Ўрмон хўжалиги экинлари уруғликларининг генетик (нав) ва уруғ назоратини, лаборатория синовларини, сифати экспертиза қилинишини амалга оширишга доир Қоидалар (АВ томонидан 07.06.2019 й. 3165-сон билан рўйхатга олинган Ўрмон хўжалиги давлат қўмитасининг 29.04.2019 й. 6-сон қарорига илова)

Функция недоступна

Ўзбекистон Республикаси

Адлия вазирлигида

2019 йил 7 июнда 3165-сон

билан рўйхатга олинган

Ўзбекистон Республикаси

Ўрмон хўжалиги

давлат қўмитасининг

2019 йил 29 апрелдаги

6-сон қарорига

ИЛОВА

Ўрмон хўжалиги экинлари уруғликларининг

генетик (нав) ва уруғ назоратини, лаборатория

синовларини, сифати экспертиза қилинишини

амалга оширишга доир

ҚОИДАЛАР

Мазкур уруғ ва нав назоратини ўтказиш қоидалари (бундан буён матнда Қоидалар деб юритилади) Ўзбекистон Республикаси "Уруғчилик ҳақида"ги Қонунининг 12-моддасига асосан ишлаб чиқилиб, ўрмон хўжалиги экинлари уруғликларининг генетик (нав) ва уруғ назоратини, лаборатория синовларини, сифати экспертиза қилинишини тартибини белгилайди.

1-БОБ. УМУМИЙ ҚОИДАЛАР

1. Мазкур Қоидаларда қуйидаги тушунчалар қўлланилади:

ўрмон хўжалиги экинлари уруғликлари - ўрмон ва манзарали дарахтлар ҳамда доривор ўсимликларнинг экиш учун фойдаланиладиган уруғлари, мевалари, кўчатлари, қаламчалари, ўсимликнинг вегетатив йўл билан кўпайтириладиган қисмлари;

уруғликларнинг генетик (нав) сифати - муайян нав уруғлигининг генетик жиҳатдан софлигини тавсифловчи кўрсаткичлар мажмуи;

уруғликларнинг экинбоплик сифати - уруғликларнинг экиш учун яроқлилигини тавсифловчи кўрсаткичлар мажмуи;

уруғликлар тўдаси - келиб чиқиши ва сифати бўйича бир хил бўлган уруғликлар тўплами;

уруғчилик - уруғликларни етиштириш, сақлаш, реализация қилиш ҳамда улардан фойдаланиш, шунингдек уруғликларнинг генетик (нав) ва экинбоплик сифатларини аниқлаш бўйича ўтказиладиган тадбирлар билан боғлиқ бўлган фаолият;

вегетация даври - ўсимликларнинг ривожланиш даври;

элита уруғликлар - оригинал уруғликларни изчил кўпайтириш йўли билан олинган уруғликлар;

лаборатория шароитида нав синаш - уруғликларни нав ва нав тозалигига мансублигини лаборатория шароитида синаб аниқлаш;

дала шароитида уруғликларни баҳолаш - уруғликларни махсус участкаларда экиб, уруғликларни қайси тур ва навга мансублиги ҳамда нав тозалигини аниқлаш;

нав назорати - ўрмон хўжалиги экинлари уруғликларининг нав ва нав тозалигини, экиш ва ўстириш жараёнларини назорат қилиш;

дурагай уруғликлар - ирсияти ҳар хил навлар, турлар ва туркумдошларни чатиштиришдан олинган уруғликлар;

оригинал уруғликлар - нав муаллифи ёки у ваколат берган шахс томонидан етиштирилган ва кейинчалик кўпайтириш учун мўлжалланган уруғликлар;

репродукцион уруғликлар - элита уруғликлардан олинадиган кейинги авлод уруғликлари;

уруғ назорати - Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари талаблари асосида уруғликлар экиш сифатини аниқлаш жараёнларини назорат қилиш.

2. Ўрмон хўжаликлари экинлари уруғликларининг нав назорати қонун ҳужжатларига мувофиқ уруғчилик бўйича масъул шахслар томонидан олиб борилади.

3. Уруғликларнинг генетик (нав) сифати - дала ва лаборатория шароитларида ўтказиладиган нав синовлари натижалари бўйича аниқланади.

Уруғликларнинг лабораторияда ўтказиладиган нав синови лаборатория таҳлили ўтказиш орқали уларнинг муайян нав (тур)га мансублигини белгилайди ва генетик (нав) сифатини аниқлайди.

2-БОБ. ГЕНЕТИК (НАВ) ВА УРУҒ

НАЗОРАТИНИ ЎТКАЗИШ ТАРТИБИ

4. Нав назоратини ўтказиш тартиби қуйидаги жараёнларни ўз ичига олади:

экиш учун мўлжалланган уруғликларни йиғиш ёки чет элдан олиб келиш;

лаборатория таҳлилларини ўтказиш;

экишгача сақлаш;

экиш;

ўрмон хўжалиги экинлари вегетацияси даврида парваришлаш.

5. Ўрмон хўжалиги ўсимликлари уруғликларининг навдорлик даражаси апробация ва лаборатория нав синовлари усуллари орқали текширилади.

6. Уруғликларни жамғариш жараёнини назорат қилиш умумий агротехник усулларда олиб борилади, навларнинг аралашиб кетишига йўл қўйилмайди.

7. Уруғликлар тозалигини назорат қилиш технологик жараёнларни сифатли ташкил этиш орқали амалга оширилади. Техник жиҳозларда уларнинг эксплуатация қилиш йўриқномаси бўлиши зарур.

8. Уруғликларни сақлаш, уларни қадоқлаш ва маркировка қилиш назоратга олинади.

9. Элита ва асосий уруғликлар, биринчи авлод гибрид уруғликлари 1,0 фоиздан юқори бўлмаган ўзгаришгача қадоқланади.

Қадоқлаш - уруғликлар зарарланишининг олдини оладиган даражада бўлиши керак. Қадоқларда этикетка ва маркировка қилинган ҳолда қуйидаги маълумотлар кўрсатилиши керак:

лабораторияда нав синовларини ўтказиш учун уруғлик ишлаб чиқарувчи субъектнинг номи (бундан буён матнда Субъектлар деб юритилади);

тури;

шакли;

нави;

репродукцияси;

нав тозалиги тоифаси;

экиш тартиби;

ҳосил йили;

партияси рақами;

нав тозалиги;

нав ҳужжати ва ҳужжатнинг рақами, берилган вақти.

10. Уруғлик сақланадиган биноларнинг талабга жавоб бериши - экологик, қурилиши, ёнғин хавфсизлиги, санитар ҳолати, фитосанитар талабларининг бажарилиши уруғ сақланаётган бино эгаси томонидан назорат қилинади.

11. Уруғликлардан намуналар олиб, амалдаги қонун ҳужжатларига биноан аккредитациядан ўтган лабораторияларда экспертиза ўтказилиб, уруғлик назорати амалга оширилади.

12. Текшириш учун уруғликлардан намуналар олиш уруғлик етказиб берувчи иштирокида Ўрмон хўжалиги илмий-тадқиқот институти (бундан буён матнда Институт деб юритилади) ходими (бундан буён матнда Масъул шахс деб юритилади) томонидан амалга оширилади.

13. Аккредитациядан ўтган лабораторияда экспертизадан ўтган уруғликларнинг экиш ва навдорлик сифатлари натижалари бўйича эътироз бўлса, лабораториянинг юқори турувчи масъул шахс томонидан қайтадан ўрганиб чиқилади.

Текшириш натижаларида уруғ таҳлилида фарқ кузатилса, ушбу лаборатория уруғликлар сифати ҳақида олдинги берилган ҳужжатнинг ўрнига янги ҳужжат беради.

14. Субъектлар уруғчилик соҳасидаги техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги норматив ҳужжат талаблари тўғри бўлишини таъминлайди.

15. Дала шароитида уруғликларни баҳолаш қуйидаги тартибда амалга оширилади:

баҳолаш уруғликларни махсус майдонларда экиш ва кейинчалик уларнинг ўсимликлар бўйича нав сифатларини ўрганиш орқали ўтказилади;

баҳолаш вегетация даврида ўтказилади;

баҳолаш тартиби ўрмон хўжалиги экинлари уруғликларининг қайси тур, нав, шаклга мансублигини ҳамда нав тозалигини аниқлаш мақсадида ўтказилади.

3-БОБ. ЛАБОРАТОРИЯ НАВ СИНОВЛАРИНИ

ЎТКАЗИШ ТАРТИБИ

16. Лаборатория нав синовлари техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги меъёрий ҳужжатларга мувофиқ Институт томонидан амалга оширилади.

17. Субъектлар томонидан бериладиган Қоидаларнинг 1-иловасига мувофиқ аризага қуйидаги ҳужжатлар ва материалларни Институт лабораторияларига тақдим этади:

а) Ўзбекистон Республикаси ҳудудида тайёрланган уруғликларни таҳлилдан ўтказиш ҳақидаги аризага:

уруғликнинг ёрлиғидан намуна ёки уруғлик тўғрисида маълумот;

апробация далолатномаси;

уруғликнинг тайёрланганлиги тўғрисида далолатнома;

б) чет элдан келтириладиган уруғликларни таҳлилдан ўтказиш ҳақидаги аризага:

уруғликка оид норматив ҳужжат нусхаси;

уруғликнинг ёрлиғидан намуна ёки уруғлик тўғрисида маълумот;

уруғликнинг Ўзбекистон Республикаси божхона ҳудудига келганлиги тўғрисидаги белги қўйилган товарга қўшиб жўнатиладиган ҳужжат нусхаси (товар-транспорт юк хати, инвойс ёки ҳисоб-фактура, фитосанитария сертификати);

Ўзбекистон Республикаси Ўсимликлар карантини ва ҳимояси агентлигининг карантин рухсатномаси.

18. Институт томонидан субъектлардан келиб тушган аризалар 10 календарь куни ичида текшириб чиқилади ва лаборатория нав синовлари натижалари тақдим этилади.

Мазкур ҳужжатнинг 17-бандида кўрсатилган барча ҳужжат ва материалларни қабул қилган Институт тегишли тартибда лаборатория нав синовларини ўтказади ёки тақдим этилган ҳужжатлар ва материаллар тўлиқ бўлмаган тақдирда 2 иш куни ичида аризачига рад этиш хатини жўнатади.

19. Лаборатория нав синовлари вақтида:

маълумотлар банкидан фойдаланган ҳолда бошқа навлардан фарқланадиган хусусиятлар мавжудлиги аниқланади;

визуал таҳлиллар асосида берилган материалларнинг бир хиллиги баҳоланади;

биокимёвий тадқиқотлар электрофорез услубида олиб борилади.

20. Лаборатория нав синовларини ўтказиш асосида Институт томонидан субъектларга Қоидаларнинг 2-иловасига мувофиқ лаборатория нав синовлари натижаларини тақдим этилади.

4-БОБ. УРУҒЛИКЛАР СИФАТИНИ ЭКСПЕРТИЗАДАН

ЎТКАЗИШ ҚОИДАЛАРИ

21. Институт лаборатория шароитида уруғликлар сифатини экспертизадан ўтказиш натижалари бўйича тегишли хулосалар беради.

22. Ўрмон хўжалиги уруғликлари сифатини экспертизадан ўтказишда барча кўрсаткичлар бўйича амалда бўлган техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги норматив ҳужжат талаблари бўйича тўлиқ ёки қисман таҳлил қилиш орқали амалга оширилади.

23. Уруғликларни экиш сифатини аниқлаш аккредитациядан ўтган лабораторияда уруғликлар партиясидан ўртача намуналар олиш орқали тегишли техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги норматив ҳужжат талабларига мувофиқ ўтказилади. Навдор уруғликлар сифати апробация далолатномаси билан тасдиқланади.

Экиш ёки сотиш учун мўлжалланган уруғликлардан ўртача намуналар танлаш субъект ёки сотувчининг вакили иштирокида Институт ходими томонидан амалга оширилади.

Уруғликлардан ўртача намуналарни танлаш ҳамда гувоҳномалар ёзиш Қоидаларнинг 3 ва 4-иловаларига мувофиқ расмийлаштирилади ҳамда Қоидаларнинг 5-иловасига биноан эса журналларда қайд этилади.

Ўртача намуналар олиш далолатномаси 2 нусхада тузилади. Бир нусхаси субъектга берилади, иккинчи нусхаси лабораторияда қолади.

24. Уруғликлар сифати ҳақидаги ҳужжатлар 6 ва 7-иловаларга биноан қайд этилади.

25. Уруғликлар яроқли деб топилганида Кондицияли уруғликлар тўғрисидаги гувоҳнома Қоидаларнинг 8-иловасига мувофиқ берилади.

Уруғликлар партиясида белгиланган техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги норматив ҳужжат талабларига нисбатан кўп касаллик ва зараркунандалар аниқланса уруғликлар кондициялиги ҳақидаги гувоҳнома берилмайди.

26. Уруғликлар яроқсиз деб топилганида ёки уруғликларнинг меъёрланган кўрсаткичлари тўлиқ таҳлил қилинмаган ҳолатларда Қоидаларнинг 9-иловасига мувофиқ уруғликлар таҳлили натижаси қуйидаги ҳолатда расмийлаштирилади ҳамда тақдим этилади:

қисман таҳлил учун олинган уруғликлар наъмуналарида техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги норматив ҳужжат талаблари меъёрларига мос келмаганда;

барча таҳлилларда техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги норматив ҳужжат талабларига жавоб бермаса;

намуналар таҳлили натижаларида ўртача арифметик кўрсаткичлар техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги норматив ҳужжат талабларига жавоб бермаса.

27. Уруғликлар кондициялиги гувоҳномасининг амал қилиш муддати:

1-синфдаги уруғликлар учун - 8 ой;

2-синфдаги уруғликлар учун - 6 ой.

Уруғликлар кондиционлиги гувоҳномасининг амал қилиш муддати уруғликлар унувчанлиги таҳлили тугаган кундан бошланган деб ҳисобланади.

Уруғликлар кондиционлиги гувоҳномасининг амал қилиш муддати тугагандан сўнг уруғликлар фақатгина унувчанлиги бўйича синовдан ўтказилади.

Такрорий таҳлил ўтказиш Кондицияли уруғликлар тўғрисидаги гувоҳнома амал қилиш муддати тугагунга қадар ўтказилиши керак.

Агар Кондицияли уруғликлар тўғрисидаги гувоҳнома уруғликлар яшовчанлиги бўйича берилган ва жамғарилган йили экилмасдан бошқа фондга ўтказилган бўлса, бу кўрсаткичлар бекор қилинади ҳамда қайта тўлиқ унувчанлиги билан бирга таҳлил қилинади.

Агар уруғликлар қайта таҳлил қилинганда унувчанлик олдинги кўрсаткичларини такрорласа, у ҳолда Кондицияли уруғликлар тўғрисидаги гувоҳномасининг амал қилиш муддати узайтирилади.

28. Таҳлилдан ортиб қолган уруғликлар экиш ишлари тугагандан сўнг (экиш ишлари олиб борилаётган ҳудуд ҳисоботи бўйича) 1 ой давомида сақланади.

29. Мазкур Қоидалар Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги, Фанлар Академияси, "Ўзстандарт" агентлиги ва Ўсимликлар карантини давлат инспекцияси билан келишилган.

Қоидаларга

1-ИЛОВА

Ўзбекистон Республикаси Ўрмон хўжалиги давлат қўмитаси Ўрмон хўжалиги илмий-тадқиқот институтига

Ариза

Сиздан, лаборатория нав синовларини ўтказишингизни ва уруғликларнинг

кўрсатилган турга тегишлилиги ва тозалигини аниқлашингизни сўраймиз.

Юридик шахс ёки жисмоний шахс тўғрисидаги маълумот:

1. Юридик шахсларни давлат рўйхатидан (қайта рўйхатдан ўтказиш) ўтказилганлиги тўғрисидаги маълумотнома ёки гувоҳнома, жисмоний шахснинг шахсини тасдиқловчи ҳужжати

3. Қабул қилинадиган ҳужжатлар:

Ариза қабул қилинган сана "___" ______________20__ й.

Қоидаларга

2-ИЛОВА

Лаборатория нав синовларининг натижаси N_____

"___" __________20__ й.

______ 20___ йилдаги лаборатория синовини ўтказиш тўғрисидаги аризага мувофиқ.

Таҳлил натижалари.

Уруғлик ҳақиқийлиги

Қоидаларга

3-ИЛОВА

Ўртача намуналар олиш далолатномаси N _____

Уруғликларнинг экиш сифатини аниқлаш, тегишли

Вакиллар - реализация учун олинган уруғликлар партияси намуналари, шунингдек, баҳсли вазиятларда тўлдирилади

Қоидаларга

4-ИЛОВА

Уруғликлар ҳақида гувоҳнома

1) Ўрмон хўжалиги ўсимлиги тури

2) Нави

3) Номи, навдорлик ҳужжати санаси N

4) Нав тозалиги ёки типи, %

5) Репродукция

6) Ҳосил йили

7) Партия рақами

8) Партия массаси, центнер

9) Назорат бирлиги рақами

10) Жой сони

11) Уруғлик сақлаш жойи, омбор рақами, тўлалиги

12) Уруғликлар қачон ва қаердан олинган

13) Уруғликлар қандай қайта ишланган

14) Уруғликлар неча маротаба таҳлилдан ўтказилган ва охирги таҳлил санаси ва рақами

15) Қандайдир модда билан ишлов берилганми ва қандай препарат

16) Қандай таҳлил ўтказиш учун намуна олинган

17) Уруғликларни белгилаш

18) Тақдим этилган уруғликлар сони

Қопларда

Шиша идишларда

Халтачаларда

Қадоқланган ҳолда

1. Уруғликлар уруғ сифатини экспертиза қилиш бўйича

                

йўналтирилган.

Кафолат: уруғликларни аралашиб кетишидан, ифлосланишидан, унувчанлиги ва бошқа экиш сифатлари, шунингдек, танланган намуналар дубликатидан

            

Сақлаш учун масъул шахс

Назорат бирликларининг жойлашув схемаси

(намуна олган шахс томонидан тўлдирилади)

Қоидаларга

5-ИЛОВА

Ўртача намуналарни қайд этиш журнали

   

Жадвалнинг давоми

Жадвалнинг давоми

Қоидаларга

6-ИЛОВА

Уруғликлар сифатини қайд этиш журнали

    

Жадвалнинг давоми

Жадвалнинг давоми

Жадвалнинг давоми

Эслатма: журнал тикилади, рақамланади, усти қоғозга елимланади, масъул ходим имзоси қўйилади ва лаборатория муҳри босилади.

Қоидаларга

7-ИЛОВА

Уруғ сифати ҳақида берилган ҳужжатларни

қайд этиш журнали

Эслатма: журнал тикилади, рақамланади, усти қоғозга елимланади, масъул ходим имзоси қўйилади ва лаборатория муҳри босилади.

Қоидаларга

8-ИЛОВА

Ш.Ў.

КОНДИЦИЯЛИ УРУҒ ТЎҒРИСИДА ГУВОҲНОМА

N____

Оғирлиги ________________________________ кг.да уруғликларнинг ўртача

           

таҳлил учун келтирилган ______ кун ___________ ой 20___ йилдаги далолатнома

                  

Уруғликни қайта ишлаш муддати ва усули ________________________________________________________________________________

орқа томони

ТЕКШИРИШ НАТИЖАЛАРИ.

УРУҒЛИКНИ ЗАРАРЛАНГАНЛИГИ:

Уруғ сифатини яхшилаш бўйича тавсия этиладиган тадбирлар

Ушбу уруғликлар Институт (лабораторияси) томонидан кондицион ва ___________ синфга тегишли деб тан олинади.

Ушбу гувоҳноманинг ҳақиқий амал қилиш муддати____________ 20__ й.

"___" _________ 20__ й.

М.Ў. Директор________________________

Қоидаларга

9-ИЛОВА

Уруғликлар таҳлили натижалари N _______

N_________ далолатномада таҳлилга тақдим этилган "______"___________20___ йилдан

Жой сони (қопда), омбор N ___________________, тўлалиги N___________________ қопланган

Таҳлил натижалари:

Шунингдек:

Хулоса ва таклифлар:

Уруғликларни кондицион эмаслиги тўлиқ ёки қисман таҳлил ўтказилганда

қуйидагича аниқланди:

q Таҳлил вақтида аниқланди.

q Стандартга асосан аниқланди.

Қисман таҳлил қилинганда:

           

стандарт талабларига жавоб беради.

Муҳр ўрни

Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси (www.lex.uz),

2019 йил 8 июнь

"Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами",

2019 йил 10 июнь, 23-сон, 440-модда