Ўзбекистон Республикаси Олий хўжалик суди кассация инстанциясининг 06.07.2004 й. 10-0309/3383-сонли Қарори

Функция недоступна

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

ОЛИЙ ХЎЖАЛИК СУДИНИНГ

КАССАЦИЯ ИНСТАНЦИЯСИ

ҚАРОРИ

06.07.2004 й.

N 10-0309/3383

(КЎЧИРМА)

Бир тарафнинг иккинчи тарафга маъмурий бўйсунишига асосланган мулкий муносабатларга, шу жумладан солиқ, молиявий ва бошқа маъмурий муносабатларга нисбатан ҳуқуқий ворислик қўлланилмайди.

"DECORIMEX" қўшма корхонаси хўжалик судига даъво аризаси билан мурожаат қилиб, Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитаси Тошкент шаҳар бошқармасидан қўшимча қиймат солиғи сифатида тўланган 899674 сўмни ундиришни сўраган.

Хўжалик судининг ҳал қилув қарори билан даъво рад этилган.

Апелляция инстанциясининг қарори билан ҳал қилув қарори бекор қилинган. Иш бўйича янги қарор қабул қилиниб, даъво қаноатлантирилган ва божхона бошқармасидан даъвогар фойдасига 899674 сўм ундирилган.

Тошкент шаҳар божхона бошқармаси кассация шикояти билан, Тошкент шаҳар прокуратураси эса кассация протести билан Олий хўжалик судига мурожаат қилиб, апелляция инстанцияси судининг қарорини бекор қилиб, ҳал қилув қарорини ўз кучида қолдиришни сўраган.

Судлов ҳайъати ишда иштирок этувчи шахсларнинг фикрларини эшитиб, кассация шикояти ва протестида келтирилган важларни ва иш ҳужжатларини ўрганиб чиқиб, далилларни текшириб, қуйидаги асосларга кўра кассация шикояти ва протестини қаноатлантиришни, апелляция инстанцияси судининг қарорини бекор қилиб, ҳал қилув қарорини ўз кучида қолдиришни лозим деб ҳисоблайди:

ишдаги ҳужжатларга қараганда, "Компания белый профиль" МЧЖ билан "DECORIMEX" қўшма корхонаси ўртасида 2002 йил 17 октябрда тузилган 860/55683670/117-сонли контрактга асосан қўшма корхона номига маҳсулотлар импорт қилинган. Бироқ, мазкур контракт бўйича келган молларни божхонада рўйхатдан ўтказиш жараёнида даъвогар ишлаб чиқариш тўхтаб қолишининг олдини олиш мақсадида, 2002 йил 27 сентябрдаги 325-сонли тўлов топшириқномаси билан 899674 сўм пул маблағини қўшимча қиймат солиш сифатида тўлаган. Қўшма корхона божхона идораси маҳсулотларни расмийлаштириш жараёнида 899674 сўмни қўшилган қиймат солиш сифатида асоссиз ундирган деб ҳисоблаб, хўжалик судига мурожаат қилган.

Биринчи инстанция суди даъвони асосли равишда рад этган. Апелляция инстанцияси суди эса ҳал қилув қарорини бекор қилиб, нотўғри хулосага келган.

Ўзбекистон Республикаси Солиқ кодексининг 31-моддаси 3-бандига кўра ишловчилари умумий сонининг камида 50 фоизини ногиронлар ташкил этган юридик шахслар (савдо, воситачилик, таъминот, сотиш ва тайёрлов фаолияти билан шуғулланадиган юридик шахслардан ташқари) даромад солиғи бўйича имтиёзларга эга бўлиб, улар бу солиқдан озод этилганлар.

Бироқ, Ўзбекистон Республикасининг 2001 йил 7 декабрда қабул қилинган "Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиришлар ва қўшимчалар киритиш тўғрисида"ги Қонуни талабларига кўра Ўзбекистон Республикаси Солиқ кодексининг 31, 32, 71, 92, 102, 113, 119-моддаларининг ходимлари таркибида 50 фоиздан ортиқ ногиронлар ишлайдиган корхоналарга имтиёзлар бериш ҳақидаги қисмлари бекор қилинган. Унга кўра, имтиёзлар фақатгина "Нуроний" жамғармаси, "Чернобилчилар" уюшмаси ва уларнинг бўлинмаларига нисбатан қўлланилиши лозим.

Апелляция инстанцияси Ўзбекистон Республикасининг "Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисида"ги Қонунининг 16-моддасига кўра, солиқ қонун ҳужжатларига киритилган ўзгартиришлар кичик ва хусусий тадбиркорлик субъектлари шарт-шароитларини ёмонлаштирса, улар ушбу ўзгартиришлар кучга кирган пайтдан бошлаб 2 йил мобайнида ўзгартиришлар кучга киргунга қадар амал қилган қонун ҳужжатларини қўллашлари мумкинлиги тўғрисидаги хулосага келган бўлса-да, аммо иш ҳужжатларида даъвогарнинг шарт-шароитлари ёмонлашганлигини ва солиқ юки кўпайганлигини тасдиқловчи далиллар мавжуд эмас.

Даъвогар - "DECORIMEX" қўшма корхонаси чет эл сармояси иштирокидаги корхона сифатида 2002 йил 5 февралда, яьни қонунчиликка ўзгартириш киритилгандан сўнг рўйхатдан ўтган. Айнан мана шу вақтдан бошлаб хорижий ҳамкор ўз инвестициясини киритган. Демак, бу ҳолатда қўшма корхона алоҳида юридик шахс сифатида қонунчиликда ўрнатилган тартибда ташкил этилган ва инвестициялаш шароитлари ташкил топилган кундан бошлаб ҳозирги кунгача ўзгарганлиги ёки ёмонлашганлиги ҳолати даъвогар томонидан исботланмаган.

Шунингдек, Фуқаролик кодексининг 49-моддасига кўра, юридик шахсни қайта ташкил этиш деганда қўшиб юбориш, қўшиб олиш, бўлиш, ажратиб чиқариш, ўзгартириш тушунилади. Мазкур Кодекснинг 50-моддасига кўра эса, бир турдаги юридик шахс бошқа турдаги юридик шахсга айлантирилганда (ташкилий-ҳуқуқий шакли ўзгартирилганда), қайта ташкил этилган юридик шахснинг ҳуқуқ ва бурчлари топшириш ҳужжатига мувофиқ янгидан вужудга келган юридик шахсга ўтади. Ушбу ҳолатда эса қўшма корхона алоҳида юридик шахс сифатида рўйхатдан ўтказилган. Қўшма корхонани қайта ташкил этилган, деб ҳисоблаган тақдирда ҳам, амалдаги фуқаролик қонунчилигига кўра, ҳуқуқий ворисга фуқаровий-ҳуқуқий мажбуриятлар ўтади, холос.

Фуқаролик кодексининг 2-моддаси 6-бандига мувофиқ эса, бир тарафнинг иккинчи тарафга маъмурий бўйсунишига асосланган мулкий муносабатларга, шу жумладан солиқ, молиявий ва бошқа маъмурий муносабатларга нисбатан ҳуқуқий ворислик қўлланилмайди. Ушбу ҳуқуқ нормасидан келиб чиқиб, ҳуқуқий ворислик бўйича ҳуқуқий ворисга солиқ имтиёзлари ўтмайди.

Апелляция инстанцияси эса қонуннинг бу талабларига эътибор бермаган.

Бундан кўринадики, биринчи инстанция суди даъвогарнинг даъвосини рад этиб, тўғри хулосага келган.

Юқоридагиларга асосан, судлов ҳайъати апелляция инстанцияси суди томонидан моддий ҳуқуқ нормалари нотўғри қўлланилганлиги сабабли, апелляция суди қарорини бекор қилиб, ҳал қилув қарорини ўзгаришсиз қолдиришни лозим топади.

“Ўзбекистон Республикаси Олий хўжалик суди Ахборотномаси”,

2005 йил, 2-3-сон