ВСЕ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВО УЗБЕКИСТАНА

ЎзР Конунчилиги / Пул ва бюджет тизими. Бюджетдан ташқари фондлар / Пул тизими / Нақд пул эмиссияси. Пул муомаласини тартибга солиш /

Ўзбекистон Республикасида банклар томонидан нақд пул муомаласига доир ишларни ташкил этиш тўғрисидаги Йўриқнома (АВ томонидан 01.05.2018 й. 3003-сон билан рўйхатга олинган Марказий банк Бошқарувининг 24.02.2018 й. 7/14-сонли Қарори билан тасдиқланган)

Функция недоступна

Данная функция доступно только для клиентов (пользователей)

Полный текст документа доступен в платной версии. По вопросам звоните на короткий номер 1172

Ўзбекистон Республикаси

Адлия вазирлигида

2018 йил 1 майда 3003-сон

билан рўйхатга олинган

Ўзбекистон Республикаси

Марказий банк Бошқарувининг

2018 йил 24 февралдаги

7/14-сон қарорига

ИЛОВА



Ўзбекистон Республикасида банклар

томонидан нақд пул муомаласига доир

ишларни ташкил этиш тўғрисидаги

ЙЎРИҚНОМА


Мазкур Йўриқнома Ўзбекистон Республикасида банклар томонидан нақд пул муомаласига доир ишларни ташкил этиш тартибини белгилайди.


1-БОБ. УМУМИЙ ҚОИДАЛАР


1. Ўзбекистон Республикаси Марказий банки ҳудудларда нақд пулларнинг захирасини шакллантириш ҳамда муомалага чиқарилмаган нақд пулларни сақлаш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳар бўйича Бош бошқармаларида (бундан буён матнда Бош бошқармалар деб юритилади) захира жамғармаларини ташкил этади.


2. Тижорат банклари ва уларнинг филиаллари (бундан буён матнда банклар деб юритилади) мижозларнинг нақд пулларга бўлган талабини ўз вақтида қондириш учун мажбурий тартибда айланма кассаларини, шунингдек нақд пуллар захирасини ташкил этадилар.


3. Ушбу Йўриқномада қуйидаги асосий тушунчалардан фойдаланилади:


нақд пуллар - Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан муомалага киритилган банкнотлар ва тангалар;


нақд пул муомаласи - товар ва хизматлар учун, шунингдек аҳоли, хўжалик юритувчи субъектлар ва банклар ўртасидаги ҳисоб-китобларни амалга оширишда банкнот ва танга кўринишида нақд пулларнинг узлуксиз ҳаракати;

максимал лимит - Бош бошқармалар Ҳисоб-китоб касса марказлари (бундан буён матнда ҲККМ деб юритилади) айланма кассаларида кун охирида қолиши мумкин бўлган нақд пул қолдиғининг энг юқори чегарасини белгилайдиган меъёр;

нақд пулларнинг захира жамғармаси - тегишли ҳудуддаги банкларни етарли миқдорда нақд пуллар билан таъминлаш мақсадида Бош бошқармаларда ташкил этилган банкнотлар ва тангаларнинг захираси;


нақд пул захираси - аҳоли ва хўжалик юритувчи субъектларнинг нақд пулга бўлган талабларини ўз вақтида ва тўлиқ қондирилишини таъминлаш мақсадида банкларда ташкил этилган банкнот ва тангаларнинг захираси;


нақд пуллар кирими - банк кассаларига банкнот ва танга кўринишидаги нақд пулларни тегишли ҳужжатлар асосида қабул қилиниши;


нақд пуллар чиқими - банк кассаларидан банкнот ва танга кўринишидаги нақд пулларни тегишли ҳужжатлар асосида чиқим қилиниши;


мадад пуллари - банкларнинг айланма кассаларини Бош бошқармаларнинг ҲККМ айланма кассаларидаги, зарур ҳолларда захира жамғармаларидаги нақд пуллар ҳисобидан таъминлаш;


касса рамзлари - банк кассалари орқали нақд пулларнинг кирим манбалари ва чиқими мақсадлари бўйича таҳлил қилиш, шунингдек банклараро нақд пуллар ҳаракатини акс эттиришда фойдаланиладиган рамзлар тўплами.



2-БОБ. НАҚД ПУЛ МУОМАЛАСИНИ

ТАШКИЛ ЭТИШ


4. Банклар нақд пул муомаласининг ҳолатини мунтазам равишда ўрганадилар ва таҳлил қиладилар, шунингдек аҳоли ва хўжалик юритувчи субъектларнинг нақд пулга бўлган талабларини ўз вақтида қондирилишини таъминлайдилар.


5. Банклар:

банк кассаларида амалга оширилган нақд пулларнинг кирим ва чиқим амалиётларини таҳлил қилишда Ўзбекистон Республикаси Марказий банки Бошқаруви томонидан тасдиқланадиган касса рамзларидан фойдаланадилар;

банк кассаларига кирим қилинган нақд пулларни филиаллар, мижозлар ва кирим манбалари бўйича доимий равишда мониторинг қилиб борадилар;

нақд пуллар захирасини ташкил этадилар ва зарур бўлганда улардан фойдаланадилар;

мижозларнинг нақд пулга бўлган талабларини амалга ошириш учун банк кассаларида нақд пулларни етарли миқдорда бўлишини таъминлаш чораларини кўрадилар.


6. Хўжалик юритувчи субъектлар нақд пул тушумларини банкка топшириш тартиби ва муддатини ҳамда иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловлар учун нақд пулларни банк кассасидан олиш муддатини, шунингдек ўз кассасида кун охирида қолиши мумкин бўлган нақд пул қолдиғига лимитни белгилаш бўйича ҳар йилнинг январь ойи мобайнида, янги ҳисобварақ очган мижозлар кейинги ойдан кечикмасдан, мазкур Йўриқноманинг 1-иловасидаги ҳисоб-китоб маълумотномасини икки нусхада тўлдирган ҳолда хизмат кўрсатувчи банкка тақдим этадилар.

Банк томонидан ушбу ҳисоб-китоб маълумотномаси хўжалик юритувчи субъект раҳбари билан биргаликда келишилган ҳолда тўлдирилгандан сўнг, ушбу маълумотноманинг бир нусхаси хўжалик юритувчи субъектга қайтарилади ва иккинчи нусхаси банкнинг нақд пул муомаласи бўлими (масъул ходим)да ҳар йил учун алоҳида тарзда йиғиб борилади.

Мазкур ҳисоб-китоб маълумотномасининг алмашиниши хўжалик юритувчи субъект ва банк ўртасида электрон шаклда амалга оширилиши ҳам мумкин.


7. Банклар нақд пул муомаласининг ҳолатини ҳамда бу ҳолатни тавсифловчи кўрсаткичларни таҳлил қилиш асосида нақд пулларнинг банк кассаларига келиб тушиши, аҳоли ва хўжалик юритувчи субъектларнинг нақд пулга бўлган талабларини ўз вақтида қондиришга қаратилган таклифларни ишлаб чиқишлари ҳамда маҳаллий давлат ҳокимияти органларига киритишлари мумкин.


8. Бош бошқармалар зиммасига тегишли ҳудудда нақд пул муомаласига доир ишларни ташкил этиш ҳамда банкларнинг бу борадаги фаолиятини мониторинг қилган ҳолда мувофиқлаштириш ва тартибга солиш вазифаси юклатилади.


9. Бош бошқармалар:

тегишли ҳудудда нақд пул муомаласига доир ишларни ташкил этадилар ва уни самарали тарзда амалга оширилишини таъминлайдилар;

тегишли ҳудудда нақд пул муомаласининг ҳолатини ўрганадилар, банкларнинг касса айланмаларини, шунингдек нақд пул муомаласининг ҳолатини тавсифловчи кўрсаткичларни жамлайдилар ва таҳлил қиладилар, нақд пул муомаласини тартибга солишга ва банкларнинг фаолиятида аниқланган қоидабузарликларни бартараф этишга доир кўрсатмалар берадилар;

зарур ҳолларда нақд пулларни банк кассаларига келиб тушиши ва нақд пулдаги тўловларни белгиланган муддатларда тўланиши бўйича асосланган таклифларни тайёрлаб, маҳаллий давлат бошқаруви органлари муҳокамасига киритадилар;

тегишли ҳудуддаги аҳоли ва хўжалик юритувчи субъектларнинг нақд пулга бўлган талабини ўз вақтида қондирилишини таъминлаш мақсадида банклар ўртасида нақд пулларни қайта тақсимлайдилар.



3-БОБ. БОШ БОШҚАРМАЛАР ҲККМ АЙЛАНМА

КАССАЛАРИДАГИ НАҚД ПУЛ ҚОЛДИҚЛАРИГА

ЛИМИТЛАР БЕЛГИЛАШ ВА УЛАРГА РИОЯ

ЭТИЛИШИНИ НАЗОРАТ ҚИЛИШ

10. Ўзбекистон Республикаси ҳудудида Бош бошқармалар ҲККМ айланма кассаларига нақд пуллар қолдиқлари бўйича лимитлар белгиланиши шарт.

12. Бош бошқармалар ҲККМ айланма кассаларидаги нақд пуллар қолдиғига лимитлар - Марказий банк томонидан, ҳар бир ҳудуднинг ўзига хос хусусиятлари инобатга олинган ҳолда белгиланади ва лозим бўлган тақдирда ўзгартирилади.

13. Бош бошқармалар ҲККМ айланма кассаларидаги лимитдан ортиқча пуллар нақд пуллар захира жамғармаларига шу куни ўтказилиши шарт.

14. Бош бошқармалар ҲККМ айланма кассаларидаги нақд пул қолдиқларига лимитлар ўрнатиш, уларни ўзгартириш ва унга риоя этилишига доир барча ёзишма, топшириқ ва кўрсатмалар фақат "Хизмат доирасида фойдаланиш учун" устхати қўйилган ҳолда ва ушбу ҳужжатлар билан ишлаш қоидаларига риоя қилган ҳолда амалга оширилади.

15. Бош бошқармалар ҲККМ айланма кассаларидаги нақд пуллар қолдиқларига белгиланган лимитларга риоя этилиши Марказий банкнинг Нақд пул муомаласини ташкил этиш департаменти ва Бош бошқармалар томонидан баланс маълумотлари асосида мониторинг қилиб борилади.

16. Бош бошқармалар ҲККМ айланма кассаларидаги нақд пул қолдиқларига ўрнатилган лимитларга доир маълумотларни тўплаш, умумлаштириш ва улардан фойдаланиш "Хизмат доирасида фойдаланиш учун" устхати қўйилган ва ушбу ҳужжатлар билан ишлаш қоидаларига риоя қилган ҳолда амалга оширилади.


4-БОБ. ХЎЖАЛИК ЮРИТУВЧИ

СУБЪЕКТ КАССАСИДАГИ НАҚД ПУЛЛАР

ҚОЛДИҒИГА ЛИМИТ ЎРНАТИШ ВА

НАҚД ПУЛ ТУШУМЛАРИНИ БАНК

КАССАЛАРИГА ТОПШИРИШ


17. Хўжалик юритувчи субъектлар ўз кассаларида кассадаги нақд пул қолдиқлари лимити доирасида нақд пулларга эга бўлишлари мумкин. Хўжалик юритувчи субъектлар кассасидаги нақд пуллар қолдиғига лимит ўрнатиш тартиби фақат банкларда ўзининг алоҳида депозит ҳисобварағига, шунингдек кассасига эга бўлган хўжалик юритувчи субъектларга тааллуқлидир.

Хўжалик юритувчи субъектлар кассасидаги нақд пуллар қолдиғига лимит ҳар йили мижознинг банкка тақдим этган мазкур Йўриқноманинг 1-иловасидаги ҳисоб-китоб маълумотномасига асосан банклар томонидан хўжалик юритувчи субъектлар билан келишилган ҳолда, нақд пул айланмаси ва уларнинг ишлаш шароитини ҳисобга олган ҳолда ўрнатилади.


18. Хўжалик юритувчи субъектлар кассасидаги нақд пуллар қолдиғига лимитлар қуйидаги тартибда белгиланади:

доимий нақд пул тушумига эга ва тушум пулларини ҳар иш куни охирида банкка топшириши лозим бўлган хўжалик юритувчи субъектлар учун - кейинги иш куни эрталаб ўз фаолиятини белгиланган тартибда давом эттиришлари учун зарур бўлган миқдорда (банк кассасига кирим қилиш учун топширилгандан сўнг кассага кирим қилинган нақд пуллар ўрнатилган лимитга киритилмайди);

нақд пул тушумларини кейинги иш кунида банкка топшириши лозим бўлган хўжалик юритувчи субъектлар учун - ўртача бир кунлик нақд пул тушумидан ортиқ бўлмаган миқдорда;

нақд пул тушумларини бир неча кунда бир марта топшириш ҳуқуқига эга бўлган хўжалик юритувчи субъектлар учун - бир кунлик ўртача тушум суммаси ва уни банкка топшириши бўйича белгиланган муддатни инобатга олган ҳолда;

доимий нақд пул тушумига эга бўлмаган хўжалик юритувчи субъектлар учун - ўртача кунлик нақд пул харажатлари доирасида (иш ҳақи, вақтинчалик ишга лаёқатсизлик бўйича нафақа, мукофот пули, стипендия ва бошқа ижтимоий тўловлар учун харажатлардан ташқари).

Қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини тайёрловчи ва қайта ишловчи хўжалик юритувчи субъектлар кассаларидаги нақд пуллар қолдиғига ўрнатилган лимитга аҳолидан қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини харид қилиш мақсадида банкдан олинган нақд пуллар киритилмайди.


19. Мустақил балансга ва банкда алоҳида депозит ҳисобварағига эга бўлмаган бўлинмаларни ўз ичига олувчи хўжалик юритувчи субъектлар кассаси қолдиғига лимит ўрнатишда, ушбу таркибий бўлинмалар кассасидаги қолдиқлар ҳам инобатга олиниши лозим.

Бундай хўжалик юритувчи субъектларга ўрнатилган касса қолдиғи лимити, унинг таркибий бўлинмаларига, ушбу хўжалик юритувчи субъект раҳбарининг буйруғига асосан етказилади.


20. Хўжалик юритувчи субъект жойлашган ҳудуддан ташқарида фаолият юритувчи алоҳида балансга ва депозит ҳисобварағига эга бўлган ваколатхоналари, филиаллари ва бошқа алоҳида бўлинмалари кассаларидаги нақд пуллар қолдиқларига лимит, ушбу таркибий бўлинмаларнинг тегишли депозит ҳисобварақларига хизмат кўрсатувчи банклар томонидан белгиланади.

Хўжалик юритувчи субъектни банкларда бир нечта депозит ҳисобварақлари мавжуд бўлган тақдирда, унинг кассасидаги нақд пуллар қолдиғига лимит, хўжалик юритувчи субъектнинг асосий талаб қилиб олингунча депозит ҳисобварағига хизмат кўрсатувчи банк томонидан ўрнатилади. Шундан сўнг, хўжалик юритувчи субъект кассасидаги нақд пуллар қолдиғига лимит белгиланганлиги тўғрисидаги хабарномани унинг бошқа депозит ҳисобварақлари очилган банкларга жўнатади.


21. Мазкур Йўриқноманинг 1-иловасидаги ҳисоб-китоб маълумотномасини банкка тақдим этмаган хўжалик юритувчи субъектларнинг касса қолдиғи лимити "нолга тенг" ва банкка топширилмаган нақд пуллари "лимитдан ортиқча нақд пуллар" деб ҳисобланади.


22. Зарур ҳолларда хўжалик юритувчи субъект кассасидаги нақд пуллар қолдиғига ўрнатилган лимит суммаси йил давомида қайта кўриб чиқилиши мумкин. Касса айланмалари суммаси катта бўлмаган, савдо фаолияти билан шуғулланувчи хўжалик юритувчи субъектлари кассасида кун охирида қоладиган нақд пуллар лимити, бундай хўжалик юритувчи субъектлари раҳбарларининг розилиги билан банк томонидан 2 йилга тасдиқланиши мумкин.


23. Хўжалик юритувчи субъектлар ўз кассаларида нақд пулларни белгиланган лимитлардан ортиқча миқдорда фақат ўз ходимларига иш ҳақи ва унга тенглаштирилган (нафақа, пенсия, стипендия ва бошқа ижтимоий) тўловларни тўлаш учун банкдан олинган кунни қўшиб ҳисоблаган ҳолда, 3 иш кунидан ортиқ бўлмаган муддат мобайнида сақлаш ҳуқуқига эга. Ушбу муддат тугагач, банкдан олинган ва белгиланган мақсад учун ишлатилмаган нақд пуллар банк кассаларига қайтарилиши лозим.

Хўжалик юритувчи субъектларига кутилаётган келгуси харажатлар учун белгиланган лимитдан ортиқ нақд пулларни ўз кассаларида йиғиб, тўплаб туришга рухсат этилмайди.


24. Кун охирида хўжалик юритувчи субъектлари кассаларидаги нақд пуллар қолдиғи хизмат кўрсатувчи банк томонидан ўрнатилган лимитдан ошмаслиги лозим. Хўжалик юритувчи субъектлари кассасидаги нақд пуллар қолдиғининг лимитдан ортиқча қисми, банклардаги ўз депозит ҳисобварағига кирим қилиш учун топширилиши шарт.


25. Хўжалик юритувчи субъектлар нақд пул тушумларини банклардаги депозит ҳисобварақларига кирим қилиш учун:

банкнинг айланма кассасига ва банк хизматлари офислари кассаларига қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда;

банкка топшириш учун инкассаторларга;

кейинчалик инкассаторлар орқали банкка топшириш учун хўжалик юритувчи субъектлар ҳузуридаги бирлашган кассаларга топширишлари мумкин.


26. Нақд пул тушумларини топшириш муддатлари ва тартиблари банклар томонидан хўжалик юритувчи субъект раҳбари билан келишилган ҳолда мазкур Йўриқноманинг 1-иловасидаги мижознинг ҳисоб-китоб маълумотномаси асосида белгиланади.


27. Банклар хўжалик юритувчи субъектлар томонидан нақд пул тушумларини ўз вақтида топширилишини доимий равишда мониторинг қилиб борадилар.

29. Банкнинг нақд пул муомаласи бўлими (масъул ходим) нақд пул тушумига эга бўлган хўжалик юритувчи субъектлар томонидан нақд пул тушумларини инкассация хизматига ёки топширишнинг бошқа усуллари орқали банк кассасига топширмаганлигининг сабабини ўрганиб боради.



5-БОБ. БАНК КАССАЛАРИДАН МИЖОЗЛАРГА

НАҚД ПУЛ БЕРИЛИШИНИ ТАШКИЛ ЭТИШ


30. Аҳолига ва барча хўжалик юритувчи субъектларига банк кассаларидан нақд пулларни бериш, уларнинг банкдаги депозит ҳисобварақларидаги маблағлари доирасида, касса ҳужжатларида кўрсатилган мақсадлар учун амалга оширилади.

Қонунчиликда белгиланган ҳолларда аҳолига ва хўжалик юритувчи субъектларга уларнинг банкдаги ссуда ҳисобварақларидан нақд пуллар берилиши мумкин.

Банклар аҳолига ва хўжалик юритувчи субъектларига нақд пулларни уларнинг биринчи талаби бўйича узлуксиз тарзда чиқим қилиб берилишини таъминлайдилар.

Бунда, банк кассаларидан мижозларга нақд пулларни чиқим қилиш, устувор равишда иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловлар, пенсия, нафақа, стипендия, хизмат сафари харажатлари учун, шунингдек аҳоли омонатларини қайтариш ва унга ҳисобланган фоизларни тўлаш учун амалга оширилади.


31. Хўжалик юритувчи субъектларга, шу жумладан бюджет ташкилотларига иш ҳақи ва унга тенглаштирилган, бошқа ижтимоий тўловлар, стипендиялар учун нақд пулларни, уларнинг жамоа шартномалари ёки бошқа локал меъёрий ҳужжатларга асосан ҳамда хизмат кўрсатувчи банк билан келишилган муддатларда, банк кассаларидан олган ҳолда тўлайдилар.


32. Хўжалик юритувчи субъектларга иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловлар учун банк кассаларидан нақд пулларни бериш муддатларини келишиш вақтида, банклар томонидан ойдаги барча кунларга нақд пулларни олувчи мижозларни (улар банк кассасидан оладиган нақд пуллар суммаларини) имкон қадар бир текисда тақсимлаш зарурлигини ҳисобга олиниши лозим.


33. Банклар нақд пуллар захирасини тартибга солиш ҳамда мижозларнинг нақд пулга бўлган талабларини ўз вақтида ва тўлиқ қондирилишига эришиш учун ҳар ойда мазкур Йўриқноманинг 2-иловасига мувофиқ "Иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловларга банк кассаларидан нақд пулларни бериш календари"ни тузадилар.

Календарда хўжалик юритувчи субъектларига нақд пулларни беришнинг келишилган муддатлари ва бериладиган нақд пулларнинг аниқ миқдори ойма-ой қўйиб борилади.

Бунда, ойдаги барча кунлар, шу жумладан иш кунидан ташқари кунлар (дам олиш ва байрам кунлари) бўйича ҳам иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловлар имкон қадар тенг тақсимлаб чиқилиши лозим.

"Иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловларга банк кассаларидан нақд пулларни бериш календари"га банк кассасидан иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловлар учун бериладиган нақд пулларнинг барча суммаси киритилади. Календарга хўжалик юритувчи субъектлар ходимларига почта алоқа корхоналари орқали, шунингдек банклардаги жисмоний шахсларнинг омонат ёки банк пластик карта ҳисобварақларига пул маблағларини нақд пулсиз ҳисоб-китоблар орқали ўтказиладиган тўловларнинг суммалари киритилмайди.

Хўжалик юритувчи субъектларга иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловларни тўлаш учун нақд пуллар банк кассасига нақд пул тушуми ҳолатидан келиб чиқиб календарда белгиланган муддатдан олдин берилиши мумкин.


34. Бош бошқармаларнинг ҲККМ қонун ҳужжатларига мувофиқ белгиланган мижозларига нақд пулларни, улар билан келишилган муддатда ҳамда тегишли тўлов ҳужжати асосида берилади.


35. Иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловлар, ижтимоий тўловлар, стипендияларни тўлаш муддатлари дам олиш ёки байрам кунларига тўғри келиб қолганида ушбу тўловларни тўлаш учун банклар томонидан хўжалик юритувчи субъектларга бир кун олдин нақд пуллар берилади.

Хўжалик юритувчи субъект ўз ходимлари билан меҳнат шартномасини бекор қилаётганида ёки уларнинг ходимлари меҳнат таътилига чиқаётганида, штатдан (рўйхатдан) ташқари ходимлар билан ҳисоб-китоблар амалга оширилаётганида, шунингдек хизмат сафари учун харажатлар банклар томонидан ушбу хўжалик юритувчи субъектларга нақд пуллар календарда белгилаб қўйилган муддатлардан қатъи назар берилади.


36. Бош бошқармалар тегишли ҳудудда иш ҳақи, пенсия, стипендия, нафақа ва бошқа ижтимоий тўловларни тўланиши аҳволини доимий равишда таҳлил қилиб, банклар томонидан хўжалик юритувчи субъектларнинг депозит ҳисобварақларидаги иш ҳақи, пенсия, стипендия, нафақа ва бошқа ижтимоий тўловлар учун зарур бўлган маблағлари доирасида ўз вақтида нақд пул билан таъминланишини мониторинг қилиб борадилар.


37. Амалга оширилган мониторинг натижасида банклар томонидан иш ҳақи ва ижтимоий тўловларни нақд пуллар билан таъминлашда кечикиш ёки узилишлар мавжудлиги аниқланса, Бош бошқармалар белгиланган тартибда тегишли ҳудуддаги банклар билан биргаликда нақд пулларни қайта тақсимлаш, шунингдек Бош бошқармалардан банкларга мадад пулларини ажратиш чораларини кўрадилар.



6-БОБ. БОШ БОШҚАРМАЛАР ТОМОНИДАН

БАНКЛАРНИ НАҚД ПУЛЛАР БИЛАН

ТАЪМИНЛАШ


38. Банклар томонидан нақд пулларни мижозларга бериш, биринчи навбатда банкларнинг айланма кассасидаги нақд пуллар, шунингдек нақд пуллар захираси ҳисобидан амалга оширилади.

Банклар мижозларининг нақд пулларга бўлган талабларини ўз кассаларида мавжуд бўлган ва барча манбалардан тушиши кутилаётган тушумлари ҳисобидан қондириш чораларини кўришлари лозим.

Банклар мижозларининг нақд пулларга бўлган талабини қондириш учун ҳар куни нақд пуллар айланмасини, жумладан кассадаги нақд пуллар, шунингдек нақд пуллар захирасини кун давомида тушиши кутилаётган нақд пул тушумлари нақд пулдаги харажатларни амалга ошириш учун етарлилигини таҳлил қилиб борадилар.


39. Агарда, банк кассасидаги нақд пуллар қолдиғи ва ўзининг кунлик нақд пул тушумлари кун давомида амалга оширилиши лозим бўлган нақд пулдаги чиқимларни қоплашга етарли эмаслиги аниқланса, у ҳолда банк ўз айланма кассасига мадад пулларини олиш учун олдиндан Бош бошқармаларга мазкур Йўриқноманинг 3-иловасига мувофиқ буюртма беради.


40. Бош бошқармалар:

Тегишли ҳудуддаги банклардан мадад пули олиш бўйича келиб тушган буюртмаларини ўрганиб, таҳлил қилиб чиқади;

банк айланма кассасига талаб қилинаётган мадад пуллари суммаси ва айланма кассаларни нақд пуллар билан таъминлашга рухсат беришни ҳисобга олиш учун 4-иловада келтирилган қайдномадан фойдаланилади (ушбу қайднома асосида банкларга мадад пулларини етказиш учун тегишли фармойиш тайёрланади);

тегишли ҳудуддаги банклар ўртасида нақд пулларни қайта тақсимлаш ёки Бош бошқармалар ҲККМ айланма кассасидаги нақд пуллар ҳисобидан тижорат банкларини нақд пулга бўлган талабларини қондириш бўйича тезкор чораларни кўради.


41. Банклар айланма кассаларини нақд пуллар билан таъминлаш банкларнинг вакиллик ҳисобварағидаги маблағлар доирасида, зарур ҳолларда Бош бошқармаларнинг ҲККМ захира жамғармаларидаги нақд пуллардан фойдаланган ҳолда, чекланмаган миқдорда амалга оширилади.


42. Бош бошқармалар ўзининг ҲККМдаги айланма кассасини зарур ҳолларда Марказий банкнинг захира жамғармасидаги нақд пуллар билан тўлдиришга рухсат сўраб, Ўзбекистон Республикаси Марказий банкига махсус дастур орқали телеграмма билан буюртма беради.

Мазкур телеграмма Бош бошқарма бошлиғи томонидан имзоланиб, Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг Нақд пул муомаласини ташкил этиш департаментига юборилади.

Бош бошқармаларнинг ҲККМ айланма кассасини Марказий банкнинг захира жамғармасидаги нақд пуллар билан таъминлашга рухсат берилишини сўраб жўнатилган телеграммада қуйидагилар кўрсатилади:

дастлабки учта белги Бош бошқарманинг айланма кассасига нақд пул бериш ҳақида охирги марта олинган рухсатнома рақамининг охирги учта рақамига, охирги иккита рақами эса телеграмманинг тартиб рақамига мувофиқ бешта белгидан иборат назорат рақами (телеграммаларга ҳар йили янгиланадиган тартиб рақамлари қўйилади);

айланма кассани захира жамғармасидаги нақд пуллар билан таъминлашга рухсат сўраб берилган буюртма (кодли сўз билан);

айланма касса таъминлаш учун зарур бўлган нақд пул суммаси (кодли сўз билан).


43. Бош бошқармаларнинг ҲККМ айланма кассасини нақд пуллар билан таъминлашга рухсат сўраш, тегишли ҳудуддаги тижорат банкларидан келиб тушган буюртмалар ҳам ҳисобга олинган ҳолда амалга оширадилар.


44. Бош бошқармаларнинг ҲККМ айланма кассасини Марказий банкнинг захира жамғармасидаги нақд пул билан таъминлаш бўйича рухсатнома, буйруқ асосида Марказий банкнинг захира жамғармаларини тасарруф этиш ваколати берилган Марказий банк Раисининг ўринбосари томонидан имзоланади ва махсус дастур орқали юборилади.


45. Бош бошқармаларнинг ҲККМ айланма кассасидан банкларнинг айланма кассаларига мадад пулларини етказиб бериш, Бош бошқармалар фармойишига асосан, инкассация хизмати томонидан амалга оширилади.


46. Ўзбекистон Республикаси Марказий банки Нақд пул муомаласини ташкил этиш департаменти Бош бошқармаларнинг ҲККМ айланма кассасини мадад пуллар билан таъминлаш бўйича олинган буюртмалар ва берилган рухсатномалар ҳисоб-китобларини юритадилар.

Бош бошқармаларнинг ҲККМ айланма кассасини нақд пуллар билан таъминлаш учун сўралаётган буюртмалар ва берилаётган рухсатномалар ҳисобини юритиш учун мазкур Йўриқноманинг 5-иловасига мувофиқ қайдномадан фойдаланилади.



7-БОБ. БОШ БОШҚАРМАЛАР ТОМОНИДАН

ТЕГИШЛИ ҲУДУДДАГИ БАНКЛАР ЎРТАСИДА

НАҚД ПУЛЛАРНИ ҚАЙТА ТАҚСИМЛАШ


47. Тегишли ҳудуддаги банкларни нақд пулга бўлган талабларини ўз вақтида қондириш мақсадида нақд пулларни банклар ўртасида қайта тақсимланиши Бош бошқармалар томонидан амалга оширилади.

49. Банкларнинг 10101 - "Айланма кассадаги нақд пуллар" ва 10111 - "Амалиёт кассаларидаги нақд пуллар" ҳисобварағидаги қолдиқлардан келиб чиққан ҳолда Бош бошқармаларнинг тегишли фармойишларига асосан эҳтиёжидан ортиқча нақд пуллар ҲККМга ёки нақд пул сўраб буюртма берган банкларга жўнатилади.

50. Банклардан нақд пулларни Бош бошқармаларнинг ҲККМ айланма кассасига олиб келиш ёки қайта тақсимлаш ҳисобига бошқа банкларга етказиб бериш Бош бошқармалар фармойишига асосан, инкассация хизмати томонидан амалга оширилади.

Бунда, банклар ўртасида Марказий банкнинг "Нақд пулларнинг электрон майдони" дастурий мажмуаси орқали нақд пулларни етказиб бериш бўйича келишув амалга оширилган ҳолларда нақд пулларни ташиш учун Бош бошқармалар томонидан фармойиш чиқарилиши талаб этилмайди.


8-БОБ. ЯКУНИЙ ҚОИДА


51. Мазкур Йўриқнома талабларининг бузилишида айбдор бўлган шахслар қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда жавобгарликка тортилади.






Йўриқномага

1-ИЛОВА


Ҳисоб-китоб маълумотномаси

20__ йил учун

Хўжалик юритувчи субъект номи

Банк номи

минг сўм

Кўрсаткич номи

Хўжалик юритувчи субъект томонидан лойиҳалаштирилди

Банк томонидан ўрнатилди*


20__ йил амалда

20__ йил учун лойиҳа


I. КАССА ҚОЛДИҒИГА ЛИМИТ ЎРНАТИШ ТАРТИБИ

1. Ўтган йили банк кассасига топширилган нақд пуллар суммаси




Шу жумладан:




1.1. Ўртача бир ойда топширилган сумма (1./12 ойга)





1.2. Ўртача бир кунда топширилган сумма (1.1./иш кунларига)




2. Ўтган йил давомида хўжалик юритувчи субъекти кассасидан қилинган харажатлар суммаси




Шу жумладан:




2.1. Ўртача бир ойлик харажатлар суммаси (2/12 ойга)




2.2. Ўртача бир кунлик харажатлар суммаси (2.1./иш кунларига)




3. Хўжалик юритувчи субъекти кассасидаги нақд пуллар қолдиқ лимити




II. НАҚД ПУЛЛАРНИ ТОПШИРИШ

ТАРТИБИ ВА МУДДАТЛАРИ

1. Нақд пулдаги тушумларни топшириш тартиби




2. Нақд пулдаги тушумларни топшириш муддатлари




III. НАҚД ПУЛДА ТЎЛАНАДИГАН ИШ ҲАҚИ

ВА УНГА ТЕНГЛАШТИРИЛГАН ТЎЛОВЛАР

1. Нақд пулда тўланадиган иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловларни амалга ошириш санаси




Шу жумладан:




1.1. Аванс




1.2. Ойлик




1.3. Бошқалар




        

*) банклар томонидан хўжалик юритувчи субъектлар билан келишилган ҳолда кассага нақд пуллар қолдиғи лимити, нақд пул тушумини топшириш тартиби, муддати ва нақд пулда иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловларни амалга ошириш санаси қатори тўлдирилади.


          

Хўжалик юритувчи субъект раҳбари

(имзо)

Ф.И.О


Бош (катта) бухгалтер ёки унинг

мажбуриятларини бажарувчи шахс

 

(имзо)

 

Ф.И.О

 


 

Банк раҳбари

(имзо)

Ф.И.О

           





Йўриқномага

2-ИЛОВА



Иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловларга банк

кассаларидан нақд пулларни бериш календари


20____ йилнинг ________ ойи учун

  

________________________________________________________

Банкнинг номи


минг сўм

Талаб қилиб олингунча

депозит ҳисобварағи

рақами

Хўжалик юритувчи субъектнинг номи

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

ҳ.к.

30

Жами ойда









































Жами






















     

Банк раҳбари

(имзо)

Ф.И.О




   





Йўриқномага

3-ИЛОВА



Айланма кассани нақд пуллар билан таъминлаш учун

БУЮРТМА

             

Банк номи ва рақами (МФО)

Нақд пул олиш

санаси

Зарур бўлган нақд пул

суммаси (млн.сўмда)

1

2

3



      

Банк раҳбари

(имзо)

Ф.И.О




   





Йўриқномага

4-ИЛОВА


Банк айланма кассасини

ички ҳудудий мувофиқлаштириш

тартибида таъминлашга

рухсат берилсин

___________________________(млн.сўм)


Банк айланма кассасини мадад

пуллари ҳисобига таъминлаш

___________________________(млн.сўм)


Марказий банкнинг

__________________________вилояти

(республикаси, шаҳри) бўйича

Бош бошқармаси бошлиғи

_________________ (имзо



________________ вилояти (республикаси, шаҳри) бўйича

банк айланма кассаларини нақд пул билан таъминлаш

ҚАЙДНОМАСИ


20__ йил "___" ___________ учун

   

млн сўм

т/р

Банклар

номи

Нақд пул сўраб берилган буюртманинг санаси

Сўралаётган нақд пул суммаси

Нақд пул олишга рухсат берилди

Ҳисоб-китоб касса марказининг айланма кассаларидаги нақд пуллар ҳисобидан

Ҳудудда нақд пулларни қайта тақсимлаш ҳисобидан

Марказий банкнинг Захира фондидан

Сумма

Сумма

Сумма

1

2

3

4

5

6

7













Нақд пул муомаласини ташкил этиш

бошқармаси бошлиғи

(имзо)

Ф.И.О

  





Йўриқномага

5-ИЛОВА



Рухсат берилган мадад

пулининг умумий суммаси

_____________________ (млн. сўм)


Марказий банк Раиси ўринбосари

_________________________ имзо



Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг

Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар

ва Тошкент шаҳри бўйича Бош бошқармалари

ҳисоб-китоб касса маркази айланма кассасини

нақд пул билан таъминлаш

ҚАЙДНОМАСИ


20 ____ йил "____"___________учун


млн сўм

т/р

Бош

Бошқарма

номи

Нақд пул сўраб, берилган телеграммалар санаси

Сўралаётган нақд пул суммаси

Бош бошқарма

томонидан жўнатилган телеграммаларнинг

рақами N

Нақд пул олишга

рухсат берилди

калит

суммаси

Рухсатнома рақами

1

2

3

4

5

6

7

8















   


Нақд пул муомаласини ташкил этиш

департаменти директори

(имзо)

Ф.И.О

   


Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси (www.lex.uz),

2018 йил 2 май


"Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами",

2018 йил 7 май, 18-сон, 372-модда








































Время: 0.0055
по регистрации МЮ строгое соответствие
  • Все
  • действующие
  • утратившие силу
  • Русский
  • Ўзбекча
  • Оба языка
  • любая дата
  • точная дата
  • период
  • -

Свернуть поиск