеролга ўраб-боғланган бўлади. Ҳар бир боғлам 10 та дастадан иборат бўлиб, унинг устки накладкасига "Давлат белгиси" ДУКнинг номи, банкнот номинал қиймати, боғламдаги банкнотлар умумий суммаси, боғлам шакллантирилган сана ва назоратчининг фамилияси, исми, отасининг исми ёки унинг коди каби реквизитлар босилган бўлиб, боғламлар полиэтилен пакетларга солинган бўлади.

134. Кассирлар тангаларни ҳам саралаб, "муомалага яроқли" ва "нуқсонли" (эскирган) тоифаларга ажратган ҳолда, уларни номинал қийматига қараб ҳар 100 донасини алоҳида пакетга жойлайдилар. Бир хил номинал қийматдаги тангали пакетларнинг ҳар ўнтаси, ташқи чоклари бўлмаган битта стандарт қопчага жойланади.

Ҳар бир қопчанинг оғзи матодан тайёрланган ёрлиқ билан қўшиб тикилади ҳамда тугуни ва титилган жойи бўлмаган тизимча билан 2,5 айланишда маҳкам боғланганидан сўнг, пломбир билан пломбаланади. Тангали қопчаларга бириктирилган ёрлиқларга банк номи, коди, ўраб-боғланган сана, танга номинал қиймати ва умумий суммаси ёзилиб, кассир имзоси қўйилади. Шундан сўнг, ёрлиққа кассирнинг фамилияси, исми ва отасининг исми кўрсатилган тўртбурчак муҳри босилади.

135. Айланма кассадаги тангали қопчаларга картондан тайёрланган ёрлиқлар бириктирилиши мумкин. Ёрлиқлардан тизимча учлари ўтказилганидан сўнг тизимча сиқиб боғланади ва пломбир билан пломбаланади. Инкассаторлар гуруҳига топширилаётган тангали қопчанинг оғзида матодан тайёрланган ёрлиқ бўлиши лозим.

136. "Давлат белгиси" ДУК Зарбхонасида (бундан буён матнда Зарбхона деб юритилади) тангалар солинган ҳар бир қопчанинг оғзини тикишда матодан тайёрланган ёрлиқлар бириктирилади. Ушбу ёрлиқда Зарбхона номи, қопчадаги тангаларнинг номинал қиймати, умумий суммаси, тангалар қопчага солинган сана ҳамда назоратчининг коди қайд этилади. Қопчаларга солинган тангаларнинг номинал қийматидан келиб чиққан ҳолда, уларга қуйидаги ранглардаги:

50 сўмлик тангалар солинган қопчаларга - яшил;

100 сўмлик тангалар солинган қопчаларга - қизил;

200 сўмлик тангалар солинган қопчаларга - сариқ;

500 сўмлик тангалар солинган қопчаларга - оч кўк;

1000 сўмлик тангалар солинган қопчаларга - оч сариқ ёрлиқлар бириктирилади.

137. Зарбхонанинг танга солинган қопчалари оғзи икки хил рангдаги, ёрлиқли томони оқ ва орқа томони эса қизил рангдаги ип билан тикилади. Бунда, қизил ип фақатгина оддий чок вазифасини эмас, балки назорат чоки ва пломба вазифасини ҳам бажаради.

Тикилаётган чок қопча оғзининг мустаҳкамлигини таъминлаши лозим. Бунда, чокнинг ўзидан-ўзи ечилиб кетмаслиги учун чокнинг икки томондаги учлари (тугундан кейин) 3 сантиметрдан кам бўлмаслиги лозим.

Ходим қопчани очаётган вақтида, қопнинг бутунлиги ва чокларнинг сўкилиб кетмаганлигига ишонч ҳосил қилиши, сўнгра ёрлиқнинг ўнг томонидаги қизил назорат ипининг биринчи тугуни ҳамда чокнинг бўш қисмини ечиб, иккала ипни тортиши керак.

Чок осон ечилиши ва ечилган иплар бутун бўлиши лозим.

138. Тангали қопчалар қабул қилинаётган вақтда, ёрлиқнинг борлиги, қопча, чок ва ипларнинг бутунлигига эътибор берилиши шарт. Ипнинг узилганлиги пломбанинг бузилганлиги билан баробардир. Инкассаторлар гуруҳига Зарбхона ёки банклардан шубҳали боғламлардаги қопчаларни қабул қилиш ман этилади.

139. Қопчадаги танганинг бир қисми олинган ёки унга қўшимча тангалар солинган ҳолларда тангалар қолдиғи доналаб саналиши, пакетдаги қадоқланган тангалар эса, ёзувларига қараб қайта саналиши шарт. Шундан сўнг, қопчага янги ёрлиқ бириктирилади. Бунда қопчанинг оғзи тугуни ва тугилган жойи бўлмаган тизимча билан 2,5 айланишда маҳкам боғланганидан сўнг, қопча қайтадан пломбир билан пломбаланади ва ёрлиққа тангани санаб қадоқлаган кассир имзоси қўйилади.

140. Кассирларда қолган тангали пакетлардан тўлиқ қопчаларни шакллантириб бўлмайдиган ҳолларда, уларни бирлаштириш учун бир ёки бир нечта кассирга берилади. Тўлиқ қопчаларни шакллантириб бўлмайдиган пакетлар бир хил қийматдаги (никель тангалар алоҳида, жез тангалар алоҳида) тўлиқ бўлмаган қопчаларга жойланиши мумкин. Лекин уларнинг умумий суммаси Зарбхона қопчаларидаги меъёр миқдоридан ошмаслиги лозим. Ушбу қопчаларнинг ёрлиқларида ҳар бир қийматдаги тангаларнинг суммаси алоҳида кўрсатилиши лозим.

Алоҳида пакетларга солинган, турли қийматдаги тангалардан шакллантирилган тўлиқ ёки тўлиқ бўлмаган қопчаларга бириктирилган ёрлиқларга "йиғма" сўзи ёзиб қўйилади.

141. Айланма кассада кейинги банк иш кунига қолаётган ҳамда касса мудири томонидан қайта саналиб, ўраб-боғланган ва банкнотлар тўлиқ боғламини шакллантириш учун етарли бўлмаган пул дасталари бандероль билан хочсимон шаклда боғланган ҳолда, тўлиқ бўлмаган тангали қопчалар оғзи эса тизимча билан боғланиб, пломбаланмаган ҳолда пул омборида сақлланиши мумкин.

142. Тўлиқ дасталарни шакллантиришга етарли бўлмаган банкнотлар эса бандероль билан ўраб боғланади, лекин улар юқорида қайд этилган боғламларга қўшилмайди.

143. Кассирлар ўзлари саралаган, санаган ва ўраб-боғлаган банкнотлар дастаси, боғлами ёки тангали қопчадан касса хатоликлари қачон аниқланганлигидан қатъи назар, улар тўлиқ моддий жавобгар ҳисобланадилар.

8-БОБ. НАҚД ПУЛ ВА БОШҚА ҚИММАТЛИКЛАРНИ

САҚЛАШ УЧУН ҚАБУЛ ҚИЛИШ ТАРТИБИ

144. Томонлар ўртасида тузилган шартномага асосан банк ўз мижозларидан нақд пул ва бошқа қимматликларни сақлаш учун қабул қилишлари мумкин. Банк пул омборига қуйидагилар сақлаш учун қабул қилиниши мумкин:

нотариал идоралардан ва бошқа органлардан - мерос мулки таркибига кирувчи мол-мулклар, қимматбаҳо металлар, қимматбаҳо тошлар ва марваридлар ёки улардан ясалган буюмлар, қимматбаҳо металлар қуймаси (ёмбиси), шлих (олтин қум), табиий ҳолда топилган олтин ва кумуш ёмбилари (самородок), шунингдек, қимматбаҳо металлардан зарб қилинган тангалар, чет эл валютаси, чет эл валютасидаги тўлов ҳужжатлари (векселлар, чеклар ва ҳоказолар) ҳамда Ўзбекистон Республикасининг миллий валютаси - сўм ва тангалар;

жисмоний ва юридик шахслардан - қимматли қоғозлар, кафолат ва кафилликлар ҳамда гаров сифатида сақланаётган мулклар ва мулкий ҳуқуқлар (талаблар) ҳужжатлари, суғурта полислари, гаров шартномалари, шунингдек, олтин (тилла) ва ундан тайёрланган заргарлик буюмлари ҳамда бошқа қимматликлар.

145. Банк кассасига мижоздан нақд пул ва қимматликларни сақлаш учун қабул қилиш мижознинг аризаси ҳамда банк раҳбарининг ёзма равишдаги кўрсатмасига (фармойишига) асосан, тасдиқланган рўйхат асосида амалга оширилади. Бунда, нақд пул ва бошқа қимматликларни банк пул омборига сақлаш учун қабул қилиш:

уларни қопга (ёки пакетга) жойлаб, қоп оғзи белгиланган тартибда боғланган (ёки пакетлар оғзи елимланган) ҳамда мижознинг муҳри билан муҳрланган (ёки сурғучланган ёхуд мижознинг пломбири билан пломбаланган);

қоп оғзидаги ёрлиқда ёки елимланган пакетга зарурий реквизитлар (мижознинг тўлиқ номи, қопдаги қимматликларни топширган мижоз вакилининг фамилияси, исми ва отасининг исми, топширилган сана) қайд этилган;

тегишли балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича бухгалтерия бўлими ходими томонидан белгиланган тартибда расмийлаштирилган кирим касса ордери асосида амалга оширилиши лозим.

146. Банк (филиал) томонидан кредит таъминоти учун қабул қилинган қимматли қоғозлар, кафолат ва кафилликлар, суғурта полислари, гаров шартномалари ва ҳ.к.ларни сақлаш жойи (пул омбори, кредит бўлими, бухгалтерия бўлими ва бошқа жойлар) банклар томонидан мустақил белгиланади. Кредит таъминоти ҳужжатлари банк (филиал) пул омборидан бошқа жойда сақланганида, уларни сақлаш тартибини Бош банк белгилайди.

Банкда ўз мижозларидан кредит таъминоти учун қимматли қоғозлар, кафолат ва кафилликлар ҳамда гаров сифатида сақланаётган мулклар ва мулкий ҳуқуқлар (талаблар) ҳужжатлари, суғурта полислари, гаров шартномаларини қабул қилиб олиниши ҳамда уларни пул омборига сақлаш учун топширилиши - ҳужжатларни пакетларга жойлаб, елимланган ҳамда банкнинг муҳри билан муҳрланган (ёки сурғучланган) ҳолда тегишли балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича бухгалтерия бўлими ходими томонидан расмийлаштирилган мазкур Йўрикноманинг 6-иловасида келтирилган кирим касса ордери асосида амалга оширилади.

147. Пакет ва қопларга солинган нақд пуллар, қимматликлар (ва бошқа ашёлар) ҳамда гаров сифатида сақланаётган мулклар ва мулкий ҳуқуқлар (талаблар) ҳужжатлари - кирим кассаси кассири томонидан пакет ва қоплар очилмаган ҳолда қабул қилиниши лозим.

Бунда балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича кирим касса ордери бухгалтерия бўлими ходими томонидан тўлиқ ва тўғри расмийлаштирилганлиги, пакет ва қопларнинг бутлиги ҳамда уларнинг муҳрланганлиги (сурғучланганлиги) ёки пломбаланганлиги кассир томонидан текширилган ҳолда қабул қилиниши шарт.

148. Банк пул омборига сақлаш учун қабул қилинаётган нақд пул миқдори ва бошқа қимматликлар баҳоси (ёки шартли баҳоси) тегишли балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича банк бухгалтерия ходимлари томонидан расмийлаштирилган кирим касса ордерида қайд этилган суммага тенг бўлиб, улар ушбу суммада сақлаш учун қабул қилиниши шарт.

Шунингдек, қимматликларни сақлаш учун пул омборига қабул қилишда тегишли балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича расмийлаштирилган кирим касса ордерида, қимматликларни баҳосидан ташқари, уни сақлаш учун қабул қилишга асос бўлган ҳужжат ва қабул қилинаётган қимматликларнинг номи қайд этилиши лозим.

149. Сақлаш учун қабул қилинган нақд пул ва бошқа қимматликлар, шунингдек, мулклар ва мулкий ҳуқуқлар (талаблар) ҳужжатлари жойланган қоп ёки пакетлар қабул қилинган санаси бўйича кетма-кет, ўсиб бориш тартибида рақамланиши лозим.

150. Нақд пул ва бошқа қимматликлар сақлаш учун банк кирим кассасига топширилганида, мижозга мазкур Йўриқноманинг 26-иловасига мувофиқ 004-шаклдаги нақд пул ва бошқа қимматликлар сақлаш учун қабул қилинганлиги тўғрисидаги квитанция расмийлаштириб берилади.

Банк пул омборига сақлаш учун қабул қилинган нақд пул ва бошқа қимматликларни мижозга қайтариб бериш учун, уни топширган хўжалик юритувчи субъект раҳбарининг имзоси қўйилиб, думалоқ муҳри билан тасдиқланган (тадбиркорлик субъектларидан муҳр билан тасдиқлаш талаб этилмайди) ёзма сўровномасининг асл нусхасига, мижозга берилган 004-шаклдаги квитанциянинг асл нусхаси илова қилинган ҳолда тақдим этилиши керак.

Нақд пул ва бошқа қимматликларни сақлаш учун топширган давлат органи ходими 004-шаклдаги квитанцияни йўқотган ҳолларда ёки бошқа сабабларга кўра, уни банкка тақдим этиш имконияти мавжуд бўлмаса, бундай ҳолларда сақлашга топширилган нақд пул ва бошқа қимматликларни банк кассасидан қайтариб олиш учун ушбу давлат органининг республика миқёсидаги юқори турувчи ташкилоти (вазирлик, қўмита, идора ёки бошқалар) томонидан чиқарилган буйруқ асос бўлиши мумкин. Ушбу буйруқда банк кассасига сақлаш учун топширилган қимматликларни қайтариб олиш ваколатига эга бўлган ходимнинг фамилияси, исми ва отасининг исми ҳамда олинадиган қимматликларнинг тўлиқ ва батафсил рўйхати қайд этилган бўлиши лозим.

Бунда, банк пул омборида сақланаётган мижозга тегишли бўлган нақд пул ва бошқа қимматликларни қайтариб бериш, бухгалтерия бўлими ходими томонидан мазкур Йўриқноманинг 27-иловасига мувофиқ шаклдаги балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича чиқим касса ордерини расмийлаштириш асосида, фақат қимматликларнинг тўлиқ ҳажми бўйича амалга оширилиши мумкин.

Банк кредитининг таъминоти учун гаров сифатида сақланаётган қимматликлар, мулклар ва мулкий ҳуқуқлар (талаблар) ҳужжатлари банк раҳбарининг фармойишига асосан балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича бухгалтерия бўлими ходими томонидан чиқим касса ордерини расмийлаштириш орқали чиқим қилиниши мумкин.

151. Банк пул омборига сақлаш учун қабул қилинган нақд пул ва бошқа қимматликларни ҳамда гаров сифатида қабул қилинган қимматликлар, мулклар ва мулкий ҳуқуқлар (талаблар) ҳужжатларини бут сақланиши бўйича банкнинг моддий жавобгар шахслари, уларни топширган мижозлар олдида қонунчиликда белгиланган тартибда жавобгар ҳисобланади. Банк пул омборида сақлаш учун қабул қилинган нақд пул ва бошқа қимматликларга зарар етказилган тақдирда, унинг эгасига етказилган зарарни қоплаш, қимматликни ҳақиқий баҳоси доирасида лекин, сақлаш учун қабул қилинган вақтда баҳоланган баҳосидан ошмаган миқдорда амалга оширилади.

152. Банк пул омборига хўжалик юритувчи субъект томонидан сақлаш учун топширилган, шу жумладан мусодара қилинган нақд пул ва қимматликларни республикамизнинг бир ҳудудидан иккинчи бир ҳудудига етказиб бериш, ташиш талаб этилганида, ушбу ишларни ташкиллаштириш ва бажариш, қимматликларни сақлаш учун топширган хўжалик субъекти томонидан мустақил равишда амалга оширилиши шарт.

153. Юридик ва жисмоний шахслар ўзларига тегишли нақд пул ва бошқа қимматликларни шартнома асосида банкда сақлашлари учун банкда ташкил этилган депозитар ячейкалардан фойдаланишлари мумкин.

9-БОБ. БАНК ТОМОНИДАН ЧАКАНА АМАЛИЁТЛАР ВА

БАНК БИНОСИДАН ТАШҚАРИДА ЖОЙЛАШГАН БОШҚА

КАССАЛАРНИ ТАШКИЛ ЭТИШ ТАРТИБИ

154. Банк томонидан жисмоний шахсларга қулайлик яратиш мақсадида банк биносида ёки биносидан ташқарида чакана амалиётлар кассалари ташкил этилиши мумкин.

155. Банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассалар, уларнинг фаолияти устидан масофадан туриб кунлик назорат ўрнатилган ҳолда, банк (филиал) томонидан республиканинг барча ҳудудларида ташкил этилиши мумкин.

Банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассаларнинг қурилиши ва жиҳозланиши бўйича Бош банк мутахассислари томонидан ёзма равишда ижобий хулоса берилганидан сўнг, мазкур кассалар ўз фаолиятини бошлашлари мумкин. Бош банк ушбу хулосанинг бир нусхасини илова қилган ҳолда 10 кун ичида Марказий банкнинг тегишли ҳудудий Бош бошқармасига ёзма равишда хабар беради.

155-1. Банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассаларнинг фаолияти тугатилаётганида ҳам Бош банк томонидан банк бошқаруви қарорининг бир нусхасини илова қилган ҳолда 10 кун ичида Марказий банкнинг тегишли ҳудудий Бош бошқармасига ёзма равишда хабар берилади.

157. Банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассалар учун штатлар жадвали, ҳар бир касса томонидан хизмат кўрсатиладиган мижозлар сонини ва касса операцияларининг ҳажмини ҳамда мазкур кассаларда нақд пул ва бошқа қимматликлар билан ишлаш (санаш, саралаш, ўраб-боғлаш ва касса операцияларини бажариш), уларнинг бут сақланишини таъминлаш инобатга олинган ҳолда Бош банк томонидан белгиланади.

158. Банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассалардаги нақд пул ва бошқа қимматликларнинг даҳлсизлигини ҳамда касса ходимларининг хавфсизлигини таъминлаш бўйича барча зарурий чоралар Бош банк томонидан кўрилиши шарт.

159. Банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассалар нормал фаолият кўрсатишлари учун жумладан, нақд пул ва бошқа қимматликларни санаш, саралаш, ўраб-боғлаш, сақлаш ҳамда касса операцияларини бажариш учун зарурий техника ва жиҳозлар билан шунингдек, хавфдан ва ёнғиндан огоҳлантирувчи сигнализация воситалари билан жиҳозланган бўлиши шарт.

Банк ва Ўзбекистон Республикаси Миллий гвардияси қўриқлаш хизмати бўлинмалари ўртасида тузилган шартнома асосида банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассалар "ташвиш" хабарлари юбориладиган техник қўриқлаш пунктига уланган бўлиши лозим. Шунингдек, банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассаларнинг қўриқлаш ва ёнғиндан огоҳлантирувчи сигнализация воситалари банк иш куни тугаганидан сўнг техник қўриқлаш пунктига уланиши керак.

160. Банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассалар зарурий техника ва ашёлар (пул боғламларини шакллантириш ускунаси, пул санаш ва ҳисоблаш машинкаси, компьютер, принтер, сейф ёки темир шкаф, бандероль, тизимча, накладка, пломбир, пломба, муҳр ва тўртбурчак муҳрлар ҳамда бланклар) билан таъминланган бўлиши лозим.

Банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассаларга кирим қилинган нақд пуллар, ушбу касса кассирлари томонидан сараланиши, саналиши, тахланиши ва белгиланган тартибда ўраб-боғланиши шарт.

161. Банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассалар томонидан барча турдаги касса хизматлари ёки уни ташкил этган банк томонидан белгиланган айрим турдаги касса хизматлари кўрсатилиши мумкин.

Банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган мини банк кассаси, банк хизматлари офиси кассаси ва махсус кассалар орқали хўжалик юритувчи субъектларга касса хизматлари (кирим ва чиқим касса операциялари) мазкур Йўриқнома талаблари асосида кўрсатилиши мумкин.

Банк (филиал) чакана амалиёт кассаси томонидан нақд миллий ҳамда хорижий валюталарда касса операциялари амалга оширилган ҳолларда, нақд пул ва бошқа қимматликларнинг ҳисоби банкнинг ҳисоб сиёсатига мувофиқ амалга оширилади.

162. Банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассаларда банк иш куни охирида қолиши мумкин бўлган нақд пуллар қолдиғига Бош банк томонидан лимит ўрнатилиши мумкин. Лимит ўрнатилмаган кассаларда амалиёт куни якунида нақд пул ва бошқа қимматликлар қолдиғини қолишига рухсат берилмайди (узлуксиз, 24 соат мобайнида ишлайдиган кассалар бундан мустасно).

163. Банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассалар банк (филиал) жойлашган туманда, шаҳарда ёки туманларга бўлинган шаҳарда ташкил этилган бўлса, банк иш куни охирида ушбу кассалардаги лимитдан ортиқча нақд пуллар ва бошқа қимматликлар қолдиқлари, кунлик касса ҳужжатлари мазкур кассани ташкил этган банкка (филиалга) топширилиши лозим.

Банк (филиал) томонидан бошқа ҳудудда (ёки ҳудуддаги бошқа туманда, шаҳарда) кассалар ташкил этилган ҳолларда, банк иш куни охирида ушбу кассалардаги лимитдан ортиқча нақд пуллар ва бошқа қимматликлар қолдиқлари ҳамда кунлик касса ҳужжатлари, томонлар ўртасида ўзаро тузилган шартномага асосан ушбу касса жойлашган ҳудуддаги банк филиалига ёки инкассация хизматига сақлаш учун топширилади.

Бунда, сумкадаги (қопдаги) нақд пуллар қайта саналиб, чиққан суммани ушбу кассани ташкил этган банкнинг (филиалнинг) тегишли ҳисобварағига накд пулсиз ҳисоб-китоб орқали ўтказиб бериш учун топширилган бўлса, инкассация сумкасини (қопини) банк филиалининг кечки касса ходимлари қабул қилиб олади.

Банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган касса ходимлари амалиёт куни якунида қолган лимитдан ортиқча нақд пул ва бошқа қимматликлар қолдиғига чиқим касса ордерини расмийлаштириб, 10109 - "Йўлдаги нақд пуллар ва бошқа тўлов ҳужжатлари" ҳисобварағида акс эттиради. Бунда, нақд пул ва бошқа қимматликлар қолдиғини сақлаш учун топшириш бевосита инкассация гуруҳи аъзолари томонидан, шунингдек ўзаро шартномага асосан инкассация хизмати, Ўзбекистон Республикаси Миллий гвардияси қўриқлаш хизмати (банк автомашинасидан фойдаланган ҳолда) ёки "Республика махсус алоқа боғламаси" давлат унитар корхонаси (бундан буён матнда "Республика махсус алоқа боғламаси" ДУК деб юритилади) хизмати кузатуви остида банк кассири томонидан амалга оширилиши мумкин.

Нақд пул ва бошқа қимматликлар қолдиғини сақлаш учун топшириш инкассация хизмати ходимлари орқали амалга оширилганда, расмийлаштирилган чиқим касса ордерининг орқа томонига нақд пул ва бошқа қимматликлар солинган инкассация сумкасини (қопини) қабул қилувчи инкассаторга берилган ишончноманинг рақами, санаси, инкассаторлар гуруҳи аъзоларининг фамилияси, исми ва отасининг исми ҳамда уларга топширилган сумкаларнинг (қопларнинг) умумий сони қайд этилиб, инкассаторлар гуруҳи аъзолари томонидан имзоланади.

Нақд пул ва бошқа қимматликлар солинган инкассация сумкаси (қопи) банк (филиал) ёки инкассация хизмати томонидан сақлаш учун қабул қилинганда, қабул қилувчи масъул ходим томонидан балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича кирим касса ордери икки нусхада расмийлаштирилади ва унинг бир нусхаси инкассаторлар гуруҳига берилади.

Навбатдаги иш куни эрталаб, нақд пул ва бошқа қимматликлар солинган инкассация сумкаларини (қопларини), уларни топширган банк кассасига етказиб бериш учун инкассаторлар гуруҳига топшириш, балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича чиқим касса ордерини расмийлаштириш орқали амалга оширилади. Бунда, ушбу ҳужжатнинг орқа томонида қабул қилувчи инкассаторга берилган ишончноманинг рақами, санаси, инкассаторлар гуруҳи аъзоларининг фамилияси, исми ва отасининг исми ҳамда уларга топширилган сумкаларнинг (қопларнинг) умумий сони қайд этилиб, инкассаторлар гуруҳи аъзолари томонидан имзоланади.

Нақд пул ва бошқа қимматликлар солинган инкассация сумкаси (қопи) инкассация хизмати, Ўзбекистон Республикаси Миллий гвардиясининг қўриқлаш хизмати (банк автомашинасидан фойдаланган ҳолда) ёки "Республика махсус алоқа боғламаси" ДУК хизмати кузатуви остида банк кассири томонидан банк (филиал) ёки инкассация хизматига сақлаш учун топширилганда, қабул қилувчи масъул ходим томонидан балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича кирим касса ордери икки нусхада расмийлаштирилади ва унинг бир нусхаси топширувчи банк кассирига берилади.

Навбатдаги иш куни эрталаб, нақд пул ва бошқа қимматликлар солинган инкассация сумкалари (қоплари), уларни топширган банк кассасига инкассация хизмати, Ўзбекистон Республикаси Миллий гвардиясининг қўриқлаш хизмати (банк автомашинасидан фойдаланган ҳолда) ёки "Республика махсус алоқа боғламаси" ДУК хизмати кузатуви остида олиб кетиш учун уларни топширган банк кассирига, балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича чиқим касса ордерини расмийлаштириш орқали берилади. Бунда, ушбу ҳужжатнинг орқа томонида қабул қилувчи банк кассирининг фамилияси, исми ва отасининг исми ҳамда топширилаётган сумкаларнинг (қопларнинг) умумий сони қайд этилиб, қабул қилувчи банк кассири томонидан имзоланади.

Нақд пул ва бошқа қимматликлар қолдиғи инкассация хизмати, Ўзбекистон Республикаси Миллий гвардиясининг қўриқлаш хизмати (банк автомашинасидан фойдаланган ҳолда) ёки "Республика махсус алоқа боғламаси" ДУК хизмати кузатуви остида банк кассири томонидан мазкур ҳудуддаги банк филиалига қайта санаш учун топширилганда, топширувчи банк кассири томонидан мазкур Йўриқноманинг 8а-иловасига мувофиқ шаклдаги бланк тўлдирилади.

164. Банк биносидан ташқарида ташкил этилган кассаларнинг кунлик касса ҳужжатлари, мазкур касса ходимлари томонидан бир ойда камида бир марта ушбу кассани ташкил этган банкка (филиалга) етказилиши керак.

Банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассалардан банк филиалига олиб келинган кунлик касса ҳужжатларининг тўлиқлиги ва тўғри расмийлаштирилганлиги банк филиалининг масъул ходимлари томонидан текширилиши лозим.

165. Банк иш куни мобайнида банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган (банк филиали жойлашган туманда, шаҳарда ёки туманларга бўлинган шаҳарда жойлашган) кассаларни мадад пуллари билан таъминлаш, мазкур касса кассирининг банк (филиал) раҳбари номига ёзма буюртманомаси асосида амалга оширилади.

Банк (филиал) раҳбари ушбу буюртманомани кўриб чиқиб, тегишли ҳужжатларни расмийлаштириш учун бухгалтерия бўлимининг масъул ходимларига кўрсатма беради.

Банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассаларни мадад пуллари билан таъминлаш бўйича чиқим касса ордери бухгалтерия бўлими ходими томонидан белгиланган тартибда расмийлаштирилади ҳамда кассирнинг буюртманомаси билан бирга ижро учун касса мудирига тақдим этилади.

Касса мудири чиқим касса ордерини тўлиқ ва тўғри расмийлаштирилганлигини текширганидан сўнг, чиқим касса ордерида қайд этилган суммани инкассация сумкасига (қопига) солади. Шундан сўнг, инкассация сумкасига (қопига) тегишли ҳужжатларни расмийлаштириб, сумкани (қопни) оғзини ёпиб, пломбалайди ҳамда банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассага жўнатади.

Банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассалар бошқа туманда, шаҳарда ёки республиканинг бошқа ҳудудида ташкил этилган бўлса, ушбу кассалар зарур нақд пулларни ва қимматликларни тегишли шартнома асосида у жойлашган тумандаги (шаҳардаги) тижорат банки филиалидан олиши мумкин.

166. Банк ташкил этган чакана амалиётлар кассалари (хусусан, валюта айирбошлаш шохобчалари ва бошқа кассалар) дам олиш, байрам кунлари фаолият юритса, уларга ушбу кунлари мадад пулларини бериш, банкнинг кечки кассаси орқали амалга оширилади.

Бунда, дам олиш ёки байрам кунларидан олдинги охирги банк иш кунида, дам олиш ва байрам кунлари фаолият юритадиган кассаларнинг ходимлари томонидан ушбу кунларда чиқим қилиш учун керак бўладиган нақд пулларни (мадад пулларини) ва бошқа қимматликларни олиш бўйича берилган буюртманома банк раҳбарининг тегишли кўрсатмаси билан бухгалтерия бўлими ходимларига ижро учун берилади.

Бухгалтерия бўлими ходими дам олиш ва байрам кунлари фаолият юритадиган ҳар бир касса бўйича алоҳида чиқим касса ордерини (қатъий ҳисобда турувчи бланклар бўйича эса тегишли балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича чиқим касса ордерини) расмийлаштириб, тегишли бухгалтерия ўтказмаларини амалга оширади ва ушбу чиқим касса ҳужжатларини касса мудирига топширади.

167. Касса мудири мазкур чиқим касса ҳужжатларига асосан ҳар бир шундай кассалар учун зарур бўладиган мадад пулларини ва бошқа қимматликларни уларнинг ҳар бир ишлайдиган кунлари учун алоҳида инкассация сумкасига (қопига) солиб, уларни белгиланган тартибда пломбалайди. Жўнатиш учун тайёрланган мадад пулларини касса мудири ўзининг 155-шаклдаги касса китобига (мадад пулини олувчи ҳар бир кассага тегишли бўлган инкассация сумка (қопи) рақамини ҳамда қайси сумка (қоп), қайси санада инкассация хизмати ходимига топширилишини) алоҳида қайд этган ҳолда кечки касса кассирига топширади.

Кечки касса кассири ҳам ўзининг 155-шаклдаги касса китобига, ушбу ёзувларни тўлиқ ва хатосиз қайд этган ҳолда, касса мудиридан пломбаланган инкассация сумкаларини (қопларини) қабул қилиб олади ва буни тасдиқлаган ҳолда касса мудирининг 155-шаклдаги китобини имзолайди.

168. Дам олиш ёки байрам кунлари банк биносидан ташқарида ташкил этилган кассаларни мадад пуллари билан таъминлаш банк (филиал)нинг кечки кассаси томонидан амалга оширилади.

169. Чакана амалиётлар кассалари эрталаб ўз фаолиятларини белгиланган вақтда бошлашини таъминлаш мақсадида ушбу кассаларга мадад пулларини бериш, оддий банк иш кунларида ҳам мазкур Йўриқноманинг 166 - 168-бандларида белгиланган тартибда амалга оширилиши мумкин.

Банк ташкил этган айрим чакана амалиётлар кассалари, шу жумладан, валюта айирбошлаш шохобчалари узайтирилган иш вақти режимида фаолият юритса, банкда иш куни якунланганидан сўнг, ушбу касса ва шохобчалардан инкассация хизмати орқали олиб келинган нақд пул ва бошқа қимматликлар қолдиғи банкнинг кечки кассасига топширилиши лозим.

170. Банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассаларга мадад пулларини ва бошқа қимматликларни етказиб бериш ишлари инкассация хизматлари ёки банк ходимларининг хавфсизлигини ҳамда нақд пул ва бошқа қимматликлар бутлигини таъминлаган ҳолда Ўзбекистон Республикаси Миллий гвардиясининг қўриқлаш хизмати кузатуви остида ҳам амалга оширилиши мумкин.

Банк биносидан ташқарида ташкил этилган кассаларда иш куни якунлангач нақд пул ва бошқа қимматликлар қолдиғини банк кечки кассасига банк (филиал) биносидан ташқарида ташкил этилган кассаси кассири томонидан топширилганда мазкур Йўриқноманинг 8а-иловасига мувофиқ шаклдаги бланк тўлдирилади.

171. Банк (филиал) ва хўжалик юритувчи субъект ўртасида тузилган шартномага асосан, ушбу субъект биносида белгиланган тартибда банк кассалари ташкил этилиши мумкин.

Бунда, ушбу кассалар орқали кўрсатиладиган касса хизматлари турлари мазкур шартномада белгилаб олинади.

10-БОБ. БАНКОМАТЛАРНИ НАҚД ПУЛЛАР

БИЛАН ТАЪМИНЛАШ ТАРТИБИ

172. Банк мижозларга қулайлик яратиш мақсадида банк биносига, бинодан ташқарида ташкил этилган чакана амалиётлар кассаларига ёки бошқа мақбул ҳисобланган жойларга инфокиоск ва банкомат, шунингдек, нақд пулларни қабул қилувчи автоматлаштирилган депозит машиналарини ўрнатиши мумкин.

173. Банк раҳбари банкоматларни ўз вақтида нақд пуллар билан таъминланишини назорат қилиб бориши лозим. Банкоматларда нақд пуллар билан бажарилган операциялар ҳар бир банкомат учун алоҳида очилган 10107 - "Банкоматлар ва бошқа ўз-ўзига хизмат кўрсатиш ускуналаридаги нақд пуллар" ҳисобварағида акс эттирилади.

Банкомат сейфини нақд пуллар билан тўлдириш, нақд пул қолдиқларини олиб келиш, техник хизмат кўрсатиш ёки таъмирлаш ишларини бажариш учун банк томонидан банкоматга хизмат кўрсатувчи техник ходим ва касса ходими бириктирилиши лозим.

Бунда, банк касса мудиридан олинган нақд пулларни кассир томонидан банкомат сейфига ўз вақтида ва тўлиқ қўйилишини, банкоматдан олинган нақд пуллар қолдиғини касса мудирига топширилишини назорат қилиш вазифасини банкоматларга техник хизмат кўрсатувчи ходим бажаради.

174. Банкоматлардаги нақд пулларнинг хавфсизлигини таъминлаш ва масъул ходимларнинг жавобгарлигини ошириш мақсадида банкомат сейфининг калити касса ходимига бириктирилиши ҳамда ушбу сейф касса ходимининг пломбири билан пломбаланиши шарт.

Банкомат қандай мақсадда очилишидан қатъий назар, ҳар сафар банкомат очилишидан олдин техник ходим касса ходими иштирокида банкоматдаги нақд пул қолдиғини акс эттирувчи слипни чоп этиб, касса ходимига тақдим этиши лозим.

175. Банк раҳбарининг кўрсатмасига асосан бухгалтерия бўлими ходими банкоматни нақд пул билан таъминлаш учун чиқим касса ордерини расмийлаштириб, тегишли бухгалтерия ўтказмасини амалга оширади. Шундан сўнг, ушбу чиқим касса ордерини касса мудирига топширади.

Касса мудири чиқим касса ордерида қайд этилган нақд пуллар суммасини, банкоматларни нақд пуллар билан таъминлаш учун масъул бўлган касса ходимига, чиқим касса ордерига қўл қўйдирган ҳолда топширади. Касса ходими қабул қилиб олган нақд пулларини белгиланган тартибда банкоматнинг кассеталарига жойлайди ва уларни ўзининг пломбири билан пломбалайди.

176. Банкомат банк биносидан ташқарида жойлашган бўлса, нақд пуллар билан тўлдирилган банкомат кассеталарини банкомат жойлашган манзилга олиб бориш инкассация хизмати ёрдамида амалга оширилиши лозим.

Шунингдек, банк биносидан ташқарида жойлашган банкоматларга мадад пуллари етказиб бориш, шунингдек, ушбу банкоматлардаги нақд пул қолдиғини банк кассасига олиб келиш ишларини, банк ходимларининг хавфсизлигини ҳамда нақд пулларнинг бутлигини таъминлаган ҳолда инкассация хизмати ёки Ўзбекистон Республикаси Миллий гвардияси ходими кузатуви остида ҳам амалга оширилиши мумкин.

177. Касса ходими банкомат сейфига нақд пуллар билан тўлдирилган кассеталарни жойлаштирилиб, банкоматнинг сейфини қулфлайди ва пломбалайди. Банкнинг банкоматларга техник хизмат кўрсатувчи ходими кассеталарга жойлаштирилган нақд пулларнинг умумий суммасини акс эттирувчи слипни чоп эттиради ва уни касса ходимига беради. Касса ходими ушбу слипни касса мудирига кўрсатганидан сўнг, бухгалтерия бўлимининг масъул ходимига тақдим этади. Бухгалтерия бўлимининг масъул ходими ушбу слипга асосан нақд пулларни банкоматга кирим қилинганлиги бўйича кирим касса ордерини расмийлаштириб, тегишли бухгалтерия ўтказмасини амалга оширади ҳамда слип ва кирим касса ордерини касса мудирига топширади.

Касса мудири ушбу слипни кирим касса ордерига илова қилган ҳолда кунлик касса ҳужжатлари йиғмажилдига тикади.

178. Банк балансининг 10107 - "Банкоматлар ва бошқа ўз-ўзига хизмат кўрсатиш ускуналаридаги нақд пуллар" ҳисобварағига доир маълумотларга кўра банкоматдаги нақд пуллар қолдиғи камайган бўлса, банкда нақд пул муомаласини назорат қилувчи масъул ходим бу тўғрисида банк раҳбарига маълум қилади. Банк раҳбарининг кўрсатмасига асосан банкоматлар белгиланган тартибда нақд пуллар билан таъминланади.

179. Банкоматлардаги нақд пуллар қолдиғини банк кассасига қайтариш, банк раҳбарининг кўрсатмасига асосан амалга оширилади. Бунда, банкоматларга техник хизмат кўрсатувчи банк ходими, касса ходими иштирокида банкоматдаги нақд пуллар қолдиғини акс эттирувчи слипни чоп эттиради ва уни касса ходимига топширади. Касса ходими банкоматнинг сейф қисмини, банкоматларга техник хизмат кўрсатувчи ходимнинг назорати остида очиб, ундаги кассеталарни олади ҳамда банкка олиб боради.

180. Бухгалтерия бўлими масъул ходими чоп этилган слипдаги маълумотлар асосида банкоматдан олиб келинган нақд пуллар қолдиғини банкоматдан чиқим қилиш бўйича чиқим касса ордерини ҳамда банкоматдан олиб келинган нақд пуллар қолдиғини айланма кассага кирим қилиш учун кирим касса ордерини расмийлаштириб, тегишли бухгалтерия ўтказмаларини амалга оширади. Шундан сўнг, расмийлаштирилган чиқим ва кирим касса ордерини кунлик касса ҳужжатларига тикиш учун касса мудирига топширади.

Касса ходими касса мудири иштирокида кассеталардаги пломбаларни очиб, нақд пуллар қолдиғини касса мудирига санаб ва кирим касса ордерига имзо қўйдирган ҳолда топширади. Касса мудири кассирдан қабул қилиб олган нақд пуллар қолдиғини, слипда қайд этилган нақд пуллар қолдиғи билан таққослаб кўради. Шундан сўнг, чиқим касса ордерини ҳамда нақд пуллар қолдиғи акс эттирилган слипни кирим касса ордерига илова қилган ҳолда кунлик касса ҳужжатларига тикиш учун олиб қўяди.

11-БОБ. АЙЛАНМА КАССАДА ЯКУН ЧИҚАРИШ ТАРТИБИ

181. Банк томонидан касса хизмати кўрсатилаётган мижозларнинг сони ва бажарилаётган касса операцияларининг ҳажмидан келиб чиққан ҳолда банк касса тармоғида кирим ва чиқим кассалари ёки бирлаштирилган ҳолда кирим-чиқим кассаси ташкил этилиши мумкин.

182. Банк айланма кассасида бажарилган касса операциялари бўйича ҳар бир банк иш куни охирида якун чиқарилиши лозим. Бунинг учун иш куни якунида кирим ва чиқим кассалари кассирлари, тўлиқ бўлмаган даста ва боғламлардаги нақд пулларни касса мудирининг кўрсатмасига биноан кассирлардан бирига бирлаштириш учун топширади. Бунда, нақд пуллар қолдиғини топшираётган кассир ўзининг 155-шаклдаги китобига топширилаётган нақд пуллар суммасини қайд этади ҳамда қабул қилиб олувчи кассирга имзо қўйдирган ҳолда нақд пуллар қолдиғини унга топширади.

Кассирлар томонидан жойланган тангали қопчалар ва пакетлар бошқа (тангалар қолдиғини жамлаётган) кассир томонидан доналаб саналмасдан, қопча устидаги ва пакет ичидаги ёзувларига қараб жамланади.

Бунда, турли қийматдаги тангалар йиғма қопчага никель тангалар алоҳида, жез тангалар алоҳида жойланади.

183. Банк иш куни якунида кирим ва чиқим кассалари кассирлари, кун мобайнида тўпланган касса ҳужжатларининг умумий сонини ва умумий суммасини ўзларининг 155-шаклдаги китобида қайд этадилар.

Шундан сўнг, кирим кассаси кассири 109-шаклдаги маълумотнома билан бирга, ўраб-боғланган нақд пул қолдиқлари суммасини ўзининг 155-шаклдаги китобига қайд этган ва касса мудирига имзолатган ҳолда унга топширади.

Чиқим кассаси кассири эса 110-шаклдаги маълумотнома билан бирга, ўраб-боғланган нақд пул қолдиқлари суммасини ўзининг 155-шаклдаги китобига қайд этган ва касса мудирига имзолатган ҳолда унга топширади.

184. Касса мудири кирим, чиқим ва қайта санаш кассаси кассирларидан нақд пулларни, 109 ва 110-шаклдаги ҳисобот маълумотларини ва касса ҳужжатларини, шунингдек, қайта санаш кассаси назоратчисидан 176-шаклдаги назорат қайдномасини қабул қилиб олганидан сўнг:

кассирларнинг 109 ва 110-шаклдаги маълумотномаларида акс эттирилган кирим ва чиқим суммаларини бухгалтерия бўлимининг масъул ходимлари томонидан текширилган ҳолда имзоланганлигини;

кассирларнинг 109 ва 110-шаклдаги маълумотномаларида қайд этилган ёзувларни касса ҳужжатларига мувофиқлигини, банк иш куни охирига нақд пуллар қолдиғини кассирларнинг 155-шаклдаги китобида қайд этилган ёзувларга мослигини яъни, тўғри ҳисобланиб, аниқ акс эттирилганлигини;

кассирлар томонидан топширилган ҳужжатлар сони ва суммаси, уларнинг 109 ва 110-шаклдаги маълумотномаларида қайд этилган ёзувларга мос келишини;

қайта санаш кассаси кассирларидан қабул қилиб олган нақд пуллари суммасини 176-шаклдаги назорат қайдномасида қайд этилган умумий суммага мос эканлигини текшириб кўриши лозим.

185. Тафовутлар аниқланмаса, касса мудири қайта санаш, кирим ва чиқим кассаси кассирларидан қабул қилиб олган нақд пул суммалари, 109 ва 110-шаклдаги маълумотномалари ҳамда 176-шаклдаги назорат қайдномаси асосида мазкур Йўриқноманинг 28-иловасида кўрсатилган 111-шаклдаги кунлик касса айланмалари бўйича йиғма маълумотномани тўлдириб, имзолайди. Сўнгра, 109, 110 ва 111-шаклдаги маълумотномаларни бош бухгалтерга тақдим этади.

Бош бухгалтер 111-шаклдаги маълумотноманинг умумий суммаларини 109 ва 110-шаклдаги маълумотномалардаги ёзувлар билан, шунингдек, бухгалтерия ҳисоби маълумотлари (кирим ва чиқим касса журналидаги ёзувлар ҳамда кирим ва чиқим касса ҳужжатлари асосида ҳақиқатда амалга оширилган бухгалтерия ўтказмалари суммалари) билан таққослайди. Тафовутлар аниқланмаса, касса мудирининг 111-шаклдаги маълумотномаси бош бухгалтер томонидан имзоланади ҳамда 109 ва 110-шаклдаги маълумотномалар билан бирга касса мудирига қайтарилади.

186. Банк иш куни охирида айланма кассада қоладиган банкнот ва тангаларнинг умумий суммалари, 10101 - "Айланма кассадаги нақд пуллар" ҳисобварағидаги нақд пуллар қолдиғи билан таққосланиши лозим.

187. Банкнинг тегишли ҳисобварақларида ҳисоби юритилаётган нақд пуллари, пул омборида бир-биридан ажратилган ҳолда, алоҳида стеллаж ёки сейфларда сақланиши шарт.

Кунлик касса айланмаларининг тўғри қайд этилганлиги бош бухгалтер томонидан ҳам тасдиқлангач, касса мудири 120-шаклдаги китобга миллий валютадаги нақд пуллар кирими ва чиқимининг умумий суммасини ҳамда банк иш куни охирига чиқарилган айланма касса қолдиғини ёзиб қўяди.

188. Касса мудири банк иш куни бошига айланма кассада мавжуд бўлган қатъий ҳисобда турувчи бланклар қолдиғига, айланма кассага кирим қилинган шундай бланклар сонини қўшади ва айланма кассадан чиқим қилинганлари сонини айириб, банк иш куни охирига қатъий ҳисобда турувчи бланклар қолдиғини ҳисоблаб чиқаради.

Банк иш куни охирига ҳисобланган қатъий ҳисобда турувчи бланклар қолдиғини ҳақиқатда мавжуд бўлган бланклар сони билан ҳамда бухгалтерия бўлимининг қатъий ҳисобда турувчи бланкларни кирим ёки чиқим қилишга асос бўлган ҳужжатларидаги ёзувлар билан таққослаб кўради.

Тафовутлар аниқланмаса, қатъий ҳисобда турувчи бланклар қолдиғи банк иш куни охирида касса мудири томонидан мазкур Йўриқноманинг 29-иловасида кўрсатилган пул омборидаги қатъий ҳисобда турувчи бланклар ҳамда сақланаётган қимматликлар қолдиғини қайд этиш китобида акс эттириб борилиши лозим.

189. Айланма кассадаги нақд пуллар ва қатъий ҳисобда турувчи бланклар қолдиғи билан бухгалтерия ҳужжатларида қайд этилган маълумотлар ўртасида тафовут аниқланган ҳолда, касса мудири бунинг сабабини аниқлаб, дарҳол банк раҳбари ва бош бухгалтерига хабар беради.

Банкдаги нақд пул ва бошқа қимматликларнинг бут сақланиши учун масъул бўлган моддий жавобгар шахслар аниқланган тафовут суммасини келиб чиқиш сабабларини аниқлашлари ҳамда шу куннинг ўзида тафовутни бартараф этиш чораларини кўришлари шарт.

12-БОБ. КУНЛИК КАССА ҲУЖЖАТЛАРИНИ

ТАХЛАШ ВА ТИКИШ ТАРТИБИ

190. Кунлик касса ҳужжатлари ва уларнинг иловалари жамланганидан сўнг, касса мудири ушбу ҳужжатларни йиғмажилдга тикиш учун касса ходимларидан бирига беради. Кунлик касса ҳужжатларининг ҳар кунлиги алоҳида йиғмажилдга тахланган ҳолда кейинги банк иш кунидан кечиктирилмаган ҳолда тикилиши лозим.

Кунлик касса ҳужжатлари баланс ҳисобварақларининг (тартиб рақамлари) ўсиб бориш тартиби бўйича, қуйидаги кетма-кетликда тахланади:

кирим кассаси ҳужжатлари;

қайта санаш кассаси ҳужжатлари;

чиқим кассаси ҳужжатлари;

балансдан ташқари ҳисобварақлар бўйича, аввал - кирим, кейин - чиқим ҳужжатлари.

191. Касса ҳужжатлари йиғмажилдга тахлаб тикилганидан сўнг, йиғмажилддаги ҳар бир касса ҳужжати кетма-кет рақамлаб чиқилиши шарт.

192. Кунлик касса ҳужжатлари йиғмажилдидаги ҳар бир ҳужжатда қайд этилган сумма, тахланган ҳужжатларнинг жойлашиш кетма-кетлиги бўйича ҳисоблаш машинкасида автомат тарзда шакллантириладиган ахборот тасмасида қайд этилиши лозим.

Ахборот тасмасига аввал кирим, кейин чиқим, сўнгра балансдан ташқари ҳисобварақлар бўйича аввал кирим, сўнгра чиқим касса ҳужжатлари суммалари қайд этилиши лозим. Бунда, кирим, чиқим ҳамда балансдан ташқари ҳисобварақлар бўйича кирим ва чиқим касса ҳужжатларининг суммалари бўйича умумий суммалар ахборот тасмасида алоҳида қайд этилиши керак.

Бухгалтерия бўлими маълумотлари ва ахборот тасмасида алоҳида қайд этилган касса ҳужжатлари умумий суммалари ўртасида тафовут аниқланмаса, ахборот тасмасида қайд этилган ҳар бир умумий сумма, ушбу ахборот тасмасини шакллантирган касса ходими томонидан имзоланиши лозим. Шундан сўнг, тахланган касса ҳужжатлари, уни тахлаган касса ходими томонидан тикилиши лозим. Ахборот тасмаси кунлик касса ҳужжатларининг йиғмажилди муқовасини ички тарафига, касса ҳужжатларидан олдин елимланади.

Шунингдек, ахборот технологияларининг имкониятларидан самарали фойдаланган ҳолда, нақд пуллар ҳисоб-китоби юритиладиган ҳар бир ҳисобварақ бўйича кунлик айланмаларни (кирим-чиқим суммалари рўйхатини) чоп этган ҳолда, ундаги ҳар бир суммани тегишли касса ҳужжати билан таққослаб чиқиш ҳам мумкин. Бунда, тафовутлар аниқланмаган ҳолда ушбу рўйхатдаги умумий суммаларни таққослаш ишларини бажарган кассир имзолаши керак. Сўнгра, ушбу рўйхатлар тахланган кунлик касса ҳужжатлари устига жойлаштиришган ҳолда касса ҳужжатлари билан бирга тикилиши лозим.

193. Кунлик касса ҳужжатлари йиғмажилдининг олд муқовасига мазкур Йўриқноманинг 30-иловасида кўрсатилган кунлик касса ҳужжатларининг йиғмажилди шакли елимлаб қўйилади. Шундан сўнг, кунлик касса ҳужжатлари йиғмажилди олд муқовасига зарурий маълумотлар қайд этилиб, белгиланган тартибда расмийлаштирилади.

194. Кунлик касса ҳужжатларида қайд этилган суммалар тегишли касса китобларида қайд этилган ёзувлари билан таққослаб кўрилганидан сўнг, йиғмажилднинг олд муқовасидаги ёзув ушбу кунлик касса ҳужжатларини шакллантирган кассир ва касса мудирининг имзолари билан тасдиқланади.

195. Кунлик касса ҳужжатлари орасида 5 йилдан ортиқ муддат сақланиши лозим бўлган касса ҳужжатлари мавжуд бўлса, ушбу касса ҳужжатлари алоҳида йиғмажилдларга тикилиши лозим ва бу ҳақида кунлик касса йиғмажилдининг олд муқовасида тегишли ёзув қайд этилиши шарт.

Банк томонидан ҳудуддаги бошқа туман ёки шаҳарда ташкил этилган чакана амалиётлар кассасидан кунлик касса ҳужжатлари ҳар куни банк етказиб беришни имконияти бўлмаса, банкнинг бундай чакана амалиётлар кассасини бир неча кунлик касса ҳужжатлари алоҳида йиғмажилдга тикиб борилиши мумкин.

196. Тикилган кунлик касса ҳужжатлари кейинги банк иш кунидан кечиктирилмаган ҳолда бош бухгалтер томонидан текширилиши, бухгалтерия ҳисоби маълумотлари билан таққосланиши ва тафовутлар аниқланмаган тақдирда, унинг имзоси билан тасдиқланиши лозим.

197. Банкда кунлик касса ҳужжатлари касса мудири жавобгарлиги остида пул омборида ёки белгиланган тартибда қўриқлаш ва сигнализация воситалари билан муҳофаза қилинган сейфда ўн икки ой мобайнида сақланиши лозим. Улар ўн икки ойдан сўнг банк архивига белгиланган тартибда топширилиши керак.

198. Банкка келиб тушган ёзма сўровнома, талабномага асосан пул омборида сақланаётган кунлик касса ҳужжатлари асосида тегишли маълумотлар тайёрлаб берилиши мумкин. Бунда, банк бош бухгалтер (ёки унинг ўринбосари) ушбу талабномага имзо қўйиб, сўралаётган маълумотни тайёрлаш учун тегишли ходимларга кўрсатма бериши лозим.

199. Айрим ҳолларда, банк раҳбарининг ёзма рухсатномасига асосан кунлик касса ҳужжатларини пул омборидан олиб чиқишга рухсат этилади. Бунда, пул омборидан олиб чиқилган кунлик касса ҳужжатлари банк иш куни охирига қадар пул омборига қайтарилиши керак.

200. Банкда тафтиш ўтказиладиган ҳолларда, кунлик касса ҳужжатлари тафтишчилар гуруҳи раҳбарининг тилхатига асосан унга берилади. Тафтиш ўтказилаётган вақтда кунлик касса ҳужжатлари тафтиш гуруҳи раҳбарининг жавобгарлиги остида бўлади.

Тафтиш тугаганидан сўнг, касса ҳужжатлари банк кассасига қайтарилиши лозим. Бунда, касса мудири тафтиш учун олинган кунлик касса ҳужжатларини тўлиқ қайтариб топширилганлигини текшириб, тилхатни тафтиш гуруҳи раҳбарига қайтариб беради.

201. Банкдаги кунлик касса ҳужжатларини ёзма сўровномаларга асосан беришни, Ўзбекистон Республикасининг "Банк сири тўғрисида"ги Қонунига мувофиқ қонун ҳужжатларида кўзда тутилган ҳолларда амалга ошириш мумкин.

Кунлик касса ҳужжатларининг йиғмажилдидан олинган ҳужжатнинг асл нусхаси ўрнига, ушбу ҳужжатнинг касса мудири томонидан тасдиқланган кўчирма нусхаси (ксеронусхаси), ҳужжатни олиш бўйича барча ёзишмалар ва ҳужжат олинганлиги тўғрисидаги баённома, ҳужжатнинг асл нусхасини олган шахснинг тилхати ёки ҳужжатнинг жўнатилганлиги тўғрисидаги почта квитанцияси тикиб қўйилади.

202. Бир йилнинг турли саналарига тегишли бир неча кунлик касса ҳужжатлари бир йўла олиниши лозим бўлган ҳолларда, олинаётган ҳужжатларнинг санаси бўйича дастлабки олинган ҳужжатнинг ўрнига унинг нусхаси (ксеронусхаси) ва мазкур Йўриқноманинг 201-бандида қайд этилган ҳужжатлар тўплами тикиб қўйилиши лозим.

Олинган бошқа касса ҳужжатлари ўрнига эса уларнинг нусхасига (ксеронусхасига) ушбу ҳужжатларни олиш учун асос бўлган ҳужжатлар тўплами қаерда (қайси санадаги кунлик касса ҳужжатлари орасида) турганлиги аниқ қайд этилган ҳолда тикиб қўйилиши керак.

13-БОБ. ПУЛ ОМБОРИДА НАҚД ПУЛ ВА БОШҚА

ҚИММАТЛИКЛАРНИ БУТ САҚЛАНИШИНИ

НАЗОРАТ ҚИЛИШ ТАРТИБИ

203. Банк раҳбари, бош бухгалтер ва касса мудири моддий жавобгар шахслар ҳисобланиб, уларга пул омборларидаги нақд пул ва бошқа қимматликларнинг бут сақланиши, дахлсизлигини таъминлаш вазифалари юклатилади. Моддий жавобгар шахслар пул омбори эшигини шахсан иштирок этган ҳолда, биргаликда очиб-ёпишлари шарт.

Пул омбори эшигини моддий жавобгар шахсларнинг биометрик белгиларини идентификация қилиш орқали очиб-ёпиш 226-банд талабларига тўлиқ жавоб берса, моддий жавобгарлик банк бошқаруви раисининг буйруғига асосан банк раҳбарининг ўрнига унинг ўринбосари зиммасига юклатилиши мумкин. Бунда, банк раҳбари моддий жавобгар шахсларнинг фаолиятини умумий назоратга олиши лозим.

Банк бошқарув раиси ўзгарганда, аввалги раиснинг моддий жавобгарликни банк бўлинмасининг ўринбосари зиммасига юклаш тўғрисидаги буйруғи янги тайинланган банк бошқарув раиси томонидан бир ой муддатда қайта кўриб чиқилиб, янгиланиши лозим.

Пул омборига эга бўлмаган тижорат банкларининг алоҳида бўлинмаларида, шунингдек, штатлар бирлигида алоҳида бўлинма раҳбари, бош бухгалтери ва касса мудири лавозимлари мавжуд бўлмаган ҳолларда, нақд пул ва бошқа қимматликларни бут сақланишини таъминлаш бўйича моддий жавбгарлик, банкнинг тегишли буйруғига асосан, мазкур банк бўлинмасининг бошқа лавозимдаги ходимлари зиммасига юклатилиши ҳамда улар билан моддий жавобгарлик тўғрисида шартномалар тузилиши лозим.

204. Банк пул омборидаги нақд пул ва бошқа қимматликларни ҳамда пул омборлари калитларини бир моддий жавобгар шахсдан бошқасига вақтинча топширилиши:

банк бош бухгалтери ва касса мудиридан - банк раҳбарининг буйруғига асосан;

банк раҳбаридан - вилоят (шаҳар) филиали раҳбарининг ёки Бош банк раҳбарининг буйруғига асосан амалга оширилади.

205. Банкда учта моддий жавобгар шахсларнинг (банк раҳбари, бош бухгалтери ва касса мудири) бир вақтнинг ўзида ишда бўлмаслигига йўл қўймаслик чоралари кўрилиши лозим.

Банкнинг моддий жавобгар шахслари ишда бўлган вақтда пул омборидаги нақд пул ва бошқа қимматликларнинг бут сақланиши учун жавобгарликни бошқа ходимлар зиммасига юкланишига рухсат этилмайди.

206. Нақд пул ва бошқа қимматликларнинг бутлигини таъминлаш мақсадида, касса операцияларини бажарувчи ходимлардан бири эгаллаб турган лавозимидан озод этилганида ҳам унга топширилган нақд пул ва бошқа қимматликлар тўлиқ, бирма-бир ва доналаб қайта санаб қабул қилиниши лозим.

207. Банк иш куни бошида пул омборидан олиб чиқилган, шунингдек, инкассация хизмати орқали бошқа банкдан олиб келинган нақд пул ва бошқа қимматликларнинг қолдиқлари банк иш куни якунлангач, белгиланган тартибда пул омборларига киритилиши лозим. Банк иш куни давомида чиқим қилинмайдиган нақд пул ва бошқа қимматликлар пул омборларида сақланиши керак.

Банкда бир нечта пул омборлари мавжуд бўлса, уларга тартиб рақамлари қўйилиши лозим.

208. Пул омборидаги нақд пул ва бошқа қимматликлар қулфланадиган темир стеллаж, сейф ёки темир жавонларда сақланиши керак. Пул омборидаги ва касса тармоғидаги барча темир шкаф, стеллаж, сейфлар ва тангалар сақланадиган қутиларга тартиб рақамлари қўйилган бўлиши лозим. Нақд пул ва бошқа қимматликларнинг ҳисоб-китоби қайси ҳисобварақда юритилаётганлигига қараб, уларнинг ҳар бирини пул омборида алоҳида стеллаж, темир шкаф ёки сейфларда сақлаш керак.

Пул омборида сақланаётган нақд пул ва бошқа қимматликларнинг бутлиги моддий жавобгар шахслар томонидан текшириб кўрилгач стеллаж, темир шкаф ёки сейфлар касса мудири томонидан қулфланади.

209. Пул омборларидаги нақд пул ва бошқа қимматликларни зудлик билан эвакуация қилиш зарурати туғилганда, уларни тўлиқ ва бир мартада ташиб кетилишини таъминлаш учун пул омборида брезент (захира) қоплари, пломбалар ва тизимчалар етарли миқдорда сақланиши шарт. Бунда, захира қоплари миқдори пул омборида сақланаётган нақд пул ва бошқа қимматликларни ҳамда ҳужжатларни бир вақтда олиб чиқиб кетишни мўлжаллаган ҳолда белгиланади.

Ҳар бир захира қопи шартли "1 сўм" баҳосида 93609 - "Сақланаётган қимматбаҳо буюмлар" балансдан ташқари ҳисобварағида ҳисобга олинади. Ушбу захира қоплари алоҳида қопларга жойланиб, қоп оғзи боғланади ва ундаги ёрлиқ учта мансабдор шахслар томонидан сурғучли муҳр билан муҳрланади. Ушбу захира қопларидан бошқа мақсадлар учун фойдаланиш қатъиян ман этилади.

210. Нақд пул ва бошқа қимматликлар пул омборига олиб кирилганидан ёки олиб чиқилганидан сўнг, мазкур Йўриқноманинг 31-иловасида белгиланган шаклдаги пул омборидаги сейфда (стеллажда, темир шкафда) сақланаётган нақд пул ва бошқа қимматликлар рўйхатига зарурий ёзувлар қайд этиб борилиши лозим.

Ушбу рўйхатда нақд пул ва бошқа қимматликлар қўйилган сана, кирим, чиқим ва қолдиқ суммалари кўрсатилади ҳамда улар нақд пул ва бошқа қимматликлар билан бирга ёки алоҳида йиғмажилдда ҳам сақланиши мумкин.

211. Пул омборидаги нақд пул ва бошқа қимматликларни сақлашда фойдаланиладиган стеллаж, темир шкаф ва сейфлар банк иш куни тугаганидан сўнг, у ерда нақд пул ва бошқа қимматликлар мавжуд ёки мавжуд эмаслигидан қатъи назар, касса мудири томонидан қулфланиши шарт. Уларнинг калитлари касса мудирининг пул омборидаги шкафи ёки сейфида сақланиши лозим.

212. Нақд пул ва бошқа қимматликлар пул омборига киритилаётган вақтда, уларнинг бут сақланиши учун моддий жавобгар бўлган шахслар:

банкнотларни - боғламдаги дасталар сони ҳамда уларнинг устки накладкаларидаги ёзувлари бўйича;

тангаларни - қопчалар сони ҳамда уларга бириктирилган ёрлиқлардаги суммалари бўйича;

"Давлат белгиси" ДУК ўрамидаги нақд пул чеки, тижорат банкларининг ҳисоб-китоб чеки, омонат ва квитанция дафтарчалари ҳамда бошқа қатъий ҳисобда турувчи бланкларни - боғламлари ва устки накладкадаги ёзувлари бўйича;

чет эл валюталари ва чет эл валютасидаги тўлов ҳужжатларини (тури ва қиймати бўйича) - дасталар сони ҳамда устки накладкалардаги ёзувлари бўйича;

қатъий ҳисобда турувчи бланклар ва бошқа қимматликларни бирма-бир доналаб санаган ҳолда қабул қилиб олишлари шарт.

Бунда, банк кассаларига кирим қилинган чет эл валюталарини ва чет эл валютасидаги тўлов ҳужжатларини пул омборига киритишдан аввал, махсус ажратилган кассир томонидан касса мудири назорати остида бирма-бир қайта санаб кўрилиши, уларнинг тўловга яроқли эканлиги текширилиши ва белгиланган тартибда қайта ўраб-боғланиши тавсия этилади.

213. Сақлаш учун қабул қилинган акция, вексель, депозит сертификатлари, Марказий банкнинг облигациялари ва бошқа қимматли қоғозлар ҳам улардаги ҳимоя белгилари мавжудлиги текширилиб (ҳақиқийлигига ишонч ҳосил қилингач) доналаб саналган ҳолда пул омборига кирим қилиниши ҳамда улар ўз номинал қийматлари бўйича мазкур Йўриқноманинг 29-иловасида келтирилган 171-шаклдаги китобда ҳисобга олиниши лозим.

214. Банк пул омборидаги нақд пул ва бошқа қимматликлар бутлигини таъминлаш, назоратдан ўтказиш мақсадида пул омборидаги нақд пул ва бошқа қимматликлар ҳар ойнинг 1 санасига мазкур банк кассирлари томонидан тўлиқ қайта саналган бўлиши лозим.

215. Пул омборидаги "Давлат белгиси" ДУК ўрамидаги пуллар, "муомалага яроқли", "эскирган" ва "тўловга яроқсиз" тоифасига ажратилган нақд пуллар бир-биридан алоҳида ҳамда номинал қийматлари бўйича сараланган ҳолда сақланиши лозим. Шу жумладан, чет эл валютаси (йўл чеклари, чет эл валютасидаги қимматликлар), ҳар бир турдаги, тоифадаги хорижий валюталар ҳам алоҳида боғламларда, хорижий валютадаги тангалар эса қопчаларда, уларнинг номинал қийматлари бўйича ажратилган ҳолда сақланиши лозим.

Пул омборларидаги стеллаж, темир шкаф ва сейфларда тангали қопчаларни қўйиш учун жой бўлмаса, уларни полга қўйилган поддон устида сақлашга рухсат этилади.

216. Банк кассирлари томонидан ўраб-боғланган банкнот ва тангалар қайта саналмаган ҳолда пул омборида икки йилгача сақланиши мумкин.

217. Нақд пуллар намунаси пул омборида сақланиши, зарурат туғилганда, уларни мижозга кўрсатиш учун касса тармоғига олиб чиқилиши ва банк иш куни якунига қадар ушбу намуналар пул омборига қайтарилиши шарт. Нақд пуллар намуналари ўзининг номинал қиймати бўйича 171-шаклдаги китобда ҳисобга олиниши лозим.

Банкка сақлаш учун топширилган нақд пул ва бошқа қимматликлар қабул қилиб олинган санаси бўйича, тартиб рақамига қараб жойлаштирилган ҳолда пул омборида сақланиши керак. Пул омборида сақланаётган ҳар бир пакет ёки қопга балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича кирим касса ордерининг нусхаси бириктириб қуйилиши шарт. Ушбу кирим ордерларида пакет ёки қоп ким томонидан топширилганлиги, сақлаш учун топширилган қимматликнинг тури ва суммаси, тартиб рақами ҳамда балансдан ташқари ҳисобвараққа кирим қилинган санаси кўрсатилади.

218. Пул омборидаги қатъий ҳисобда турувчи бланклар ва сақлаш учун қабул қилинган қимматликлар:

дафтар ёки китобча кўринишдаги бланклар - ҳар бир дафтар ёки китобча шартли "1 сўм" баҳода;

алоҳида варақ кўринишидаги бланклар - ҳар бир донаси, шунингдек, бир хил тартиб рақамли жуфт варақли (ёки комплект) бланклар ҳар бир комплекти шартли "1 сўм" баҳода;

банк мижозларидан белгиланган тартибда сумкага (қопга) солиниб, қоп оғзи боғланган ва муҳрланган ҳолда ёки пакетга солиниб оғзи елимланган ва муҳрланган ҳолда сақлаш учун топширилган қимматликларнинг ҳар бир қопи шартли "1 сўм" баҳода ёки мижоз билан келишилган баҳода;

банк томонидан ажратилган кредитлар таъминоти учун қабул қилинган ҳужжатлар пакетга солиниб оғзи елимланган ва банк муҳри билан муҳрланган ҳолда сақлаш учун топширилганда тегишли балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича расмийлаштирилган кирим касса ордерида қайд этилган қиймати бўйича;

банкка тегишли қимматли қоғозлар ва ўз қийматига эга бўлган тўлов ҳужжатлари номинал қиймати бўйича 171-шаклдаги китобда ҳисобга олиниши лозим.

219. Банкнинг моддий жавобгар шахслари пул омборини ёпишдан аввал, нақд пуллар ва бошқа қимматликларнинг бут сақланаётганлигини, уларнинг ҳисоби тўғри юритилаётганлигини ҳамда балансдаги маълумотларни, касса китобларидаги ёзувларни ва ҳақиқатда мавжуд бўлган нақд пуллар, қимматликлар қолдиқларига мос келишини текшириб кўришлари шарт. Бунинг учун:

айланма кассадаги миллий валютадаги нақд пуллари қолдиғини 10101 - "Айланма кассадаги нақд пуллар" ҳисобварағидаги миллий валюта қолдиғига ҳамда 120-шаклдаги китобда қайд этилган ёзувларга мос келишини;

айланма кассадаги хорижий давлатларнинг нақд валюталари қолдиқларини 10101 - "Айланма кассадаги нақд пуллар" ҳисобварағидаги ҳар бир хорижий валюта қолдиғига ҳамда мазкур Йўриқноманинг 32-иловасида келтирилган 121-шаклдаги нақд чет эл валютаси ва чет эл валютасидаги тўлов ҳужжатлари қолдиғини қайд этиш китобида қайд этилган ёзувларга мос келишини;

пул омборидаги Марказий банкка топшириладиган нақд пуллар қолдиғини 10198 - "Марказий банкка топшириладиган "эскирган" тоифадаги нақд пуллар" ҳисобварағидаги қолдиққа ҳамда мазкур Йўриқноманинг 36-иловасида келтирилган 141А-шаклдаги Марказий банкка топшириладиган банкнот ва тангалар ҳисобини юритиш китобида қайд этилган ёзувларга мос келишини;

пул омборидаги сақлаш учун қабул қилинган қимматликлар, қатъий ҳисобда турувчи бланкларни 90303-"Давлатнинг қимматли қоғозлари бланклари", 90305-"Марказий банкнинг қимматли қоғозлари бланклари", 90317-"Бошқа ташкилот ва муассасаларнинг қимматли қоғозлари бланклари", 90327-"Банкнинг қимматли қоғозлари бланклари", 90337-"Банкнинг сотиб олинган қимматли қоғозлари", 90993-"Кафолат ва кафилликлар", 93609-"Сақланаётган қимматбаҳо буюмлар", 93616-"Давлатнинг шартли тарзда сақланаётган қимматли қоғозлари", 93623-"Шартли тарзда сақланаётган хусусий қимматли қоғозлар/тижорат ҳужжатлари", 94501-"Гаров сифатида олинган қимматли қоғозлар", 94502-"Гаров сифатида олинган мулклар ва мулкий ҳуқуқ талаблар", 94503-"Гаров сифатида олинган кафолат ва кафилликлар" балансдан ташқари ҳисобварақларида ҳисоби юритиладиган қатъий ҳисобда турувчи бланклар ҳамда сақлаш учун қабул қилинган қимматликлар қолдиқлари билан ҳамда 171-шаклдаги китобда қайд этилган ёзувларга мос келишини текширишлари шарт.

220. Банк иш куни давомида кассалардаги нақд пул ва бошқа қимматликлар билан кирим ёки чиқим касса операциялари бажарилгач, иш куни якунида касса мудири томонидан тегишли касса китобларида амалиёт куни учун умумий кирим ва умумий чиқим суммалари ҳамда кун охирига қолдиқ суммалар ҳисобланиб, қайд этилади. Касса китобларига ёзишда хатоликларга йўл қўйилса, китобнинг ушбу устунидаги ёзувлар устидан битта чизиқ тортилиб бекор қилиниб, ушбу хатолик моддий жавобгар шахсларнинг имзолари билан тасдиқланади. Шундан сўнг, касса китобига ҳақиқатда киритилиши лозим бўлган ёзувлар, китобнинг навбатдаги устунига ёзилиши лозим.

Банк иш куни давомида нақд пул ва бошқа қимматликларнинг бирор бир тури ёки ҳисоб-китоби юритиладиган бирор бир ҳисобварақ бўйича касса операциялари бажарилмаган бўлса, тегишли касса китобида жорий банк иш куни бўйича ёзувларни (яъни, аввалги санадаги қолдиқ суммасини такроран) қайд этмасликка рухсат этилади. Ҳар ойнинг боши, яъни ойнинг биринчи банк иш куни эрталабки ҳолатга тегишли қолдиқ суммаларни мос равишда барча касса китобларида қайд этилиши бундан мустасно.

Касса китобларида қайд этилган ёзувларнинг тўғрилиги моддий жавобгар шахсларнинг имзолари билан тасдиқланиб борилиши лозим. Ушбу касса китоблари кун давомида касса мудирида, банк иш куни тугаганидан сўнг пул омборида сақланиши лозим.

220-1. Банк (филиал) касса тармоғида белгиланган шакл ва тартибларга риоя этган ҳолда барча касса китоблари (бундан 161-шаклдаги китоб мустасно), касса журналлари, бланклар ва варақаларни тўлдириш, расмийлаштириш ҳамда тасдиқлаш ишлари электрон шаклда ҳам йўлга қўйилиши мумкин.

Бунда, банк амалиёт куни дастурига уланмаган, касса тармоғидаги нақд пуллар ва қимматликлар ҳаракати қайд этиб бориладиган махсус дастур ёрдамида ҳар бир моддий жавобгар шахсни идентификация қилиш ҳамда ундан фақат ўзининг ваколати доирасида фойдаланиш учун имконият яратиб берилиши шарт.

Банк (филиал) касса тармоғида ҳужжат айланишини автоматлаштирилиши ушбу Йўриқномада белгиланган қоидаларни бузилишига имкон яратиб бермаслиги шарт.

Касса тармоғидаги ҳужжатларни расмийлаштириш, текшириш ва имзолаш ваколатига эга бўлган ҳар бир моддий жавобгар шахс - ўзининг бажарган ишини (ўзига бириктирилган электрон калит ёки бошқа махсус ҳимояланган восита, қурилма орқали) тасдиқлаб қўйиш имкониятига эга бўлиши керак.

221. Касса мудири томонидан юритиладиган пул омборининг касса китоблари ёзувлар билан тўлганида, улар 1 йил пул омборида сақланиши, шундан сўнг белгиланган тартибда банк архивига топширилиши лозим. Шунингдек, кассирларнинг 155-шаклдаги касса китоблари ҳам тўлганидан кейин 1 йил пул омборида сақланиши ва кейинчалик белгиланган тартибда йўқ қилиниши керак.

222. Банк моддий жавобгар шахслари пул омборларида сақланиши лозим бўлган нақд пул ва бошқа қимматликлар, касса китоблари ва ҳужжатларнинг барчаси пул омборига олиб кирилганлигига ҳамда уларнинг бутлигига, шунингдек, омбордаги барча сейф, стеллаж ва шкафларнинг қулфланганлига ва чироқларнинг ўчирилганлигига ишонч ҳосил қилганларидан сўнг, пул омборини қулфлайдилар.

223. Банк пул омборидаги нақд пул ва бошқа қимматликларнинг бут сақланишини таъминлаш учун уларнинг эшиклари моддий жавобгар шахсларнинг бевосита иштирокида, улар ўзларига бириктирилган калитдан кетма-кет фойдаланган ҳолда пул омбори эшигини очиб-ёпадилар. Бунда, пул омборининг:

биринчи калит - касса мудирида;

иккинчи калит - банк раҳбарида;

учинчи (темир панжарали эшикни очадиган) калит - бош бухгалтерда сақланиши лозим.

224. Банк пул омбори қулфланганидан сўнг, моддий жавобгар шахсларнинг сурғучли муҳрлари билан муҳрланади. Пул омбори эшигини муҳрлашда фақат сурғуч ишлатилиши шарт. Бунда, бутун ва тугунлари бўлмаган тизимча пул омбори эшигининг ҳалқаларидан ўтказилгач, етарлича узунликка эга бўлган тизимча учта чуқурликка эга бўлган тахтача устига қўйилиб сурғучланади ҳамда моддий жавобгар шахсларнинг сурғучли муҳрлари билан муҳрланади.

Сурғучлаш жараёнида тизимчани етарлича узунликка эга эканлигига ҳамда тахтачадаги чуқурчаларга сурғуч қўйилганда, сурғучни чуқурчалар доирасидан чиқиб кетмаслигига эътибор қаратиш лозим. Бу ўз навбатида, тизимчани узмасдан ёки муҳрларни бузмасдан пул омбори эшигини очиб бўлмаслигини таъминлайди.

Пул омбори эшигини сурғучли муҳрлар билан муҳрлаш қуйидаги кетма-кетликда амалга оширилиши лозим:

биринчи (юқоридаги чуқурчага) муҳрни - касса мудири;

иккинчи (ўртадаги чуқурчага) муҳрни - бош бухгалтер;

учинчи (пастдаги чуқурчага) муҳрни - банк раҳбари қўйиши шарт.

225. Ушбу моддий жавобгар шахслар доимо пул омборларининг калитлари ва лавозим муҳрларини бошқа шахслар томонидан фойдаланишга имконият қолдирмаган ҳолда сақлашлари шарт. Моддий жавобгар шахслар ўзларига бириктирилган калитлар ва сурғучли муҳрларни бир-бирларига ва бошқа шахсларга топширишлари тақиқланади.

226. Шунингдек, банк пул омборларини ёпиш, очишда замонавий технологиялар асосида яратилган ҳамда хавфсизликни янада кучайтириш имкониятини бера оладиган, дастурий таъминотга асосланган воситалар ёрдамида моддий жавобгар шахсларнинг биометрик ("бармоқ изи", "кўз гавҳари", "товуш диапазони" ва бошқа) белгиларига қараб идентификация қилишга қодир бўлган инновацион усуллардан фойдаланишга ҳам рухсат этилади.

Моддий жавобгар шахсларни биометрик белгиларига қараб идентификация қилиниши пул омбори эшигини қулфланиши ёки очилишига бевосита, узвий тарзда таъсир кўрсатса, яъни ушбу эшикни фақат калитлар ёрдамида очиб-ёпиш имконияти мавжуд бўлмаса, бундай тарзда жиҳозланган эшик қулфланганидан сўнг, уни сурғучли муҳр билан муҳрланиши талаб этилмайди.

227. Қулфланган ва муҳрланган пул омборини қўриқлаш хизмати ходимига топшириш вақтида қўриқлаш хизмати ходими пул омбори қулфланганлигини, эшикдаги ҳалқалардан ўтказилган тизимчанинг узилмаганлигини текшириб кўради ва сурғучли муҳрлар изларини, уларнинг намуналари билан солиштириб кўради. Бунинг учун қўриқлашга топшириладиган пул омбори (сейфлар, темир шкафлар) эшикларини муҳрлашда ишлатиладиган муҳрларнинг намуналари қўриқлаш хизмати ходимига тилхат асосида топширилган бўлиши керак.

228. Қўриқлаш хизмати ходими пул омбори эшиги белгиланган тартибда қулфланган ва муҳрланганлигига ишонч ҳосил қилгач, кассанинг мазкур Йўриқноманинг 37-иловасида келтирилган 161-шаклдаги пул омборини очилиши, ёпилиши ҳамда қўриқлаш хизмати ходимига топширилиши ва ундан қабул қилиб олинишини қайд этиш китобига имзо қўйган ҳолда, пул омборини қўриқлаш учун қабул қилиб олади.

Шундан сўнг, касса мудири жойлардаги ТҚП навбатчисига телефон орқали "махсус пароль" билан мурожаат қилиб, пул омборини ТҚПга топширади ва бу ҳақида тегишли ёзувларни мазкур Йўриқноманинг 38-иловасида келтирилган пул омборини техник қўриқлаш пунктига топширилиши ва ундан қабул қилиб олинишини қайд этиш китобига қайд этади.

Тилхат банк раҳбарида, 161-шаклдаги ва мазкур Йўриқноманинг 38-иловасида келтирилган китоблар касса мудирининг пул омборидан ташқаридаги алоҳида сейфида сақланиши керак.

229. Нақд пул ва бошқа қимматликлар сақланадиган пул омборлари эшикларининг, шунингдек, касса тармоғидаги барча сейфлар ва металл шкафларнинг дубликат (захира) калитлари бўлиши керак.

Банкдаги ушбу дубликат калитлари, мазкур банкка яқин масофада жойлашган банкка сақлаш учун топширилиши шарт. Бунинг учун ушбу дубликат калитларининг батафсил тузилган рўйхати асосида, дубликат калитлари ташқи чоки бўлмаган қопчага солиниб, тугунсиз тизимча билан боғланиши ва унга бириктирилган накладкага учта моддий жавобгар шахслар томонидан имзо қўйилиб, уларнинг сурғучли муҳрлари билан муҳрланиши лозим. Шунингдек, банк томонидан дубликат калитларини сақлашга қабул қилиб олишларини сўраб хат тайёрланиб, учта моддий жавобгар шахслар томонидан имзоланиши ҳамда банк муҳри билан тасдиқланган бўлиши керак.

Ушбу хатга асосан яқин масофада жойлашган банк дубликат калитларни қабул қилиб олиши ҳамда уларни қабул қилганлиги тўғрисида 004-шаклдаги квитанцияни расмийлаштириб, уни дубликат калитлари солинган қопчани топширган банк ходимига тақдим этиши лозим.

230. Мазкур 004-шаклдаги квитанция, дубликат калитларини сақлаш учун қабул қилишларини сўраб ёзилган хатнинг иккинчи нусхаси ва топширилган дубликат калитларининг батафсил рўйхати ушбу дубликат калитларини топширган банк раҳбарининг сейфида сақланиб, 93609 - "Сақланаётган қимматбаҳо буюмлар" балансдан ташқари ҳисобварағида "1 сўм" қийматида ҳисобга олинади.

231. Банк сақлаш учун топширилган ўзининг дубликат калитларини қайтариб олиши учун, ушбу калитларни қайтариб беришни сўраган ҳолда тайёрланган ва моддий жавобгар шахсларининг имзоси қўйилиб, банкнинг думалоқ муҳри билан тасдиқланган хатга 004-шаклдаги квитанцияни илова қилган ҳолда, дубликат калитлари сақланаётган банкка мурожаат қилиши лозим.

232. Сақлаш учун топширилган банкнинг дубликат калитларини олиш, ушбу калитлардан бири синиб қолган ёки йўқолган ҳолларда ҳамда уч моддий жавобгар шахслардан бири алмашганда (дубликат калитларини ҳақиқатда мавжудлигини текшириш учун) амалга оширилади. Шунингдек, банкда тафтиш ўтказиш жараёнида ҳам тафтиш гуруҳи бошлиғининг талабига асосан дубликат калитлар текшириб кўриш учун олиб келиниши мумкин.

Дубликат калитлари қайтариб олинган ҳолларда, моддий жавобгар шахслар томонидан калитларни қайтариб олиш сабаблари кўрсатилган ҳолда далолатнома тузилиб, улар томонидан имзоланиши лозим. Шунингдек, дубликат калитларини қайтариб олишга калитлардан бирининг йўқотилганлиги сабаб бўлса, унда айбдор шахсга нисбатан интизомий жазо чоралари кўрилиши мумкин.

Банкнинг раҳбари томонидан синган ёки йўқолган калитлар билан боғлиқ муаммо тўлиқ бартараф этилгач, шунингдек, текширувчилар дубликат калитлари мавжудлигини текшириб бўлганларидан сўнг, дубликат калитларини, улар олинган куннинг ўзидаёқ яқин масофада жойлашган банкка белгиланган тартибда қайтариб топшириш чоралари кўрилиши шарт.

233. Банк раҳбари вақтинча ўзгарган ҳолларда, квитанция ва дубликат калитларини бошқа банкка топшириш ҳақидаги хат ва ушбу калитларни сақлаш учун қабул қилинганлиги тўғрисида 004-шаклдаги квитанция вақтинча раҳбарлик лавозимига тайинланган шахсга топширилади. Мазкур жараён пул омборларининг асосий калитлари ҳамда банкдаги нақд пул ва бошқа қимматликларнинг бир мансабдор шахсдан иккинчисига топшириш ёки қабул қилиб олиш банкдаги нақд пул ва бошқа қимматликларни топшириш-қабул қилиш бўйича тузилган далолатномани расмийлаштириш орқали амалга оширилади.

234. Пул омбори, сейф ёки металл шкафларнинг калитлари йўқолиб қолган ёки ишга яроқсиз ҳолга келган тақдирда, бундай ишларга фақат синалган ва бу иш билан шуғулланиш ҳуқуқига эга бўлган мутахассислар жалб этилиши шарт.

Банк раҳбари томонидан тайинланган комиссия қулфнинг ички тузилмаси ўзгартирилганлиги ва янги калитлар тайёрланганлиги ҳақида далолатнома тузиши шарт. Унда қулфнинг ички тузилмасини ўзгартириш ва янги калитлар тайёрлаш сабаблари, бу ишларни бажарган шахснинг фамилияси, исми ва отасининг исми ҳамда тегишли рухсатномага эга эканлиги кўрсатилиши лозим. Ушбу далолатнома банк раҳбарининг махсус йиғмажилдида сақланади.

235. Кирим, чиқим ва қайта санаш кассаларига ўрнатилган махсус столларнинг дубликат калитлари алоҳида қопга солиниб, уч моддий жавобгар шахсларнинг сурғучли муҳрлари билан муҳрланган, лекин банк балансида акс эттирилмаган ҳолда ушбу банкнинг пул омборида сақланишига рухсат этилади.

236. Пул омборига фақат пул омбори эшигининг калитлари ва сурғучли муҳрларига эга бўлган (ёки тегишли дастурий таъминотга биометрик белгилари киритилган) моддий жавобгар шахслар биргаликда (бир вақтда) кириб-чиқишлари шарт.

Банкнинг бошқа ходимлари (агар уларга айланма кассада касса операцияларини бажариш ҳуқуқи берилган бўлса) пул омборига фақат банк раҳбарининг рухсати билан моддий жавобгар шахслар иштирокида кириб-чиқишлари мумкин.

237. Банк пул омборлари доимо қулфланган бўлиши, у ерда нақд пул ва бошқа қимматликлар мавжуд бўлган тақдирда эса, моддий жавобгар шахсларнинг сурғучли муҳрлари билан муҳрлаб қўйилиши шарт.

238. Пул омборларини банк иш куни бошида қўриқлаш хизматидан қабул қилиб олиш, иш куни охирида унинг эшикларини муҳрлаш ва қўриқлашга топшириш, қўриқлаш хизмати ходими иштирокида амалга оширилади. Пул омборини қўриқлаш хизмати ходимидан қабул қилиб олинган (унинг эшикларини амалда очилган) вақти, шунингдек, пул омборини қўриқлаш хизмати ходимига топширилган (унинг эшикларини ёпилган) вақти 161-шаклдаги китобда қайд этиб борилиши шарт.

Банк иш куни якунида (шу жумладан, дам олиш ёки байрам кунлари) кечки касса ва қайта санаш кассасида ёки пул омборидан ташқарида жойлашган сейфда нақд пул ва бошқа қимматликлар сақлаш учун қолдирилса, ушбу кассалар эшиклари, шунингдек, пул омборидан ташқарида жойлашган сейф учун ҳам алоҳида 161-шаклдаги китоб юритилиши керак. Нақд пул ва бошқа қимматликлар сақланаётган кассалар қўриқлаш хизматига топширилгандан сўнг, 161-шаклдаги китоб кассани қўриқлаш хизматига топширган касса ходимининг сейфи ёки металл шкафида сақланиши лозим.

239. Банк иш куни давомида нақд пул ва бошқа қимматликлар билан касса операциялари бажарилган ёки бажарилмаганлигидан қатъи назар, пул омборлари моддий жавобгар шахслар томонидан ҳар бир банк иш кунида албатта очиб кўрилиши ва текширилиши шарт.

240. Моддий жавобгар шахслар пул омборини очишдан аввал:

а) қўриқлаш хизмати ходими иштирокида пул омборининг эшик ва қулфлари, эшиклардаги тизимча ўтказиладиган ҳалқа мосламалари бузилмаганлигини, шунингдек, тизимча ва сурғучли муҳрлар изларининг бутлигини текшириб кўришлари;

б) касса мудири ТҚП навбатчисига телефон орқали "махсус пароль" билан мурожаат қилиб, пул омборини техник қўриқлаш пультидан қабул қилиб олиши ва бу ҳақида мазкур Йўриқноманинг 38-иловасидаги китобга тегишли ёзувларни қайд этиши;

в) пул омбори эшигига боғланган тизимчанинг (тугундан юқори қисмини) бир томонини қирқиб, сурғучли муҳр излари туширилган тахтачани оладилар. Пул омборининг асосий эшиги касса мудирига ва банк раҳбарига бириктирилган калитлар билан очилиб, (темир панжарали эшик очилмаган ҳолда) пул омборининг деворлари, шифти ва поли кўздан кечирилиб, пул омборига кириш учун уринишлар бўлмаганлигига ишонч ҳосил қилинганидан сўнг, темир панжарали эшик бош бухгалтердаги калит билан очилади ва тахтачадаги сурғучли муҳрлар изи йўқ қилинади;

г) банк филиал моддий жавобгар шахслари 161-шаклдаги китобга тегишли ёзувларни қайд этган ҳолда, имзоларини қўйиб, қўриқлаш хизмати ходимидан пул омборини қабул қилиб олинганликларини тасдиқлайдилар.

241. Пул омборини очиш жараёнида:

пул омбори эшиги, эшикдаги қулфлар, тизимча ўтказиладиган ҳалқа мосламалари, сурғучли муҳрлар излари бузилганлиги ёки тизимчани узилганлиги аниқланса;

темир панжарали эшик очилмаган ҳолда пул омборининг деворлари, шифти ва поли кўздан кечирилганида пул омборига киришга уриниш бўлганлиги аниқланса, темир панжарали эшикни очмаган ҳолда, зарур чораларни кўриш мақсадида Бош банкка ва Марказий банкнинг ҳудудий Бош бошқармасига бу тўғрисида зудлик билан хабар берилади.

Шунингдек, мавжуд вазият, ҳолат батафсил баён этилган ҳолда тўрт нусхада далолатнома тузилади ва уни банкнинг моддий жавобгар шахслари ва қўриқлаш хизмати вакили имзолайдилар.

242. Бундай ҳолатда жиноят қидирув, терговга қадар текширувни амалга оширувчи органлар, суриштирув органлари вакиллари келганларидан сўнг, уларнинг кузатуви остида пул омборининг эшиги очилади. Девор, пол ва шифтларга шикаст етказилган бўлса, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар вакилининг рухсатидан сўнг, пул омборига кирилади ҳамда ундаги нақд пул ва бошқа қимматликлар дарҳол текшириб кўрилади. Пул омборидаги нақд пул ва бошқа қимматликларни текшириш натижалари бўйича тўрт нусхада далолатнома тузилади ҳамда ушбу текширувда иштирок этган барча шахслар уни имзолайдилар.

Далолатноманинг биринчи нусхаси банкда қолади, иккинчи нусхаси ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларига ва унинг учинчи нусхаси Бош банкка ва тўртинчи нусхаси Марказий банкнинг ҳудудий Бош бошқармасига тақдим этилади. Бундай ҳолларда сурғучли муҳрлар изи йўқ қилинмаган ҳолда далолатнома билан бирга сақланиши лозим.

243. Банкнотлар боғламини ёки тангалар солинган қопларни муҳрлаш ёки пломбалаш учун кассирлар ва бошқа моддий жавобгар шахслар банк номи, коди ёки тартиб рақами туширилган шахсий пломбир ёки клише билан таъминланган бўлишлари лозим.

Ҳар бир моддий жавобгар шахс, касса ходими ўзига бириктирилган ушбу муҳрлар, пломбирлар, шахсий кодли клишелар, банк номи, кассирнинг фамилияси, исми ва отасининг исми туширилган тўртбурчак муҳрлар ҳамда сейфлар, металл шкафларларнинг калитларини дахлсизлигини таъминлашлари ва улардан бегона шахсларнинг фойдаланишлари учун имконият қолдирмасликлари керак.

244. Банкдаги барча муҳрлар, тўртбурчак муҳрлар ҳамда сейфлар ва металл шкафларнинг калитлари, пломбирлар ва клишеларнинг ҳисоб-китобини юритиш, уларни кассирдан қабул қилиб олинганлиги ёки кассирларга топширилганлигини қайд этиб бориш, банк раҳбарининг ёзма фармойиши билан тайинланган ҳамда нақд пул ва бошқа қимматликлар билан касса операцияларини бажаришда иштирок этмайдиган шахс томонидан амалга оширилади. Бунда:

мазкур Йўриқноманинг 39-иловасида келтирилган муҳрлар, тўртбурчак муҳрлар ва калитлар ҳисобини юритиш ҳамда уларнинг ҳаракатини қайд этиш дафтаридан;

мазкур Йўриқноманинг 40-иловасида келтирилган пломбир ва клишелар ҳисобини юритиш ҳамда уларнинг ҳаракатини қайд этиш дафтаридан фойдаланилади.

245. Банк қайта санаш кассасидаги, кечки кассасида сейфлар, металл шкафлардан фойдаланувчи касса ходимлари ўзгарганида, уларнинг эшикларини калитлари ҳамда эшикларини муҳрлашда фойдаланиладиган муҳрларнинг бир ходимдан иккинчи бир ходимга ўтишини қайд этиш учун қайта санаш ва кечки кассада алоҳида китоблар юритилиши лозим. Ушбу китоблар касса мудирида сақланади ҳамда калит ва муҳрларни топшириш, қабул қилиш ишлари фақат касса мудири орқали амалга оширилиши керак.

Кассир вақтинча ишда бўлмаган (бетоблиги, таътилга чиққан вақтда) ҳолларда ушбу кассирга бириктирилган муҳр, тўртбурчак муҳр, пломбир ва клише, уларнинг ҳисобини юритувчи банк ходимига топширилиши лозим ҳамда улардан бошқа кассирни вақтинча фойдаланиб туриши ман этилади.

246. Иш жараёнларида фойдаланилмайдиган, ишдан бўшаган касса ходимларининг фамилияси, исми ва отасининг исми туширилган, шунингдек, яроқсиз ҳолга келган муҳрлар, тўртбурчак муҳрлар, калитлар, пломбирлар ва клишелар йўқ қилингунига қадар, қопчага солиниб ва қопча оғзи моддий жавобгар шахслар томонидан муҳрланган ҳолда (ҳисоб-китобга олинмасдан) пул омборида сақланиши лозим. Улар банк раҳбарининг буйруғига асосан тузилган комиссия томонидан, белгиланган тартибда йўқ қилиниши ҳамда бу ҳақида тегишли далолатнома расмийлаштирилиши лозим.

247. Моддий жавобгар шахслар ўз иш жойларини тарк этаётган ҳолларда, нақд пул ва бошқа қимматликларни, пломбир, муҳр, тўртбурчак муҳр, клише ҳамда сейф, металл шкаф, стол тортмаси калитларини очиқ ҳолда қолдиришлари, шунингдек, аравачаларни ёки стол тортмаларини қулфламасдан қолдиришлари ва қулфларда калитларни қолдириб кетишлари ман этилади.

248. Касса ходими иш вақтида касал бўлиб қолса ёки бошқа сабабларга кўра ўз иш жойини тўсатдан ташлаб кетишга мажбур бўлса, унга ҳисобдорлик асосида топширилган барча нақд пул ва бошқа қимматликлар касса мудири томонидан санаб қабул қилиб олиниши лозим. Кассир ўзидаги нақд пул ва бошқа қимматликларни касса мудирига топшириш жараёнида иштирок этишининг имкони бўлмаса, у ҳолда кассирдаги нақд пул ва бошқа қимматликлар банк раҳбари томонидан тайинланган комиссия иштирокида санаб, қабул қилинади ҳамда бу ҳақида тегишли далолатнома тузилади. Шунингдек, зарурат туғилган ҳолларда нақд пуллар ва бошқа қимматликларни касса мудирининг назорати остида санаш учун кассирлар жалб қилиниши мумкин.

249. Ушбу Йўриқномада қайд этилган барча китобларнинг бетлари рақамланган, варақларидан тизимча ўтказилиб, шнурланган бўлиши лозим. Шунингдек, ушбу китобларнинг охирги бетига, китобдаги рақамланган бетларнинг умумий сони ёзиб қўйилган ва ушбу ёзувлар моддий жавобгар шахсларнинг имзолари билан ҳамда банк думалоқ муҳри билан тасдиқланган бўлиши лозим.

14-БОБ. НАҚД ПУЛ ВА БОШҚА ҚИММАТЛИКЛАРНИ

ТАФТИШ ҚИЛИШ ТАРТИБИ

250. Банкда нақд пул ва бошқа қимматликларнинг бут сақланаётганлигини тафтиш қилиш ҳамда бажарилган касса операцияларини текшириш қуйидаги ҳолларда амалга оширилиши лозим:

а) банк раҳбарининг тегишли буйруғига асосан:

ҳар йилнинг 1 январь ҳолатига кўра;

ҳар чоракда камида бир марта тўсатдан;

бош бухгалтер ёки касса мудири алмашаётганида ёхуд вақтинча алмашаётганида.

б) Бош банк буйруғига асосан банк раҳбари (ёки моддий жавобгарлик юклатилган унинг ўринбосари) алмашаётганида ёки вақтинча алмашаётганида.

Шунингдек, бошқа ҳолларда Марказий банк ёки Бош банк (тижорат банкининг Қорақалпоғистон Республикаси, вилоят ёки Тошкент шаҳар филиали) фармойишлари асосида ҳам банкдаги нақд пул ва бошқа қимматликлар тафтиш қилиниши, бажарилган касса операциялари текширилиши мумкин.

Бунда, банкда нақд пул ва бошқа қимматликларнинг бутлигини тафтиш қилиш, касса ишининг аҳволини ўрганиш бўйича ўтказиладиган барча текширишларни кутилмаганда, тўсатдан ўтказилиши тавсия этилади.

251. Марказий банк ёки Бош банк ходимлари томонидан банкда нақд пул ва бошқа қимматликларнинг бут сақланиши бўйича тафтиш ўтказилган бўлиб, банкда касса операцияларини бажариш борасидаги ишларни қониқарли аҳволда эканлиги тасдиқланса, ушбу чоракда такроран чоракли тафтиш ўтказилмаслиги мумкин.

Банкда ҳар чоракда камида бир марта тўсатдан ўтказиладиган тафтишларни мазкур Йўриқноманинг 250-бандида қайд этилган бошқа тафтишлар билан бирга қўшиб ўтказилишига рухсат этилмайди.

252. Банкда нақд пул ва бошқа қимматликларнинг бут сақланиши бўйича ўтказиладиган тафтишлар орасидаги муддат уч ойдан ошмаслиги лозим.

253. Ўтказилган тафтиш натижалари бўйича "Хизмат доирасида фойдаланиш учун" грифи қўйилган банкда нақд пул ва бошқа қимматликларни тафтиш қилиш натижалари бўйича далолатнома тузилиб, банкнинг бош бухгалтерини сейфида, алоҳида йиғмажилдда сақланиши шарт.

254. Банк кассасида тафтиш ўтказиш банк раҳбари томонидан чиқарилган ёзма буйруқ билан тайинланган малакали мутахассислар томонидан амалга оширилади. Тафтиш ўтказишга жалб этиладиган ходимлар сони банкда бажарилган касса операцияларининг ҳажмидан келиб чиққан ҳолда белгиланади.

255. Банкдаги нақд пул ва бошқа қимматликларни тафтиш қилиш учун муайян билим ва тажрибага эга, нақд пул ва бошқа қимматликлар билан касса операцияларини бажаришга алоқаси бўлмаган ходимлар жалб этилиши лозим. Улардан бири тафтиш гуруҳи раҳбари этиб тайинланади ҳамда тафтишнинг тўғри ташкил этилиши ва белгиланган қоидаларга мувофиқ ўтказилиши учун жавобгар ҳисобланади.

256. Банк раҳбари алмашаётганида нақд пул ва бошқа қимматликларни қабул қилиб олиш ва топшириш муносабати билан ўтказиладиган тафтиш, тегишли банк Бошқаруви раисининг (ёки унинг ўринбосари) буйруғи билан тайинланган Бош банк масъул ходими бошчилигидаги комиссия томонидан амалга оширилади.

Банкнинг бош бухгалтери ёки касса мудири алмаштирилаётганида, нақд пул ва бошқа қимматликларни бир моддий жавоб шахсдан қабул қилиб олиниши ҳамда иккинчи бир моддий жавобгар шахсга топширилиши муносабати билан ўтказиладиган тафтишда Бош банк ёки унинг ҳудудий бошқармаси масъул вакили иштирок этиши лозим.

257. Банкнинг раҳбари, бош бухгалтери ёки касса мудири эгаллаб турган лавозимидан озод этилганида, банк кассадаги нақд пул ва бошқа қимматликлар тўлиқ, бирма-бир ва доналаб қайта саналиши шарт.

Бош банк раҳбари томонидан моддий жавобгар шахслардан нақд пул ва бошқа қимматликларни қабул қилиб олиш - топшириш тўғрисидаги буйруғида белгиланган муддати банкдаги нақд пул ва бошқа қимматликларни тўлиқ, бирма-бир ва доналаб қайта санаш учун етарли бўлмаса, белгиланган муддат узайтирилиши мумкин.

258. Ушбу банкда ишламайдиган, лекин тафтиш ўтказишга белгиланган тартибда жалб қилинган шахсларни, Бош банк раҳбарининг (ёки унинг ўринбосари) имзоси қўйилган ва банкнинг думалоқ муҳри билан тасдиқланган гувоҳнома ҳамда касса тармоғига кириш учун рухсатнома берилган тақдирда, кассада ўтказиладиган тафтишда иштирок этишга рухсат этилади.

Тафтиш ўтказишга жалб этилган ва кассага киришга рухсатномаси бўлмаган шахсларга вақтинчалик (тафтиш ўтказиш муддатига) рухсатнома берилади.

259. Тафтиш моддий жавобгар шахслар иштирокида ўтказилади. Моддий жавобгар шахс турли сабабларга кўра тафтиш жараёнларида иштирок этмаган бўлса, бу ҳақида далолатномада алоҳида қайд этилиши лозим.

260. Ўтказиладиган тафтишлар банкда касса операцияларини бажарилишига, мижозларга касса хизматини кўрсатишга халақит бермаслиги лозим.

261. Тафтиш гуруҳи раҳбари касса тармоғига кириб, тафтишни бошлаган заҳоти барча пул омборларини ўзининг сурғучли муҳри билан муҳрлайди, айланма кассада бажарилаётган барча касса операцияларини эса ўз назоратига олиб, кечки касса ва қайта санаш кассасидаги нақд пул ва бошқа қимматликларни ҳам тафтиш қилади.

262. Кассадаги барча нақд пул ва бошқа қимматликлар тўлиқ тафтиш қилиб бўлингунига қадар, моддий жавобгар шахсларнинг пул омборларига кириб-чиқишлари, шунингдек, нақд пул ва бошқа қимматликларни пул омборидан олиб чиқиш ёки олиб кириш фақат тафтиш гуруҳи раҳбарининг кузатуви, назорати остида амалга оширилишига рухсат этилади. Кассадаги барча нақд пул ва бошқа қимматликларни банк иш кунининг охиригача тафтиш қилишнинг имкони бўлмаса, иш куни охирида тафтиш гуруҳи раҳбари моддий жавобгар шахслар билан биргаликда пул омборларини ҳамда нақд пул ва бошқа қимматликлар сақланаётган сейфларни муҳрлаб, белгиланган тартибда қўриқлаш хизматига топширади.

Тафтиш гуруҳи раҳбарининг муҳри тахтачага моддий жавобгар шахсларнинг муҳрларидан олдин қўйилиб, муҳр намунаси банкдаги қўриқлаш хизмати ходимига топширилади ва уни қабул қилиб олганлиги тўғрисида ундан тилхат олинади.

263. Ўтказиладиган тафтиш барча нақд пул ва бошқа қимматликларнинг айнан бир санадаги (ҳолатдаги) қолдиғини шундай кетма-кетлик билан текшириш орқали ўтказилиши керакки, бунда ўғрилик, нақд пул ва бошқа қимматликлар камомадини яшириш учун ҳеч қандай имконият қолдирилмаслиги лозим.

264. Тафтишнинг дастлабки босқичида банкдаги барча нақд пул ва бошқа қимматликларнинг суммалари уларнинг боғламлари, устки накладкадаги ёзувлари, қопчаларга бириктирилган ёрлиқдаги ёзувлари бўйича ҳисоблаб чиқилади.

Шундан сўнг, тафтиш ўтказилаётган кунда ушбу ҳисоб-китоблар амалга оширилгунига қадар бажарилган кирим ва чиқим касса операциялари суммаси инобатга олинган ҳолда нақд пул ва бошқа қимматликлар қолдиқлари ҳисоблаб чиқилади. Ҳисобланган қолдиқ суммалар тегишли касса китобидаги ёзувлар ҳамда мос баланс ва балансдан ташқари ҳисобварақларда қайд этилган суммалар билан таққослаб кўрилади.

265. Банкда тафтиш ўтказиш мобайнида нақд пуллар ва бошқа қимматликларнинг қолдиқларини, тегишли касса китобларидаги ёзувлар ҳамда баланс ва балансдан ташқари ҳисобварақлардаги суммалар билан таққослаш ишлари мазкур Йўриқноманинг 219-бандида қайд этилган тартибда амалга оширилиши керак.

Таққослаш натижасида тафовутлар аниқланмаса, банкдаги нақд пул ва бошқа қимматликларни бирма-бир, доналаб қайта санаш ишлари бошланади.

266. Моддий жавобгар шахсларнинг алмаштирилиши билан боғлиқ бўлмаган тафтишлар даврида назоратда қайта санаш ишлари тафтиш гуруҳи раҳбари томонидан белгиланган нақд пул ва бошқа қимматликлар (миқдори, тури) устида олиб борилиши мумкин.

Шунингдек, банкдаги ўрами бузилган ва устки накладкаси (ёрлиғи) нотўғри расмийлаштирилган боғламлардаги нақд пул ва бошқа қимматликлар тўлиқ қайта саналиши лозим. Бунда:

тафтиш ўтказувчи, кассирга нақд пулларни бирма-бир қайта санаш учун бераётган вақтда пул боғлами орасидан битта дастани олиб, дастадан бандеролни ажратган ҳолда нақд пулларнинг маълум бир қисмини назорат учун ўзида олиб қолади. Кассир нақд пулни санаб бўлгач, амалда чиққан сумма ва унинг сонини тафтиш ўтказувчига айтади. Тафтиш ўтказувчи назорат учун ўзида қолдирган нақд пул суммаси ҳамда пуллар сонини кассир санаган нақд пул суммаси ва сонига қўшади, чиққан умумий суммани бандеролда қайд этилган сумма билан таққослайди;

кассир томонидан назоратда қайта саналаётган нақд пуллар тўғри чиққанида, назорат учун текширувчида қолган нақд пуллар кассирга қайта санаш ва дасталаш учун қайтариб беради;

саналаётган дастадаги пулларнинг суммаси ва унинг бандеролида қайд этилган сумма ўртасида тафовут мавжудлиги яъни, камомад ёки ортиқча пуллар аниқланса, аввал тафтиш ўтказувчи томонидан, сўнгра нақд пулларни санаётган кассир томонидан ушбу пуллар қайта санаб кўрилади;

боғламдаги пул дасталарининг бандероллари, устки накладкаси ва қирқиб олинмаган пломбали тизимча (полиэтилен пакет) боғламдаги барча нақд пуллар тўлиқ санаб бўлингунига қадар тафтиш ўтказувчида сақланиши лозим. Алоҳида ҳолларда эса нақд пулларни аввал дасталаган кассирларга ўзлари назоратда қайта санашлари учун рухсат берилади.

267. Тафтиш давомида нақд пуллар боғлами ёки дастасида камомад, ортиқча, тўловга яроқсиз ёки қалбаки пуллар мавжудлиги тасдиқланса, қайд этилган ҳолатлар бўйича 145-шаклдаги далолатнома тузилади. Аниқланган "қалбаки" ёки "тўловга яроқсиз" пуллар бўйича эса банкда 90145 - "Тўловга яроқсиз банкнот ва тангалар" балансдан ташқари ҳисобварағи бўйича кирим касса ордери расмийлаштирилиши шарт.

Аниқланган камомад суммаси 19935 - "Нақд пулларни қайта ҳисоблашда аниқланган камомад" ҳисобварағида ҳисобга олиниб, касса хатолигига йўл қўйган кассирдан тўлиқ ундирилади. Аниқланган ортиқча пул суммаси эса 29816 - "Нақд пулларни қайта ҳисоблашда аниқланган ортиқчалар" ҳисобварағида ҳисобга олиниб, унинг суммаси банк фойдасига кирим қилинади.

Шунингдек, қалбаки пул бўйича мазкур Йўриқноманинг 81-банди талабларига биноан тегишли чоралар кўрилиши лозим.

268. "Давлат белгиси" ДУКнинг ўрамидаги нақд пулларни қайта санаш жараёнида камомад, ортиқча ёки нуқсонли пуллар аниқланса 145-шаклдаги далолатнома уч нусхада расмийлаштирилади. Ушбу далолатноманинг биринчи нусхаси "Давлат белгиси" ДУКга, иккинчи нусхаси Марказий банк тегишли ҳудудий Бош бошқармасига юборилади. Расмийлаштирилган далолатноманинг учинчи нусхаси чиқим касса ордери билан бирга камомад ёки нуқсонли пулни аниқланган банкнинг кунлик касса ҳужжатларига тикилади.

"Давлат белгиси" ДУКнинг ўрамидаги нақд пуллар бўйича тузилган 145-шаклдаги далолатнома билан бирга тақдим этилган ашёвий далилларга (пул боғламининг полиэтилен пакети, пул боғламига тегишли 10 та бандероль ва устки накладка) асосан камомад ёки нуқсонли пуллар "Давлат белгиси" ДУКга тақдим этилади. Банкда "Давлат белгиси" ДУКнинг ўрамидан аниқланган камомад ёки нуқсонли пуллар "Давлат белгиси" ДУК томонидан нақд пулсиз ҳисоб-китоб орқали қоплаб берилади.

"Давлат белгиси" ДУКнинг ўрамидаги нақд пуллар боғламидан ортиқча пуллар аниқланса, тузилган 145-шаклдаги далолатномага асосан, ортиқча пуллар суммаси 29816 - "Нақд пулларни қайта ҳисоблашда аниқланган ортиқчалар" ҳисобварағида ҳисобга олиниб, унинг суммаси Марказий банк ҳудудий Бош бошқармасининг тегишли ҳисобварағига нақд пулсиз ҳисоб-китоб орқали ўтказиб берилади.

269. Тафтиш давомида қайта санаш кассасидаги инкассация сумкаларидан (қопларидан) чиққан нақд пул ва бошқа қимматликлар тафтиш гуруҳи раҳбари томонидан белгиланган миқдорда бирма-бир, доналаб саналган ҳолда текширилади.

Қайта санаш кассасидаги нақд пул ва бошқа қимматликлар - мазкур Йўриқноманинг 14а-иловасида келтирилган илова қайдномаси, 15-иловасидаги маълумотнома, 16-иловасидаги журнал ва 18-иловасидаги маълумотнома билан таққосланади.

270. Чет эл валютаси ва чет эл валютасидаги тўлов ҳужжатлари боғламлар, даста ва қопларга бириктирилган ёрлиқлардаги ёзувлар ва устки накладкаларидаги ёзувлари бўйича текширилади.

Чет эл валютаси ва чет эл валютасидаги тўлов ҳужжатлари бирма-бир ва доналаб саналиши лозим. Зарур ҳолларда, чет эл валютаси ва чет эл валютасидаги қимматликларни тўловга яроқли эканлигини текшириш ҳамда назоратда қайта санашга, валюта айирбошлаш шохобчаси кассирлари ҳам жалб этилиши мумкин.

271. Банкда сақланаётган барча қимматликлар уларнинг номинал қийматлари ёки шартли баҳолари бўйича - тафтиш раҳбари ёки банк раҳбари томонидан белгиланган миқдорда доналаб ёки бирма-бир текширилиши лозим.

272. Банкда мавжуд бўлган нақд пул ва бошқа қимматликлар қайта саналганидан сўнг, аниқланган камомад ёки ортиқча пуллар суммаси инобатга олинган ҳолда тафтиш ўтказувчилар томонидан ҳақиқатда мавжуд бўлган нақд пул ва бошқа қимматликлар суммаси тегишли касса китобларидаги ёзувлар билан ҳамда кунлик баланс маълумотлари билан таққосланиши лозим.

273. Бухгалтерия бўлими ходимлари томонидан белгиланган тартибда расмийлаштирилмаган (кирим ёки чиқим касса журналида қайд этилмаган, банкнинг масъул ходимлари, шунингдек, мижоз томонидан имзоланмаган ва тегишли бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилмаган) касса ҳужжатларининг суммалари касса қолдиғини ҳисоблашда инобатга олинмайди ва кассирдан чиққан камомад (ёки ортиқча) деб ҳисобланади.

274. Нақд пуллар боғлами, дастаси орасидан камомад ёки ортиқча пуллар чиқса, ушбу боғламни шакллантирган кассир томонидан дасталанган барча боғламлар бирма-бир қайта санаб чиқилиши талаб этилади. Қопдаги тангалар кам ёки ортиқча чиққанда ҳам ундаги тангалар, агар тафтиш гуруҳи раҳбари лозим топса шу тарзда қайта саналиб, текшириб чиқилади.

275. Моддий жавобгар шахсларнинг алмаштирилиши муносабати билан тафтиш ўтказилаётган вақтда (нақд пул ва бошқа қимматликлар тўлиқ текширилиб, уларни топшириш-қабул қилиш далолатномаси имзолангунга қадар) нақд пул ва бошқа қимматликларнинг сақланиши ҳамда улар билан касса операцияларини бажаришга доир барча ҳужжатлар, нақд пул ва бошқа қимматликларни топширувчи моддий жавобгар шахслар томонидан имзоланиши лозим.

276. Банкда ҳар чоракда камида бир марта ўтказиладиган тафтишлар давомида:

касса ишининг қандай ташкил этилганлиги;

хавфдан ва ёнғиндан огоҳлантирувчи сигнализация воситаларининг аҳволи;

банк биносига кириб-чиқиш тартибига риоя этилиши;

калитлар, муҳрлар, тўртбурчак муҳрлар, пломбир ва клишелар ҳисобининг юритилиши;

инкассация қилинган нақд пул ва бошқа қимматликларни банк кассасига қабул қилиш тартибига риоя этилиши ҳам ўрганилиши лозим.

277. Тафтиш мобайнида пул омборидан қайта санаш учун олиб чиқилган, шунингдек, пул омборига қайтариб топширилган нақд пул ва бошқа қимматликлар суммаси ҳамда уларнинг олиб чиқишга асос бўлган ҳужжат, мазкур Йўриқноманинг 41-иловасида келтирилган 123-шаклдаги пул омборидан назоратда қайта санаш учун олиб чиқилган ҳамда пул омборига қайтарилган нақд пул ва бошқа қимматликларни қайд этиш китобида қайд этилиши шарт. Бунда, қайта санаш кассасининг назоратчиси 123-шаклдаги китобга имзо қўйган ҳолда нақд пул ва бошқа қимматликларни қабул қилиб олади.

278. Банк текширувчиси томонидан танлаб олинган пул омборидаги нақд пул ва бошқа қимматликларнинг турлари, нақд пулларнинг номинал қийматлари, уларни олиб чиқиш сабаблари, қайси ташкилот томонидан текширилаётганлиги 123-шаклдаги китобга қайд этилиб, назоратчи кассирнинг (уларни қабул қилиб олганлигини тасдиқлаб) имзоси қўйилганидан сўнг, қайта санаш кассасига олиб чиқилади.

Пул омборида сақланадиган 123-шаклдаги китоб фақат касса мудири томонидан тўлдирилиши лозим.

279. Назоратда қайта санаш учун олиб чиқилган нақд пул ва бошқа қимматликларни қайта санаш кассасининг назоратчиси касса мудирининг 155-шаклдаги китобига имзо қўйган ҳолда қабул қилиб олади. Шундан сўнг, қайта санаш кассаси кассирларига пул омборидан олиб чиқилган нақд пул ва бошқа қимматликларни тарқатиб, уларнинг 175-шаклдаги назорат варақасида қайд этилган (қайта санаш учун улар назоратчидан олган) суммани тасдиқлаб, имзолайди.

Қайта санаш кассасининг кассирлари томонидан назоратда қайта саналган нақд пул ва бошқа қимматликлар 175-шаклдаги назорат варақасига қайд этилган ҳолда касса мудирига қайтариб топширилади.

Назоратда қайта санаб бўлинган нақд пул ва бошқа қимматликларнинг пул омборига қайтарилиши учта моддий жавобгар шахснинг 123-шаклдаги китобга қўйган имзолари билан тасдиқланиши лозим.

280. Назоратда қайта санаш моддий жавобгар шахслардан бирининг иштирокида ёки нақд пул ва бошқа қимматликлар билан касса операцияларини бажарилишига алоқаси бўлмаган банк ходими ёки шу иш учун масъул этиб тайинланган ходим иштирокида амалга оширилади.

Қайта санаш учун ажратилган нақд пул ва бошқа қимматликлар уларни назоратда қайта санаган кассирлар томонидан белгиланган тартибда ўраб-боғланади. Бунда, бандероль, устки накладка ва ёрлиқларнинг чап қисмига "Назоратда қайта саналди" деган тўртбурчак муҳр босилади.

Нақд пул ва бошқа қимматликларни назоратда қайта санаш жараёнида ҳосил бўлган тўлиқ шакллантирилмаган пул боғламларини қўшиш ва умумлаштириш, қайта санаш кассаси назоратчиси кўрсатмасига асосан, танланган кассир томонидан амалга оширилади.

281. Банк томонидан нақд пул ва бошқа қимматликларни бут сақланишини ҳамда касса ишининг аҳволини ўрганиш бўйича ўтказиладиган тафтишлар натижаси бўйича расмийлаштириладиган далолатномаларга ҳар янги йилнинг биринчи январидан бошлаб янгидан (1 дан бошлаб ўсиб бориш тартибида) тартиб рақамлари қўйиб борилиши шарт.

282. Тафтиш, текшириш давомида банкда нақд пул ва бошқа қимматликлар камомади талон-тарож, масъулиятсизлик ёки ўғрилик натижасида келиб чиққанлиги аниқланса, тафтиш ўтказувчи бу тўғрисида дарҳол банк раҳбарини ҳамда Бош банкнинг масъул ходимларини хабардор қилади. Улар томонидан бир қарорга келингунга қадар, камомадга йўл қўйган банк ходими нақд пул ва бошқа қимматликлар билан ишлашдан четлаштирилиши лозим.

Талон-тарож, ўғрилик ва суиистеъмол билан боғлиқ бўлган бошқа ҳолатлар натижасида аниқланган нақд пул ва бошқа қимматликлар камомади, унинг ҳисоби юритилган тегишли ҳисобварақдан ҳисобдан чиқарилади ҳамда ушбу камомад айбдор шахсдан ундириб олингунга қадар 19908 - "Олиниши лозим бўлган маблағлар - Банк ходимлари билан ҳисоб-китоблар" ҳисобварағида ҳисобга олинади. Бундай ҳолатда банкнинг жиддий хато ва камчиликка йўл қўйган ушбу кассири томонидан ўраб-боғлаган нақд пул ва бошқа қимматликлар боғламлари тўлиқ қайта саналиши шарт.

283. Талон-тарож, ўғрилик ёки бошқа суиистеъмол ҳоллари билан боғлиқ, шунингдек, камомадга доир барча ёзишмалар, камомад суммаси тўлиқ ундириб олинганидан ёки ушбу камомад суммаси банк балансидан чиқарилганидан сўнг, банк архивига топширилади.

284. Пул омборидаги нақд пул чеки, тижорат банкининг ҳисоб-китоб чеки ва квитанция дафтарчаларининг боғламларини тафтиш қилиш жараёнида махсус ажратилган назоратчи кузатувида кассир томонидан ушбу чек ва квитанция дафтарчаларидаги алоҳида боғламларнинг ҳар бир боғламидаги дафтарчалар сони ва ҳар бир дафтарчадаги варақлар сони, улардаги рақамлар кетма-кетлиги, фойдаланишга яроқлилиги текшириб кўрилиши лозим.

Пул омборидаги нақд пул чеки, тижорат банкининг ҳисоб-китоб чеки ва квитанция дафтарчасининг нуқсонли эканлиги аниқланса, унда далолатнома тузилиб, унинг нуқсонлари батафсил қайд этилиши ҳамда банкнинг моддий жавобгар шахслари томонидан далолатнома имзоланиши ва нуқсонли дафтарча тегишли далолатнома билан бирга, алоҳида сақланиши лозим.

Яроқсиз ҳолга келтирилган нақд пул чек дафтарчаси банк раҳбарининг буйруғига асосан ташкил этилган махсус комиссияси томонидан йўқ қилингунига қадар, ҳар бир нақд пул чек дафтарчаси (унда қанча варақ мавжудлигидан қатъи назар) 93609 - "Сақланаётган қимматбаҳо буюмлар" балансдан ташқари ҳисобварағида шартли "1 сўм" баҳосида ҳисобга олинади.

285. Банкдаги нақд пул ва бошқа қимматликлар тафтиш қилинганлиги бўйича тузилган далолатнома тафтишда иштирок этган барча ходимлар ҳамда банкнинг моддий жавобгар шахслари томонидан имзоланади.

Нақд пул ва бошқа қимматликлар орасидан камомад (ортиқча) чиққанда, ҳисоб-китобларда тафовут мавжудлиги ёки уларни бут сақлашда камчиликларга йўл қўйилганлиги аниқланганда тузилган далолатноманинг бир нусхаси Бош банкка жўнатилиши шарт.

286. Бош банк мутасадди ходимлари ҳамда банк раҳбари ўтказилган тафтиш ва текширув натижаларини зудлик билан кўриб чиқиши, аниқланган камчиликларни бартараф этиш ва уларни келгусида такрорламаслик юзасидан тегишли чораларни кўришлари лозим.

15-БОБ. НАҚД ПУЛЛАРНИ ЭКСПЕРТИЗА ҚИЛИШ ТАРТИБИ

287. Ўзбекистон Республикасида нақд пулларнинг тўловга яроқли эканлиги мазкур Йўриқноманинг 25-иловасида келтирилган мезонларга асосан аниқланади.

288. Банк кассирлари нақд пулларни қайта санаб қабул қилиш ишларини пул санаш машинкаларида бажарганликлари ёки мижозлар томонидан сараланган пулларни қабул қилганликлари кассирларни нақд пулларнинг ҳақиқийлигини ва тўловга яроқлилигини аниқлаш масъулиятидан озод этмайди.

289. Тўлов қобилиятига эга бўлмаган, "қалбаки" ва "тўловга яроқсиз" нақд пуллар банк томонидан тўловга қабул қилинмайди ёки алмаштириб берилмайди.

Банк кассасига "қалбаки" ёки "тўловга яроқсиз" тоифасига мансуб бўлган пулларни "тўловга яроқли" пул деб қабул қилган кассирлар, ўзлари қабул қилган "қалбаки" ёки "тўловга яроқсиз" пулларнинг умумий суммаси бўйича моддий жавобгар ҳисобланадилар.

290. Банк кассаларига қабул қилиб олинаётган нақд пулларни тўловга яроқсиз эканлиги аниқланса, бу тўғрисида мижозга маълум қилиниши ва унинг сабаблари асосли тарзда тушунтириб берилиши шарт.

Мижоз касса ходимларининг тушунтиришларини асосли эканлигига ва топшираётган нақд пулини тўловга яроқсиз эканлигига ишонч ҳосил қилса, унда тўловга яроқсиз банкнотга "Алмаштириб бериш рад этилди" деган банк номи туширилган тўртбурчак муҳр босилади ҳамда сана ва ушбу қарорни қабул қилган касса ходимининг имзоси қўйилади.

Бундай пулларнинг номинал қиймати ва умумий суммаси қанчалигидан қатъи назар уларнинг ҳар бир донаси "1 сўм" бўлган шартли баҳода 90145 - "Тўловга яроқсиз банкнот ва тангалар" балансдан ташқари ҳисобварағига кирим қилиниши шарт. Агарда, пулнинг "қалбаки" эканлиги аниқланса, унда мазкур Йўриқноманинг 81-банди талабларига биноан тегишли чоралар кўрилиши лозим.

291. Банк касса ходимлари қабул қилиб олинаётган нақд пулнинг жуда ҳам сийқаланганлиги, жиддий шикастланган ёки турли сабабларга кўра ранги кескин ўзгариб, айрим ҳимоя белгилари мавжудлигини аниқлаш қийин бўлган ҳолларда, яъни банкнотни "тўловга яроқли" эканлигига тўла ишонч ҳосил қила олишмаса ёки мижозга у топшираётган нақд пулни "тўловга яроқсиз" эканлигини асослаб бериш қийин бўлган вазиятларда, мижознинг аризасига мувофиқ, ушбу пул экспертизага қабул қилиниши мумкин.

Банк бухгалтерия бўлимининг масъул ходими шубҳали банкнот ёки тангани экспертизага қабул қилиш тўғрисидаги мижознинг аризасига асосан 90141 - "Экспертизага қабул қилинган банкнотлар, тангалар ва бошқа бойликлар" балансдан ташқари ҳисобварағи бўйича кирим касса ордерини расмийлаштириб, шубҳали банкнотлар ва тангалар номинал қиймати бўйича (бошқа қимматликлар эса ҳар бир донаси "1 сўм" бўлган шартли баҳода) ҳисобга олиниши лозим. Бунда, нақд пулларни экспертизага қабул қилинганлиги ҳақида мижозга 004-шаклдаги квитанция расмийлаштириб берилади.

292. Банкда 90141 - "Экспертизага қабул қилинган банкнотлар, тангалар ва бошқа бойликлар" балансдан ташқари ҳисобварағи бўйича кирим касса ордери уч нусхада расмийлаштирилади. Унинг биринчи нусхаси кунлик касса ҳужжатларига, иккинчи нусхаси бухгалтериянинг кунлик ҳужжатлари йиғмажилдига тикиш учун, учинчи нусхаси эса экспертизага қабул қилинган пуллар билан бирга кассада сақланади.

Инкассация қилинган нақд пулларни қайта санашда ёки тафтиш, текширув ва бошқа ҳолларда нақд пулларнинг тўловга яроқли эканлиги шубҳа туғдирса ҳамда уларни экспертизадан ўтказиш зарурат деган хулосага келинса, бундай банкнот ва тангалар ҳам 90141 - "Экспертизага қабул қилинган банкнотлар, тангалар ва бошқа бойликлар" балансдан ташқари ҳисобварағига кирим қилиниши лозим.

293. Нақд пуллар экспертизага қабул қилинган кундан бошлаб, 10 кундан кечиктирилмаган ҳолда, банкнинг ёзма мурожаати ва мижоз аризасининг нусхаси билан бирга, инкассаторлар гуруҳининг навбатдаги ташрифида Марказий банк ҳудудий Бош бошқармасининг Ҳисоб-китоб касса марказига (кейинги ўринларда ҲККМ деб юритилади) жўнатилиши керак.

294. Экспертизага жўнатилаётган нақд пуллар сумкага (қопга) жойлангач, унинг оғзи банк раҳбари, бош бухгалтери ва касса мудирининг сурғучли муҳрлари билан муҳрланади. Банк томонидан экспертизага жўнатиладиган нақд пуллар 90143 - "Экспертизага қабул қилинган йўлдаги банкнотлар, тангалар ва бошқа бойликлар" балансдан ташқари ҳисобварағида, шубҳали банкнотлар ва тангалар номинал қиймати бўйича (бошқа қимматликлар эса ҳар бир донаси "1 сўм" бўлган шартли баҳода) ҳисобга олинади.

295. Экспертизага қабул қилинган нақд пул ва бошқа қимматликлар Марказий банк Бош бошқармасининг ҲККМ томонидан қабул қилиб олинганлиги тўғрисидаги тасдиқномага асосан ушбу жўнатилган шубҳали нақд пуллар 90143 - "Экспертизага қабул қилинган йўлдаги банкнотлар, тангалар ва бошқа бойликлар" балансдан ташқари ҳисобварағидан ҳисобдан чиқарилади.

296. Марказий банкнинг ҳудудий Бош бошқармалари томонидан экспертизага қабул қилинган нақд пулларнинг тўловга яроқли эканлигини аниқлашда ва асосланган қарор қабул қилишда қийинчилик туғилса, у ҳолда ушбу шубҳали нақд пуллар Марказий банкнинг Нақд пул муомаласини ташкил этиш департаментига экспертизага юборилади.

297. Экспертиза натижасига кўра:

нақд пулларни "тўловга яроқсиз" ёки "қалбаки" эканлиги аниқланса, уларни алмаштириб бериш рад этилади. Бундай банкнот ва тангалар Марказий банк ҳудудий Бош бошқармасининг ҲККМдаги 90146 - "Йўқ қилиш учун муомаладан қайтариб олинган тўловга яроқсиз банкнот ва тангалар" балансдан ташқари ҳисобварағига, уларнинг ҳар бир донаси "1 сўм" бўлган шартли баҳода кирим қилинади. Ушбу "тўловга яроқсиз" ёки "қалбаки" пуллар уларни экспертизага жўнатган банкка, уни экспертизага топширган мижозга қайтариб берилмайди;

нақд пуллар "тўловга яроқли" деб топилса, улар Марказий банк ҳудудий Бош бошқармасининг ҲККМда "эскирган" пуллар тоифасига ўтказилади. Ушбу шикастланган, лекин "тўловга яроқли" деб топилган пуллар суммаси, уларни экспертизага жўнатган банкка нақд пулсиз ҳисоб-китоб орқали ўтказиб берилади ҳамда ушбу маблағлар уни топширган мижоз ҳисобварағига кирим қилиб берилади.

298. Марказий банкнинг тегишли ҳудудий Бош бошқармаси тегишли тижорат банки филиалига экспертиза натижасини ёзма равишда маълум қилади.

Марказий банк ёки унинг ҳудудий Бош бошқармаси томонидан чиқарилган экспертиза хулосаси тегишли банк учун якуний хулоса ҳисобланади.

Экспертиза натижалари шубҳали нақд пулларни экспертизага топширган шахсга (мижозга) унга хизмат кўрсатувчи банк томонидан ёзма равишда маълум қилинади.

16-БОБ. ИНКАССАЦИЯ ХИЗМАТИНИ ТАШКИЛ ЭТИШ

299. Банкнинг нақд пул ва бошқа қимматликларини ташиш ҳамда хўжалик юритувчи субъектларнинг нақд пул тушумларини ўз вақтида инкассация қилиш ва дахлсизлигини таъминлаган ҳолда белгиланган манзилларга етказиб бериш мақсадида инкассация хизматлари ташкил этилади.

301. Банкнинг нақд пул ва бошқа қимматликларини ташиш ҳамда хўжалик юритувчи субъектларнинг нақд пул тушумларини инкассация қилиш, шунингдек, банк ёки бошқа хўжалик юритувчи субъектлари билан тузилган шартномага асосан уларнинг вакили томонидан қабул қилиб олинган қимматликларни кузатиб бориш ишлари Ўзбекистон Республикасининг амалдаги қонунчилигига мувофиқ томонлар ўртасида тузилган шартномалар асосида амалга оширилади.

302. Банкнинг нақд пул ва бошқа қимматликларини ташиш ҳамда хўжалик юритувчи субъектларнинг нақд пул тушумларини инкассация қилиш Йўл ҳаракати хавфсизлиги хизматларида махсус тезкор (оператив) автотранспорт воситаси сифатида рўйхатга олинган автотранспорт воситалари ёрдамида амалга оширилади.

304. Нақд пул ва бошқа қимматликларни ташиш ва инкассация қилиш билан боғлиқ бўлган ишларни бажарувчи инкассация хизматининг ҳар бир ходими билан моддий жавобгарлик тўғрисида шартнома тузилиши лозим.

305. Марказий банк ва унинг ҳудудий Бош бошқармаларини масъул таркибий бўлинмалари Марказий банкнинг "Республика инкассация хизмати" давлат унитар корхонаси (бундан буён матнда Республика инкассация хизмати деб юритилади) ишини мунтазам равишда текшириб ва назорат қилиб боришлари шарт. Текширув жараёнида аниқланган хато ва камчиликлар Марказий банкка ҳамда Республика инкассация хизматига ёзма равишда маълум қилиниши лозим. Республика инкассация хизматининг масъул ходимлари аниқланган хато ва камчиликларни ўз вақтида бартараф этиш юзасидан зарурий чораларни кўришлари керак.

17-БОБ. ХЎЖАЛИК ЮРИТУВЧИ СУБЪЕКТЛАРНИНГ НАҚД

ПУЛ ТУШУМЛАРИНИ ИНКАССАЦИЯ ҚИЛИШ

306. Хўжалик юритувчи субъектларнинг пул тушумларини инкассация хизмати ходимлари томонидан қабул қилиб олиш ва уларни банк кассасига етказиб бериш мижоз, инкассация хизмати ва банк ўртасида тузилган шартномага асосан амалга оширилади.

307. Доимий нақд пул тушумларига эга бўлган ва инкассация хизмати бўлими билан шартнома тузган хўжалик юритувчи субъектга, ҳар ойда хўжалик юритувчи субъект учун мазкур Йўриқноманинг 13-иловасидаги ташриф варақаси очилиб, унга:

инкассация бўлими, мижоз ва унга хизмат кўрсатувчи банк номи;

инкассация йўналиши рақами ва ташриф варақаси қайси ой учун очилганлиги;

мижоз реквизитлари (жойлашган манзили, банкдаги ҳисобварағи, телефон рақами, ишнинг тугаш вақти, оддий ва дам олиш кунлари учун ташриф вақти);

мижоз рўйхатга олинган тартиб рақами ва унга бириктирилган инкассация сумкаларининг (қопларининг) рақами;

мижознинг нақд пул тушумларини инкассация қилишни даврийлиги қайд этилади.

308. Ташриф варақаси инкассация бўлими, мижоз ва унга хизмат кўрсатувчи (ёки мижоз нақд пул тушумлари инкассация қилинадиган) банк раҳбарлари томонидан имзоланиб, муҳрлангач тўлиқ расмийлаштирилган ҳисобланади.

309. Нақд пул тушумига эга бўлган ва тушум пулларини инкассация хизмати орқали топширувчи ҳар бир хўжалик юритувчи субъектга, унинг нақд пул тушумининг ҳажмига қараб керакли миқдорда (камида 3 та) "БАНК" сўзи ёзилган инкассация сумкалари (қоплари) берилади. Ҳар бир инкассация сумкасига (қопига) каср сонли рақам қўйилиб, бунда, суратдаги рақам мижознинг рўйхатдаги тартиб рақамини, махраждаги рақам эса мижозга бириктирилган сумканинг (қопнинг) тартиб рақамини билдиради. Бундан ташқари, дам олиш ва байрам кунлари ўз нақд пул тушумларини инкассация хизматига топширувчи мижозларга "Д" ҳарфи қайд этилган сумкалар (қоплар) ҳам берилиши лозим.

310. Нақд пул тушумларини инкассация хизмати орқали топширмоқчи бўлган ҳар бир хўжалик юритувчи субъект ўз пломбирининг аниқ изи туширилган иккита пломба намунасини алоҳида тизимчаларда инкассация бўлимига топширади.

Хўжалик юритувчи субъектнинг нақд пул тушуми солинган инкассация сумкалари (қоплари) бозор ёки савдо мажмуаси ҳудудида ташкил этилган инкассация пунктларига топширилса, мижоз пломба намуналарини уч нусхада топширади. Ҳар бир хўжалик юритувчи субъектнинг пломба изида, ушбу хўжалик субъектининг қисқартирилган номи қайд этилган бўлиши лозим.

311. Инкассация бўлими бошлиғи мижознинг пломба изи намунаси аниқ туширилганлигини текширгач, хўжалик юритувчи субъект пломба изи намунаси босилган ҳар бир тизимчанинг қуйи қисмига ўз пломба изи намунасини босади. Инкассация бўлимининг масъул ходими пломба изи намунаси босилган тизимчани банк касса мудирига беради. Касса мудири мижознинг ва инкассация бўлими бошлиғининг пломба излари аниқ туширилганлигини текширгач, ҳар бир тизимчанинг қуйи қисмига ўз пломба намунасини босади. Касса мудири пломба изи намуналари босилган тизимчаларнинг биттасини ўзида олиб қолади ва пломба изи намуналари босилган бошқа тизимчаларни инкассация бўлимининг масъул ходимига қайтариб берилади.

312. Касса мудири ушбу пломба изи намунаси босилган тизимчани кечки касса ходимларига - инкассаторлар гуруҳидан мижознинг нақд пул тушуми солинган сумкаларини (қопларини) қабул қилиб олиш жараёнида инкассация сумкаси (қопи) оғзидаги тизимчага босилган пломба изи билан таққослаб қабул қилиш мақсадида берилади.

313. Инкассация бўлимининг масъул ходими битта тизимчадаги тасдиқланган пломба изи намунасини хўжалик юритувчи субъектга беради. Мижоз нақд пул тушумлари солинган инкассация сумкасини (қопини) йиғувчи инкассаторга топшириш вақтида, сумка (қоп) оғзидаги тизимчага босилган пломба изини, ўзининг пломба изи намунаси билан таққослаб кўриши учун инкассаторга кўрсатади.

314. Инкассаторлар гуруҳи йўналишга чиқишдан аввал, ушбу Йўриқноманинг 121-бандида белгиланган тартибда, банк кассасидан нақд пул тушумларини йиғишда фойдаланиладиган бўш инкассация сумкаларини (қопларини) қабул қилиб олади.

315. Хўжалик юритувчи субъект нақд пул тушуми солинган сумкани (қопни) инкассация пунктига топширса, пломба изининг учинчи намунаси, мижоздан қабул қилинаётган пуллик сумка (қоп) оғзидаги пломба изини таққослаб кўрган ҳолда қабул қилиш мақсадида ушбу инкассация пунктининг инкассаторига берилади.

316. Хўжалик юритувчи субъектлардан нақд пул тушумларини йиғиш йўналишларини ва ташриф вақти жадвалларини инкассация бўлими бошлиғи (ўринбосари) тузиб чиқади. Инкассаторлар гуруҳининг нақд пул тушумига эга бўлган мижозларнинг шохобчаларига ташриф вақтлари, банк кассасига имкон қадар кўпроқ нақд пул тушумларини йиғиб келишни кўзлаган ҳолда белгиланиши керак.

317. Йиғувчи инкассатор мижознинг нақд пул тушуми солинган сумкаларини (қопларини) қабул қилиб олиш учун:

фотосурати бўлган хизмат гувоҳномасини;

нақд пул тушуми солинган сумкани (қопни) қабул қилиб олиш ва банкка инкассация қилиш учун берилган мазкур Йўриқноманинг 42-иловасида келтирилган 173-шаклдаги муддатли ишончномани;

мижоз учун расмийлаштирилган мазкур Йўриқноманинг 13-иловасидаги ташриф варақасини тақдим этади.

Хўжалик юритувчи субъектнинг масъул ходими инкассаторга пуллик сумкани (қопни) топширишда ташриф варақасининг тегишли катакчаларига зарурий ёзувларни қайд этади. Мижоз учун расмийлаштирилган ташриф варақасини инкассатор томонидан тўлдирилиши тақиқланади.

318. Хўжалик юритувчи субъект вакили нақд пул тушуми солинган инкассация сумкасини (қопини) йиғувчи инкассаторга топшираётган вақтида ҳар бир инкассация сумкаси (қопи) учун қуйидаги (комплект) бланкларни:

мазкур Йўриқноманинг 14а-иловасидаги илова қайдномаси;

мазкур Йўриқноманинг 14б-иловасидаги юк хати;

мазкур Йўриқноманинг 14в-иловасидаги квитанцияни кетма-кет жойлаштирган ҳолда қора қоғоз орқали бир йўла тўлдиради ҳамда уларни ҳар бирини алоҳида имзолайди.

Бунда, инкассация сумкасининг (қопининг) илова қайдномаси мижоз томонидан инкассация сумкасининг (қопининг) ички чўнтагига солинади ва сумканинг (қопнинг) оғзи пломбаланади. Нақд пул тушумлари солинган инкассация сумкасининг (қопнинг) юк хати ва квитанцияси сумка (қоп) билан бирга йиғувчи инкассаторга берилади.

319. Йиғувчи инкассатор хўжалик юритувчи субъектдан сумкаларни (қопларни) қабул қилиб олишда:

сумканинг (қопнинг) яроқлилиги ва унинг бутлигини;

сумка (қоп) оғзидаги пломбаланган тизимчанинг бутлигини, пломбир изининг аниқлигини ва унинг пломба намунасига мослигини;

қабул қилинаётган ва топширилаётган инкассация сумкаларининг (қопларининг) рақамларини ташриф варақаси, юк хати ва квитанцияда кўрсатилган рақамларга мос келишини;

хўжалик юритувчи субъектнинг масъул ходими томонидан инкассация сумкасининг (қопининг) юк хати ва квитанцияси имзоланганлигини;

ташриф варақасида қайд этилган суммани, инкассация сумкасининг (қопининг) юк хати ва квитанциясида қайд этилган суммаларга мос келишини;

инкассация сумкасининг (қопининг) юк хати ҳамда квитанциясига рақам ва сўз билан ёзилган суммаларнинг ўзаро мос келишини текширади.

320. Мижознинг нақд пул тушуми солинган инкассация сумкасини (қопини) қабул қилиб олишда камчиликлар аниқланмаса, йиғувчи инкассатор инкассация сумкасининг (қопнинг) квитанциясини тилхат қисмига қабул қилиб олаётган сумканинг (қопнинг) рақамини, санани ёзиб ўз имзосини қўяди ва йўналиш учбурчак муҳрини босиб, квитанцияни хўжалик юритувчи субъектнинг вакилига топширади. Шундан сўнг, кейинги иш кунида нақд пул тушумларини инкассация қилишда фойдаланиладиган бўш сумкани (қопни) мижозга топширади.

321. Мижоз миллий ва хорижий валютадаги нақд пул тушумларига эга бўлса, ҳар бир валюта тури алоҳида инкассация сумкасига (қопига) солинган ҳолда йиғувчи инкассаторга топширилиши лозим.

Йиғувчи инкассаторга иккита ва ундан ортиқ сумкалар (қоплар) топширилганда ёки инкассатордан иккита ва ундан ортиқ бўш сумкалар (қоплар) қабул қилиб олинганида ташриф варақасининг "нақд пул тушуми солинган сумканинг (қопнинг) рақами" ҳамда "инкассатордан қабул қилинган бўш сумканинг (қопнинг) рақами" деган устунларига сумкалар (қоплар) сони сўз билан ёзилади.

Йиғувчи инкассатор мижоздан икки ва ундан ортиқ сумкаларни (қопларни) қабул қилаётганида, сумка (қоп) рақами ва унга солинган нақд пул тушуми умумий суммасини ҳар бир сумкага (қопга) тегишли юк хати ҳамда квитанциядаги ёзувларга қараб, текшириб қабул қилиши лозим.

Йиғувчи инкассатор сумканинг (қопнинг) шикастланганлигини ёки унинг ҳужжатини нотўғри расмийлаштирилганлигини аниқласа, нақд пул тушуми солинган сумка (қопни) қабул қилиб олишни тўхтатади. Бунда, аниқланган нуқсон ва камчиликларни мижоз томонидан йиғувчи инкассатор иштирокида бартараф этилиши, фақат инкассаторлар гуруҳининг йўналиш қатнов жадвалида ушбу мижоз учун белгиланган вақт доирасида амалга оширилиши мумкин.

Акс ҳолда, ушбу хўжалик юритувчи субъектнинг нақд пул тушуми солинган сумкаларни (қопларини) қабул қилиш, инкассаторларнинг қайта ташрифи вақтида амалга оширилади ва бу ҳақида ташриф варағига тегишли ёзувлар қайд этилади.

322. Хўжалик юритувчи субъектда йиғувчи инкассаторга топшириш учун нақд пул тушумлари бўлмаса, хўжалик юритувчи субъектнинг масъул вакили ташриф варақасига нақд пул тушумларини топширмаслик сабабларини қайд этиб, ўз имзоси билан тасдиқлайди.

323. Инкассаторлар гуруҳи томонидан йиғиб келинган мижозларнинг инкассация сумкаларини (қопларини) банк кассасига топшириш мазкур Йўриқноманинг 72-77-бандларида қайд этилган тартибда амалга оширилади.

324. Инкассация бўлими бошлиғи (ёки унинг ўринбосари) ҳар куни:

мазкур Йўриқноманинг 23-иловасига мувофиқ тузилган маълумотномани тегишли банкнинг бош бухгалтерига;

мазкур Йўриқноманинг 43-иловасига мувофиқ тузилган маълумотномани тегишли банк раҳбарига топшириши лозим.

18-БОБ. БАНКНИНГ НАҚД ПУЛ ВА БОШҚА

ҚИММАТЛИКЛАРИНИ ТАШИШ ТАРТИБИ

325. Нақд пул ва бошқа қимматликларни банклар ўртасида ёки ҳудудлараро ташиш шартномага асосан инкассация хизматлари томонидан амалга оширилади.

326. Марказий банкнинг Ҳисоб-китоб касса марказлари ва тижорат банклари (филиаллари) ҳамда тижорат банклари ўртасида нақд пулларни ва бошқа қимматликларни ташиш Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг ёки унинг тегишли ҳудудий Бош бошқармаларининг фармойишлари асосида амалга оширилади.

Тижорат банклари (филиаллари) ўртасида Марказий банкнинг "Нақд пулларнинг электрон майдони" дастурий мажмуаси орқали миллий валютадаги нақд пулларни етказиб бериш бўйича келишув амалга оширилган ҳолларда, нақд пулларни ташиш инкассация хизматларининг тегишли таркибий бўлинмалари фармойишига асосан амалга оширилади.

Инкассация хизматлари томонидан тижорат банклари (филиаллари) ўртасида нақд хорижий валюталарни ва бошқа қимматликларни ташиш инкассация хизматларининг тегишли таркибий бўлинмалари фармойишига асосан амалга оширилади.

327. Марказий банкнинг фармойишлари уч нусхада тайёрланиб, унинг биринчи нусхаси қимматликларни жўнатувчи банкда, иккинчи нусхаси қимматликларни қабул қилиб олувчи банкда, учинчи нусхаси Марказий банкнинг Нақд пул муомаласини ташкил этиш департаменти йиғмажилдида назорат учун сақланади.

Марказий банк ҳудудий Бош бошқармасининг нақд пул ва бошқа қимматликларни ташишга доир фармойишлари уч нусхада тайёрланиб расмийлаштирилиши лозим. Ушбу фармойишларнинг бир нусхаси Марказий банк ҳудудий Бош бошқармасининг Нақд пул муомаласини ташкил этиш бошқармаси (бўлими) йиғмажилдида, иккинчи ва учинчи нусхаси нақд пул ва бошқа қимматликларни жўнатувчи ҳамда қабул қилиб олувчи банкларга берилади. Нақд пул ва бошқа қимматликларни ташишни амалга оширувчи инкассация хизматига расмийлаштирилган фармойишнинг электрон файл (PDF ёки TIF) кўриниши юборилади.

Инкассация хизматлари томонидан нақд хорижий валюта ва бошқа қимматликларни ташиш учун фармойишлар уч нусхада тайёрланиб, биринчи нусхаси қимматликларни жўнатувчи банкда, иккинчи нусхаси қимматликларни қабул қилиб олувчи банкда, учинчи нусхаси мазкур фармойишни тайёрлаган инкассация хизматининг тегишли йиғмажилдида назорат учун сақланади.

Банкка фармойишнинг асл нусхаси инкассаторлар орқали етиб боргунига қадар, банкнинг моддий жавобгар шахслари томонидан нақд пул ва бошқа қимматликларни жўнатиш ёки қабул қилиб олиш билан боғлиқ тайёргарлик чораларини ўз вақтида кўришлари учун уларга ҳам фармойишнинг электрон файл (PDF ёки TIF) кўриниши юборилиши лозим.

327-1. "Республика махсус алоқа боғламаси" ДУК томонидан бир банк бўлинмалари ўртасида нақд пул ва қимматликлар банк билан тузилган шартнома асосида хавфсизлик чоралари кўрилган ҳолда ташилади.

328. Нақд пул ва бошқа қимматликларни ташиш талаб этилганида, жўнатувчи банк ташиш ишлари ҳудуд ичида ёки ҳудудлараро амалга оширилишини инобатга олган ҳолда, Марказий банкка ёки Марказий банкнинг ҳудудий Бош бошқармасига ёхуд инкассация хизматига ёзма равишда мурожаат қилиши лозим.

329. Нақд пул ва бошқа қимматликларни жўнатувчи банк телефон орқали уларни қабул қилувчи банкни олдиндан хабардор қилиб, махсус автотранспортни йўлга чиққан вақтини маълум қилиши лозим. Қабул қилувчи банк нақд пул ва бошқа қимматликларни ўз вақтида қабул қилиб олиш учун тайёргарлик чораларини кўриши керак.

330. Инкассаторлар бригадаси аъзолари нақд пул ва бошқа қимматликларни жўнатувчи банкка ташриф буюрганларидан сўнг, банкнинг моддий жавобгар шахсларига фотосурати бўлган хизмат гувоҳномаларини кўрсатишлари шарт. Шундан сўнг, инкассаторлар бригадаси бошлиғи нақд пул ва бошқа қимматликларни ташиш учун берилган мазкур Йўриқноманинг 44-иловасида келтирилган 179-шаклдаги бир марталик ишончномани ҳамда Марказий банк, инкассация хизматига эга бўлган тижорат банки ёки инкассация хизмати фармойишининг асл нусхасини жўнатувчи банкнинг моддий жавобгар шахсларига тақдим этиши лозим.

331. Жўнатувчи банкнинг моддий жавобгар шахслари Марказий банк, инкассация хизматига эга бўлган тижорат банки ёки инкассация хизматининг фармойиши ҳамда банк раҳбари (ёки моддий жавобгарлик юклатилган унинг ўринбосари), бош бухгалтери ва касса мудири томонидан имзоланган чиқим касса ордери асосида нақд пул ва бошқа қимматликларни инкассаторлар бригадасига, пул омборининг олдидаги хонада топширадилар. Чиқим касса ордерида нақд пул ва бошқа қимматликларни белгиланган жойга етказилиши тўғрисидаги Марказий банк, инкассация хизматига эга бўлган тижорат банки ёки инкассация хизмати фармойишининг рақами ва санаси кўрсатилиши ҳамда чиқим касса ордерининг орқа тарафига инкассаторлар бригадаси аъзоларининг фамилиялари, исми ва отасининг исмининг бош ҳарфлари ҳамда хизмат гувоҳномаларининг тартиб рақамлари қайд этилиши лозим.

Жўнатувчи банк Марказий банк, инкассация хизматига эга бўлган тижорат банки ёки инкассация хизматининг фармойишида кўрсатилган нақд пул ва бошқа қимматликлар суммасини инкассация ходимларига ўз вақтида ва тўлиқ миқдорда топширишлари керак.

332. Марказий банк, инкассация хизматига эга бўлган тижорат банки ёки инкассация хизматининг фармойишига асосан нақд пул ва бошқа қимматликларни ташиш тўлиқ боғламларда, тангаларни эса тўлиқ қопчаларда амалга оширилиши лозим. Бироқ, алоҳида ҳолларда муомаладан қайтариб олинаётган ёки тўловга яроқсиз ва қалбаки банкнотларни тўлиқ бўлмаган боғламларда, тангаларни эса тўлиқ бўлмаган қопчаларда инкассация хизмати орқали ташилишига рухсат берилиши мумкин.

333. Инкассаторлар бригадаси аъзолари ташиш учун мўлжалланган нақд пул ва бошқа қимматликларни қабул қилиб олишда:

номинал қийматлари бўйича;

боғламлари бўйича;

ҳар бир боғламдаги дасталар сони бўйича;

боғламлар белгиланган тартибда ўраб-боғланганлигини ва уларнинг бутлигини;

устки накладкада қайд этилган суммани, боғламдаги нақд пуллар суммасига мослигини;

устки накладкаларда қайд этилган реквизитларнинг аниқлигини;

боғламдаги пломбанинг бутлиги ва унинг изи аниқ босилганлигини ҳамда целлофан пакетлардаги кафолат чокларининг бутлигини текшириб қабул қилишлари лозим.

334. Тангалар солинган қопча инкассаторлар томонидан ташиш учун қабул қилинаётган вақтда, унинг бутлиги ва тўғри боғланганлиги, қопчага бириктирилган ёрлиқда тангаларнинг қиймати ва суммаси қайд этилганлигини, кассир имзоси мавжудлигини, шунингдек, пломбанинг бутлиги ва унинг изи аниқ туширилганлиги ҳамда пломба босилган тизимчанинг узилмаганлигини текширишлари керак.

Инкассаторлар бригадаси томонидан нақд пулларни ташиш учун қабул қилишда шикастланган банкнотлар боғлами ёки нуқсонли тангали қопчалар аниқланса, уларни ташиш учун қабул қилиш тақиқланади. Ушбу боғламдаги банкнотлар, қопчадаги тангалар қайта саналиб, белгиланган тартибда ўраб-боғланиб, аниқланган камчиликлар бартараф этилгач, инкассаторлар бригадаси томонидан ташиш учун қабул қилиниши мумкин.

335. Банкда қопларга жойлаштирилмаган ҳолда ташиш учун тайёрлаб қўйилган нақд пул ва бошқа қимматликлар олдида инкассация ёки касса ходимининг бир ўзини ёлғиз қолдирилиши тақиқланади.

336. Инкассаторлар томонидан нақд пул ва бошқа қимматликлар ташиш учун қабул қилиб олинганида, касса мудири ёки унинг кўрсатмасига биноан бошқа касса ходимининг назорати остида инкассаторлар уларни стандарт брезент қопларга жойлайдилар. Ҳар бир қопнинг оғзи тикилиб, тизимча билан икки ярим айланишда сиқиб боғланади. Тизимчанинг бир учи матодан тайёрланган ёрлиқдан ўтказилиб, ёрлиқда жўнатувчи банк номи, қопга солинган нақд пул ва бошқа қимматликларни номинал қиймати ҳамда умумий суммаси, қопнинг ўраб-боғланган санаси кўрсатилиб, тизимча учлари маҳкам боғланган ҳолда қоп белгиланган тартибда пломбаланади.

Шундан сўнг, нақд пул ва бошқа қимматликлар қопга жойланишини ҳамда қоп оғзи боғланишини назорат қилувчи касса ходими қопдаги ёрлиқда қайд этилган маълумотлар тўғри эканлигини тасдиқлаб, ёрлиққа имзо қўяди.

337. Инкассаторлар бригадаси томонидан хорижий валюта ташилганида ҳам мазкур Йўриқноманинг 45-иловасида келтирилган рўйхат расмийлаштирилиши лозим. Шунингдек, миллий ва хорижий валюта бир вақтда ташилганида ҳам ҳар бир валюта тури бўйича алоҳида 45-иловада келтирилган рўйхат расмийлаштирилиши керак.

Банк томонидан инкассаторлар бригадаси аъзоларига қатъий ҳисобда турувчи бланклар ва бошқа қимматликлар ташиш учун топширилаётган бўлса, мазкур Йўриқноманинг 46-иловасида келтирилган шаклга мувофиқ жўнатилаётган қатъий ҳисобда турувчи бланклар ва бошқа қимматликлар рўйхати расмийлаштирилиши лозим.

Нақд пулларни ёки қатъий ҳисобда турувчи бланклар ва бошқа қимматликларни жўнатувчи банкнинг касса мудири томонидан мос равишда мазкур Йўриқноманинг 45-46-иловаларида келтирилган шакллар бўйича рўйхат уч нусхада тузилиб, мазкур банкнинг моддий жавобгар шахслари томонидан имзоланади ҳамда рўйхатнинг барча нусхалари банкнинг муҳри билан тасдиқланади.

Ушбу расмийлаштирилган рўйхатнинг:

биринчи нусхаси нақд пул ва бошқа қимматликларни қабул қилувчи банкнинг моддий жавобгар шахсларига топшириш учун инкассация бригадасининг бошлиғига берилади;

иккинчи нусхаси чиқим касса ордери, инкассация хизматининг ишончномаси ва Марказий банк, инкассация хизматига эга бўлган тижорат банки ёки инкассация хизматининг тегишли фармойиши билан бирга жўнатувчи банкнинг кунлик касса ҳужжатларига тикилади;

учинчи нусхаси инкассаторлар бригадаси томонидан нақд пул ва бошқа қимматликларни ташиш ишларини якунлангач, инкассация бўлимига тақдим этилади.

338. Нақд пул ва бошқа қимматликлар ташиш учун қабул қилиб олинганлиги тўғрисида инкассаторлар бригадасининг бошлиғи чиқим касса ордерини имзолайди. Бригада аъзолари эса чиқим касса ордерининг орқа тарафига ўз имзоларини қўядилар.

Белгиланган жойга етказиб бериш учун қопларга жойланган ва қабул қилиб олинган нақд пул ва бошқа қимматликларни бут сақланиши ҳамда қопларнинг, уларнинг оғзидаги тизимчаларнинг ва ундаги пломба изларининг бутлиги учун инкассация бригаданинг барча аъзолари жавобгар ҳисобланадилар. Қабул қилиб олинган нақд пул ва бошқа қимматликларни Марказий банк, инкассация хизматига эга бўлган тижорат банки ёки инкассация хизмати фармойишида қайд этилган жойга тўлиқ ва ўз вақтида етказиб борилишини таъминлаш учун инкассаторлар бригадасининг аъзолари тўлиқ моддий жавобгар ҳисобланадилар.

339. Инкассаторлар бригадаси томонидан банкдан ташиш учун қабул қилиб олинган нақд пул ва бошқа қимматликларни ўша куннинг ўзида ташишнинг имкони бўлмаган ҳолларда нақд пул ва қимматликлар жойланиб, пломбаланган ҳар бир қоп шартли "1 сўм" ҳисобида 93609 - "Сақланаётган қимматбаҳо буюмлар" балансдан ташқари ҳисобварағига кирим қилинган ҳолда ушбу банкнинг пул омборида сақлаш учун қолдирилиши мумкин.

Бундай ҳолларда банкнинг пул омборини эшиги инкассаторлар бригадаси бошлиғининг пломбири билан қўшимча равишда пломбаланади ҳамда белгиланган тартибда қўриқлаш хизмати ходимига топширилади. Инкассаторлар бригадаси бошлиғининг пломбир намунаси қўриқлаш хизмати ходимига топширилади ва пул омбори эшигини очиш инкассаторлар бригадасининг бошлиғи иштирокида амалга оширилади.

Шунингдек, инкассаторлар бригадаси томонидан қабул қилиб олинган нақд пул ва бошқа қимматликлар жойланиб, пломбаланган қоплар, инкассаторларнинг бронланган махсус автомашинасида ҳам сақланиши мумкин. Бунда, машинадаги нақд пул ва бошқа қимматликларни қўриқлаб, уларнинг бут сақланишини таъминлаш учун бригада инкассаторларидан қўриқчи инкассаторлар тайинланиши лозим.

340. Инкассаторлар бригадаси томонидан нақд пул ва бошқа қимматликлар тўлиқ қабул қилиб олинганидан сўнг, қопларга жойланган нақд пул ва бошқа қимматликлар инкассаторлар томонидан бригада бошлиғи ва Ўзбекистон Республикаси Миллий гвардияси ходими кузатуви остида махсус автомашинага жойланиши лозим.

341. Нақд пул ва бошқа қимматликлар бир хонадан бошқа бир хонага ташиладиган ёки махсус автомашинадан бошқа махсус автомашинага юкланадиган ҳолларда, қоплар сонини ҳар сафар инкассаторлар бригадасининг бошлиғи санаб кўриши шарт. Бунда, инкассаторлар бригадаси бошлиғи шундай жойда туриши керакки, унга қопларни ташишда иштирок этаётган инкассаторлар бригадаси аъзоларининг ҳар бир ҳаракати кўриниб туриши лозим.

342. Нақд пул ва бошқа қимматликлар жойланган қоплар махсус автомашинага жойлаб бўлинганидан сўнг, унинг юкхонаси эшиги инкассаторлар бригадаси бошлиғининг пломбири билан пломбаланиб, касса мудирининг (ёки ушбу вазифа буйруқ билан юклатилган банк бошқа масъул ходимининг) пломбири билан пломбаланиб, нақд пул ва бошқа қимматликлар юкланганлиги тасдиқланади.

343. Нақд пул ва бошқа қимматликлар қабул қилиб олувчи банкка инкассаторлар бригадаси томонидан ташиб борилганида, уларни қабул қилиб олувчи банкнинг моддий жавобгар шахслари қабул қилиб олишлари лозим. Агар, инкассаторлар бригадасидан ташиб келинган нақд пул ва бошқа қимматликларни ўша куннинг ўзида қабул қилиб олишнинг имкони бўлмаган ҳолларда нақд пул ва қимматликлар жойланиб, пломбаланган ҳар бир қоп шартли "1 сўм" ҳисобида 93609 - "Сақланаётган қимматбаҳо буюмлар" балансдан ташқари ҳисобварағига кирим қилинган ҳолда ушбу банкнинг пул омборида сақлаш учун қолдирилиши мумкин.

Бундай ҳолларда банкнинг пул омборини эшиги инкассаторлар бригадаси бошлиғининг пломбири билан қўшимча равишда пломбаланади ҳамда белгиланган тартибда қўриқлаш хизмати ходимига топширилади. Инкассаторлар бригадаси бошлиғининг пломбир намунаси қўриқлаш хизмати ходимига топширилади ва пул омбори эшигини очиш инкассаторлар бригадасининг бошлиғи иштирокида амалга оширилади.

Шунингдек, ташиб келинган нақд пул ва бошқа қимматликларни инкассаторларни бронланган махсус автомашинасида ҳам сақланиши мумкин. Бунда, машинадаги нақд пул ва бошқа қимматликларни қўриқлаб, уларнинг бут сақланишини таъминлаш учун бригада инкассаторларидан қўриқчи инкассаторлар тайинланиши лозим.

344. Қабул қилувчи банкнинг касса мудири олиб келинган нақд пул ва бошқа қимматликларни қабул қилиб олишни, махсус автомашина юкхонаси эшиги пломбасини инкассаторлар бригадаси бошлиғидаги пломба изи намунаси билан таққослашдан бошлайди. Пломба изларининг бир-бирига мослигига ишонч ҳосил қилганидан сўнг, автомашина юкхонаси эшигини очишга рухсат беради. Ташиб келинган нақд пул ва бошқа қимматликларни банкнинг моддий жавобгар шахслари мазкур Йўриқноманинг 333-334-бандларида белгиланган тартибда инкассаторлар бригадасидан қабул қилиб олишлари шарт.

Нақд пул ва бошқа қимматликлар банк моддий жавобгар шахслари томонидан тўлиқ қабул қилиб олингунига қадар махсус автомашина юкхонаси эшигининг пломбали тизимчалари касса мудирида сақлаб турилиши лозим.

Нақд пул ва қимматликларни қабул қилишда қоп ёки ундаги пул боғламларининг шикастланганлиги аниқланган тақдирда пул боғламлари инкассаторлар бригадаси аъзолари иштирокида қайта санаб, қабул қилиниши керак.

Нақд пул ва бошқа қимматликларни инкассаторлар бригадасидан банк кассасига қабул қилиб олиш жараёнида, банкнотлар боғлами бузилганлиги (полиэтилен пакет йиртилганлиги, пул боғлами боғланган тизимчанинг узилганлиги ёки ундаги пломба изини аниқ эмаслиги) аниқланса, ушбу боғламдаги нақд пул ва бошқа қимматликлар бирма-бир, доналаб саналган ҳолда қабул қилиниши шарт.

Ушбу пул боғламида камомад яъни, банкнотлар донасининг камлиги аниқланса, бундай камомад учун инкассация бригадасининг аъзолари тўлиқ моддий жавобгар бўладилар. Бунда, белгиланган тартибда далолатнома расмийлаштирилиб, автомашина юкхонасининг пломбали тизимчаси, қопнинг пломбали тизимчаси, пломба намуналари, ҳужжат ва бошқа ашёлар моддий жавобгар бўлган томонга (тегишли инкассация бошқармасига) тақдим этилади.

Агар, ушбу пул боғламида тўловга яроқсиз, қалбаки пуллар мавжудлиги учун камомад аниқланса, бундай камомад учун мазкур пул боғламини шакллантирган банк кассири тўлиқ моддий жавобгар бўлади. Бунда, белгиланган тартибда далолатнома расмийлаштирилиб, автомашина юкхонасининг пломбали тизимчаси, қопнинг пломбали тизимчаси, пломба намуналари, ҳужжат ва бошқа ашёлар моддий жавобгар бўлган томонга, тегишли банкка (филиалга) тақдим этилади.

345. Инкассация хизматининг махсус автомашинасига бир нечта банк учун мўлжалланган нақд пул ва қимматликлар жойланган бўлиб, уларнинг тегишли қисми белгиланган банкка олиб бориб топширилгач, автомашина юкхонаси эшиги инкассаторлар бригадаси бошлиғининг пломбаси билан пломбаланиб, нақд ва бошқа қимматликларни қабул қилиб олган банкнинг касса мудири (ёки ушбу вазифа буйруқ билан юклатилган банк бошқа масъул ходими) пломбири билан тасдиқланади.

Махсус автомашина эшигини очиб-ёпишнинг ушбу тартиби, ундаги нақд пул ва бошқа қимматликлар тегишли банкларга тўлиқ етказиб берилгунига қадар давом эттирилади.

346. Нақд пул ва бошқа қимматликларни ташиш инкассация хизматларининг ёпиқ кузовли махсус автомашиналарида амалга оширилиши лозим. Инкассация хизматлари нақд пул ва бошқа қимматликларни ташиб бориш, белгиланган банкка бут ва ўз вақтида етказиб бериш, уларнинг дахлсизлигини таъминлаш чораларини кўриши лозим.

348. Инкассаторларнинг махсус автомашинасидаги нақд пул ва бошқа қимматликлар қабул қилиб олувчи банкка ташиб келингач, нақд пул ва бошқа қимматликларни инкассаторлар томонидан топширилиши инкассаторлар бригадасининг барча аъзолари иштирокида амалга оширилиши лозим.

349. Банк иш куни якунлангач ёки умумий дам олиш кунлари инкассаторлар бригадаси томонидан банкнинг моддий жавобгар шахсларига тегишли ҳужжатлар тақдим этилган тақдирда:

инкассаторлар бригадасидан нақд пул ва бошқа қимматликларни белгиланган тартибда қабул қилиб олишлари;

инкассаторлар бригадасига нақд пул ва бошқа қимматликларни белгиланган тартибда, тўлиқ миқдорда топширилишини таъминлашлари мумкин.

Бунда, Марказий банк, инкассация хизматига эга бўлган тижорат банки ёки инкассация хизмати фармойишига асосан инкассаторлар бригадасидан қабул қилиб олинган ёки уларга топширилган нақд пул ва бошқа қимматликлар бўйича тегишли кирим ёки чиқим касса ҳужжатлари, улар банкка қабул қилиб олинган сана билан расмийлаштирилади ҳамда навбатдаги банк иш кунида улар асосида бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилади. Банк тегишли касса китобларига ёзувларни қайд этиш, бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилганидан кейин бажарилади.

350. Банкнинг моддий жавобгар шахслари нақд пул ва бошқа қимматликларни инкассаторлардан қабул қилиб олганларидан сўнг, жўнатилаётган нақд пулларнинг ёки жўнатилаётган қатъий ҳисобда турувчи бланклар ва бошқа қимматликлар рўйхатининг иккинчи ва учинчи нусхалари орқа тарафидаги "тилхат" қисмига имзо қўядилар ва банк муҳри билан тасдиқлайдилар.

Ушбу рўйхатнинг биринчи нусхаси нақд пул ва бошқа қимматликларни қабул қилиб олган банкда қолади, рўйхатнинг учинчи нусхаси эса инкассаторлар бригадаси бошлиғига қайтариб берилади.

351. Инкассаторлар бригадасининг бошлиғи инкассация бўлимига қайтиб келганидан сўнг, Марказий банк, инкассация хизматига эга бўлган тижорат банки ёки инкассация хизмати фармойишида қайд этилган нақд пуллар (ёки қатъий ҳисобда турувчи бланклар ва бошқа қимматликлар) белгиланган жойга ташиб бориб топширилганлигини тасдиқловчи жўнатилаётган нақд пуллар (ёки жўнатилаётган қатъий ҳисобда турувчи бланклар ва бошқа қимматликлар) рўйхатининг учинчи нусхасини инкассация бўлими бошлиғига (ёки унинг ўринбосарига) тақдим этади.

Нақд пул ва бошқа қимматликларни қабул қилувчи банк шартномада белгиланган муддатларда инкассация хизматига уларни ташиб беришда қилинган ҳақиқий харажатларни (тақдим этилган пул-ҳисоб-китоб ҳужжатларида қайд этилган суммаларни асосли эканлигини текшириб кўргач) тўлаб беради.

19-БОБ. ЯКУНИЙ ҚОИДАЛАР

352. Банк филиалларида касса ишини мазкур Йўриқномада белгиланган тартиб, қоидаларга мувофиқ ташкил этилиши бўйича Бош банк жавобгар ҳисобланади.

Мониторинг ва банкда ўтказилган тафтиш, текширув натижаларига кўра нақд пул ва бошқа қимматликлар билан касса операцияларини бажариш ёки уларнинг бут сақланишини таъминлаш борасида аниқланган камчиликларни ўз вақтида бартараф этиш юзасидан зарурий чораларни кўриши шарт.

353. Мижозларга сифатли касса хизматларини кўрсатиш, нақд пул ва бошқа қимматликлар билан касса операцияларини мазкур Йўриқнома талабларига риоя этган ҳолда бажарилиши ҳамда уларнинг бут сақланишини таъминлаш учун банк филиалининг бошқарувчиси, бош бухгалтери ва касса мудири жавобгардирлар.

354. Мазкур Йўриқнома талаблари бузилишида айбдор бўлган шахслар қонун ҳужжатларига мувофиқ жавобгар бўлади.

Йўриқномага

1-ИЛОВА

Кирим кассаси журнали

_________банк коди

  

Чиқим кассаси журнали

_________банк коди

        

      

Йўриқномага

2-ИЛОВА

        

        

         

  

      

    

   

 

 

   

    

   

    

     

 

   

    

 

Йўриқномага

3-ИЛОВА

  

     

    

Йўриқномага

4-ИЛОВА

Аҳолидан бир марталик тўловларни қабул қилиш бланки

 

Изоҳ: Мазкур бланкдаги реквизитларга банклар томонидан қўшимча реквизитлар ҳам киритилиши мумкин.

Йўриқномага

5-ИЛОВА

ЖИСМОНИЙ ШАХСНИНГ СОЛИҚ ТЎЛОВЛАРИ

УЧУН МАХСУС БЛАНК

 

Йўриқномага

6-ИЛОВА

  

     

    

Йўриқномага

7-ИЛОВА

155-шакл

___________________________________________________________

(банк / филиал номи)

Касса мудири, кирим, чиқим ва кечки касса кассири

томонидан қабул қилинган ёки топширилган

нақд пул ва бошқа қимматликларни қайд этиш

К И Т О Б И

Бошланди 20___йил "____"________________

Якунланди 20___йил "____"________________

  

Йўриқномага

8-ИЛОВА

___________________________________________________________

(банк / филиал номи)

20___ йил "____" ___________________ да кирим кассаси кассири

___________________________________________________________

(кирим кассаси кассирининг Ф.И.О.)

Кирим касса ҳужжатларининг сони ва суммаси

ҳамда сақлашга қабул қилинган  қимматликлар

сони ва суммаси тўғрисида

МАЪЛУМОТНОМА

109-шакл

 

Йўриқномага

8а-ИЛОВА

        

        

         

  

      

Сумкани (қопни) топширувчи шахс имзоси:

Нақд пул тушумлари ва бошқа қимматликлар солинган ҳамда оғзи пломбаланган ______________-сонли сумка (қоп) (нақд пул тушумлари ва бошқа қимматликлар саналмасдан), белгиланган тартибда банк кассасига қабул қилинди.

        

         

  

      

Нақд пул тушумлари ва бошқа қимматликлар солинган ҳамда оғзи пломбаланган ______________-сонли сумка (қоп) (нақд пул тушумлари ва бошқа қимматликлар саналмасдан), белгиланган тартибда банк кассасига қабул қилинди.

        

         

  

      

ТИЛХАТ: Нақд пул тушумлари ва бошқа қимматликлар солинган ҳамда оғзи пломбаланган ______________-сонли сумка (қоп) (нақд пул тушумлари ва бошқа қимматликлар саналмасдан), белгиланган тартибда банк кассасига қабул қилинди.

М.Ў. (банк кассасининг муҳри)                                       Сана: 20 _____ йил "______" _________________________

(8а-илованинг орқа томони)

        

Йўриқномага

9-ИЛОВА

  

   

___________________________________________________________

(банк / филиал номи)

 

НАҚД  ПУЛ  ЧЕК  ДАФТАРЧАСИ

   

 

 

_____________-рақамдан _____________-рақамгача

(банк / филиалнинг  тўртбурчак муҳри босиладиган жой)

___________________________________________________________

(мижознинг банкдаги ҳисобварағи)

ҲИСОБВАРАҚ ЭГАСИДА ЁКИ БОШ (КАТТА) БУХГАЛТЕРДА

МАХСУС ҚЎРИҚЛАНАДИГАН СЕЙФ ЁКИ ТЕМИР

ШКАФДА САҚЛАНАДИ

Чекни тўлдириш ва ундан фойдаланиш тартиби

муқованинг 2-бетида кўрсатилган

  

(орқа томони)

Йўриқномага

10-ИЛОВА

  

     

    

    

Йўриқномага

11-ИЛОВА

120-шакл

___________________________________________________________

(банк / филиал номи)

АЙЛАНМА КАССАДАГИ НАҚД МИЛЛИЙ ВАЛЮТАНИНГ

ҲИСОБИНИ ЮРИТИШ

К И Т О Б И

20___йил "____"________________ да бошланди

20___йил "____"________________ да якунланди

  

  

Айланма касса ҳисобварағи 10101000_____________________________

      

    

Йўриқномага

12-ИЛОВА

Ҳисоб бериш шарти билан олинган ҳамда чиқим қилинган нақд

пул ва бошқа қимматликлар суммаси, шунингдек, чиқим

касса ҳужжатларининг сони тўғрисидаги

МАЪЛУМОТНОМА

   

110-шакл

Касса мудирига:

  

   

Йўриқномага

13-ИЛОВА

      

  

   

     

                     

         

Изоҳ: Ҳар куни инкассация бўлими бошлиғи (навбатчи инкассатор) банк (филиал) раҳбарига бир кун аввал (кечаги кун)  тушум пулларини инкассаторларга топширмаган хўжалик юритувчи субъектлар бўйича маълумот тақдим этади.

(13-илованинг орқа томони)

 

    

Йўриқномага

14а-ИЛОВА

    

Нақд пул тушумлари солинган ___________ - сонли

инкассация сумкасининг (қопининг)

ИЛОВА ҚАЙДНОМАСИ

      

      

            

                    

   

Ушбу илова қайдномаси орқа тарафида қайд этилган рўйхат бўйича нақд пул ва ҳисоб-китоб чекларини топширди:

Тушум пуллари солинган _________ - сонли қоп (сумка) ва унинг илова қайдномасида кўрсатилагн сумма қабул қилиб олинди:

  

___________________________банк ____________________________филиали кечки (кундузги) кассаси:

   

__________ - сонли  Д А Л О Л А Т Н О М А

20____йил "____" _______________да _________ - сонли сумка (қоп) очилиб, унга солинган нақд пул ва бошқа қимматликлар (кечки) қайта санаш кассаси кассири ____________________________________ томонидан қайта саналганида:

_________________________сўм нақд пуллар ва _________________сўмлик ҳисоб-китоб чеклари мавжудлиги, яъни:

______________________________ сўмлик нақд пуллар ва ___________________ сўмлик ҳисоб-китоб чеклари камомади;

____________________________ сўмлик нақд пуллар ва ________________ сўмлик ҳисоб-китоб чеклари ортиқча эканлиги;

___________________________________________________________________ сўмлик тўловга яроқсиз пуллар мавжудлиги;

______________________________________________________________________ сўмлик қалбаки пуллар мавжуд эканлиги;

____________________ сўмлик жиддий шикастланган (экспертизадан ўтказиш зарур бўлган) пуллар мавжудлиги аниқланди.

___________________________банк ____________________________филиали (кечки) қайта санаш кассаси:

   

  

 

(14а-илованинг орқа томони)

  

Йўриқномага

14б-ИЛОВА

Над пул тушумлари солинган ___________ - сонли

инкассация сумкаси (қопи)

ЮК ХАТИ

      

      

            

       

                    

   

Ушбу илова қайдномаси орқа тарафида қайд этилган рўйхат бўйича нақд пул ва ҳисоб-китоб чекларини топширди:

Тушум пуллари солиниб, мижоз томонидан пломбаланган _________ - сонли сумка (қоп) ва унинг юк хати инкассаторлар гуруҳидан қабул қилиб олинди:

___________________________банк ____________________________филиали кечки (кундузги) кассаси:

   

__________ - сонли  Д А Л О Л А Т Н О М А

20____йил "____" _______________да _________ - сонли сумка (қоп) очилиб, унга солинган нақд пул ва бошқа қимматликлар (кечки) қайта санаш кассаси кассири ____________________________________ томонидан қайта саналганида:

_________________________сўм нақд пуллар ва _________________сўмлик ҳисоб-китоб чеклари мавжудлиги, яъни:

______________________________ сўмлик нақд пуллар ва ___________________ сўмлик ҳисоб-китоб чеклари камомади;

____________________________ сўмлик нақд пуллар ва ________________ сўмлик ҳисоб-китоб чеклари ортиқча эканлиги;

___________________________________________________________________ сўмлик тўловга яроқсиз пуллар мавжудлиги;

______________________________________________________________________ сўмлик қалбаки пуллар мавжуд эканлиги;

____________________ сўмлик жиддий шикастланган (экспертизадан ўтказиш зарур бўлган) пуллар мавжудлиги аниқланди.

___________________________банк ____________________________филиали (кечки) қайта санаш кассаси:

   

  

(14б-илованинг орқа томони)

  

Йўриқномага

14в-ИЛОВА

Нақд пул тушумлари солинган ___________ - сонли

инкассация сумкаси (қопи)

КВИТАНЦИЯСИ

      

      

            

                    

   

Ушбу илова қайдномаси орқа тарафида қайд этилган рўйхат бўйича нақд пул ва ҳисоб-китоб чекларини топширди:

  

Т И Л Х А Т

Инкассаторлар гуруҳининг инкассатори _________________ - рақамли сумка (қоп)га солинган ҳамда сумка (қоп)нинг оғзи мижоз томонидан пломбаланган ҳолда нақд пул ва бошқа қимматликларни санамасдан, белгиланган тартибда қабул қилиб олди.

   

 

   М.Ў. (инкассация бўлими)

 

       20____йил " ___ " _________________

(14в- илованинг орқа томони)

Йўриқномага

15-ИЛОВА

Инкассаторлар гуруҳига берилган бўш сумкалар (қоплар)

ва ташриф варақаларининг сони тўғрисидаги

М А Ъ Л У М О Т Н О М А

20 ___ йил " ____ " ________________да йўналишлар (ташрифлар) бўйича хизмат кўрсатувчи инкассаторлар гуруҳи раҳбарига ва йиғувчи инкассаторга йўналишга чиқишдан аввал қуйидагилар топширилди:

  

      

*) бирор бир йўналиш бўйича такрорий ташриф амалга оширилганда, ушбу ташриф рақами алоҳида (жадвал қаторида) қайд этилиши шарт.

Йўриқномага

16-ИЛОВА

Банк кассасига қабул қилинган тушум пуллари солинган

ва бўш инкассация сумкаларини (қопларини) қайд этиш

Ж У Р Н А Л И

      

______________ -сонли йўналиш (ташриф)

Банк кассаси кассирлари томонидан 20 ___ йилнинг " ____" _________

соат ______/ ________да инкассаторлар гуруҳи аъзоларидан

(сўмда)

  

Ушбу йўналиш (ташриф) бўйича инкассация сумка (қоп)ларининг юк хатларида қайд этилган

сумка (қоп)лар банк (филиал) кассасига қабул қилинди.

Бундан ташқари___________________________рақамли _________та бўш сумка (қоп)лар ҳам банк (филиал) кассасига қабул қилинди.

Инкассаторлар гуруҳи топширган тушум пуллари  солинган  сумка (қоп)лар  рақамлари ва улар сони, ташриф варақаларида, шунингдек, инкассация сумка (қоп)лари юк хатларида кўрсатилган ёзувларга мос келди. Ташриф варақаси ва юк хатларида кўрсатилган тушум суммалари мазкур журналда тўғри қайд этилганлигини тасдиқлаймиз.

    

Йўриқномага

17-ИЛОВА

Инкассация сумкасидаги (қопидаги) нақд пул ва

бошқа қимматликларни қайта санаш

натижалари бўйича тузилган

ДАЛОЛАТНОМА

  

  

мавжудлиги аниқланди.

    

   

инкассация сумкаси(қопи)да ҳақиқатда жами:

 

 

 

мавжудлиги тасдиқланди.

номинал қиймати, серияси, тартиб рақами ва ишлаб чиқарилган йили қўйидагича қайд этилган:

Инкассация сумкаси (қопи)даги нақд пул ва бошқа қимматликларни қайта санаш натижалари бўйича тузилган ушбу далолатномада қайд этилган маълумотларни тўғри эканлигини тасдиқлаб, имзо чекувчилар:

  

  

  

Йўриқномага

18-ИЛОВА

Банк кассасидаги нақд пул тушумлари солинган

ва бўш инкассация сумкалари(қоплари)тўғрисидаги

М А Ъ Л У М О Т Н О М А

I. 20___йилнинг "____"_______________да банк (филиал)_______________кассасига инкассаторлар гуруҳидан

             

сўм тушум пуллари солинганлиги эълон қилинган сумкалар (қоплар) қабул қилинди.

Ушбу қабул қилинган пуллик сумкалар (қоплар) орасидан қуйидаги нуқсонли (шикастланган) сумкалар(қоплар) банк (филиал) __________________кассасида инкассаторлар иштирокида очилиб, ундаги нақд пул тушумлари қайта саналиб:

      

сўм тушум пуллари қайта санаб қабул қилинди.

        

II. 20___йилнинг "___" __________да касса мудири банк (филиал)нинг кечки кассада очилган нуқсонли сумка (қоп)дан чиққан___________________________________сўмлик

                              (сумма рақам ва сўз билан)

нақд пулларни, ушбу сумка (қоп)ни ҳужжатлари ва тузилган далолатнома (17-илова)да қайд этилган маълумотлар билан таққослаб кўрган ҳолда кечки касса кассиридан қабул қилиб олди.

(орқа томони)

  

     

 

IV. 20___ йилнинг "___"_______________да банк кассасига инкассаторлар гуруҳидан қабул қилиб олинган инкассация сумкаларидаги (қопларидаги) нақд пул тушумлари қайта санаш кассаси кассирлари томонидан қайта санаб чиқилганидан:

___________________________ сўм_____тийинлик камомад (шу жумладан, _________сўмлик

тўловга яроқсиз, _____________ сўмлик қалбаки) пуллар;

_______________________________сўм_____тийинлик ортиқча пуллар мавжудлиги аниқланди.

Натижада, инкассаторлар гуруҳи томонидан банк (филиал)нинг бинодан ташқарида жойлашган кассаларидан йиғиб келинган __________та инкассация сумка (қоп)ларидаги ўраб-

мижозларнинг________та инкассация сумкаси (қопи)дан чиққан ва қайтасанаш кассаси

нақд пуллар банк айланма кассасига кирим қилинди.

Йўриқномага

19-ИЛОВА

 

 

_______________________банк _______________________________филиали

20____ йил  " ____ " ________________________

Hақд пул ва бошқа қимматликларни қайта санаш натижалари бўйича

Н А З О Р А Т   Қ А Й Д Н О М А С И

Иш куни бошида, қайд қилинган умумий суммаси ______________________сўм бўлган _________ та инкассация сумкаси (қопи) қайта санаш учун қабул қилинди.

Иш куни мобайнида, қайд қилинган умумий суммаси ______________________сўм бўлган _________ та инкассация сумкаси (қопи) қайта санаш учун қабул қилинди.

Бошқа саноқ бригадалари назоратчисига, қайд қилинган умумий суммаси ______________________сўм бўлган _________ та инкассация сумкаси (қопи) қайта санаш учун топширилди.

 

176-шакл

           

           

Йўриқномага

20-ИЛОВА

20____ йил "_____" ______________________________га

    

НАЗОРАТ  ВАРАҚАСИ

175-шакл

 

(20-илованинг орқа тарафи)

Йўриқномага

21-ИЛОВА

145-шакл

Нақд пул боғлами, дастаси (қопчадаги тангалар)

орасидан аниқланган камомад (шу жумладан, тўловга

яроқсиз, қалбаки) ёки ортиқча пулларбўйича тузилган

Д А Л О Л А Т Н О М А

  

  

   

     

санаб кўрилганида,  20___ йилнинг"___" ______________да ўраб-боғлаган, номинал қиймати _________сўм (ёки тийин) бўлган банкнотлар

        

 

Касса хатоликлари аниқланган _______-рақамли клише босилган боғламдаги Банкнотлар/ ______-рақамли пломбир изи босилган қопчадагитангалар такроран

тасдиқланди.

номинал қиймати, серияси, тартиб рақами ва ишлаб чиқарилган йили қўйидагича қайд этилган:

      

Аниқланган қалбаки пуллар бўйича ________________ички ишлар бўлимига ёзма равишда хабар берилди.

Ушбу тузилган далолатномага қуйидагилар илова қилинмоқда (мавжуд бўлмаган ашёлар устидан чизиқ тортиб ўчирилсин):

- тўловга яроқсиз/қалбаки пул аниқланган боғламнинг устки накладкаси;

- банкнотлар боғлами (тангали қоп оғзи) ўралган тизимча пломбаси билан;

- клише босилган целлофан пакет;

- дастанинг тўлиқ 10 та бандероли (тангали қопнинг ёрлиғи).

Аниқланган камомад (шу жумладан, тўловга яроқсиз/қалбаки пуллар) суммасини __________________банкнинг _______________-ҳисобварағига нақд пулсиз ҳисоб-китоб орқали ўтказиб беришингизни сўраймиз.

Банкнотлар боғлами / қопчадаги тангаларни қайта санаш натижалари бўйича тузилган ушбу далолатномада қайд этилган маълумотларни тўғри эканлигини тасдиқлаб, имзо чекувчилар:

    

Йўриқномага

22-ИЛОВА

___________________________________________________________

(банк / филиал номи)

Қайта санаш кассасида аниқланган

касса хатоликлариниқайд этиш

К И Т О Б И

20_____йил "______"_________________да бошланди

20_____йил "______"_________________да якунланди

      

Йўриқномага

23-ИЛОВА

___________________________________ инкассация бўлими

Хўжалик юритувчи субъектлардан инкассаторлар

гуруҳи йиғиб келган ва банк кассасига топширилган

нақд пул тушумлари суммаси тўғрисида

М А Ъ Л У М О Т Н О М А

     

Ушбу маълумотнома орқали  20 ___ йилнинг  " ____ "  _________________да инкассаторлар гуруҳи нақд пул тушумига эга бўлган хўжалик юритувчи субъектлардан

(сўмда)

          

сўм мидорида нақд пул тушумлари йиғилиб, _______________________ банкнинг ________________ филиали кассасига топширилганлигини маълум қиламиз.

  

  

М.Ў. (инкассация бўлими)

Йўриқномага

24-ИЛОВА

_____________________ банк __________________________филиали

Инкассаторлар гуруҳига топширилган бўш инкассация

сумкалари (қоплари) сонини қайд этиш

К И Т О Б И

Бошланган: 20____ "_____" _______________________ да

Тугалланган: 20____ "_____" _______________________ да

(24-илованинг орқа томони)

      

Йўриқномага

25-ИЛОВА

Ўзбекистон Республикаси Марказий

банкининг банкнот ва тангаларини тўловга

яроқли эканлигини аниқлаш

МЕЗОНЛАРИ

1. Ўзбекистон Республикаси ҳудудида қонуний тўлов воситаси ҳисобланган ва уларнинг ҳақиқийлиги шубҳа туғдирмайдиган, тегишли ҳимоя белгиларига эга бўлганҳамда етарли миқдорда ўзининг ҳажмини сақлаб қолган Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг банкнот ва тангалари тўловга яроқли ҳисобланади.

Ўзбекистон Республикаси ҳудудида фаолият юритаётган барча хўжалик юритувчи субъектлар тегишли ҳимоя белгиларига эга бўлган қуйидаги банкнотларни ҳеч қандай монеликсиз тўловга қабул қилишлари ва тушум пули сифатида банкларга топширишлари лозим:

ҳар қандай қисмида тешик ёки йиртилиш бўлган, қоғози сийқаланган (ишқаланиш оқибатида юпқалашиб, юмшоқ қоғоз кўринишига келиб қолган) ҳамда доғлари бўлган ва турли расм ва (ёки) ёзувлар ёзилган банкнотлар;

йиртилиб бўлакларга ажралган ва елимланган пуллар - агар пулнинг қисмлари шубҳасиз битта банкнотга тегишли бўлса;

бўёқ моддалари ёки кислота тўкилган, табиий ранги ўзгарган, куйган, бўялган ёки чизилган пуллар;

умумий ҳажмининг55 фоизидан кам бўлмаган қисмини сақлаб банкнотлар.

2. Банк кассасига мижозлар томонидан тегишли ҳимоя белгилари мавжуд бўлган лекин, жиддий шикастланган (хусусан, катта бир қисми яъни, банкнот умумий ҳажмининг камида 40-45 фоизи мавжуд бўлмаган) банкнотлар тақдим этилса, уларнинг тўловга яроқли эканлигини аниқлашда махсус катакчалардан фойдаланиш лозим.

Ушбу махсус катакчалар сони 200 тани ташкил этиб, горизонтал жойлашган 20 та катак банкнот энининг узунлигини, вертикал жойлашган 10 та катак эса банкнот бўйининг узунлигини ташкил этади.

       

          

3. Марказий банк томонидан муомалага киритилган банкнотларнинг (100 фоиз ҳажми) тўлиқ майдони қуйидаги ўлчамларни:

1000 (2001 йил намунасидаги), 5000 (2013 йил намунасидаги), 10000 (2017 йил намунасидаги), 50000 (2017 йил намунасидаги) ва 100000 (2019 йил намунасидаги) сўмлик банкнотлар учун катак майдони 144 х 78 mm.ни;

2021 йил намунасидаги 2000 ва 5000 сўмлик банкнотлар учун катак майдони 142 х 69 mm.ни;

2021 йил намунасидаги 10 000, 20 000 ва 50 000 сўмлик банкнотлар учун катак майдони 147 х 69 mm.ни;

2021 йил намунасидаги 100 000 сўмлик ва 2022 йил намунасидаги 200 000 сўмлик банкнотлар учун катак майдони 152 х 69 mm.ни ташкил этади.

Шунинг учун ҳам банкнотлар номинал қийматини инобатга олинган ҳолда уларнинг тўловга яроқли эканлигини аниқлашда ҳар бир гуруҳ учун мос ўлчамдаги (катаклари сони 20х10 бўлган) алоҳида катаклардан фойдаланилиши шарт.

4. Шикастланиш туридан қатьи назар (шакли бузилган, пачоқланган, сийқаланган (ишқаланиш оқибатида метали юпқалашган), тешилган, қирқилган, синдирилган, ишқорга солинган, бирор бир металл билан пайвандланган, оловда эритилган, кўкариб ва қорайиб кетган) ўзининг тўла ҳажмини ва олд томонидаги қиймати тасвирини сақлаб қолган ҳамда ҳақиқийлигига шубҳа туғдирмайдиган металл тангалар тўловга яроқли ҳисобланади.

5. Банк кассасига нақд пуллар кирим қилинаётганида, улар кассирлар томонидан сараланиши ҳамда "муомалага яроқли", "эскирган", "тўловга яроқсиз" пуллар тоифаларига ажратилши керак.

"Муомалага яроқли" бўлган банкнотлар тоифасига сийқаланмаган (банкнот қоғозининг мустаҳкамлиги, уни яна муомалада айланиши учун имконият берадиган даражада мустаҳкам) ҳамда шикастланганлиги қуйидаги даражада бўлган банкнотлар киради:

ҳеч қандай шикастланиш белгиларига эга бўлмаган банкнотлар;

банкнотнинг айрим қисмига (ёки қисмларига) ёзилган ёзувлар ёки бўялган (бўёқ тўкилган) жойи банкнот умумий ҳажмининг 5 фоизидан ошмайдиган (яъни, ёзувларнинг згаллааб турган умумий майдони, 200 та катакчанинг 10 тасидан ошмаса) ҳамда пулнинг номиналини ёки унинг ҳақиқийлигини аниқлашга халақит бермайдиган банкнотлар;

банкнотнинг йиртилган, тешилган жойинидиаметри ёки йиртилиб тушган бурчаги (қисми) 1 см.дан ошмайдиган ҳамда ушбу шикастланишлар банкнотнинг номиналини ёки унинг ҳақиқийлигини аниқлашга халақит бермайдиган банкнотлар;

ранги кескин тарзда ўзгармаган банкнотлар.

6. Банкнотни сийқаланиш ёки шикастланишдаражаси ушбу қоиданинг 5-бандида санаб ўтилган талабларга жавоб бермайдиган ҳамда ҳақиқийлиги шубҳа уйғотмайдиган, шунингдек, банкнот умумий ҳажмининг 55 фоизидан кам бўлмаган қисми сақланиб қолган банкнотлар "эскирган" пуллар тоифасига киритилиши лозим. 

7. Банкнот умумий ҳажмининг 55 фоизидан кам қисми сақланиб қолган бўлса ёки тегишли ҳимоя белгиларига эга бўлмаган банкнотлар яъни, "қалбаки" пуллар ҳамда банкнотдаги унинг номинал қийматини акс эттирувчи ёзув ва рақамларни ўзгартириш орқали ҳосил қилинган "сохта" пуллар - "тўловга яроқсиз" пуллар тоифасига киритилади.

8. "Давлат Белгиси" ДУК корхоналари томонидан нуқсонли банкнот ва тангалар ишлаб чиқарилганлиги аниқланса, банк ҳеч қандай монеликсиз, Марказий банкнинг Ҳисоб-китоб касса марказларида, уларни "муомалага яроқли" пулларга алмаштириб олишлари мумкин.

Бунда, банк томонидан ушбу нуқсонли банкнот ва тангалар Марказий банкнинг Бош бошқармалари Ҳисоб-китобкасса марказларига топширилиши лозим.

9. Мижозлар нуқсонли, шикастланган ва ўзининг етарли миқдордаги (55 фоиздан кам бўлмаган) ҳажмини сақлаб қолган ҳамда ҳақиқийлиги шубҳа ўйғотмайдиган банкнотларни банк кассаларида "муомалага яроқли" пулларга алмаштириб олишлари мумкин.

10. Шикастланган банкнотни унинг номинал қийматини инобатга олган ҳолда, унга мос келувчи (тегишли ўлчамдаги) катакларга шундай жойлаштирилиши керакки, бунда унинг сақланиб қолган қисми катакларнинг четки чегараларидан бошлаб жойлаштирилган бўлиши лозим.

Жойлаштирилган банкнотнинг шикастланган қисми унинг контури бўйлаб чизиб чиқилади ва банкнотнинг сақланиб қолгани қисми тўлиқ банд этган катаклар сони санаб чиқилади.

Сўнгра, банкнотнинг сақланиб қолган қисмини контури бўйлаб, тўлиқ банд этилмаган (камида ярми банд этилган) катаклар сони санаб чиқилади ва иккита шундай ярми банд этилган катакчалар - битта бутун катак ҳисобланган ҳолда, ушбу ҳисобланган бутун катаклар умумий сони, шикастланган банкнот тўлиқ банд этган катаклар сонига қўшилади.

Ҳисоблаш натижаларига кўра, банкнотнинг сақланиб қолган қисми 110 та катакчани банд этса, яъни банкнотнинг сақланиб қолган қисми, унинг умумий ҳажмини 55 фоизини (сақланмаган қисми эса 90 та катакчани, яъни, банкнот умумий ҳажмининг 45 фоизини) ташкил этса, шунингдек, банкнотнинг шикастланиш тури ва шикастланган қисмининг қандай жойланишидан қатъи назар, бундай банкнотлар "тўловга яроқли" ҳисобланади.

11. Ҳимоя белгилари мавжуд бўлган банкнот бир неча қисмларга бўлинган бўлиб, унинг бир катта бўлагини (қисмини) эгаллаб турган майдони 55 фоиздан кам бўлмаса ёки банкнотнинг бир неча қисмлари сўзсиз бир банкнотга тегишли бўлиб, уларнинг эгаллаган майдони 55 фоиздан кам бўлмаган тақдирда - бундай банкнотлар ҳам "тўловга яроқли" деб ҳисобланади.

Шунингдек, ҳимоя белгилари мавжуд бўлган банкнот бир нечта бўлакларга бўлинган бўлиб, унинг банкнот умумий ҳажмининг 55 фоизидан катта бўлган бўлаги мавжуд бўлиб, унда пулнинг серияси ва тартиб рақамиқайд этилган қисмлари сақланиб қолмаган бўлса ҳам бундай банкнотлар "тўловга яроқли" ҳисобланади.

12. Жиддий шикастланган банкнотларни ўраб-боғлаш ёки ташиш вақтда банкнотни сақланиб қолган қисмини асраш мақсадида, ушбу банкнот калькага ёки юпқа қоғозга елимланиши лозим. Шунингдек, бир банкнот бир нечта банкнот бўлакларидан шакллантирилганлиги аниқланса, ҳар бир банкнотга тегишли бўлган бўлаклар алоҳида юпқа қоғоз (калька)га елимланган (қоғоз ёрдамида банкнотнинг тўлиқ ҳажми шакллантирилган) ҳолда, банкнот умумий ҳажмининг 55 фоизини сақлаб қолмаган банкнотлар "тўловга яроқсиз" банкнотлар тоифасига киритилиши ҳамда ушбу банкнотларнинг номинал қиймати қандай эканлигидан қатъи назар, уларнинг ҳар бири "1 сўм" шартли баҳода 90145 - "Тўловга яроқсиз банкнот ва тангалар" балансдан ташқари ҳисобварағига кирим қилиниши керак.

13. Банкнот ва тангаларнинг тўловга яроқлиэканлиги ёки яроқли эмаслиги бўйича хулосани, уни қабул қилаётган банк (филиал) мутахассислари томонидан чиқарилади. Агарда, банк (филиал) мутахассислари нақд пулларни тўловга яроқли эканлигини аниқлаш борасида асосли хулоса чиқаришга қийналсалар, бундай ҳоллардашубҳали нақд пуллар экспертизага қабул қилиниши лозим.

Йўриқномага

26-ИЛОВА

004-шакл

Банк (филиал) кассасига нақд пул ва бошқа қимматликлар

сақлаш учун топширилганлигини тасдиқловчи

КВИТАНЦИЯ  КИТОБЧАСИ

Банк кассасига нақд пул ва бошқа қимматликлар

сақлаш учун топширилганлигини тасдиқловчи

КВИТАНЦИЯ

     

     

 

  

  

      

        

     

Йўриқномага

27-ИЛОВА

    

          

  

     

    

 

Йўриқномага

28-ИЛОВА

20 ___ йил  "_____" ____________________га

КУНЛИК  КАССА  АЙЛАНМАЛАРИ  БЎЙИЧА

Й И Ғ М А  М А Ъ Л У М О Т Н О М А

111-шакл

 

Ушбу йиғма маълумотнома 109 ва 110-шаклдаги маълумотномалар ҳамда бухгалтерия ҳисоби (журнали) маълумотлари билан таққосланди.

   

  

Йўриқномага

29-ИЛОВА

171-шакл

ПУЛ ОМБОРИДАГИ ҚАТЪИЙ ҲИСОБДА ТУРУВЧИ

БЛАНКЛАР ҲАМДА САҚЛАНАЁТГАН ҚИММАТЛИКЛАР

ҚОЛДИҒИНИ ҚАЙД ЭТИШ

К И Т О Б И

20_____йил "_____"________________да бошланди

20_____йил "_____"________________да якунланди

   

Йўриқномага

30-ИЛОВА

Сақлаш муддати - 5 йил

20____ йил  "____" ______________________________га

КУНЛИК  КАССА  ҲУЖЖАТЛАРИНИНГ

ЙИҒМАЖИЛДИ

  

      

  

   

Йўриқномага

31-ИЛОВА

Пул омборидаги ____________ - сонли сейфда

(стеллажда, темир шкафда) сақланаётган нақд пул

ва бошқа қимматликлар

Р Ў Й Х А Т И

       

Йўриқномага

32-ИЛОВА

121-шакл

НАҚД ЧЕТ ЭЛ ВАЛЮТАСИ  ВА ЧЕТ ЭЛ

ВАЛЮТАСИДАГИ ТЎЛОВ ҲУЖЖАТЛАРИ

ҚОЛДИҒИНИ ҚАЙД ЭТИШ

К И Т О Б И

20_____йил "______"_________________да бошланди

20_____йил "______"_________________да якунланди

      

Йўриқномага

36-ИЛОВА

141а-шакл

МАРКАЗИЙ БАНККА ТОПШИРИЛАДИГАН БАНКНОТ

ВА ТАНГАЛАР ҲИСОБИНИ ЮРИТИШ

К И Т О Б И

20___йил "_____"__________________да бошланди

20___йил "_____"__________________да якунланди

Марказий банкка топшириладиган нақд пуллар захираси ҳисобварағи 10198000________________________

   

                    

Йўриқномага

37-ИЛОВА

161-шакл

ПУЛ ОМБОРИНИ ОЧИЛИШИ, ЁПИЛИШИ ҲАМДА

ҚЎРИҚЛАШ ХИЗМАТИ ХОДИМИГА ТОПШИРИЛИШИ

ВА УНДАН ҚАБУЛ ҚИЛИБ ОЛИНИШИНИ ҚАЙД ЭТИШ

К И Т О Б И

20 ___ йил "_____" _______________________ да бошланди

20 ___ йил "_____" _______________________ да тугалланди

Изоҳ: Қўриқлаш хизматига топшириладиган банк / филиал биносидаги ҳар бир объект учун алоҳида китоб юритилиши шарт

Йўриқномага

38-ИЛОВА

ПУЛ ОМБОРИНИ ТЕХНИК ҚЎРИҚЛАШ ПУНКТИГА

ТОПШИРИЛИШИ ВА УНДАН ҚАБУЛ ҚИЛИБ

ОЛИНИШИНИ ҚАЙД ЭТИШ

К И Т О Б И

20 ___ йил "_____" _______________________ да бошланди

20 ___ йил "_____" _______________________ да тугалланди

Йўриқномага

39-ИЛОВА

_________________________банк _________________________филиали

Муҳр, тўртбурчак муҳр ва калитлар ҳисобини юритиш

ҳамда уларнинг ҳаракатини қайд этиш

ДАФТАРИ

Бошланган: 20____ "_____" _______________________ да

Тугалланган: 20____ "_____" _______________________ да

Эслатма: Ҳар бир муҳр, тўртбурчак муҳр ва калит ушбу дафтарнинг алоҳида варағида рўйхатга олиниши шарт.

Йўриқномага

40-ИЛОВА

_________________________банк _________________________филиали

Пломбир ва клишелар ҳисобини юритиш ҳамда

уларнинг ҳаракатини қайд этиш

ДАФТАРИ

Бошланган: 20____ "_____" _______________________ да

Тугалланган: 20____ "_____" _______________________ да

  

Эслатма: Ҳар бир пломбир ёки клише ушбу дафтарнинг алоҳида варағида рўйхатга олиниши шарт.

Т А С Д И Қ Л О В Ч И  Ё З У В*

          Ушбу китобжа рақамланган ва ип билан тикилган жами

______________-рақамдан __________ рақамгача

Банкнинг

М.Ў.

20_____йил "______"_________________

*) Барча касса китобларининг охирги бетида тасдиқловчи ёзувларнинг бўлиши шарт.

Йўриқномага

41-ИЛОВА

123-шакл

ПУЛ ОМБОРИДАН НАЗОРАТДА ҚАЙТА САНАШ УЧУН

ОЛИБ ЧИҚИЛГАН ҲАМДА ПУЛ ОМБОРИГА ҚАЙТАРИЛГАН

НАҚД ПУЛ ВА БОШҚА ҚИММАТЛИКЛАРНИ ҚАЙД ЭТИШ

К И Т О Б И

20___йил "_____"__________________да бошланди

20___йил "_____"__________________да якунланди

Йўриқномага

42-ИЛОВА

МУДДАТЛИ  ИШОНЧНОМА

173-шакл

     

Йўриқномага

43-ИЛОВА

______________________________ банк

__________________________ филиалига

Инкассаторлар гуруҳига нақд пул тушумларини

топширмаган хўжалик юритувчи субъектлари бўйича

М А Ъ Л У М О Т Н О М А

          

    

  

Йўриқномага

44-ИЛОВА

БИР  МАРТАЛИК  ИШОНЧНОМА

   

179-шакл

    

(44-илованинг орқа тарафи)

      

Йўриқномага

45-ИЛОВА

Жўнатилаётган нақд пулларнинг

Р Ў Й Х А Т И*

________-сон

Жўнатувчи банк номи _________________________________________________

Қабул қилувчи банк номи ______________________________________________

Инкассаторлар гуруҳи раҳбари ___________________________________ орқали

                                                                                                                                (Ф.И.О.)

   

Жўнатилган нақд пулларни қабул қилиб олинганлиги ва тегишли ҳисобвараққа белгиланган тартибда кирим қилинганлигини белгиланган тартибда тасдиқлашингизни сўраймиз.

    

       

М.Ў. (Жўнатувчи банкнинг муҳри)

(45-илованинг орқа томони)

Т И Л Х А Т

     

нақд пуллар тўлиқ қабул қилиб олинди.

 

текширилиб қабул қилиб олинди.

Изоҳ: Нақд пуллар қабул қилиб олинганлиги тўғрисида имзоланган ушбу рўйхат унда қайд этилган нақд пулларни ҳисобдан чиқариш учун асос бўла олмайди.

М.Ў. (Қабул қилиб олган банкнинг муҳри)

*) Жўнатилаётган нақд пуллар рўйхати ҳар бир валюта тури бўйича алоҳида тузилиши ҳамда банкнот ва тангаларни "сўм", "доллар", "евро" ёки бошқа валюта эканлиги "Банкнотлар қиймати" устунида ҳамда "Суммаси" устунида аниқ кўрсатилиши керак.

Йўриқномага

46-ИЛОВА

Жўнатилаётган қатъий ҳисобда турувчи

бланклар ва бошқа қимматликлар

Р Ў Й Х А Т И

________-сон

Жўнатувчи банк номи _________________________________________________

Қабул қилувчи банк номи ______________________________________________

Инкассаторлар гуруҳи бошлиғи ___________________________________ орқали

                                                                                                                                 (Ф.И.О.)

жўнатилмоқда. Жўнатилган қатъий ҳисобда турувчи бланклар / қимматликларни қабул қилиб олинганлиги ва тегишли ҳисобвараққа белгиланган тартибда кирим қилинганлигини белгиланган тартибда тасдиқлашингизни сўраймиз.

М.Ў. (Жўнатувчи банк/филиалнинг муҳри)

(46-илованинг орқа тарафи)

Т И Л Х А Т

санаб, текшириб қабул қилиб олинди.

Изоҳ: Қатъий ҳисобда турувчи бланклар / бошқа қимматликларни қабул қилиб олинганлиги тўғрисида имзоланган ушбу рўйхат унда қайд этилган бланка / қимматликларни ҳисобдан чиқариш учун асос бўла олмайди.

 

Рўйхатдаги қатъий ҳисобда турувчи бланкларни/қимматликларни топширган инкассаторлар:

М.Ў. (қабул қилиб олувчи банк / филиалнинг муҳри).

Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси (www.lex.uz),

2018 йил 2 июль

"Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами",

2018 йил 2 июль, 26-сон, 530-модда