Ўзбекистон Республикасида Автобусларда йўловчилар ташиш хавфсизлигини таъминлашга доир Талаблар (ЎзР ВМ 31.07.1997 й. 378-сон қарори билан тасдиқланган)

Функция недоступна

Вазирлар Маҳкамасининг

1997 йил 31 июлдаги

378-сон қарори билан

ТАСДИҚЛАНГАН

Ўзбекистон Республикасида Автобусларда

йўловчилар ташиш хавфсизлигини

таъминлашга доир

ТАЛАБЛАР

I. УМУМИЙ ҚОИДАЛАР

1. Талаблар автобусларда йўловчилар ташиш ҳаракати хавфсизлигини таъминлаш тартибини белгиловчи ҳужжат ҳисобланади.

2. Мазкур Талаблар:

янга автобус йўналишлари очиш ва ишлаб турганларидан фойдаланишни давом эттириш тўғрисида қарор қабул қилувчи Қорақаллоғистон Республикаси Вазирлар Кснгаши, вилоятлар, шаҳарлар ва туманлар ҳокимликлари;

вазирликлар ва идоралар автотранспорт корхоналари ва мулкчилик шаклларидан қатъи назар, бошқа корхоналар, шунингдек, ўз транспорти билан автобусларда йўловчилар ташийдиган ёки уларнинг тизимига* кирмайдиган корхоналар (ташкилотлар) билан йўловчилар ташиш юзасидан шартномалар тузувчи хусусий шахслар;

Ўзбекистон Республикасининг саёҳат-экскурсия ташкилотлари;

автомобилъ йўллари, кўчалар, сунъий иншоотлар, темирйўл ўтиш жойлари, паромлар қурилиши, реконструкцияси, тузатилиши ва уларни сақлашни таъминловчи вазирликлар, идоралар;

йўл ҳаракатини тартибга солиш техник воситаларини ўргачувчи ва улардан фойдаланувчи йўл, коммунал, бошқа ташкилотлар;

автотранспорт ва йўл ташкилотларини, давлат автомобиль назоратини об-ҳаво шароитларининг ноқулай ўзгариши тўғрисида хабардор қилувчи гидрометеорология ташкилотлари;

йўл ҳаракати хавфсизлигини таъминлаш соҳасидаги нормативлар ва қоидаларга риоя этилиши устидан назоратни амалга оширувчи, йўл ҳаракатини тартибга солиш ва ташкил этишга оид тадбирларни ўтказувчи давлат автомобиль назорати;

автотранспорт корхоналарида қатновдан олдин ва қатновдан кейин ҳайдовчиларнинг тиббий кўрикдан ўтказилишини таъминловчи Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги тизимининг ташкилотлари учун татбиқ этилади ва мажбурий кучга эгадир.

3. Автобусларда йўловчилар ташиш хавфсизлиги бевосита йўналишларда:

автобусларнинг ҳайдовчилари;

автобусларда йўловчилар ташишни амалга оширувчи автотранспорт корхоналари, мулкчилик шаклларидан қатъи назар, бошқа корхоналар (ташкилотлар);

тасарруфида автомобиль йўллари, кўчалар, сунъий иншоотлар, темирйўл ўтиш йўллари, паромлар, йўл ҳаракатини тартибга солишнинг техник воситалари бўлган йўллардаи фойдаланиш коммунал ташкилотлар, бошқа ташкилотлар (корхоналар);

давлат атомобиль назорати (ДАН) бўлинмалари томонидан таъминланади.

4. Автобусда йўловчилар ташишни амалга оширувчи автотранспорт корхоналари, мулкчилик шаклларидан қатьи назар, бошқа корхоналар (ташкилотлар), шунингдек, хусусий шахсларнинг улар томонидан хавфсизликни таъминлашдаги асосий вазифалари қуйидагилар ҳисобланади:

автобусларни тегишли малакага эга бўлган ҳайдовчилар билан бутлаш;

Йўл ҳаракати хавфсизлиги қоидалари бўйича машғулотларни белгиланган муддатларда ўтказиш ва ҳайдовчиларнинг касб маҳоратини ошириш;

ҳайдовчиларнинг ўз вақтида тиббий қайта текширишдан ва йўлга чиқишдан олдин мунтазам тиббий кўрикдан ўтиши устидан назоратни ташкил этиш;

ҳайдовчиларнинг стажировкаси ўз вақтида ўтказилиши ва уларга йўл-йўриқ берилиши;

ҳайдовчиларни автобуc йўналишлари схемалари, шунингдек, йўналишдаги об-ҳаво шароитлари, йўл ҳолатининг ўзгариши ва йўл ҳаракатини ташкил этиш тўғрисидаги ахборот билан таъминлаш;

ҳайдовчилар томонидан иш вақтининг йўл қўйиладиган муддатига риоя этилиши, шунингдек уларнинг дам олиши ва овқатланиши ташкил этилишини назорат қилиш;

автобусларни техник жиҳатдан соз ҳолатда сақлаш;

йўловчилар ташишни оқилона ташкил этиш;

хавфсизлик таъминланишини, ҳайдовчилар меҳнати ва дам олишини ҳисобга олган ҳолда йўловчилар оқимини, ҳаракат тезликларини нормалаш ва ҳаракат жадвалини тузиш;

автобуслардан фойдаланиш, ҳайдовчилар томонидан йўналиш бўйича ҳаракат жадвалига ва йўлларда ҳаракатланиш қовдаларига риоя этилишини назорат қилиш.

5. Йўллардан фойдаланиш, коммунал, темирйўл ташкилотлари ва бошқа ташкилотлар (корхоналар)нинг автобусда йўловчилар ташиш хавфсизлигини таъминлашдаги асосий вазифалари қуйидагилар ҳисобланади:

ўз тасарруфларидаги автомобиль йўллари, кўчалар, сунъий иншоотлар, темирйўл ўтиш жойлари, паромлар, йўл белгилари, ҳаракатни бошқаришнинг бошқа воситаларини ҳаракатнинг тўсиқсизлиги ва хавфсизлигини таъминловчи техник жиҳатдан соз ҳолатда сақлаш;

йўлларнинг хавфли участкаларини оператив аниқлаш, хавф манбаларини белгиланган муддатларда бартараф этиш ёки бунинг имкони бўлмаган тақдирда, автобус ҳаракатини тўхтатиш чораларини кўриш;

автомобиль йўллари, қўчалар, сунъий иншоотлар, темирйўл ўтиш жойлари, паромларни жиҳозлаш ва сақлашдаги автобус йўналишларини текширувчи комиссиялар томонидан аниқланган камчиликларни бартараф этиш бўйича тадбирларни ўз вақтида бажариш.

6. Корхоналар (ташкилотлар), мансабдор шахслар, ҳайдовчилар ва ҳаракатнинг бошқа қатнашчилари томонидан:

йўл ҳаракати қатнашчиларининг хулқ-атвори ва ўзаро муносабатларини;

автобус ҳайдовчилари малакасини; автобусларнинг техник ҳолатини;

автомобиль йўллари, кўчалар, йўл иншоотлари ва темирйўл ўтиш жойларини сақлашни;

йўл белгиларини, йўл ҳаракатини тартибга солишнинг бошқа техник воситаларини ўрнатиш ва сақлаш тартибини;

автомобиль йўллари, кўчаларда хавфли участкаларни оператив аниқлаш ва бартараф этиш тартибини;

йўл-транспорт ҳодисалари сабабларини аниқлаш, уларни бартараф этиш чора-тадбирларини кўришни тартибга солувчи нормативлар ва қоидаларга риоя этилиши устидан назоратни амалга ошириш автобусда йўловчилар ташиш хавфсизлигини таъминлаш бўйича ДАН бўлинмаларининг асосий вазифаси ҳисобланади.

Автобусда йўловчилар ташишни тартибга солувчи кўрсатиб ўтилган нормативлар ва қоидалар бажарилмаган тақдирда ДАН томонидан уларни бартараф этиш ҳамда зарурат бўлса автобус ҳаракатини тўхтатиш чора-тадбирлари кўрилади.

7. Автобусда йўловчилар ташишни амалга оширувчи ёки таъминловчи автотранспорт корхоналари ва мулкчилик шаклларидан қатъи назар, бошқа корхоналар (ташкилотлар) раҳбарлари, шунингдек хусусий шахслар мазкур Талаблар бажарилмаганлиги учун амалдаги қонунчиликка мувофиқ шахсан жавоб берадилар.

II. АВТОБУСДА ЙЎЛОВЧИЛАР ТАШИШНИ

ТАШКИЛ ЭТИШДА ҲАЙДОВЧИЛАРГА

ҚЎЙИЛАДИГАН ТАЛАБЛАР

1. Ҳайдовчиларга автобусларни бошқаришга рухсат бериш Ҳайдовчиларга транспорт воситаларини бошқаришга рухсат бериш, имтиҳонлар қабул қилиш ва фуқарларга ҳайдовчилик гувоҳномалари бериш тартиби тўғрисидаги Низомга мувофиқ амалга оширилади.

Шаҳарлараро йўналишларга кейинги уч йилда автобус ҳайдовчиси бўлиб узлуксиз ишлаётган шахсларгина қўйилади.

Тоғ йўналишларига кейинги уч йилда ҳайдовчи бўлиб узлуксиз ишлаётган ҳамда автобус бошқариш ҳуқуқини берувчи белгига эга бўлган шахслар қўйилади.

2. Ҳайдовчилар:

йўналишларда (мунтазам ташишларда) камида 20 соат олдиндан стажировкани мажбурий ўтаган;

қатновдан олдинги тиббий назоратдан мунтазам ўтган;

автомобиллар ҳайдовчиларининг иш вақти ва дам олиш вақти тўғрисидаги Низом талаблари бажарилган;

ҳайдовчи аввал ишламаган йўналишга юборилганда қатнов олди йўл йўриғидан мажбурий тарзда ўтиши, ҳайдовчининг йўналиш схемаси ва ҳаракат жадвали билан таъминланган тақдирдагина автобусни бошқаришга қўйилади.

Умумий фойдаланишдаги транспорт йўналишларида йўловчилар ташишни амалга ошириш учун идораларга қарашли автобуслар жалб этилганда мазкур банднинг 1,3 ва 4-талаблари бажарилиши ушбу йўналишларга хизмат кўрсатувчи автокорхонага юклатилади. Тиббий назоратни амалга ошириш автобуслар тегишли бўлган автокорхонага юклатилади. Автокорхонада тиббий пунктлар мавжуд бўлмаган тақдирда автобуслар ҳайдовчиларини маршрутларда ишлашга қўйиш уларнинг аҳволи ҳаракат хавфсизлиги муҳандислари ёки муҳандис-техник ходимлар томонидан мажбурий баҳоланган тақдирдагина амалга оширилиши керак.

3. Ўз гувоҳномаларида "ВСДЕ" ёки "ВСД" рухсат берувчи белгиларга эга бўлган, бироқ илгари автобусларда ишламаган (махсус тайёргарлик автобуслари ҳайдовчиларидан ташқари) ҳайдовчилар 15 иш куни (112 соат) давомида ишлаб чиқариш стажировкасидан ўтгандан кейин автобусни бошқаришга қўйилиши мумкин, махсус тайёргарлик автобуслари ҳайдовчилари стажировкани 32 кун (224 соат) ўтайдилар. Ҳайдовчи бир русумли автобусдан бошқа русумли автобусга ўтказилганла ёки бир йилдан ортақ ҳайдовчилик қилмаган ҳайдовчи камида 20 соат амалда ҳайдаш бўйича стажировка ўтайдилар.

4. Автокорхона (ташувчи)нинг малака комиссияси томонидан автобуслар ҳайдовчиларининг касб-кор сифатлари уларнинг мазкур тоифадаги транспорт воситаларида бундап кейин ишлаши мумкинлиги тўғрисидаги масала ҳал этилган ҳолда беш йилда камида бир марта баҳоланади.

5. Бир марталик буюртмалар бўйича саёҳат-экскурсия ташишлари, шунингдек болаларни ташиш автобусда камида уч йил узлуксиз иш стажига эга бўлган ҳайдовчилар томонидан амалга оширилади.

6. Автокорхонада автобуслар ҳайдовчилири билан касб маҳоратини оширишга доир машғулотлар мунтазам ўтказилииш керак, у ўз ичига транспортни бошқариш бўйича амалий машғулотларни, йўл ҳаракати қоидаларини билишини текширишни, мураккаб йўл-транспорт вазиятларида автобусни хавфсиз бошқариш асосларини ўрганишни олади.

III. АВТОБУСЛАРНИНГ ТЕХНИК ҲОЛАТИ

ВА УЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ

1. Автобусларнинг техник ҳолати ва уларнинг жиҳозлари тегишли стандартлар талабларига, техник фойдаланиш қоидаларига, автомобиль транспорти ҳаракатдаги қисмига техник хизмат кўрсатиш ва уни тузатиш тўғрисидаги Низомга, тайёрловчи корхоналарнинг йўриқномаларга ва бошқа норматив-техник ҳужжатларга жавоб бериши керак.

2. I-III тоифадаги автомобиль йўлларида барча тур ва русумдаги автобуслар ишлашига рухсат берилади.

IV-V тоифадаги автомобиль йўлларида юк нагрузкаси 6 тоннагача бўлган автобуслар ишлашига рухсат берилади.

3. Тоғ ва уларга тенглаштирилган йўналишларда фойдаланадиган автобуслар олдинги туманга қарши чироқлар ва орқа чироқлар, шунингдек тегишлича маҳкамлаш нуқталарига эга бўлган барча йўловчилар ўринларидаги хавфсизлик тасмаларига, тайёрловчи заводнинг конструкцияcига мувофиқ ғилдиракнинг остига ташлаш учун камида 2 та таянчга эга бўлиши керак.

Саёҳат-экскурсияларга ажраталган автобусларнинг олд томонида "саёҳатчи" ёки "экскурсия" детан кўрсаткич, бир марталик буюртмалар бўйича махсус ташишлар учун эса "буюртма" деган кўрсаткич ўрнатилади.

Болаларни ташийдиган барча автобусларда йўл ҳаракати қоидаларида назарда тутилган танитиш белгиси ўрнатилиши керак.

IV. ЙЎЛОВЧИЛАР ТАШИШНИ ТАШКИЛ ЭТИШ

1. Автобусда йўловчилар ташишни ташкил этувчи ва амалга оширувчи вазирликлар, идоралар, автотранспорт корхоналари ва мулкчилик шаклларидан қатъи назар, бошқа корхоналар, шунингдек хусусий шахслар республика автомобиль транспорти уставларига, йўловчилар ва багаж ташиш қоидаларига, ҳудудидан йўналишлар ўтадиган йўл ҳаракати қоидаларига, автомобиль транспорти соҳасидаги фаолиятни лицензиялаш тўғрисидаги Низомга, автобусда йўловчилар ташишни ташкил этиш билан боғлиқ бўлган бошқа низомларга ва мазкур Низомга амалга қилиши керак. Барча саёҳат-экскурсия транспорт ташишлар мажбурий тартибда саёҳат-экскурсия ташкилотлари орқали амалга оширилади.

2. Автобусда йўловчилар ташишни ташкил этиш ҳаракат хавфсизлигини таъминлаш албатта ҳисобга олинган ҳолда автокорхоналарнинг фойдаланиш хизматлари томонидан амалга оширилади. Агар йўловчилар икки ёки бир неча йўналишлар бўйича ташилиши мумкин бўлса, энг қулай йўл шароитлари эга бўлган йўналиш танланади (қатновлар кам, яхши асфальтланган, ҳаракат қилинадиган ва йўл чеккаси кенгроқ, темир йўлларни камроқ кесиб ўтадиган ва ҳоказо).

3. Бирлашмалар, концернлар, уюшмалар, корхоналар (ташкилотлар) ҳайдовчилар томонидан ҳаракат жадвалига ва автобусларда ташиш нормаларига риоя этилишига алоҳида эътибор беришлари, қатновнинг белгилангаи йўналишидан четга чиқишларига ва ҳаракат жадвалида назарда тутилмаган жойларда тўхташларга йўл қўймасликлари керак**.

4. Шаҳар ва шаҳар атрофидаги йўналишларда йўловчилар ташишда автобусдаги йўловчилар сони автобусларнинг тўлиқ одам кетишидан ортиқ бўлмаслиги, шаҳарлараро, тоғ, саёҳат-экскурсия йўналишларида, бир марталик ташишларда (шу жумладан, болаларни ташишда) ўтириш учун белгиланган жойлар сонидан ортиқ бўлмаслиги керак.

Халқаро йўналишларда йўловчиларнинг багажи (қўлда олиб юриладиган юкдан ташқари) багаж бўлмалари мавжуд бўлган тақдирда фақат уларга жойлаштирилади.

Ҳайдовчининг иш вақти 12 соатдан ортиқни ташкил этадиган автобусда йўловчилар ташишни ташкил этишда автомобилда ҳайдовчининг дам олиши учун жой жиҳозланиши ва қатновга икки ҳайдовчи юборилиши керак.

5. Вазирликлар ва идоралар ҳаракатдаги составдан фойдаланиш шароитларидан келиб чиқиб, ўзларига тегишли автобусларнинг энг юқори ҳаракат тезлигини йўл ҳаракати қоидаларида белгиланган даражадан паст белгилашлари мумкин.

6. Автобусларнинг барча турларида йўловчилар ташишда ҳаракат жадвали ушбу тезликлар йўл ҳаракати қоидалари, белгилар, шунингдек мазкур бўлимнинг 5-бандини ҳисобга олган ҳолда белгиланган белгиларга мувофиқ йўл қўйилган шартларда йўналишларнинг айрим босқичларида ҳаракат тезлигининг норматив қийматлари асосида автокорхонанинг фойдаланиш хизмати томонидан тузилиши керак***.

7. Автобусларнииг ҳайдовчилари бекатларни босиб ўтиш вақти, тушлик ва дам олиш вақти ва жойи, йўналиш схемаси кўрсатилган ҳаракат жадвалига эга бўлиши керак.

Шаҳарлараро йўналишларда ҳаракат жадвалида қўшимча равишда тунаш жойи ва вақти, шунингдек, аҳоли яшайдиган пунктларни ва бошқа белгиларни босиб ўтиш вақти кўрсатилади.

Саёҳат-экскурсияларга олиб борувчи автобуслар ҳаракати жадвалида ҳар уч соатда ўн минутдан дам олиш, сўнгра эса ҳар икки соатдан кейин ўн минутдан дам олиш (дам олишни тушлик танаффус билан бирга қўшишга йўл қўйилади), ҳайдовчиларнинг дам олиш вақти ва жойи, автобусни техник кўздан кечириш (йўналишнинг охирги пунктида) мажбурий тартибда назарда тутилиши керак.

8. Автобус ҳайдовчиси назорат пунктларида (автостанциялар, автовокзаллар, автокорхоналарда) агар улар ҳаракат жадвалида назарда тутилган ҳолларда, чипта-ҳисобга олиш варағида келиш ва жўнаб кетиш вақти тўғрисида белгини қайд этишга мажбурдир.

9. Ҳаракат хавфсизлигига хавф туғдирувчи носозликлар пайдо бўлганда, шунингдек ҳайдовчи ўзини ёмон ҳис этганда автобус ҳаракати дарҳол тўхтатилиши керак. Бу ҳақда энг яқин автовокзал (автостанция) диспетчерига ёхуд автобус ёки ҳайдовчини алмаштириши, ташишни бажарилишни таъминлаш чораларини кўриши мажбурий бўлган автокорхонага хабар қилиниши керак.

10. Шаҳар, шаҳар атрофида, шаҳарлараро ва халқаро алоқада автобуслар билан йўловчилар ташиш, шунингдек саёҳат-экскурсия, махсус ва бир марталик ташишлар фақат тасдиқланган йўналишлар бўйича амалга оширилиши керак. Ҳар бир йўналишга (бир марталик буюртма бўйича йўналишдан ташқари) йўналиш ҳужжатлари тузилади. Бундай ҳужжатлар мавжуд бўлмаганда автобус йўналишидан фойдаланиш тақиқланади. Саёҳат-экскурсия йўналиши ҳужжатлари манфаатдор ташкилотлар билан биргаликда саёҳат-эксккурсия ташкилоти томонидан тузилади.

Ҳар бир янгидан очиладиган йўналишга қуйидаги ҳужжатлар ишлаб чиқилади ва тасдиқланади:

паспорт;

Давлат авюмобиль назорати билан келишилган йўналиш схемаси;

масофани ўлчаш протоколи ва автобус ҳаракати вақти хронометражи;

йўналиш бўйича автобуслар ҳаракати жадвали;

кира ҳақи.

Шаҳар йўналишларига ҳужжатлар уч нусхада тузилади, улардан бири автокорхонада бўлади, иккинчиси шаҳар ҳокимлигига, учинчиси бирлашмага (концернга) берилади.

Вилоят ичида шаҳар атрофига ва шаҳарлараро йўналишларга ҳужжатлар беш нусхада тузилади, биттаси автокорхонада, иккинчиси автовокзалда (автовокзаллар бирлашмасида ва йўловчилар ташиш автостанцияларида), учинчиси бирлашмада (ковцернда) бўлади, тўртинчиси "Ўзавтотранс" корпорацияси Йўловчилар ташиш бош бошқармасига, бешинчиси вилоятлар ички ишлар бошқармалари Давлат автомобиль назорати бўлимларига юборилади. Агар шаҳарлараро автобус йўналишларига икки корхона хизмат кўрсатса, у ҳолда йўналиш ҳужжатлари олти нусхада тузилади.

Шаҳарлараро, вилоятлараро йўналишларга ҳужжатлар саккиз нусхада тузилади, улардан биттаси автокорхонада қолади, бирлашмалар (концернлар)га биттадан, тегишли автовокзалларга иккитадан берилади, биттаси "Ўзавтотранс" корпорацияси йўловчилар ташиш Бош бошқармасига берилади, вилоятлар ички ишлар бошқармалари ДАН бўлимларига биттадан берилади.

Халқаро йўналишлар ҳужжатлари нусхалари автокорхоналар, бирлашмалар (концернлар), автовокзалларга, ҳудудидан йўналиш ўтадиган вилоят ДАНларига биттадан, биттаси автомобилда йўловчилар ташиш тўғрисида ҳукуматлараро битим тузилган республика автотранспорт бошқармаси органларига, биттаси - "Ўзавтотранс" корпорацияси йўловчилар ташиш Бош бошқармасига, биттаси - Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги ДАН бошқармасига берилади.

Йўналиш ўзгарса ёки ҳаракат шартлари барқарор равишда ўзгарса йўналиш ҳужжатларига давлат автомобиль назорати билан олдиндан келишув бўйича тузатишлар киритилади. Йўналиш ҳужжатлари ҳар 5 йилда қайта тасдиқланади.

11. Автобуслар иши устидан назоратни ташкил этиш, йўл-транспорт ҳодисаларидан жабрланганларга тиббий ёрдам кўрсатиш учун охирги ва оралиқ (чипталар касса орқали сотилган ҳолда) бекатлар имкони борича телефон, телеграф, телетайп ёки радио алоқа билан жиҳозланади.

V. САЁҲАТ-ЭКСКУРСИЯ, МАХСУС ТАШИШЛАР

ВА БИР МАРТАЛИК БУЮРТМАЛАР

БЎЙИЧА ТАШИШЛАР

1. Саёҳат-экскурсия, махсус ёки бир марталик ташишлар учун ташкилотлар, корхоналар ва фуқароларга автобуслар ажратишга шартномаларни ва бир марталик буюртмаларни расмийлаштириш автомобиль транспортида йўловчилар ва багаж ташиш қоидаларига, бошқа норматив ҳужжатларга мувофиқ автотранспорт корхонаси (ташкилот) томонидан амалга оширилали.

Шартномалар ва буюртмалар буюртмачидан бориш жойи, бориш йўналиши, тўхташ жойи, ташилаётган йўловчилар сони, ташиш учун масъул шахс (гуруҳ раҳбари, экскурсовод) тўғрисидаги маълумотлар олингандан кейин расмийлаштирилади. Автобуснинг буюртмачида бўлиши муддати, ташиш учун масъул шахснинг фамилияси йўл варақасига киритилиши керак.

2. Мазкур корхона автобуслари ҳаракати йўналишларига мувофиқ келмайдиган саёҳат-экскурсия ёки махсус ташишлар юқори турувчи автотранспорт корхонасининг рухсати билан амалга оширилади.

Бир марталик ташишларга буюртмалар автокорхонада мўлжалланаётган йўналишнинг йўл шароитлари ҳақида ахборот мавжуд бўлган ёки бундай ахборот буюртмачидан олингандан кейин қабул қилинади. Буюртмачи берилган маълумотларнинг ишончлилиги учун тўлиқ жавоб бtради.

Агар йўналишдаги йўл шароитлари йўловчилар ташиш хавфсизлигини таъминламаса, автобуслар ажратилмайди.

3. Аҳолини саёҳат-экскурсияларга транспортда олиб бориш, одатда "Ўзбектуризм" миллий корпорациясининг автокорхоналари ва ташкилотлари, шунингдек саёҳат-экскурсия фаолияти билан шуғулланиш учун лицензияга эга бўлган саёҳат-экскурсия ташкилотларининг буюртмалари бўйича умумий фойдаланишдаги автокорхоналар томонидан амалга оширилади.

Кўрсатиб ўтилган, шунингдек махсус ва бир марталик йўловчилар ташиш идораларга қарашли транспорт билан йўналишлар бўйича ҳаракат хавфсизлигини таъминловчи йўл шароитлари тўғрисида ишончли маълумотлар бўлгандагина амалга оширилади.

4. Икки ёки ундан ортиқ автобусларда йўловчилар ташилганда уларнинг ҳаракати колонна билан амалга оширилади. Автобус корхонаси (ташкилот) томонидан масъул шахс тайинланади. Масъул шахсга йўловчилар ва багаж ташиш қоидаларига, автобуслардан фойдаланиш қоидаларига, бошқа норматив ҳужжатларга, ҳаракат хавфсизлиги ва хавфсизлик техникаси талабларига риоя қилиниши устидан назорат қилиш юкланади.

Колонналарни давлат автомобиль назорати транспорт воситалари билан кузатаб бориш ҳақидаги қарор ички ишлар бошқармалари раҳбарлари, ҳаракат хавфсизлиги хизмати автомобиллари билан кузатиб бориш ҳақидаги қарор эса - тегишли автотранспорт корхоналари (ташкилотлари) раҳбарлари томонидан қабул қилинади.

5. Бир марталик буюртмалар бўйича саёҳат-экскурсияларга йўловчилар ташишда буюртманома берган ташкилотлар раҳбарлари:

- гуруҳ раҳбари танланиши, тайёрланиши ва унга ҳаракат хавфсизлиги ва хавфсизлик техника масалалари бўйича йўл-йўриқ берилишини;

- сайёҳлар, болалар гуруҳларига йўлда юриш пайтидаги хулқ-атвор қоидалари ва автобуслардан фойдаланиш тўғрисида йўл-йўриқ берилишини;

- гуруҳ раҳбарини йўловчиларнинг ташкилот томонидан тасдиқланган рўйхати, болалар олиб борилаётганлиги ҳақида давлат автомобиль назорати билдиришномасининг нусхаси билан;

- ҳайдовчиларни жой (гуруҳ хусусий секторга жойлаштирилганда алоҳида хона) овқат билан;

- автобусларнинг сақланишини таъминловчи шароитларга эга бўлган автобус тўхташ жойлари билан таъминлашга мажбурдир.

Кўрсатиб ўтилган шартлар бажарилмаса, ташишга рухсат берилмайди.

6. Вилоят (республика) ташқарисига саёҳат-экскурсияларга мунтазам олиб борилган ҳолларда буюртмачи ташкилот (автобуснинг эгаси бўлган ташкилот) автобуснинг сақланишини, орқага қайтишга тайёр эканлигини, бошқа вилоятлар (республикалар) ҳудудида автобусга техник хизмат кўрсатиш имкониятини назарда тутиши керак.

7. Гуруҳларнинг раҳбарлари автобус ҳаракати, ўша чиқиш ва тушиш пайтида ҳамда бекатларда йўловчилар орасида, айниқса болалар орасида зарур тартибни таъминлашга мажбурдирлар.

8. Йўловчилар ташувчи автотранспорт корхонаси раҳбарлари (ташкилот-автобус эгаси):

ҳайдовчиларга йўналиш хусусиятлари тўғрисида йўл-йўриқ беришга, ҳаракат хавфсизлигини таъминлашга, саёҳат-экскурсияга ташишга -шунингдек сайёҳлар ва экскурсиячиларга хизмат кўрсатиш қоидалари, болаларни ташишда - бундай ташишларни амалга ошириш қоидалари тўғрисида йўл-йўриқ беришга, бу ҳақда йўл варақаси ҳамда ҳайдовчилар таркибига йўл-йўриқ бериш журналида қайд этишга;

автобуснинг корхонага қайтишининг назорат вақтини тайинлашга, назорат вақти тамом бўлгандан кейин икки соатдан сўнг автобус қаерда эканлигини аниқлаш чора-тадбирларини кўришга мажбурдир.

9. Саёҳат-экскурсияларга олиб, борувчи ёки бир марталик буюртмалар бўйича ташишларни амалга оширувчи ҳайдовчилар, агар улар йўловчилар ташиш қоидаларига, йўл ҳаракати қоидаларига зид бўлмаса, йўналиш ўзгариши билан боғлиқ бўлмаса, ташиш учун масъулларнинг (гуруҳ раҳбарларининг) кўрсатмаларини бажаришга мажбурдир.

10. Саёҳат-экскурсияларга олиб бориш ва бир марталик буюртмалар бўйича ташиш сутканинг ёруғ вақтида ташкил этилади, сайёҳлар гуруҳларини тунги вақтда аэропортда, аҳоли пункти доирасида темирйўл вокзалларида кутиб олиш ва кузатиш билан боғлиқ ҳоллардан ташқари.

11. Махсус ташишлар (вахта, меҳнаткашларни ишлаб чиқариш объектларига, қишлоқ хўжалиги ишларига олиб келиш)ни ташкил этишда ташувчи - автотранспорт ташкилоти:

йўналишни танлашга (имкони борича қаттиқ қопламали йўлда), мазкур Талабларнинг VIII бўлими 1-6-бандларига мувофиқ ушбу йўналишдаги йўл шароитларини текширишга;

буюртмачи билан биргаликда ташиш учун автобус моделини танлашга, йўналиш масофасини белгилашга ва ҳаракат тезлигини нормалаштиришга, ҳаракат хавфсизлиги, ҳайдовчиларнинг меҳнати ва дам олиши белгиланган режимни ҳисобга олган ҳолда автобуслар ҳаракати жадвалини тузиш ва тасдиқлашга;

мазкур Талабларнинг IV бўлими 4-5-бандларини ҳисобга олган ҳолда ташиш учун зарур бўлган автобуслар сонини аниқлашга;

буюртмачи билан биргаликда йўналиш ҳужжатларини тузишга, уларни давлат автомобиль назорати билан келишишга мажбурдир.

VI. БОЛАЛАРНИ ТАШИШ****

1. Болаларни ташишни ташкил этиш мазкур талабларнинг IV бўлими 1-11-бандларига, V бўлими 1-10-бандларига мувофиқ амалга оширилади.

2. Болаларни автобусларда ташиш сутканинг ёруғ пайтида яқин масофани ёритадиган чироқлар ёқилган ҳолда амалга оширилиши керак. Ҳаракат тезлиги йўл, метеорология ва бошқа шароитларга кўра ҳайдовчи (кузатиб борилганда - унинг таъминланиши учун масъул бўлган шахс) томонидан танланади. Бунда барча ҳолларда ҳаракат тезлиги соатига 60 км дан ошмаслиги керак.

3. Саёҳат-экскурсияларга олиб бориш ва болаларни бир марталик ташишлар буюртмачида халқ таълими маҳаллий бўлимларининг ёзма рухсатномаси бўлган тақдирдагина ташкил этилади.

Бундай ташишлар тўғрисида йўналишдаги ҳаракат устидан назоратни кучайтириш чора-тадбирларини кўриш ва колоннага махсус транспорт воситалари ҳамроҳлик қилиши тўғрисидаги масалани ҳал этиш учун (болаларни соғломлаштириш дам олиш зоналарига, туристик базаларга, маданий-оммавий тадбирларга ва ҳоказоларга оммавий равишда ташишда) давлат автомобиль назорати мажбурий тартибда хабардор қилинади.

Ташишда рухсатнома ва давлат автомобиль назоратига билдиришнома нусхалари ташишда буюртмани расмийлаштиришда автотранспорт корхонаси (ташкилот)га тақдим этилади.

4. Саёҳат-экскурсияларга олиб боришга ва болаларни ташишга бир марталик буюртмаларга шартномалар автотранспорт корхоналари (тапшкилотлар) томонидан гуруҳга ўқитувчилар ёки махсус тайинланган катта ёшдаги кишилар ҳамроҳлик қилиши шарти билан тузилади. Автобуслар колоннаси билан ташилаётган болаларга ҳамроҳлик қилиш учун тиббий ходимлар ажратиш тўғрисидаги масала жойларда соғлиқни сақлаш органлари томонидан қабул қилинади.

5. Мактаб ёшигача бўлган болаларни шаҳарлараро саёҳат-экскурсияларга олиб бориш тақиқланади.

6. Қишлоқ жойларда мунтазам равишда болаларни автобусларда ташишни ташкил этишда автокорхона:

автобуслар ҳаракати йиғма жадвалларида болаларни бориш жойига ўз вақтида етказишни таъминловчи махсус қатновлар ажратишга, ушбу қатновлар кўп бўлишига йўл қўймасликка;

бундай ташишлар бажарилишини, автомобиль йўллари ҳолатини, болаларни тушириш ва чиқариш пунктларини мунтазам назорат қилишга;

йўналишларда болаларни ташиётган автобусларнинг ўтиш вақти кўрсатилган махсус тўхташ белгилари ўрнатишга мажбурдир.

VII. АВТОБУС ЙЎНАЛИШЛАРИДАГИ АВТОМОБИЛЬ

ЙЎЛЛАРИ, КЎЧАЛАР, СУНЪИЙ ИНШООТЛАР,

ТЕМИР ЙЎЛДАН ЎТИШ ЖОЙЛАРИ, ПАРОМЛАР,

БЕКАТЛАР ВА БОШҚА ИНШООТЛАР

1. Автобус йўналишлари ўтадиган автомобиль йўллари, кўчалар, сунъий иншоотлар, темир йўлдан ўтиш жойлари, паром орқали ўтиш жойларининг техник ҳолати, уларнинг муҳандислик жиҳозланиши қурилиш нормалари ва қоидалари, автомобиль йўлларини тузатиш ва сақлашнинг техник қоидалари, бошқа норматив ҳужжатлар билан белгиланган ҳаракат ҳавфсизлиги талабларини қондириши керак*****.

2. Йўл, коммунал ташкилотлари, бошқа ташкилотлар транспорт ҳаракатини қийинлаштирувчи автомобиль йўллари, кўчалар, сунъий иншоотлар ва бошқаларни қуриш, реконструкция қилиш ва тузатиш бўйича режали тадбирларни ўтказишда:

бу ҳақда 10 кундан кечикмай тегишли давлат автомобиль назорати органларини хабардор қилишга, уларга тузатиш-қурилиш ишларини бажариш даврида айланиб ўтишнинг келишилган вариантларини тақдим этишга;

айланиб ўтиш йўлини йўл ҳаракатини ташкил этишнинг зарур техник воситалари билан жиҳозлаб, уларни хавфсиз ҳаракат учун яроқли ҳолга келтиришга мажбурдир.

3. Автобус йўналишлари ўтадиган автомобиль йўлларини ёпиш билан боғлиқ тузатиш ишлари ва ишларнинг бошқа турларини бажаришга рухсатномалар йўл-фойдаланиш ташкилотлари томонидан, кўчаларга эса - коммунал ташкилотлар, ҳокимликларнинг маъмурий инспекциялари томонидан берилади. Рухсатнома бундай ишларни бажариш жойи, вақти, ҳаракатни тартибга солишнинг вақтинчалик техник воситаларини жойлаштириш ваколати бўйича Ўзбекистон Рсспубликаси Ички ишлар вазирлиги вилоятлар ички ишлар бошқармалари давлат автомобиль назорати органлари билан келишилган схемаси мавжуд бўдган тақдирда берилади.

4. Автобуслар мунтазам ҳаракат қиладиган автомобиль йўллари, кўчаларни тузатиш ва сақлаш йўл, коммунал ташкилотлар ва ушбу йўллар тасарруфида бўлган бошқа ташкилотлар томонидан автомобиль йўлларини тузатиш ва сақлашнинг техник қоидаларига, йўллардан фойдаланиш қоидаларига, Ўзбекистон Республикаси вазирликлари ва идораларининг норматив ҳужжатларига, шунингдек ҳокимликлар томонидан белгиланган талабларга мувофиқ ўтказилади.

Автомобиль йўллари, кўчаларни қишда сақлаш уларни қордан тозалаш талабларини тартибга солувчи ҳужжатлар, яхмалакка қарши кураш тартиби асосида амалга оширилади.

Автомобиль йўлларининг қиш давридаги ҳолати ва қатновга яроқлилиги тўғрисида ушбу йўллар тасарруфида бўлган йўл ташкилотлари ва бошқа ташкилотлар йўл ҳаракати қатнашчиларини тегишли йўл белгилари ўрнатилганлиги ҳақида ўз вақтида хабардор қилишга мажбурдирлар.

5. Йўл ҳаракатини тартибга солишнинг техник воситаларини ўрнатиш ва улардан фойдаланиш йўллар тасарруфида бўлган тегишли йўл ташкилотлари ва бошқа ташкилотлар, шунингдек ички ишлар органларининг ихтисослаштирилган монтаж-фойдаланиш бўлинмалари (шаҳар ва бошқа аҳоли пунктларида) томонидан амалга оширилади. Бошқа ҳолларда бундай иш ички ишлар органларининг кўрсатиб ўтилган бўлинмалари томонидан ушбу йўллар балансида бўлган ташкилотлар ва идораларнинг маблағлари ҳисобига амалга оширилиши мумкин.

Тартибга солишнинг техник воситаларини ўрнатиш ваколати бўйича давлат автомобиль назоратининг ёзма кўрсатмаси ёки рухсатномасига кўра давлат стандартлари талабларига мувофиқ амалга оширилиши керак.

6. Автокорхоналар, вокзаллар ва автостанциялар, автобусларнинг ҳайдовчилари йўл, коммунал органлари ва бошқа органларга тасарруфида автомобиль йўллари, кўчалар, темир йўлдан ўтиш жойлари, паром билан ўтиш жойларининг ҳолатидаги, муҳандислик ускуналаридаги ҳаракат хавфсизлигига хавф солувчи камчиликлар тўғрисида тасарруфида улар бўлган органларга ҳамда давлат автомобиль назоратларига дарҳол маълум қилишлари керак.

Автобусларда йўловчилар ташишни амалга оширувчи автокорхоналарда ҳайдовчиларнинг йўл шароитларини, йўналишдаги ҳаракатни ташкил этиш тизимини яхшилашга оид таклифларини рўйхатдан ўтказиш учун махсус журналлар юритилиши керак.

АВТОБУС БЕКАТЛАРИ

7. Автобус бекатларининг жойлашиш ўрнини танлаш қурилиш нормалари ва қоидалари талабларидан келиб чиқиб автотранспорт корхоналари (ташкилотлари) томонидан амалга оширилади. Бунда йўловчиларга энг кўп қулайликни таъминлаш, автобус бекатлари кўриниб туриши зарурлиги ҳамда уларнинг ҳудудида транспорт воситалари ҳаракати ва пиёдалар хавфсизлиги шартларига риоя этилиши керак. Автобус бекатлари жойлашган жой йўл, коммунал ташкилотлар, шаҳар (туман) бош меъмори, давлат автомобиль назорати билан, темир йўлдан ўтиш жойлари ҳудудида эса темир йўл бўлинмалари билан келишилади ва ҳокимликлар томонидан тасдиқланади.

Шаҳарларда автобус бекатларини ободонлаштириш коммунал ташкилотлар томонидан, автомобиль йўлларида йўл ташкилотлари томонидан норматив ҳужжатлар талабларига мувофиқ амалга оширилади.

8. Коммунал ва йўл органлари қурилиш нормалари ва қоидаларига мувофиқ шаҳарларда ва аҳоли пунктларида сутканинг қоронғи вақтида автобус бекатлари ҳамда уларнинг атрофи ёритилишини ташкил этишни таъминлашлари керак.

9. Автобус бекатларини сақлаш ва тозалаш тартиби ҳокимликлар, шунингдек ушбу ишни амалга оширувчи корхона ва ташкилотлар томонидан белгиланади.

Тўхташ павильонлари ва чиқиш майдонларини, ўтиш-тезлик полосаларини қордан тозалаш шарт.

ТЕМИР ЙЎЛДАН КЕСИБ ЎТИШ

10. Автобус йўналишларини белгилашда йўлнинг темир йўлни кесиб ўтишини истисно этувчи ечимлар қидирилиши керак.

Бундай ечимга келиш имкони бўлмаган истисно ҳолларда шлагбаумли ва шлагбаумсиз амалдаги ўтиш жойларида автобус ҳаракатини (доимий ёки вақтинча) очишга ҳар бир алоҳида ҳолатда йўл бўлими бошлиғининг ёки ўтиш жойи бўйсунишида бўлган бошқа ташкилотнинг рухсати билан йўл қўйилади. Бунда шлагбаумсиз ўтиш жойлари ва автобус ҳаракатига улар автоматик светофор сигнализацияси билан жиҳозлангандан кейин рухсат берилади. Шлагбаумсиз, автоматик светофор сигнализацияси ўрнатилмаган ўтиш жойлари бўйича автобус йўналишларини жорий этиш тақиқланади.

11. Темир йўлдан кесиб ўтиш йўллари кесиб ўтиш жойларини қуриш ва уларга хизмат кўрсатиш йўриқномасига қатъий мувофиқ ҳолда сақланади ва жиҳозланади.

12. "Ўзбекистон темир йўллари" давлат-акциядорлик компанияси темир йўллари умумий фойдаланишдаги автомобиль йўллари билан кесишган кесиб ўтиш йўллари умумий фойдаланиладиган кесиб ўтиш йўллари ҳисобланади ва компания маблағлари ҳисобига сақланади.

Идоравий кесиб ўтиш темир йўллари умумий фойдаланиладиган йўллар ёки алоҳида корхоналарнинг йўллари билан кесиб ўтиш йўллари кесиб ўтиш темир йўл йўллари қарашли бўлган ташкилотлар ҳисобига ёхуд улардан фойдаланувчи ташкилотлар ҳисобига сақланади.

13. "Ўзбекистон темир йўллари" давлат-акциядорлик компанияси ва унинг бўлинмалари, тасарруфида темир йўллар бўлган вазирликлар ва идоралар автобусда йўловчилар ташишни амалга оширувчи бошқа вазирликларни, шунингдек давлат автомобиль назоратини автобусда йўловчилар ташиш йўналишларида транспорт воситалари ўтиши қоидалари бузилаётган ёки қийинлашаётган темир йўлни кесиб ўтиш йўллари ёки йўлларни реконструкция ва тузатиш бўйича режали тадбирлар тўғрисида 5 кун олдин хабардор қилишлари керак.

14. Темир йўлдан кесиб ўтиш йўллари орқали ёки уларда транспорт воситалари ўтиши бузилганда ёки қийинлашганда тузатиш ишларини бажариш вақтида уларни айланиб ўтишдаги ҳаракат тартиби тузатишни амалга оширувчи ташкилотлар, давлат автомобиль назорати билан, ўтиш жойининг пиёдалар юрадиган қисмини тузатишда эса тегишли йўл ташкилотлари билан келишилади. Темир йўлдан кесиб ўтиш йўллари орқали автобуслар ҳаракати Йўл ҳаракати қоидалари талабларини қатъий бажарган ҳолда алоҳида эҳтиёткорлик билан амалга оширилиши керак.

15. Темир йўлдан кесиб ўтиш йўллари ҳудудида тўхташ пунктлари энг яқин темир йўл рельсидан камида 100 м масофада жойлаштирилиши, уларнинг техник ечими эса автобус тўхтаган тақдирда транспортнинг асосий ҳаракат йўли бўйлаб тўсиқсиз ҳаракатини таъминлаши керак.

КЎПРИКЛАР, КЕСИШГАН ЙЎЛ УСТИДАН

ЎТКАЗИЛГАН КЎНДАЛАНГ ЙЎЛЛАР,

ЭСТАКАДАЛАР ВА БОШҚА

СУНЪИЙ ИНШООТЛАР

16. Автобус йўналишларидаги кўприклар, кесишган йўл устидан ўтказилган кўндаланг йўллар, эстакадалар ва бошқа сунъий иншоотлар қурилиш нормалари ва қоидалари ҳамда бошқа норматив ҳужжатлар билан белгиланган ҳаракат хавфсизлиги талабларига мувофиқ бўлиши керак.

VIII. ЙЎЛЛАРНИ ТЕКШИРИШ

1. Янги очилган автобус йўналишларининг ҳаракат хавфсизлиги талабларига мувофиқлигини аниқлаш ҳокимликлар, Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, "Ўзавтойўл" концерни, "Ўзавтотранс" корпорацияси томонидан тасдиқланадиган манфаатдор ташкилотлар (транспорт, йўл, коммунал ва бошқа), шунингдек давлат автомобиль назорати вакилларидан иборат комиссия томонидан амалга оширилади.

Комиссиянинг тавсия этилаётган таркиби йўналишларнинг вазифасига боғлиқ равишда иловада келтирилган. Йўналишларни текшириш улар очилишидан олдин, кейинчалик эса 1 йилда камида бир марта ўтказилади.

Комиссия аъзолари ўз ваколатига кирувчи масалалар бўйича ишлаб турган ва янгидан очилаётган автобус йўналишларининг ҳаракат хавфсизлиги талабларига мувофиқлигини баҳолаш учун шахсан жавоб берадилар.

2. Йўналишларнинг ҳаракат хавфсизлиги талабларига мувофиқлиги:

транспорт ташкилоти ёки йўловчилар ташишни амалга оширувчи бошқа ташкилотлар томонидан тақдим этиладиган йўналиш тўғрисидаги ахборот;

йўл, коммунал ташкилотлар ҳамда ихтиёрида йўллар, суyъий иншоотлар, темир йўлдан кесиб ўтиш йўллари ва бошқалар бўлган бошқа ташкилотлар томонидаи тақдим этиладиган йўналишдаги йўл шароитлари ҳақидаги маълумотлар (йўл четлари ўтиш жойлари параметрлари ва уларнинг ҳолати, йўл режаси ва профили элементлари, ҳаракат тиғизлиги ва таркиби, сунъий иншоотлар, темир йўлдан кесиб ўтиш йўллари, паром ва музликлар орқали ўтиш йўлларининг ҳолати, ҳаракатни ташкил этиш воситалари мавжудлиги ва бошқалар);

давлат автомобиль назоратининг йўл-транспорт ҳодисалари кўп бўладиган жойлар, уларнинг сабаблари тўғрисидаги маълумотлари;

йўналишда ишловчи ҳайдовчилардан сўраб-суриштириш;

йўналишни бевосита текшириш асосида баҳоланади.

Тегишли ташкилот раҳбарлари кўрсатиб ўтилган ахборотни комиссияларга ўз вақтида тақдим этишга мажбурдир.

3. Текшириш давомида ҳаракат шароитларига кўра йўловчилар ташиш хавфсизлигини таъминлаш бўйича норматив ҳужжатлар талабларини қониқтирмайдиган участкаларни аниқлашда ҳаракат учун хавф туғдирувчи аниқ йўл омиллари аниқланади; йўлнинг параметрлари, унинг техник тоифаси аниқланиши керак, йўналишнинг ва унинг айрим босқичларининг узунлиги ўлчанади.

4. Текшириш натижалари далолатномада акс эттирилади. Далолатномада автобус йўналишининг ҳаракат хавфсизлиги талабларига мувофиқлиги ёки мувофиқ эмаслиги тўғрисида комиссиянинг хулосаси берилади. Далолатнома шунингдек ҳаракат шароитларини яхшилашга ва йўналишда йўл-транспорт ҳодисаларининг олдини олишга қаратилган кечиктириб бўлмайдиган ва истиқболдаги тадбирларни ўтказиш бўйича комиссиянииг хулосалари ҳам киритилади. Текшириш далолатномаси йўналиш ҳужжатлари билан биргаликда автокорхонанинг фойдаланиш бўлимида сақланади.

5. Текшириш далолатномалари йўналишни очиш ёки йўналишдан фойдаланишни давом эттириш масаласини ҳал этиш, йўловчилар ташишни такомиллаштириш ва уларнинг хавфсизлигини ошириш чора-тадбирларини кўриш, автомобиль йўллари, кўчалар, сунъий иншоотлар ҳолатидаги асбоб-ускуналаридаги ва сақланишидаги камчиликларни бартараф этиш устидан назоратни ташкил этиш учун тегишли ҳокимликларга, Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгашига, "Ўвавтойўл" концерни бўлинмалари ва давлат автомобиль назоратларига берилада.

6. Далолатнома нусхалари камчиликларни бартараф этиш бўйича кечиктириб бўлмайдиган тадбирларни амалга ошириш ва ишларни режалаштиришда ҳисобга олиш учун йўл, коммунал ташкилотларга ҳамда ихтиёрида автомобиль йўллари, кўчалар, сунъий иншоотлар, темир йўлдан кесиб ўтиш йўллари бор бўлган бошқа ташкилотларга юборилади. Далолатномалар нусхалари шунингдек ҳаракатланадиган таркибнинг йўл шароитларига мувофиқлигини таъминлаш, ҳайдовчиларга йўл-йўриқ беришда фойдаланиш, автобуслар ҳаракати тизимини нормалаш учун автокорхонага ҳамда назорат учун давлат автомобиль назоратларига берилади.

7. Зиммаларига далолатномада қайд этилган камчиликларни бартараф этиш юкланган ташкилотлар раҳбарлари йўналишни очиш ёки ундан фойдаланишни давом эттириш тўғрисида қарор қабул қилган органларга мўлжалланган ишларнинг бажарилиши тўғрисидаги ахборотни мунтазам тақдим этишлари керак.

IX. УМУМИЙ ФОЙДАЛАНИШДАГИ АВТОБУС

ЙЎНАЛИШЛАРИНИ ОЧИШ ВА ЁПИШ

1. Янги автобус йуналишлари очишни ташкил этиш ва ишлаб турганларидан фойдаланиш тегишли автотранспорт корхоналари (ташкилотлари) томонидан ҳудуди бўйлаб йўналишлар ўтадиган республикаларнинг автомобиль транспорти уставлари билан белгиланган тартибда, автомобиль транспортида йўловчилар ва юк ташиш қоидаларига мувофиқ амалга оширилади.

Автобус йўналишини очиш (ёпиш) Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, ҳокимлик, "Ўзавтотранс" корпорацияси, "Тошшаҳарйўловчитранс" уюшмаси давлат автомобиль назоратлари қарорлари ёки ушбу қоидаларнинг қўшма қарорлари асосида автотранснорт корхонаси (ташкилоти)нинг буйруғига мувофиқ амалга оширилиши керак.

2. Автобус йўналишларини очишда автотранспорт корхоналари (ташкилотлари) томонидан уларнинг темир йўлни кесиб ўтиш йўллари орқали ўтишини истисно этувчи ечимлар қидирилиши керак. Бунинг имкони бўлмаган ҳолларда темир йўлдан кесиб ўтиш йўллари орқали қатнов автобуслари (доимий ёки вақтанча) ҳаракатини очишга ҳар бир алоҳида ҳолатда йўналишни текширган комиссиянинг тақдимномасига кўра темир йўл бошлигининг ёки кесиб ўтиш йўли қарашли бўлган ташкилот раҳбарининг рухсатномаси билан йўл қўйилади.

3. Вақтинчалик (мавсумий) автобус маршрутлари агар:

паст қопламали йўллар бўйлаб автобус ҳаракатини очиш талаб этилса;

автобусларнинг оғирлик параметрлари ва ҳажмларининг автомобиль йўллари ҳақиқий тоифаларига мувофиқлигини таъминлаш имконияти бўлмаса;

автомобиль йўллари, кўчалар участкалари бўйлаб, сунъий иншоот, темир йўлдан кесиб ўтиш йўллари ва паром орқали ўтиш бўйича уларнинг техник ҳолати, муҳандислик ускуналари, сақлаш даражаси норматив ҳужжатлар талабларидан четга чиқилганда автобус ҳаракатини очиш зарур бўлганда ҳокимликларнинг ёзма рухсатномасига кўра ва давлат автомобиль назоратлари билан келишув бўйича автотранспорт корхонаси (ташкилоти) томонидан ташкил этилиши мумкин.

4. Вақтинчалик (мавсумий) автобус йўналишини очишга рухсатнома уни текширган комиссиянинг хулосаси асосида берилади. Бунда ушбу йўналишнинг амал қилиш муддати (даври), шунингдек автобуслар ҳаракати хавфсизлигини таъминлаш мақсадида тегишли автокорхоналар ва ихтиёрида автомобиль йўллари, кўчалар, сунъий иншоотлар ва бошқалар бўлгал йўл, коммунал ташкилотлар ва бошқа ташкилотлар томонидан амалга оширилиши зарур бўлган чора-тадбирлар комплекси аниқ кўрсатилиши керак.

5. Автобус йўналишлари ҳаракат хавфсизлиги талабларига мувофиқ бўлмаган тақдирда комиссиянинг тақдимномаси ёки давлат автомобиль назоратининг кўрсатмаси асосида Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, "Ўзавтотранс" корпорацияси, "Тошшаҳарйўловчитранс" уюшмаси томонидан автобус ҳаракатини тўхтатиш тўғрисида қарор қабул қилиниши мумкин. Ушбу қарор уч кун муддатда кўриб чиқилиши керак ва қабул қилингандан кейин кучга киради. Ҳокимлик, Қорақалиоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, "Ўзавтотранс" корпорацияси, "Тошшаҳарйўловчитранс " уюшмаси қабул қилинган қарорни автобусда йўловчилар ташишни амалга оширувчи автотранспорт ташкилотларига етказади.

6. Кечиктириб бўлмайдиган ҳолларда (табиий ҳодисалар сабабли йўллар, йўл иншоотлари бузилиши, йўл ёки метеорология шароитларининг ҳаракат хавфсизлиги таъминланмайдиган даражагача ёмонлашиши, иссиқлик, газ, электр коммуникацияларида ва бошқа коммуникациялардан авариялар) йўловчилар ташишни амалга оширувчи корхона (ташкилот), йўл, коммунал ташкилотлар, давлат авюмобиль назоратлари, шунингдек ҳокимликлар, Корақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши автобус ҳаракатини дарҳол тўхтатиш, бу ҳақда тегишли йўл, автотранспорт, коммунал ташкилотларга, давлат автомобиль назоратларига бир вақтнинг ўзида хабар берган ҳолда, ҳуқуқига эгадирлар. Автобуслар ҳаракатини вақтинча тўхтатиш тартиби тегишли ҳужжатлар билан белгиланади******.

7. Мазкур Талаблариинг IX бўлими 6-бандида кўрсатилган сабабларга кўра автобуслар ҳаракатини бир суткадан ортиқ муддатга ёпиш ёки йўналишни ўзгартириш тўғрисидаги қарорни автобусда йўловчилар ташишни амалга оширувчи автотранспорт корхонаси (ташкилот) ҳокимлик, Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, "Ўзавтотранс" корпорацияси, "Тошшаҳарйўловчитранс" уюшмаси ва давлат автомобиль назоратининг ҳудудий бўлинмалари эътиборига етказада.

8. Йўл, коммунал ташкилотлар, автокорхоналар, давлат автомобиль назоратлари, гидрометеорология хизматларидан ҳаракат учун хавфли бўлган табиий офатлар тўғрисидаги огоҳлантириш олинганлиги тўғрисида дарҳол бир-бирларига хабар қиладилар.

Довуллар тўғрисида огоҳлантириш олингач, автотранспорт корхонаси (автовокзаллар бирлашмаси. автостанциялар, автовокзаллар) автобусларда йўловчилар ташишни амалга оширувчи барча автокорхоналарни табиий офат ҳудудига ҳаракатнинг вақтинча тўхтатилганлиги тўғрисида хабардор қилиш учун уни юқори турувчи ташкилотга бериши шарт.

9. Янги автобус йўналишларини очиш, ишлаб турганларини ёпиш, уларни ўзгартириш, автобуслар ҳаракатини вақтинча тўхтатиш тўғрисида автотранспорт корхоналари (ташкилотлари) аҳолини, манфаатдор корхоналар (ташкилотлар)ни хабардор қилади.

Талабларга

ИЛОВА

Автобус йўналишларини текшириш бўйича

комиссиянинг тавсия этиладиган

ТАРКИБИ

1. Шаҳар ҳокимлигининг қарори билан тасдиқланадиган шаҳар, шаҳар атрофига қатновчи автобус йўналишларини текшириш бўйича комиссия автотранспорт корхонаси, йўл, коммунал ташкилотлар, темир йўл ёки тасарруфида темир йўлни кесиб ўтиш йўллари бўлган бошқа ташкилотлар, шунингдек ичкси ишлар шаҳар бўлимлари, давлат автомобиль назорати раҳбарларидан иборат таркибда ташкил этилади.

2. Қорақаллоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши ёки вилоятлар ҳокимликларининг қарори билан тасдиқланадиган вилоят ичида, шунингдек Қорақалпоғистон Республикаси шаҳарлари ўртасида шаҳарлараро автобус йўналишларини текшириш бўйича комиссиялар вилоят автотранспорт бирлашмалари, концернлар, йўл ва коммунал ташкилотлар, темир йўл ёки тасарруфида темир йўлни кесиб ўтиш йўллари бўлган бошқа ташкилотларнинг, шунингдек ички ишлар вилоят бўлимлари давлат автомобиль назорати раҳбарларининг ўринбосарларидан иборат таркибда ташкил этилади.

3. "Ўзавтотранс" корпорацияси ва "Ўзбектуризм" миллий компанияси томонидан "Ўзавтойўл" концерни, Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги ва "Ўзбекистон темир йўллари" компанияси билан келишув бўйича тасдиқланадиган вилоятлараро, шаҳарлараро, республикалараро ва туристик автобусларни текшириш бўйича комиссиялар ушбу вазирликлар ва идораларнинг: Йўловчилар ташиш бош бошқармаси, транспорт бўлими, Давлат йўл назорати, Давлат автомобиль назорати бошқармаси, йўл хизмати вакилларидан иборат таркибда ташкил этилади.

4. "Ўзавтотранс" корпорацияси томонидан тасдиқланадиган давлатлараро автобус йўналишларини текшириш бўйича комиссия ва "Ўзбектуризм" миллий компанияси бошқа давлатларнинг автомобиль транспортини бошқариш органлари ҳамда манфаатдор вазирликлар ва идоралар билан келишув бўйича тасдиқлайдиган давлатлараро туристик маршрутларни текшириш бўйича комиссиялар 3-бандида кўрсатилган таркибда ташкил этилади.

-------------------------

* Ўз тизимида шахсий таркибни ташиш тартибини белгиловчи норматив актлар ва ҳужжатларга амал қилувчи Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги, Миллий хавфсизлик хизмати, Ички ишлар вазирлигидан ташқари

** 3-банднинг талаблари якка тартибдаги транспорт воситаси эгалари бўлган ҳайдовчиларга ҳам тегишлидир.

*** нормативлар деганда ташишларнинг хавфсизлиги, аниқлиги, мунтазамлиги ва тежамлилигини таъминловчи автобуслар ҳаракати тезлигининг ўртача қиймати тушунилади. Автобуслар ҳаракати тезликлари норматив қийматларини белгилаш ҳаракат тезлигини нормалашнинг тасдиқланган методикаси бўйича йўналишларни текшириш материаллари асосида йўловчилар ташишни амалга оширувчи корхоналар (ташкилотлар) томонидан амалга оширилади.

**** 16 ёшгача бўлган болаларии ташиш.

***** Норматив ҳужжатлар талабларига тўлиқ жавоб бермайдиган йўллар бўйича вақтинчалик маршрутларда автобуслар ҳаракатини ташкил этишга истисно тариқасида йўл қўйилади. Ушбу ҳолда тегишли автотранспорт, шунингдек йўл, коммунал ташкилотлари ва тасарруфида йўллар бўлган бошқа ташкилотлар томонидан автобуслар ҳаракати хавфсизлигини таъминлаш чора-тадбирлари кўрилиши керак (хавфли участкалар йўналишлари аниқланиши ва схемага киритилиши; автобус тўхташ жойлари белгиланиши, ҳайдовчиларга йўл-йўриқ берилиши, ҳаракат ҳавфсизлигини таъминловчи тезлик белгиланиши; хавфли жойларда тўсиқлар, йўл белгилари ўрнатилиши ва бошқалар). Агар йўлларнинг норматив ҳужжатларга номувофиқлиги мавсумий тусда ва об-ҳаво-иқлим омилларининг таъсири билан боғлиқ бўлса, ундай ҳолда автобуслар ҳаракати истисно тариқасида йилнинг юриш учун қулай вақтида амал қилувчи йўналишларда ташкил этилиши мумкин. Бундай йўналишларни очиш тартиби мазкур Талабларнинг IХ бўлими 3-4-бандлари билан белгиланган.

****** Ноқулай йўл ва метеорология шароитлари мавжуд бўлган айрим ҳолларда автобусда йўловчилар ташишни амалга оширувчи корхоналар (ташкилотлар) раҳбарлари томонидан автобуслар ҳаракатига ҳаракатнинг эркин режимида (жадвалдан ташқари) пасайтирилган тезликларда юришига йўл қўйилиши мумкин.