ВСЕ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВО УЗБЕКИСТАНА

ЎзР Конунчилиги / Суд ҳужжатлари / Олий суди Пленумининг қарорлари / Жиноий ишлари бўйича / Айрим тоифадаги жиноий ишлар бўйича қарорлар /

Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 25.10.2002 й. 27-сон "Ярашув тўғрисидаги ишлар бўйича суд амалиёти ҳақида"ги қарори

Функция недоступна

Данная функция доступно только для клиентов (пользователей)

Полный текст документа доступен в платной версии. По вопросам звоните на короткий номер 1172

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

ОЛИЙ СУДИ ПЛЕНУМИНИНГ

ҚАРОРИ

25.10.2002 й.

N 27


ЯРАШУВ ТЎҒРИСИДАГИ ИШЛАР

БЎЙИЧА СУД АМАЛИЁТИ ҲАҚИДА


Суд статистикаси маълумотлари ҳамда ярашув тўғрисидаги ишлар бўйича суд амалиётини ўрганиш натижалари шуни кўрсатадики, жиноят қонунчилигига ушбу институтнинг киритилиши жиноий ҳуқуқий муносабатларни эркинлаштиришда самарали восита бўлди. Мазкур институт жабрланувчининг ҳуқуқларини ишончли ҳимоя қилиш, республикада судланганлик ҳолатини камайтириш, жиноий жавобгарликдан озод қилиш институтининг кенгроқ қўлланишига имкон яратди.

Судлар ярашув тўғрисидаги ишларни асосан тўғри ҳал қилмоқдалар. Шу билан бирга ушбу қонунни қўллашда хато ва камчиликлар, айрим муаммолар мавжуд.

Суд амалиётида мазкур ҳуқуқий институтнинг бир хилда қўлланилиши ва қонун талабларига тўлиқ риоя этилишини таъминлаш мақсадида, Ўзбекистон Республикаси "Судлар тўғрисида"ги Қонунининг 17-моддасига асосан, Олий суд Пленуми ҚАРОР ҚИЛАДИ:


1. Судларга тушунтирилсинки, ярашув институти жиноий жавобгарликдан озод қилиш тури сифатида шахснинг айбдорлиги масаласини ҳал этмай туриб жиноят ишларини тугатиш учун асос бўлади.

Ярашув тўғрисида иш юритиш мумкин бўлган жиноят таркиблари Жиноят кодексининг 66-1-моддасида тугал келтирилган бўлиб, унинг доираси кенгайтириб талқин этилиши мумкин эмас.

Ярашув тўғрисидаги ишларни юритишнинг тартиби Жиноят-процессуал кодексининг 62-бобида белгиланган.


2. Судлар шуни назарда тутишлари керакки, ярашув тўғрисидаги аризанинг шакли, мазмуни ва уни тақдим этиш тартибига нисбатан қонунда муайян талаблар қўйилган.

Ярашув тўғрисидаги ариза ҳар доим ёзма шаклда тақдим этилиб, унда жиноят натижасида етказилган зарар бартараф этилганлиги (ёки жабрланувчининг зарардан воз кечганлиги) ва ярашилганлиги муносабати билан жиноят ишини тугатиш ҳақидаги илтимос кўрсатилган бўлиши лозим.

Ярашув тўғрисида иш юритиш масаласини қўзғатиш ҳуқуқига қонунда белгиланган тартибда жабрланувчи (фуқаровий даъвогар) деб топилган шахс ёки унинг қонуний вакили эгадир.

Жабрланувчи билан айни бир вақтнинг ўзида ишда фуқаровий даъвогар ҳам қатнашган ҳолларда ярашув тўғрисида иш юритишни бошлаш учун ҳам жабрланувчи, ҳам фуқаровий даъвогар томонидан тегишли ариза берилган бўлиши шарт.

Иш бўйича бир гумон қилинувчи, айбланувчи, судланувчи ва бир неча жабрланувчи бўлган ҳоллар учун ҳам қонунда айнан шундай талаблар белгиланган. Жабрланувчиларнинг ҳатто бирортасидан тегишли ариза бўлмаган ҳолларда ҳам ярашув тўғрисида иш юритиш мумкин эмас. Бундай ҳолда жиноят иши бўйича иш юритиш умумий асосларда олиб борилади.


3. Тушунтирилсинки, қонунда ярашув тўғрисидаги ариза суриштирув ва дастлабки терговнинг исталган босқичида, яъни шахс гумон қилинувчи ёки айбланувчи тариқасида ишда иштирок этишга жалб қилинган пайтдан бошлаб, судланувчи эса жиноят ишини кўриб чиқаётган биринчи инстанция суди маслаҳатхона (алоҳида хона)га киргунга қадар берилиши мумкинлиги назарда тутилган.


4. Жиноий жазоларнинг либераллаштирилиши тўғрисидаги қонуннинг ҳаётга татбиқ этилишини таъминлаш, бу борада аҳолининг ҳуқуқий маданиятини ошириш мақсадида судлар ярашув тўғрисидаги ишларни кўришда суриштирув ёки дастлабки тергов даврида жабрланувчи (фуқаровий даъвогар), гумон қилинувчи, айбланувчи ва уларнинг қонуний вакилларига ярашув институтининг моҳиятини, Жиноят кодекси 66-1-моддасида кўзда тутилган жиноий жавобгарликдан озод этиш асослари тушунтирилганлигига ва бу ҳақда тегишли баённома тузилганлигига эътиборларини қаратишлари лозим.

Ярашув тўғрисидаги ишлар бўйича суриштирувчи, терговчи, прокурор ва суд зиммасига қонун билан юклатилган мажбуриятлардан бири, бу - ярашув суд томонидан тасдиқлангандан кейин келиб чиқадиган ҳуқуқий оқибатларни жабрланувчи (фуқаровий даъвогар) ёки унинг қонуний вакилига тушунтириш шартлигидир. Қонуннинг ушбу талабига риоя этмаслик ярашув тўғрисидаги иш бўйича чиқарилган қарорнинг бекор қилинишига асос бўлиши мумкин.

Судлар туни назарда тутишлари керакки, жабрланувчи (фуқаровий даъвогар) ёки унинг қонуний вакили фақат биринчи инстанция суди маслаҳатхона (алоҳида хона)га киргунга қадар айбланувчи (судланувчи) билан ярашишдан воз кечишга ҳақли.

5. Ярашув тўғрисидаги қонун нормалари қўлланилишининг тезкорлигини таъминлаш ва кафолатлаш гумон қилинувчи, айбланувчи, судланувчи ва жабрланувчи (фуқаровий даъвогар)нинг ҳуқуқларини муҳофаза этиш мақсадида ярашув тўғрисидаги иш бўйича қарор чиқариш ва судга юбориш учун қонунда ўн суткалик муддат белгиланган.

Тушунтирилсинки, ушбу муддатлар жабрланувчи (фуқаровий даъвогар) томонидан ариза берилган кундан бошлаб ҳисобланади. Башарти, ариза жиноят иши қўзгғатилгунга қадар берилган бўлса, унда бу муддат жиноят ишининг қўзғатилган кунидан бошланади. Борди-ю, ариза берилган вақтда жиноят иши бўйича қилмишнинг Жиноят кодекси 66-1-моддасида кўрсатиб ўтилган жиноят таркибларидан бирини ташкил этиш-этмаслик масаласи ҳал қилинмаган бўлса, аризанинг кўриб чиқиш муддати қилмишнинг квалификация қилиш учун етарли асослар тўпланган вақтдан бошлаб ҳисобланади.

Шунингдек, ярашув тўғрисидаги ишлар бўйича суд муҳокамаси жиноят иши судга келган пайтдан эътиборан ўн суткадан кечиктирилмай ўтказилади. Ярашув тўғрисидаги ариза суд мажлисида берилган ҳолларда, бу масала суд мажлисида дарҳол ҳал этилиши лозимлиги судларга уқтирилсин.

Судлар суриштирувчи, терговчи ёки прокурор томонидан ишни судга юбориш муддатлари бузилишига нисбатан муросасиз бўлишлари ва бунинг олдини олиш мақсадида хусусий ажримлар чиқаришлари лозим.


6. Иш бўйича бир жабрланувчи (фуқаровий даъвогар) ва бир неча гумон қилинувчи, айбланувчи, судланувчилар бўлган тақдирда ҳам қонун жабрланувчи (фуқаровий даъвогар)нинг улардан айримлари билан ярашувга келиши мумкинлигини эътироф этади.

Бундай ҳолларда ишнинг жабрланувчи (фуқаровий даъвогар) ярашувга келган гумон қилинувчи, айбланувчи, судланувчиларга оид қисми алоҳида иш юритувга ажратилиб Жиноят-процессуал кодексининг 584-моддаси тартибида судга юборилади, қолганларга доир қисми бўйича эса, иш юритиш умумий асосларда олиб борилади.


7. Судлар шуни назарда тутишлари лозимки, ярашув тўғрисидаги ишлар бўйича иштирок этувчи шахслар доираси бошқа тоифадаги жиноят ишлари бўйича процесс иштирокчиларидан бирмунча фарқ қилади.

Жумладан, қонунда ярашув тўғрисидаги ишлар бўйича суд мажлисида гумон қилинувчи, айбланувчи, судланувчи, жабрланувчи (фуқаровий даъвогар), уларнинг қонуний вакиллари, ҳимоячилари ва прокурор иштирок этиши назарда тутилган. Бироқ, бу суднинг иш юзасидан қонуний, асосли ва адолатли қарор қабул қилиши учун зарур бўлган ҳолларда юқорида кўрсатилганлардан ташқари ўзга шахсларни ҳам ишга жалб этиш ҳамда қонунда назарда тутилган бошқа ваколатлардан фойдаланиш ҳуқуқини чекламайди.


8. Ярашув тўғрисидаги ишлар бўйича, қонунда суд муҳокамасини олиб боришнинг алоҳида тартиби ҳамда ярашув туфайли ишни тугатиш масаласини ҳал этиш чоғида суд аниқлаши шарт бўлган ҳолатлар доираси белгаланган (ЖПК 585-моддаси 5-қисми).

Агар суд мажлиси давомида ярашув, айбга иқрор бўлиш ихтиёрий эмаслиги, зарарни қоплашдан бош тортиш, шунингдек содир этилган қилмишда оғирроқ жиноят таркиби белгилари мавжудлиги аниқлангудек бўлса, суд умумий қоидалар бўйича суриштирув ёки дастлабки тергов юритилиши учун ишни прокурорга юбориш тўғрисида ажрим чиқаради.

Ярашув тўғрисидаги иш жабрланувчи (фуқаровий даъвогар) ёки унинг қонуний вакилининг иштироки таъминланган ҳолда кўрилиши шарт.

9. Ярашилганлиги сабабли ишни тугатиш ҳақидаги суд қарори биринчи инстанция суди томонидан ажрим шаклида чиқарилади. Суд ажрим чиқаришда Жиноят-процессуал кодексининг 586-моддасида назарда тутилган талабларга қатъий риоя этиши шарт.

11. Агар шахс бир нечта жиноят содир этган бўлиб, улардан бири Жиноят кодексининг 66-1-моддасида кўрсатилган бўлса, ишнинг шу қисми Жиноят-процессуал кодексининг 62-бобида белгиланган тартибда тугатилиши мумкин, лекин бу тартиб такрорийлик белгисини берадиган жиноятларга татбиқ этилмайди.


Олий суд раиси

вазифасини бажарувчи                                                      А. Ишметов



Пленум котиби,

Олий суд судьяси                                                                 Х. Ҳасанов




















Время: 0.1859
по регистрации МЮ строгое соответствие
  • Все
  • действующие
  • утратившие силу
  • Русский
  • Ўзбекча
  • Оба языка
  • любая дата
  • точная дата
  • период
  • -

Свернуть поиск