Биржа савдоларида мис маҳсулоти (мис катоди ва мис катанкаси), металл рух ва иккиламчи алюминийни сотиш тартиби тўғрисида Низом (АВ томонидан 30.10.2007 й. 1735-сон билан рўйхатга олинган 24.09.2007 й. Иқтисодиёт вазирлигининг 34-сон, Молия вазирлигининг 86-сон қарори билан тасдиқланган)

Функция недоступна

Ўзбекистон Республикаси

Адлия вазирлигида

2007 йил 30 октябрда 1735-сон

билан рўйхатга олинган

Иқтисодиёт вазирлиги,

Молия вазирлигининг

2007 йил 24 сентябрдаги

34, 86-сон қарори билан

ТАСДИҚЛАНГАН

Биржа савдоларида мис маҳсулоти

(мис катоди ва мис катанкаси), металл рух ва

иккиламчи алюминийни сотиш тартиби тўғрисида

НИЗОМ

Ушбу Низом Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг "Маҳсулотлар, хом ашё ва материалларнинг юқори ликвидли турларини сотишнинг бозор механизмини жорий этишни давом эттириш тўғрисида" 2004 йил 5 февралдаги 57-сон қарорига (Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2004 йил, 5-сон, 57-модда) мувофиқ мис катоди ва мис катанкаси (бундан кейинги ўринларда мис маҳсулоти деб юритилади), металл рух ва иккиламчи алюминийни товар хом ашё биржалари биржа савдоларида (бундан кейинги ўринларда Биржа деб юритилади) сотиш тартибини белгилайди.

I. УМУМИЙ ҚОИДАЛАР

1. Мис маҳсулоти, металл рух ва иккиламчи алюминийни республика ички истеъмолчиларига сотиш электрон биржа савдолари тизимидан фойдаланган ҳолда реал вақт режимида амалга оширилади.

2. Мис маҳсулоти, металл рух ва иккиламчи алюминий Ўзбекистон Республикаси резидентлари бўлган, маҳсулотни ишлаб чиқариш эҳтиёжлари учун сотиб оладиган ва уларни кейинчалик чуқур қайта ишлаб чиқариш қувватига эга бўлган юридик шахсларга ушбу Низомга мувофиқ сотилади.

Мазкур Низомга мувофиқ сотиб олинган маҳсулот қайта сотилиши ва экспорт қилиниши мумкин эмас.

II. АСОСИЙ ТУШУНЧАЛАР

3. Ушбу Низомда қуйидаги асосий тушунчалардан фойдаланилган:

закалат - Биржада амалга ошириладиган битишувлар бажарилиши кафолатини таъминлаш учун харидорлар ва сотувчилар томонидан Биржага хизмат курсатувчи банкдаги ҲККПнинг иккиламчи депозит ҳисобварағига киритиладиган битишувларни кафолатли таъминлаш маблағи;

нархлар котировкаси - биржа савдоларининг бир куни учун Биржада ўтказилган савдо сессиялари натижалари бўйича аниқланган маҳсулотга ўртача нарх;

маҳсулот - ишлаб чиқариш ва фойдаланишнинг тасдиқланган моддий балансига мувофиқ биржа савдоларида истеъмолчиларга сотиладиган мис маҳсулоти, металл рух ва иккиламчи алюминий;

сотувчилар - маҳсулот ишлаб чиқарувчи корхоналар - "Олмалиқ ТМК" ОАЖ ва "Тошкент рангли металл парчалари ва резги-чиқитларини тайёрлаш ва қайта ишлаш заводи" ОАЖ;

харидорлар - Ўзбекистон Республикаси резидентлари бўлган, маҳсулотни ишлаб чиқариш эҳтиёжлари учун сотиб оладиган ва уларни кейинчалик чуқур қайта ишлаб чиқариш қувватига эга бўлган юридик шахслар;

Ҳисоб-китоб-клиринг палатаси (бундан кейинги ўринларда ҲККП деб юритилади) - биржа битишувлари бўйича клиринг, ҳисоб-китоблар ва ўзаро ҳисоб-китоблар ўтказилишини таъминловчи Биржанинг тузилмавий бўлинмаси;

тўланган битишувлар реестри - тузилган олди-сотди шартномаси бўйича мажбуриятларнинг тўлиқ қопланилишини таъминлайдиган миқдордаги маблағларнинг харидорнинг ҲККПдаги шахсий ҳисобварағига келиб тушганлигини тасдиқловчи ҳужжат;

биржа савдолари электрон тизими - биржа аъзоларига республиканинг ҳар бир географик нуқтасидан аниқ вақт режимида узоқ масофадан туриб биржа савдоларида иштирок этиш имконини берадиган дастурий аппарат воситалари мажмуидан иборат глобал тақсимланган ахборот тизими.

III. МИС МАҲСУЛОТИ, МЕТАЛЛ РУХ ВА

ИККИЛАМЧИ АЛЮМИНИЙ ҲАЖМЛАРИНИ

ШАКЛЛАНТИРИШ ВА УЛАРНИ СОТИШ ТАРТИБИ

4. Маҳсулот сотиш ҳажмлари ҳар йили тасдиқланадиган мис маҳсулоти, металл рух ва иккиламчи алюминий ишлаб чиқариш ва фойдаланишнинг моддий балансларидан келиб чиққан ҳолда шакллантирилади.

5. Сотувчилар кейинги йил учун мис маҳсулоти, металл рух ва иккиламчи алюминий ишлаб чиқариш ва фойдаланишнинг моддий балансларини олганларидан сўнг 10 кундан кечиктирмасдан Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт вазирлиги ва Ўзбекистон Республикаси Монополиядан чиқариш, рақобат ва тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш давлат қўмитаси билан келишилган ҳолда маҳсулот сотиш учун уни биржа савдоларига чиқаришнинг ҳар ойлик жадвалларини тасдиқлайдилар ва Биржага тақдим этадилар.

6. Биржа савдоларига маҳсулот чиқаришнинг жадваллари тасдиқланганидан сўнг, сотувчилар Биржа билан биргаликдаги фаолияти тўғрисида сотувчиларнинг биржа савдоларида иштирок этиш шартлари, томонларнинг ҳуқуқлари, мажбуриятлари ва жавобгарликлари белгиланган шартнома тузадилар.

Савдолар мунтазам равишда хафтанинг иш кунларида ўтказиб борилади.

7. Биржа савдолари Ўзбекистон Республикасининг "Биржалар ва биржа фаолияти тўғрисида"ги Қонуни ва Биржа савдолари қоидаларига мувофиқ амалга оширилади.

8. Биржа савдоларининг ўтказилиши, биржа сессияларининг давомийлиги, сотувга қўйиладиган маҳсулотлар ҳажми, шунингдек маҳсулотнинг жойлашган жойи, ишлаб чиқарувчи - завод, маҳсулотнинг бошланғич нархи тўғрисидаги ахборот Биржа томонидан харидорларга мажбурий тартибда оммавий ахборот воситалари, брокерлар ҳамда бошқа ахборот каналлари, шу жумладан Интернет тармоғи орқали етказилади.

9. Биржа барча савдо иштирокчиларига, уларнинг республика ҳудудида жойлашишидан қатъи назар, электрон савдоларда бир вақтда иштирок этиш имконини таъминлаб бериши шарт.

10. Савдоларни ўтказиш, киритилган закалат суммасига мувофиқ ҳар бир савдо бўйича иштирокчиларни киритиш ва четлатиш, электрон биржа савдолари ғолибларини аниқлаш ва битишувларни рўйхатдан ўтказиш электрон биржа савдолари тизими орқали амалга оширилади.

Битишувни рўйхатдан ўтказиш куни Биржа брокерга битишув баённомаси ва намунавий олди-сотди шартномасини расмийлаштириш учун тақдим этади.

11. Олди-сотди шартномаси битишув баённомасида назарда тутилган шартларда у олинган кунда расмийлаштирилади.

Битишув баённомаси шартларининг бажарилиши томонлар учун мажбурий ҳисобланади.

12. Савдоларда сотилмай қолган маҳсулотлар ҳажми кейинги савдоларга кўчирилади. Бунда, сотувчилар маҳсулотни тўғридан-тўғри шартномалар бўйича биржа савдоларига қўйилган вақтдан бошлаб бир ой мобайнида сотилмаган ҳажмларда олдинги ҳафтадаги биржа савдолари натижаларида вужудга келган ўртача нархлар бўйича фақат уларни кейинчалик чуқур қайта ишлаб чиқариш қувватига эга бўлган ва маҳсулотни ишлаб чиқариш эҳтиёжлари учун сотиб оладиган юридик шахсларга сотиш ҳуқуқига эга.

13. Биржа томонидан кўрсатиладиган хизматлар ҳақи сотувчилар ва харидорлар учун Биржа томонидан Молия вазирлиги билан келишилган Биржа хизматлари тарифларига мувофиқ ўрнатилади.

14. Тузилган олди-сотди шартномалар бўйича маҳсулотни сотиш олдиндан тўловни тўлиқ тўлаш ёки етказиб бериладиган маҳсулотнинг ҳар бир партияси учун чақириб олинмайдиган аккредитив қўйиш шарти билан амалга оширилади.

15. Харидор томонидан шартнома мажбуриятлари бажарилмаган тақдирда, сотувчи маҳсулотни қайта савдога қўяди.

IV. МИС МАҲСУЛОТИ, МЕТАЛЛ РУХ

ВА ИККИЛАМЧИ АЛЮМИНИЙ НАРХЛАРИНИ

АНИҚЛАШ ВА ЎЗАРО ҲИСОБ-КИТОБЛАР МЕХАНИЗМИ

16. Маҳсулотни савдога қўйишда бошланғич нархи қуйидагича белгиланади:

"Олмалиқ ТМК" ОҲЖ бўйича - мис катоди ва металл рухга - жаҳон нархи даражасида, мис катанкасига - мис катанкаси ишлаб чиқариш харажатларини ҳисобга олган ҳолда, 1,2 дан кўп бўлмаган ўсувчи коэффициентни қўллаб, жаҳон нархи даражасида;

"Тошкент рангли металл парчалари ва резги-чиқиндиларини тайёрлаш ва қайта ишлаш заводи" ОАЖ бўйича - иккиламчи алюминийга - бошқариладиган нарх даражасида, мис маҳсулотига - корхона улгуржи баҳоси даражасида.

17. Биржа савдоларида шаклланган маҳсулот нархи унинг бошланғич нархидан ошиши натижасида сотувчи томонидан ("Олмалиқ ТМК" ОҲЖ томонидан сотилган мис маҳсулотларидан ташқари) олинган қўшимча даромад унинг ихтиёрида қолади.

18. Биржа савдоларида тузилган битишувларнинг молиявий кафолатини таъминлаш учун биржа савдоларида тузилган битишувлар бўйича ҳисоб-китоблар Биржа ҲККПси орқали амалга оширилади.

19. Ҳисоб-китобларни амалга ошириш мақсадида, ҲККП Биржага хизмат кўрсатувчи банкда харидорлар ва сотувчиларнинг маблағларини сақлаш ва биржа битишувлари бўйича ҳисоб-китобларни амалга ошириш учун хизмат қиладиган иккиламчи талаб қилиб олингунча депозит ҳисобварағини очади. Иккиламчи талаб қилиб олингунча депозит ҳисобварағи Биржага хизмат кўрсатувчи банкда Биржанинг иккиламчи депозит ҳисобварағини очиш тўғрисидаги аризасига мувофиқ очилади.

20. Сотувчи ва харидорларнинг иккиламчи талаб қилиб олингунча депозит ҳисобварағидаги маблағлари ҳаракатларини назорат қилиш учун ҲККП ҳар бир сотувчи ва харидорга фойдаланувчининг шахсий рақамига (бундан кейинги ўринларда - ФШР деб юритилади) мос келувчи алоҳида ҳисобварақ очади.

Сотувчилар ва харидорларнинг маблағлари ушбу ҳисобварақларда ҲККПнинг иккиламчи талаб қилиб олингунча ҳисобварағи доирасида ҳисобга олинади.

21. ҲККП мижозларнинг сўровларига мувофиқ уларга хизмат кўрсатиш шартлари, ушбу мижознинг қолган маблағлари тўғрисида ахборот бериб туриши шарт.

ҲККП томонидан мижознинг шахсий ҳисобварағи ҳолати, шахсий ҳисобварақларда қолган маблағлар тўғрисидаги маълумотлар учинчи шахсларга ошкор этилиши ман этилади.

22. Биржа мижозларнинг сўровларига кўра уларни биржа клиринги натижалари, уларнинг маблағлари ҳолати ва жорий кунда белгиланган савдолар лимитлари пул маблағлари тўғрисида хабардор қилиб туриши шарт.

23. Сотувчилар ва харидорлар Биржага хизмат қилувчи банкдаги ҲККПнинг иккиламчи талаб қилиб олингунча депозит ҳисобварағига биржа савдоларига қўйилган маҳсулот умумий қийматининг ва мўлжалланаётган битишув ҳажмининг 10 фоизи миқдоридаги закалатни қўяди.

24. Харидорлар Биржада депонентга қўйилган закалатни ҳисобга олинган ҳолда тўлаш мўлжалланаётган маблағ ҳажмида битишувлар тузишга ҳақлидир.

25. Биржага хизмат кўрсатувчи банкдаги ҲККПнинг иккиламчи талаб қилиб олингунча депозит ҳисобварағидаги сотувчилар ва харидорларнинг маблағларидан:

биржа битишувлари бўйича мажбуриятлар бажарилиши, харажатлар қисмида ва улар ўртасида тузилган шартномалар билан боғлиқ бўлган ўзаро ҳисоб-китобларини амалга ошириш учун;

келишилган муддат давомида, битишув амалга оширилмаган ёки белгиланган тартибда бекор қилинган тақдирда, мижознинг банкдаги асосий талаб қилиб олингунча депозит ҳисобварағига қайтариш учун;

депонентга қўйилган маблағлар ҳисобидан Биржа хизматларига ҳақ тўлаш бўйича ҳисоб-китобларни амалга ошириш учун фойдаланилади.

26. Биржа битишуви рўйхатга олинганидан кейин беш банк иш кунида харидор тузилган олди-сотди шартномаси бўйича молиявий мажбуриятларни тўлиқ қоплаш учун Биржага хизмат кўрсатувчи банкдаги ҲККПнинг иккиламчи талаб қилиб олингунча депозит ҳисобварағига қўшимча маблағларни ўтказиши шарт. Бунда, маблағларни ўтказиш учун тўлов топшириқномасининг "тўлов мақсадлари" устунида харидорнинг ФШРи мажбурий тартибда кўрсатилиши шарт.

27. ҲККП харидордан маблағлар келиб тушган вақтдан бошлаб бир банк иш куни мобайнида харидор томонидан ўз мажбуриятларини тўлиқ ҳажмда бажарганлигинини тасдиқловчи тўланган битимлар реестрини сотувчига тақдим этиши шарт.

28. Агар харидор ушбу Низомнинг 26-бандида белгиланган муддатларда тузилган олди-сотди шартномасига мувофиқ маблағларни тўлиқ ҳажмда ўтказилишини таъминламаса, ҲККП кўрсатилган муддат ўтгач, бир иш куни мобайнида сотувчи ва Биржага битишув бекор қилинганлиги тўғрисида хабар беради ва шу куннинг ўзидаёқ жарима чораси сифатида сотувчининг ҳисобварағига, Биржанинг воситачилик ҳақини чегирган тарзда, лекин закалат миқдоридан кам бўлмаган миқдордаги маблағни шартнома шартлари бажарилмаганлиги учун киритиб қўяди.

Битишув бўйича бекор қилинган маҳсулот ҳажми сотувчи томонидан қайта сотувга қўйилади.

29. Сотувчи томонидан маҳсулотни харидорга олди-сотди шартномасида белгиланган муддатларда юклаб жўнатиш бўйича мажбуриятлар бажарилмаса, ҲККП шартномада белгиланган муддат ўтганидан кейин Биржанинг воситачилик ҳақини чегириб қолган ҳолда маҳсулотни етказиб бериш учун белгиланган қийматдан 2 фоиз миқдордаги маблағни жарима чораси сифатида харидор ҳисобига киритади ва харидор, сотувчи ва Биржага битишув бекор қилинганлиги тўғрисида хабар қилади.

Битишув бўйича бекор қилинган маҳсулот ҳажми сотувчи томонидан қайта савдога қўйилади.

30. ҲККП томонидан сотувчига харидорнинг шахсий ҳисобварағига маблағларни келиб тушганлиги тўғрисида тўланган битишувлар реестрини тақдим этилиши сотувчининг маҳсулотни харидорга юклаб жўнатишига асос бўлади.

Сотувчи маҳсулотни харидор ўзининг мажбуриятларини бажарганлиги фактини ҲККПнинг тасдиғисиз жўнатган тақдирда, Биржа рўйхатдан ўтказилган олди-сотди шартномаси бўйича харидор томонидан мажбуриятлар бажарилмаганлиги учун жавобгар бўлмайди.

31. Маҳсулот жўнатилганлиги ва қабул қилиб олинганлиги фактини харидор ва сотувчи имзолари билан тасдиқланган юк хатининг нусхаси тасдиқлайди.

Юк хати нусхасининг тақдим этилиши ҲККП учун бир банк иш куни мобайнида ушбу Низомнинг 19-бандига мувофиқ очилган иккиламчи талаб қилиб олгунгача ҳисобварақдан сотувчининг унга хизмат кўрсатувчи банкдаги асосий талаб қилиб олингунгача депозит ҳисобварағига, сотувчининг шахсий ҳисобварағи кўрсатилган ҳолда ўтказиш, шунингдек битишувни ёпиш учун асос ва мажбурият бўлади.

32. Маҳсулотни биржа савдолари ғолибларига юклаб жўнатиш олди-сотди шартномаларида назарда тутилган муддатларда ва шартларда сотувчининг нарядлари бўйича амалга оширилади.

V. ТОМОНЛАРНИНГ ЖАВОБГАРЛИГИ

ВА НИЗОЛАРНИ ҲАЛ ЭТИШ

33. Харидор билан сотувчи ўртасида тузилган шартномалар бўйича мажбуриятларнинг бажарилмаганлиги учун томонларнинг жавобгарлиги Ўзбекистон Республикаси қонунчилик ҳужжатлари билан тартибга солинади.

34. Биржа аъзолари, биржа савдолари иштирокчилари ва уларнинг мижозлари ўртасидаги Биржа савдолари қоидаларида назарда тутилган масалалар бўйича юзага келадиган низолар Биржанинг арбитраж комиссияси ёки суд томонидан ҳал қилинади.

Арбитраж комиссияси томонидан низоларни кўриб чиқиш учун йиғимлар ундирилиши ман этилади.

VI. АХБОРОТ ТАЪМИНОТИ ВА

МАЗКУР НИЗОМ БАЖАРИЛИШИ

ЮЗАСИДАН МОНИТОРИНГ

35. Биржанинг котировка ҳайъати ўтказилган биржа савдолари натижалари бўйича Биржада сотилган маҳсулот баҳоларининг биржа котировкаларини аниқлайди ва уларни ҳар ҳафта оммавий ахборот воситалари ва Интернет тармоғи саҳифаларида эълон қилиб боради.

36. Сотувчилар ва Биржа ҳисобот чорагидан кейинги ойнинг 5-кунидан кечиктирмасдан Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт вазирлиги ва Ўзбекистон Республикаси Монополиядан чиқариш, рақобат ва тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш давлат қўмитасига маҳсулотнинг биржа савдоларига чиқариш, сотиш ва ушбу Низомга мувофиқ сотилган маҳсулотнинг ҳақиқатда етказиб берилган ҳажмлари тўғрисида маълумотни тақдим этади.

37. Биржа ҳар куни Ўзбекистон Республикасининг Монополиядан чиқариш, рақобат ва тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш давлат қўмитасига савдога қўйилган ва сотилган маҳсулот ҳажмлари, шунингдек савдоларда шаклланган ўртача сотиш баҳолари тўғрисидаги ахборотларни тақдим этади.

VII. ЯКУНИЙ ҚОИДА

38. Ушбу Низом Ўзбекистон Республикаси Марказий банки, Ўзбекистон Республикаси Монополиядан чиқариш, рақобат ва тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш давлат қўмитаси, "Олмалиқ ТМК" ОАЖ, "Рангли металл чиқиндилари, синиқларини тайёрлаш ва қайта ишлаш Тошкент заводи" ОАЖ ва "ЎзРМХБ" ОАЖ билан келишилган.

"Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами", 2007 йил, 44-сон, 450-модда.