Ўзбекистон Республикаси Олий хўжалик суди кассация инстанциясининг 30.01.2013 й. 11-0906/21830-сон Қарори

Функция недоступна

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

ОЛИЙ ХЎЖАЛИК СУДИНИНГ

КАССАЦИЯ ИНСТАНЦИЯСИ

ҚАРОРИ

30.01.2013 й.

N 11-0906/21830

(КЎЧИРМА)

Суд санацияси даврида корхонани соғломлаштириш ишлари натижа бермаганлиги ва у янада иқтисодий ночор ҳолатга келиб қолганлиги сабабли, корхона банкрот деб топилган

Ўртачирчиқ туман давлат солиқ инспекцияси (бундан буён матнда ДСИ деб юритилади) хўжалик судига ариза билан мурожаат қилиб, қарздор - "Ўртачирчиқ тумани машина-трактор парки" ДАЖни (бундан буён матнда ДАЖ деб юритилади) банкрот деб топишни сўраган.

Суднинг 2010 йил 29 апрелдаги ажрими билан қарздорга нисбатан 24 ойга, яъни 2010 йил 29 апрелдан 2012 йил 29 апрелга қадар суд санацияси жорий этилган.

Суднинг 2012 йил 16 апрелдаги ажрими билан суд санацияси муддати олти ойга, яъни 2012 йил 12 октябрга қадар узайтирилган.

Биринчи инстанция судининг 2012 йил 26 ноябрдаги ҳал қилув қарори билан ДСИнинг аризаси қаноатлантирилиб, ДАЖ банкрот деб топилган ва унга нисбатан тугатишга доир иш юритиш бошланган.

Суднинг 2012 йил 24 декабрдаги ажрими билан ДАЖнинг апелляция шикояти қайтарилган.

Кассация шикоятида ҳал қилув қарори ва ажримни бекор қилиш сўралган.

Судлов ҳайъати шикоятда келтирилган важларни иш ҳужжатлари билан бирга муҳокама қилиб, қуйидагиларга кўра суд ҳужжатларини ўзгаришсиз қолдиришни лозим топади.

Иш ҳужжатларидан аниқланишича, ДАЖ 2004 йил 19 апрелда Ўртачирчиқ туман ҳокимлиги ҳузуридаги тадбиркорлик субъектларини рўйхатдан ўтказиш инспекцияси томонидан 125-сонли тартиб рақами билан давлат рўйхатига олинган. ДАЖнинг низомига кўра унинг таъсисчилари: корхона жамоаси улуши 6 фоиз, эркин савдо улуши 40,4 фоиз, Тошкент вилояти МТП бирлашмасининг улуши 53 фоиз, жами давлат улуши 86,25 фоиз этиб белгиланган.

Қарздор корхонанинг юридик манзили Ўртачирчиқ тумани, Қорасув-2 қўрғони, Тошкент йўли кўчаси, 53-уй этиб белгиланган. Корхонанинг асосий фаолият тури жамоа, де??он ва фермер хўжаликлари билан тузилган шартномалар асосида механизациялашган қишлоқ хўжалик ишларини бажариш, техникаларни таъмирлаш, бошқа техник-сервис хизматларини кўрсатишдан иборат.

ДАЖнинг молиявий аҳволи ўрганилганда, корхонанинг ҳал қилув қарори қабул қилинган кундаги аниқланган жами кредиторлик қарзи 4033815403 сўмни, шундан навбатдан ташқари тўловлар 32854203 сўм, давлат бюджети олдидаги кредиторлик қарздорлиги 1253572310 сўм, Республика комиссиясининг баённомасига асосан кечиктирилгани 1024499200 сўм, ишчи ва хизматчиларнинг иш ҳақидан 1199876662 сўмни ташкил қилган.

"Банкротлик тўғрисида"ги Ўзбекистон Республикаси Қонунининг 4-моддасига кўра, қарздорнинг пул мажбуриятлари бўйича кредиторлар талабларини қондиришгa ва (ёки) мажбурий тўловлар бўйича ўз мажбуриятини бажаришга қодир эмаслиги, агар тегишли мажбуриятлар ва (ёки) тўловлар мажбурияти юзага келган кундан эътиборан уч ой давомида қарздор томонидан бажарилмаган бўлса, унинг банкротлик аломатлари деб эътироф этилади. Мазкур Қонуннинг 51-моддасига кўра, суд санациясини, ташқи бошқарувни жорий этиш, келишув битимини тасдиқлаш ёки банкротлик тўғрисидаги иш юритишни тугатиш учун асослар бўлмаганда, хўжалик судининг қарздор юридик шахсни банкрот деб топиш ҳамда тугатишга доир иш юритишни бошлаш тўғрисидаги қарори ушбу Қонунда назарда тутилган банкротлик аломатлари аниқланган ҳолларда қабул қилинади.

Суднинг 2010 йил 29 апрелдаги ажрими билан ДАЖнинг суд санацияси режаси ва қарзни узиш жадвали тасдиқланган. ДАЖнинг жами қарзи 1966280177 сўмни ташкил этган. Мазкур режа ва жадвал амалда бажарилмаганлиги, аксинча, қарздорнинг қарзлари икки баравардан ортиқ миқдорда кўпайганлиги, бундан ташқари, корхонанинг навбатдан ташқари ва иш ҳақидан бўлган қарзлари қопланмаганлиги аниқланган.

Шу сабабли, биринчи инстанция суди суд санацияси даврида корхонани соғломлаштириш ишлари натижа бермаганлигини инобатга олиб, корхонанинг иқтисодий ночор ҳолатга келганлигини эътироф этиб, уни банкрот деб топиш ҳақида қонуний тўхтамга келган.

Суд томонидан апелляция шикояти асосли равишда қайтарилган. Чунки, ДАЖ томонидан давлат божи тўланмаган ҳамда у ўзининг давлат божи тўлашдан озод қилинганлигини исботлаб берилмаган.

Ўзбекистон Республикаси Олий хўжалик суди Пленумининг "Хўжалик судлари томонидан давлат божи тўғрисидаги қонун ҳужжатларини қўллашнинг айрим масалалари ҳақида" 2008 йил 18 апрелдаги 180-сонли қарорининг 7-бандида Хўжалик процессуал кодекси 91-моддасининг тўртинчи қисмига мувофиқ алоҳида ҳолларда хўжалик суди даъвогарнинг аризасига кўра унинг мулкий аҳволига қараб, давлат божини тўлашни кечиктиришга ёки бўлиб-бўлиб тўлаш учун рухсат беришга, хўжалик суди ишда иштирок этувчи шахслар апелляция ёки кассация шикоятлари билан мурожаат қилганда ҳам давлат божини тўлашни кечиктириш ёки бўлиб-бўлиб тўлаш учун рухсат беришга ҳақли эканлиги тўғрисида тушунтириш берилган.

Демак, давлат божини кечиктириш учун рухсат бериш хўжалик судининг мажбурияти эмас, балки ҳуқуқи ҳисобланади.

ХПК 162-моддаси биринчи қисмининг 3-бандида давлат божи белгиланган тартибда ва миқдорда тўланганлигини тасдиқловчи ҳужжатлар апелляция шикоятига илова қилинмаган бўлса, қонунда давлат божини тўлаш муддатини кечиктириш ёки бўлиб-бўлиб тўлаш имконияти назарда тутилган ҳолларда эса, бу ҳақда илтимоснома берилмаган ёхуд илтимоснома рад этилган бўлса, апелляция шикоятини қайтариш лозимлиги белгиланган.

Ўзбекистон Республикаси Олий хўжалик суди Пленумининг "Кассация инстанциясида ишларни кўришда Ўзбекистон Республикаси Хўжалик процессуал кодексининг қўлланилиши тўғрисида" 2005 йил 23 декабрдаги 136-сонли қарорининг 21-бандида хўжалик судининг шикоят қилиниши (протест келтирилиши) мумкин бўлган ажримлари устидан кассация шикояти (протести) ХПКда назарда тутилган ҳолларда берилади (келтирилади). ХПК 191-моддасининг иккинчи қисмига мувофиқ, хўжалик судининг ажримларига нисбатан берилган кассация шикоятлари (протестлари) хўжалик судининг ҳал қилув қарори ва қарори устидан бериладиган кассация шикоятларини (протестларини) қабул қилиш ва кўриб чиқиш учун белгиланган тартиб асосида қабул қилинади ва кўриб чиқилади.

ХПКнинг 188-моддасига кўра, моддий ёки процессуал ҳуқуқ нормаларининг бузилиши ёки нотўғри қўлланилиши хўжалик судининг ҳал қилув қарорини ёки қарорини ўзгартириш ёхуд бекор қилиш учун асос бўлади.

Бундай ҳолатда судлов ҳайъати биринчи инстанция суди томонидан моддий ва процессуал ҳуқуқ нормалари тўғри қўлланилиб, асослантирилган суд ҳужжатлари қабул қилинган, деб ҳисоблаб, уларни ўзгаришсиз, кассация протестини қаноатлантирмасдан қолдиришни лозим топади.

“Ўзбекистон Республикаси Олий хўжалик суди Ахборотномаси”,

2015 й., 2-сон