Тижорат банклари томонидан тўқимачилик корхоналарига пахта толасини сотиб олиш ҳамда улгуржи савдо корхоналарига айланма маблағларини тўлдиришга револьвер кредитлари бериш тартиби тўғрисида Низом (АВ томонидан 25.08.2007 й. 1704-сон билан рўйхатга олинган Марказий банк Бошқарувининг 14.07.2007 й. 19/1-сон Қарори билан тасдиқланган)

Функция недоступна

Ўзбекистон Республикаси

Адлия вазирлигида

2007 йил 25 августда 1704-сон

билан рўйхатга олинган

Марказий банки Бошқарувининг

2007 йил 14 июлдаги

19/1-сонли қарори билан

ТАСДИҚЛАНГАН

Тижорат банклари томонидан тўқимачилик

корхоналарига пахта толасини сотиб олиш ҳамда

улгуржи савдо корхоналарига айланма маблағларини

тўлдиришга револьвер кредитлари бериш тартиби тўғрисида

НИЗОМ

Ушбу Низом Ўзбекистон Республикасининг "Ўзбекистон Республикасининг Марказий банки тўғрисида" ва "Банклар ва банк фаолияти тўғрисида"ги қонунларига мувофиқ ҳолда ишлаб чиқилган бўлиб, тижорат банклари томонидан тўқимачилик корхоналарига пахта толасини сотиб олиш, шунингдек улгуржи савдо корхоналарини айланма маблағларини тўлдириш учун револьвер кредитлар бериш тартибини белгилайди.

I. УМУМИЙ ҚОИДАЛАР

1. Ушбу Низом мақсадларида револьвер кредит қайта тикланадиган кредит линияси бўлиб, у:

тўқимачилик корхоналарига - пахта толасини сотиб олиш учун;

улгуржи савдо корхоналарига - айланма маблағларини тўлдириш учун мунтазам тўловларни амалга ошириш мақсадида очилади.

2. Револьвер кредитлаш тижорат банклари томонидан қайтаришлик, тўловлилик, таъминланганлик, муддатлилик ва мақсадли фойдаланишлик тамойиллари асосида амалга оширилади.

3. Револьвер кредитлаш учун қайта тикланадиган кредит линияси бир йилгача бўлган муддатга очилади.

4. Револьвер кредитлари қонун ҳужжатларига мувофиқ бир ёки бир нечта таъминот турлари билан таъминланган бўлиши мумкин. Револьвер кредитларнинг қайтарилиши таъминоти бўлиб муомаладаги товарлар ҳам хизмат қилиши мумкин.

Бунда қарз олувчи томонидан муомаладаги товарларни йўқолиш (нобуд бўлиш), камомад чиқиши ёки зарарланиш хатарларидан кредит линияси ҳамда унга ҳисобланган фоизларнинг умумий суммасидан кам бўлмаган миқдорда ўз ҳисобидан суғурталаши, шунингдек ушбу кредит бўйича мажбуриятлар тўлиқ бажарилгунга қадар суғурта муддати узайтирилиши лозим.

5. Тижорат банклари револьвер кредитлари беришни шартнома асосида амалга оширадилар. Револьвер кредитлари учун фоиз ставкаси миқдори томонларнинг келишувига кўра кредит шартномасида белгиланади.

6. Револьвер кредитларини бериш фақат илгари олинган кредитлар ва ҳисобланган фоизлар бўйича муддати ўтган қарздорлик мавжуд бўлмаган ҳоллардагина амалга оширилади.

7. Зарар кўриб ишлаётган, ноликвид балансга эга бўлган қарз олувчиларга кредитлар ажратилмайди, илгари берилган кредитлар эса шартномада кўзда тутилган тартибда муддатидан олдин ундириб олинади. Бу қоида кредит шартномасида қайд этилган бўлиши керак.

II. РЕВОЛЬВЕР КРЕДИТЛАРИНИ

РАСМИЙЛАШТИРИШ

8. Револьвер кредитини олиш учун биринчи марта мурожаат қилишда қарз олувчи кредит буюртмаси билан бирга банкка қуйидаги ҳужжатларни (кредит ҳужжатлари йиғмажилдини) тақдим қилади:

пул оқимлари мажбурий тартибда кўрсатиладиган бизнес-режа;

қарз олувчининг тегишли давлат солиқ инспекциясига тақдим қилган охирги ҳисобот даври учун бухгалтерия баланси (1-сон шакл), шунингдек 90 кундан ортиқ муддатдаги қарзларга доир солиштириш далолатномалари, молиявий натижалар тўғрисида ҳисобот (2-сон шакл);

револьвер кредитларини қайтарилишининг бир ёки бир неча таъминоти турларини тақдим этилганлиги ҳақидаги ҳужжат.

9. Кредитнинг қайтарилмаслиги хатарини олдини олиш мақсадида қарз олувчи томонидан гаровга муомаладаги товарлар тақдим этилганда муомаладаги товарлар 0,5 тузатиш коэффициентини қўллаган ҳолда баҳолаш қиймати бўйича гаровга қабул қилинади.

10. Қарз олувчи ва банк ўртасида қонун ҳужжатларида ўрнатилган тартибда муомаладаги товарларни гаровга қўйиш тўғрисида гаров шартномаси тузилади.

11. Гаров шартномасида банкнинг муомаладаги товарларни сотишдан қарз олувчининг барча депозит ҳисобварақларига келиб тушаётган маблағларни биринчи навбатда акцептсиз тартибда муддатида қайтарилмаган кредит ҳамда ҳисобланган, аммо муддатида тўланмаган фоизлар тўловига йўналтиришга қонун ҳужжатларида бошқача тартиб назарда тутилмаган бўлса ҳақли эканлиги қайд этилиши шарт.

12. Кредит шартномаси тузилгунга қадар банкнинг кредит сиёсатига мувофиқ белгиланган тартибларга мувофиқ банк томонидан кредит ҳужжатлари йиғмажилди қарз олувчининг кредитга лаёқатлиги, ликвидлилиги, кредит тарихи, унинг раҳбарининг нуфузи (унинг илгариги иш жойи, малакаси, илгари олинган кредитларнинг ўз вақтида қайтарилишини таъминланганлиги) таҳлил қилинади.

13. Ушбу Низомнинг 8-бандида кўзда тутилган барча ҳужжатлар илова қилинган ҳолда кредит буюртмасини тақдим этилган кундан бошлаб уни тижорат банки томонидан кўриб чиқиш муддати уч банк иш кунидан ошмаслиги лозим.

Банкнинг кредит қўмитаси томонидан кредит беришни рад этиш тўғрисида қарор қабул қилинган тақдирда, банк томонидан қарор қабул қилинган кундан кейинги банк иш кунидан кечиктирилмаган муддатда, қарз олувчига кредит беришнинг рад этилиши сабаблари кўрсатилган ёзма хулоса жўнатилади.

14. Револьвер кредити бериш ҳақида қарор қабул қилинган тақдирда банк билан қарз олувчи ўртасида кредит шартномаси тузилади.

Кредит шартномасида бошқа мажбурий шартлардан ташқари қуйидаги шартлар ҳам қайд этилиши лозим:

кредит линияси лимитининг суммаси;

кредит бўйича амалдаги қарздорликка ҳисобланадиган фоиз ставкаси миқдори ва фоизларни тўлаш муддатлари;

кредитни ўз вақтида қайтармаганлик учун қўшилган пенялар суммаси;

15. Револьвер кредитларини муддати ўтган (90 кундан ортиқ) кредиторлик қарздорлигига эга бўлган корхоналарга берилишига йўл қўйилмайди.

III. РЕВОЛЬВЕР КРЕДИТИНИ АЖРАТИШ,

МОНИТОРИНГНИ АМАЛГА ОШИРИШ ВА ҚАЙТАРИШ

16. Револьвер кредитлари алоҳида ссуда ҳисобварағидан очилган кредит линияси лимити доирасида қарз олувчининг тўлов топшириқномалари асосида тўловларни амалга ошириш йўли билан ажратилади.

Револьвер кредитлашни қайта тиклаш кредит шартномаси шартлари қарз олувчи томонидан тўлиқ ижро этилган тақдирда унинг тўлов топшириқномалари асосида амалга оширилади.

17. Тижорат банклари шартноманинг бутун амал қилиш даври мобайнида кредитдан фойдаланишнинг доимий мониторингини амалга оширадилар.

Мониторинг жараёнида қарз олувчининг молиявий-хўжалик фаолияти, унинг тузилган шартномаларга (буюртмаларга) мувофиқ ҳолда маҳсулот етказиб беришга оид мажбуриятларини бажариши, ишлаб чиқариш ҳажмлари, ноишлаб чиқариш харажатлари, фойдаси, ўз айланма маблағларининг мавжудлиги динамикаси, товар-моддий бойликлар захиралари ҳолати, айланма маблағларнинг айланиши таҳлил қилинади. Банк қарз олувчининг кўрсаткичларини қарз олувчининг кредит ҳужжатлари йиғмажилдида тизимлаштирган ҳолда кредитга лаёқатлилигини доимий мониторинг қилади.

18. Берилган кредитлардан бошқа мақсадларда фойдаланиш ҳолатлари аниқланган тақдирда банк револьвер кредитнинг мақсадга мувофиқ ҳолда фойдаланилмаган қисмини қарз олувчининг ҳисобварақларидан кредит шартномасида назарда тутилган ҳолларда акцептсиз тартибда муддатидан олдин ундириб олишга ҳақлидир.

19. Револьвер кредитни ва унинг ҳисобланган фоизларини тўлаш қарз олувчи томонидан талаб қилиб олингунча депозит ҳисобварағидан тўлов топшириқномалари асосида амалга оширилади.

Қарз олувчи томонидан револьвер кредит бўйича қарзни қайтариш учун ўтказилган сумма, тўлов ҳужжатида кўрсатилган тўлов мақсадидан қатъи назар, банк томонидан қуйидаги навбатда йўналтирилади:

а) пеня тўловларига;

б) муддати ўтган фоизлар тўловига;

в) жадвалга мувофиқ фоизлар тўловига;

г) кредит бўйича муддати ўтган қарздорликни қоплашга;

д) жадвалга мувофиқ кредит бўйича қарзни қоплашга.

20. Қарз олувчи револьвер кредит бўйича асосий қарз ва ҳисобланган фоизларни кредит шартномасида кўрсатилган муддатда тўламаса, банк муддати ўтган қарздорлик ва ҳисобланган фоизларни кредит шартномасида назарда тутилган ҳолларда қарз олувчининг асосий ва иккиламчи депозит ҳисобварақларидаги маблағлар ҳисобидан акцептсиз тартибда ундириб олишга ҳақлидир.

21. Банк қарз олувчини унинг ҳисобварақларидаги маблағлар акцептсиз тартибда олиб қўйилганлиги ҳақида уч банк иш куни мобайнида ёзма равишда хабардор қилади.

22. Қарз олувчининг миллий валютадаги талаб қилиб олингунча ҳисобварақларида мавжуд бўлган пул маблағлари етарли бўлмаган тақдирда банк қарздорнинг чет эл валютасидаги талаб қилиб олингунча депозит ҳисобварақларидаги маблағлар ҳисобидан муддати ўтган кредит, ҳисобланган фоиз ва пеня тўловларини амалга оширишга етарли миқдордаги суммани қонун ҳужжатларида бошқача тартиб назарда тутилган бўлмаса, акцептсиз тартибда Ўзбекистон Республикаси Валюта биржасида миллий валютага конвертация қилиш ва муддати ўтган кредит, фоиз ва пеняни қоплашга агар ушбу шарт кредит шартномасида назарда тутилган бўлса йўналтириш ҳуқуқига эга бўлади.

"Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами", 2007 йил, 35-36-сон, 356-модда.