Ўзбекистон Республикасида узлуксиз бошланғич, ўрта ва ўрта махсус профессионал таълим тўғрисида Низом (ЎзР ВМ 07.08.2020 й. 466-сон қарорига 1-илова)

Функция недоступна

Вазирлар Маҳкамасининг

2020 йил 7 августдаги

466-сон қарорига

1-ИЛОВА

Ўзбекистон Республикасида

узлуксиз бошланғич, ўрта ва ўрта

махсус профессионал таълим тўғрисида

НИЗОМ

1-БОБ. УМУМИЙ ҚОИДАЛАР

1. Ушбу Низом Ўзбекистон Республикасида узлуксиз бошланғич, ўрта ва ўрта махсус профессионал таълимни (кейинги ўринларда профессионал таълим деб аталади) ташкил этиш ва амалга ошириш тартибини белгилайди.

2. Ўзбекистон Республикасида профессионал таълим "Таълим тўғрисида"ги Ўзбекистон Республикаси Қонунига мувофиқ амалга оширилади.

3. Ўзбекистон Республикасида профессионал таълим - иқтисодиётнинг ривожланиш истиқболлари ва устувор вазифаларини, замонавий техника ва технологик тенденцияларни ҳисобга олиб, меҳнат бозоридаги кадрларга бўлган реал эҳтиёж, иш берувчиларнинг таклифлари ҳамда "Ҳаёт давомида таълим олиш" принципи асосида шахсларнинг таълим олишига мўлжалланган.

4. Профессионал таълимни амалга оширишда Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва қонунларига, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг қарорларига, Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармонлари, қарорлари ва фармойишларига, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қарорлари ва фармойишларига, бошқа қонун ҳужжатларига, шунингдек, ушбу Низомга амал қилинади.

5. Ушбу Низомда қуйидаги асосий тушунчалар қўлланилади:

бошланғич профессионал таълим - ЮНЕСКО ташкилоти томонидан қабул қилинган Таълимнинг халқаро стандарт таснифлагичи (кейинги ўринларда Халқаро таснифлагич деб аталади) 3-даражасига мос келувчи таълим дастурлари;

касб - махсус тайёргарлик ва иш тажрибаси натижасида маълум бир соҳада меҳнат фаолиятни амалга ошириш учун лозим бўлган назарий билимлар, амалий кўникма ва малакалар мажмуасини эгаллаган, жисмоний имконият, ақлий қобилият ва ҳуқуқлари таъминланган меҳнат фаолияти (машғулоти)нинг туридир;

касбий компетенция - билим, кўникма ва амалий тажриба асосида касбий фаолиятга тегишли вазифаларни бажаришда фаолият юритиш қобилияти;

касб-ҳунар мактаби - Халқаро таснифлагичнинг 3-даражасига мос келувчи таълим дастурлари асосида 9-синф битирувчиларини ижтимоий қўллаб-қувватлашга қаратилган бошланғич профессионал таълим босқичида кадрлар тайёрлайдиган таълим муассасалари;

квалификация - касбий маҳорат даражаси ёки поғонаси касбий талабларнинг муайян поғонасига мувофиқлиги даражаси;

коллеж - Халқаро таснифлагичнинг 4-даражасигача мос келувчи таълим дастурлари асосида кадрлар тайёрлайдиган вазирликлар ва идоралар тизимида фаолият кўрсатадиган таълим муассасалари;

компетенция - билим, кўникма, малака ва шахсий сифатлар мажмуи;

кўникма - муайян вазифани бажариш учун эгалланган қобилият;

мутахассислик - бирор касб доирасида маълум бир фаолият тури учун махсус тайёргарлик ва амалий тажрибаси билан эришилган зарур билим, кўникма ва малакалар мажмуи;

профессионал стандарт - ходимга маълум бир касбий фаолият турини, шу жумладан, маълум бир меҳнат функциясини бажариш учун зарур бўлган малака талаблари;

профессионал таълим - таълим олувчиларда маълум бир мутахассислик ва касблар бўйича касбий компетенцияларни шакллантирадиган ва ривожлантирадиган узлуксиз таълим тизими;

табақалаштирилган таълим дастури - Халқаро таснифлагичнинг тегишли даражаларига мувофиқ бошланғич, ўрта ва ўрта махсус профессионал таълимда кадрлар тайёрлаш учун касб ёки мутахассисликларнинг мураккаблик даражалари, ўқитиш муддатлари бир-биридан фарқ қиладиган таълим дастури;

таълим дастури - профессионал таълим муассасаси битирувчисига муайян эгаллаган касб ёки мутахассислик бўйича касбий фаолиятни малакали бажариш имконини беришга қаратилган профессионал таълим тайёргарлигининг асосий мазмунини аниқловчи давлат таълим стандартлари, ўқув режаси, ўқув фанлари (модуллар) дастурлари, малака амалиёт дастурларидан иборат ҳужжатлар тўплами;

давлат таълим стандартлари - давлат томонидан таълимнинг мазмуни ва сифатига нисбатан белгиланадиган талаблар мажмуи;

техникум - Халқаро таснифлагичнинг 5-даражасигача мос келувчи ва олий таълим тизими билан интеграциялашган таълим дастурлари асосида кадрлар тайёрлайдиган ҳамда олий таълим муассасалари ҳузурида фаолият юритадиган таълим муассасалари;

умумий компетенция - билим, кўникма ва амалий тажриба асосида касбига яқин фаолият турларининг кўпчилиги учун умумий бўлган масалаларни ҳал этишда муваффақиятли фаолият юритиш қобилияти;

ўрта махсус профессионал таълим - Халқаро таснифлагичнинг 5-даражасига мос келувчи таълим дастурлари;

ўрта профессионал таълим - Халқаро таснифлагичнинг 4-даражасига мос келувчи таълим дастурлари;

ўқитишнинг дуал тизими - таълимнинг назарий қисми таълим муассасасида ва амалий қисми иш жойларида ташкил этиладиган ўқитиш тури;

ўқув режаси - профессионал таълимнинг муайян касби ёки мутахассислиги бўйича ўқув фаолияти турлари, ўқув фанлари (модуллари) ва курслари ҳамда малака амалиётлари таркиби, уларни ўрганиш изчиллиги, соҳа ва тармоқларда иш турларининг мавсумийлигини ҳамда соатлардаги ҳажмини белгилайдиган ҳужжат;

ўқув дастури - профессионал таълим ўқув режасига киритилган фанлар ва амалиётларнинг мазмуни, ўқитишнинг мақбул усуллари, ахборот манбалари кўрсатилган ҳужжат;

ўқув жараёнининг графиги - таълим жараёнининг кетма-кетлиги ва алмашувчанлигини, аттестация ва таътил вақтларини белгиловчи ҳужжат.

2-БОБ. ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМНИНГ

МАҚСАДИ ВА ВАЗИФАЛАРИ

6. Меҳнат бозоридаги эҳтиёжлар, жумладан, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектлари учун рақобатбардош кадрларни профессионал таълим босқичларини жорий қилиш орқали тайёрлаш ҳамда турли ёшдаги шахсларнинг "Ҳаёт давомида таълим олиш" принципи асосида таълим олишга бўлган талабларини қондириш профессионал таълимнинг мақсади ҳисобланади.

7. Қуйидагилар профессионал таълимнинг вазифалари ҳисобланади:

иш берувчиларнинг талаб ва таклифларига асосан кадрларга бўлган реал эҳтиёжни инобатга олган ҳолда иқтисодиёт соҳа ва тармоқлари учун зарур бўлган малакали мутахассисларни тайёрлаш ҳамда жамиятнинг касблар ва мутахассисликларга бўлган талабларини қондириш;

меҳнат фаолиятида замонавий ахборот-коммуникация технологияларини татбиқ қилиш бўйича амалий кўникмаларга эга бўлган кадрларни тайёрлаш;

маҳаллий ва хорижий таълим муассасалари билан ҳамкорликни ривожлантириш, замонавий инновацион ўқув лойиҳаларини биргаликда амалга ошириш учун малакали хорижий мутахассисларни жалб этиш;

Халқаро таснифлагич даражалари билан уйғунлашган табақалаштирилган таълим дастурларини ҳамда ўқитишнинг кредит-модуль тизимини босқичма-босқич жорий этиш;

таълим олиш билан биргаликда ўқувчиларга тадбиркорлик фаолиятини йўлга қўйиш бўйича зарур билимларни бериш ва уларни келгусида ўз бизнесини ташкил этиши юзасидан методик қўллаб-қувватлаш тадбирларини амалга ошириш;

мамлакат иқтисодиётини янада ислоҳ қилиш, уни барқарор ўстириш ҳамда модернизациялаш жараёнларида самарали иштирок этишга қодир бўлган кадрларни тайёрлаш мақсадида ўқув жараёнига инновация шакллар, технологиялар ва ишланмаларни фаол қўллаб, профессионал таълим ва ишлаб чиқаришнинг ўзаро ҳамкорлигини таъминлаш;

шахсларнинг профессионал таълим муассасаларини ихтиёрий танлаши ва касб ёки мутахассислик бўйича билим олиш, шунингдек, "Ҳаёт давомида таълим олиш" принципи асосида касбий тайёргарлик ва қайта тайёрлашдан ўтиш имконига эга бўлиш шароитларини яратиш;

профессионал таълим олиш орқали шахснинг интеллектуал, маданий ва маънавий ривожланишга бўлган индивидуал эҳтиёжларини қондириш, ўқувчиларда ватанпарварликни, фаол фуқаролик позициясини шакллантириш ҳамда уларда масъулият ва ижодий фаолиятни ривожлантириш.

3-БОБ. ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМНИ

ТАШКИЛЛАШТИРИШ

8. Профессионал таълим тизимида кадрлар тайёрлаш Халқаро таснифлагич даражалари билан уйғунлашган ва табақалаштирилган таълим дастурлари жорий этиладиган профессионал таълим муассасаларида амалга оширилади.

Касб-ҳунар мактаблари, коллежлар ва техникумлар профессионал таълим муассасалари тоифасига киради.

9. Профессионал таълим муассасалари қонун ҳужжатларига мувофиқ ташкил этилади, қайта ташкил этилади ва тугатилади.

Давлат профессионал таълим муассасаларини ташкил этиш, қайта ташкил этиш ва тугатиш Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланган тартибда амалга оширилади.

Нодавлат профессионал таълим муассасалари белгиланган тартибда жисмоний ва нодавлат юридик шахслар томонидан ташкил этилади.

Ўзбекистон Республикаси резиденти бўлган юридик ва жисмоний шахсларнинг хорижий давлатлар ва инвесторлар билан тузилган шартномалари ва келишувлари асосида халқаро профессионал таълим муассасалари ташкил этилиши мумкин.

Халқаро (давлатлараро) профессионал таълим муассасаларини ташкил этиш, қайта ташкил этиш ва тугатиш Ўзбекистон Республикасининг халқаро шартномаларига мувофиқ амалга оширилади.

Профессионал таълим муассасасини лицензиялаш ва аккредитация қилиш қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда амалга оширилади.

10. Давлат бошқаруви органлари, маҳаллий ижро этувчи ҳокимият органлари, хўжалик бирлашмалари қонун ҳужжатларига мувофиқ профессионал таълим муассасаларининг муассислари бўлиши мумкин.

11. Профессионал таълим муассасалари хусусан, касб-ҳунар мактаблари номлари Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги (кейинги ўринларда Вазирлик деб аталади) томонидан коллежлар ва техникумларнинг номлари эса тегишли вазирлик ва идоралар томонидан Вазирлик билан келишган ҳолда белгиланиши ёки ўзгартирилиши мумкин.

12. Профессионал таълим муассасаси ўз таркибида филиаллар, кафедралар, бўлимлар, ўқув хоналари ва лабораториялар, ўқув ва ўқув-ишлаб чиқариш устахоналари ва хўжаликлари, технопарклар, ўқув майдончалари (полигонлар), ётоқхоналар, умумий таълим дастурларини, профессионал таълим дастурларини амалга оширувчи таркибий бўлинмалар, таълим жараёни билан боғлиқ бошқа таркибий бўлинмаларга эга бўлиши мумкин.

Профессионал таълим муассасаларининг намунавий тузилмалари бўйсунувидаги вазирликлар ва идоралар томонидан тасдиқланади.

Профессионал таълим муассасасининг филиали мазкур профессионал таълим муассасаси идоравий мансублиги бўйича тегишли вазирликлар ва идоралар томонидан Вазирлик билан келишган ҳолда ташкил этилади ва тугатилади. Профессионал таълим муассасасининг филиали ушбу Низом асосида фаолият кўрсатади.

13. Профессионал таълим муассасаларида табақалаштирилган таълим дастурлари доирасида профессионал таълим берилади, ўқувчиларнинг касбий мойилликлари, маҳорати ва кўникмаларининг ривожланиши, танланган касблар ёки мутахассисликларга эга бўлиши таъминланади.

14. Давлат таълим стандарти талабларини бажариш, агар қонун ҳужжатларида бошқа ҳолатлар назарда тутилмаган бўлса, Ўзбекистон Республикаси ҳудудида фаолият кўрсатаётган ташкилий-ҳуқуқий шаклидан ва идоравий бўйсунувидан қатъи назар (хорижий таълим муассасаси филиаллари бундан мустасно) барча профессионал таълим муассасалари учун мажбурийдир.

15. Профессионал таълим соҳалари бўйича давлат таълим стандарти намунаси Вазирлик томонидан белгиланади.

Таълим соҳалари бўйича давлат таълим стандартлари асосида касблар ва мутахассисликларнинг малака талаблари ишлаб чиқилади.

16. Таълим соҳалари бўйича давлат таълим стандартлари, касблар ва мутахассисликлар малака талаблари, ўқув режаси ва дастурларини ишлаб чиқиш учун Вазирлик, тегишли вазирликлар ва идоралар, таянч профессионал таълим муассасалари ҳамда олий таълим муассасаларининг тажрибали мутахассисларидан иборат таркибда муаллифлар жамоаси шакллантирилади.

Давлат таълим стандартлари ва малака талаблари тегишли касб ва лавозимларнинг профессионал стандартлари ёки малака талаблари асосида ишлаб чиқилади.

Таянч профессионал таълим муассасалари рўйхати Вазирлик томонидан белгиланади.

Ишлаб чиқилган давлат таълим стандартлари, малака талаблари, ўқув режаси ва дастурлари Вазирлик томонидан тасдиқлангандан сўнг таълим жараёнига жорий этилади.

Давлат таълим стандартлари, малака талаблари, ўқув режаси ва дастурларини такомиллаштириш, уларга ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш иш берувчи ташкилотларнинг таклифларига асосан Вазирлик томонидан амалга оширилади.

Имкониятлари чекланган шахслар учун Вазирлик томонидан Соғлиқни сақлаш вазирлиги билан биргаликда профессионал таълимнинг махсус дастурлари ишлаб чиқилади.

17. Давлат таълим стандартлари, малака талаблари, ўқув режаси ва дастурларини жорий этиш, мувофиқлаштириш ҳамда унга методик раҳбарлик қилиш Вазирлик томонидан амалга оширилади.

18. Табақалаштирилган таълим дастурлари асосида кадрлар тайёрлашда халқаро тажрибани ўрганган ҳолда профессионал таълим жараёнларига ўқитишнинг кредит-модуль тизими босқичма-босқич жорий этилади.

Профессионал таълим тизимида ўқитишнинг кредит-модуль тизимини жорий этиш тартиби, жорий этиладиган касблар ва мутахассисликлар ҳамда тўпланадиган кредитлар ҳажми бўйсунувидаги вазирликлар ва идоралар томонидан Вазирлик билан келишган ҳолда тасдиқланади.

19. Профессионал таълим муассасаларида асосий таълим дастурларидан ташқари қуйи даражадаги таълим дастурлари бўйича кадрлар тайёрлаш Вазирликнинг рухсати асосида амалга оширилади. Профессионал таълим муассасалари ушбу таълим дастурларини тегишли турдаги профессионал таълим муассасалари учун белгиланган тартибга риоя қилган ҳолда амалга оширади.

20. Профессионал таълим муассасаларида ўқувчилар, раҳбар кадрлар, ўқитувчилар ва ишлаб чиқариш таълими усталари ҳамда иш берувчилар таълим жараёни иштирокчилари ҳисобланади.

21. Профессионал таълим муассасаси юридик шахс ҳисобланади, ўз уставига, мустақил балансга, Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг Ғазначилигида ва унинг ҳудудий бўлинмаларида шахсий ҳисобварақларига (давлат таълим муассасалари учун), ўз номи кўрсатилган муҳрга, бурчакли штампга ва бланкаларга эга бўлади.

22. Профессионал таълим муассасаларининг устави белгиланган тартибда ишлаб чиқилади ва тасдиқланади.

23. Профессионал таълим муассасалари ҳудудларнинг демографик, ижтимоий-иқтисодий ва географик шароитларини, меҳнат бозорининг тегишли соҳа мутахассисларига бўлган талабини, манфаатдор вазирликлар ва идораларнинг кадрларга бўлган эҳтиёжи ҳамда олий таълим тизими билан интеграциялашган таълим дастурлари асосида кадрлар тайёрлашни ҳисобга олган ҳолда ташкил этилади.

Бошқа жойлардан келган ўқувчиларга, имкониятга қараб, профессионал таълим муассасалари учун ётоқхоналар ташкил этилади.

Ётоқхоналарда ўқувчиларнинг яшаш учун тўланадиган тўлов миқдори (бепул фойдаланишда бўладиган ётоқхоналар бундан мустасно) профессионал таълим муассасалари томонидан белгиланади.

24. Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари профессионал таълим муассасалари битирувчилари бандлигини таъминлашда ўз ваколатлари доирасида ёрдам кўрсатадилар ва касб-ҳунар мактаблари фаолиятини қўллаб-қувватлаш бўйича чора-тадбирларни ишлаб чиқадилар.

25. Профессионал таълим муассасаларининг ўқувчилари ва ходимларига ижтимоий кафолатлар, қўллаб-қувватлаш ва имтиёзлар қонун ҳужжатлари, шунингдек, профессионал таълим муассасасининг устави асосида белгиланади.

26. Коллежлар ва техникумларда кундузги, сиртқи ва кечки таълим шакллари жорий этилади.

Таълим шакллари Вазирлик томонидан тизимида профессионал таълим муассасалари бўлган вазирликлар, идоралар, хўжалик бирлашмалари ва йирик корхоналар билан келишган ҳолда белгиланади.

Сиртқи ва кечки таълим шаклларини ташкил этиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланади.

27. Профессионал таълим муассасаларида қўшимча касблар ва мутахассисликлар бўйича квалификацияларни эгаллаш, жумладан, тракторчи, комбайн оператори, "В" ёки "ВС" тоифадаги миллий ҳайдовчилик гувоҳномаларини ва шу кабиларни олиш истагидаги аҳолининг турли қатламлари учун ўқитиш муддати 6 ойдан ошмаган интенсив ва қўшимча ўқув курслари ташкил этилиши мумкин.

Мазкур ўқув курслари битирувчиларига белгиланган тартибда ташкил этилган имтиҳонларни муваффақиятли якунлаганидан сўнг келгусида меҳнат фаолияти билан шуғулланиш ҳуқуқини берадиган давлат намунасидаги сертификат ёки гувоҳнома берилади.

28. Профессионал таълимнинг тайёрлов йўналишлари, касблар ва мутахассисликлар рўйхати Вазирлик томонидан тасдиқланадиган профессионал таълимнинг тайёрлов йўналишлари, касблар ва мутахассисликлар классификатори асосида белгиланади.

29. Профессионал таълим муассасалари касблар ва мутахассисликлар бўйича ўқувчиларни касбга йўналтириш ишларини тизимли равишда ташкил этадилар.

Умумтаълим мактабларида касбга йўналтириш бўйича тадбирлар Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлигининг ҳудудий бўлинмалари билан ҳамкорликда ташкил этилади.

30. Профессионал таълим дастурлари бўйича кадрлар тайёрлаш белгиланган тартибда тузилган шартномалар асосида ўқитишнинг дуал тизими асосида ташкил этилиши мумкин. Ўқитишнинг дуал тизими жорий этиладиган профессионал таълим муассасалари, касблар ёки мутахассисликлар рўйхати Вазирлик билан келишган ҳолда тизимида профессионал таълим муассасалари бўлган вазирликлар ва идоралар томонидан тасдиқланади.

Ўқитишнинг дуал тизимини ташкил этиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланади.

31. Профессионал таълим муассасаларини қайта ихтисослаштириш ва тайёрланадиган касблар ва мутахассисликлар рўйхати Вазирлик томонидан меҳнат бозорининг кадрларга бўлган эҳтиёжидан ва тармоқ вазирликлари, идоралар, хўжалик бирлашмалари, йирик корхоналар, Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари, шунингдек, кадрлар буюртмачиларининг таклифларидан келиб чиққан ҳолда белгиланади.

32. Профессионал таълим муассасаларига ўқувчилар қабул кўрсаткичлари ва ўқувчиларни қабул қилиш тартиби, агар қонун ҳужжатларида бошқача ҳолатлар назарда тутилмаган бўлса, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланади.

33. Ўқувчилар ўқитиш курслари бўйича гуруҳларга, ўқитиш йўналиши бўйича эса - бўлимларга ҳамда техникумларда кафедраларга бирлаштирилади.

Профессионал таълим муассасаси ўқув машғулотлари маърузалар шаклида ўтказилганда ўқувчилар гуруҳларини бирлаштириши мумкин.

34. Профессионал таълим муассасаларида қоидага кўра гуруҳларни тўлдириш камида 12 нафар ва энг кўпи билан 30 нафар ўқувчилар доирасида белгиланади.

Зарур ҳолларда буюртмачиларнинг таклифлари асосида касблар ва мутахассисликлар бўйича ўқитиш харажатларининг қопланишидан келиб чиқиб, гуруҳдаги ўқувчилар сони 12 нафардан кам бўлиши мумкин.

Касб-ҳунар мактаблари бошланғич профессионал таълим босқичидаги таълим дастурлари бўйича кадрлар тайёрлашда гуруҳлардаги ўқувчилар сони камида 26 нафар этиб белгиланади.

35. Ўқувчиларнинг ўқув юкламаси, ўқув ва ишлаб чиқариш амалиётларининг ҳажми, семестрлар сони, бериладиган таътиллар ва ўқув жараёнини ташкил этишнинг бошқа масалалари профессионал таълимнинг табақалаштирилган таълим дастурларига мувофиқ белгиланади.

Профессионал таълимнинг ўқув режа ва дастурлари, агар қонун ҳужжатларида бошқача ҳолатлар кўзда тутилмаган бўлса, Вазирлик томонидан тасдиқланади.

Айрим касблар ва мутахассисликлар бўйича танланган профессионал таълим муассасаларида давлат таълим стандартлари, малака талаблари, ўқув режа ва дастурлари тажриба-синовдан ўтказилиши ҳамда натижалар бўйича хулосалар қабул қилиниши мумкин.

36. Ўқув машғулотларини ўтказиш учун профессионал таълим муассасаларида гуруҳларда ўқувчилар сони 26 нафар ва ундан ортиқ бўлганда иккита кичик гуруҳга бўлган ҳолда қуйидаги тартибда ўқитишга рухсат этилади:

ўзбек тили (таълим ўзбек тилида олиб борилмайдиган гуруҳлар учун);

рус тили (таълим рус тилида олиб борилмайдиган гуруҳлар учун);

чет тили;

информатика ва ахборот технологиялари фанининг амалий машғулотлари;

жисмоний тарбия (ҳар бир гуруҳда камида 13 нафар йигит ёки қиз бўлганда) машғулотлари;

Қорақалпоғистон Республикасидаги таълим қорақалпоқ тилида олиб бориладиган гуруҳларда қорақалпоқ тили ўқув режасидаги она тили ва адабиёти фанига ажратилган соатлар ҳисобидан, таълим рус гуруҳларида олиб бориладиган гуруҳларга ўзбек тили учун ажратилган соатлар ҳажмида ўзбек тилига қўшимча соат ажратилган ҳолда ўқитилади. Бошқа тилларда олиб бориладиган гуруҳларда ўзбек тили учун ажратилган соатлар ҳажмида қорақалпоқ тилига қўшимча дарс соати ажратилади.

37. Вазирлик томонидан тасдиқланган намунавий ўқув режалари асосида профессионал таълимнинг тиббиёт, таълим (мусиқа ходими) йўналишлари бўйича махсус мутахассислик фанларининг амалий машғулотлари кичик гуруҳларга бўлиб ўқитилади.

Таълим (мусиқа ходими) йўналишлари бўйича якка тартибдаги ўқув машғулотлари тайёрлов йўналишларининг ўзига хос хусусиятларидан келиб чиқиб, тасдиқланган намунавий ўқув режаларига мувофиқ амалга оширилади.

Айрим касбий фанларни ўзлаштириш мураккаблигидан келиб чиққан ҳолда кичик гуруҳларга бўлиб ўқитиш касблар ва мутахассисликлар бўйича ишлаб чиқиладиган намунавий ўқув режаларида белгиланади.

Ўқув режасидаги бошқа фанлар бўйича гуруҳларни кичик гуруҳларга бўлиб ўқитиш (ўқув амалиёти бундан мустасно) тақиқланади. Ўқув режасидаги бошқа фанлар бўйича гуруҳларни кичик гуруҳларга бўлиб ўқитиш кадрлар тайёрлаш бўйича буюртмачиларнинг қўшимча ажратилган маблағлари ҳисобига амалга оширилишига рухсат этилиши мумкин.

38. Давлат таълим стандарти талабларига риоя қилиш устидан назорат Ўзбекистон Республикасининг ваколатли давлат органи томонидан қуйидаги шаклларда амалга оширилади:

давлат таълим стандарти асосида профессионал таълим муассасаларида битирувчилар эгаллаши лозим бўлган билим, кўникма, малака ва компетенцияларга баҳо бериш;

ўқув режаси ва дастурларининг давлат таълим стандартига мувофиқлигини таҳлил қилиш.

39. Назорат қилишнинг бош вазифаси давлат таълим стандарти бузилишини аниқлаш, олдини олиш ва бартараф қилиш ҳисобланади.

40. Давлат таълим стандарти талабларининг бузилганлиги учун жавобгарлик қонун ҳужжатларига мувофиқ профессионал таълим муассасаси раҳбариятига юкланади.

41. Профессионал таълим муассасаларида таълим сифатини назорат қилиш қуйидаги усулларда олиб борилади:

ички назорат - Вазирлик ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Таълим сифатини назорат қилиш бўйича давлат инспекцияси томонидан тасдиқланадиган тартиб асосида профессионал таълим муассасаси томонидан амалга оширилади. Ички назоратни ташкил этиш учун профессионал таълим муассасаларида бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобига штат бирликлари ажратилиши мумкин.

ташқи назорат - Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан тасдиқланадиган тартиб асосида амалга оширилади;

давлат-жамоат назорати - таълимни бошқариш бўйича ваколатли давлат органи ва у билан келишган ҳолда нодавлат нотижорат ташкилотлари ва кадрларга талабгорлар томонидан амалга оширилади;

якуний давлат аттестацияси - профессионал таълим муассасаларида ташкил этиладиган якуний давлат аттестация комиссиялари томонидан амалга оширилади. Профессионал таълим муассасаларида якуний давлат аттестациясини ўтказиш тартиби, агар қонун ҳужжатларида бошқача ҳолатлар кўзда тутилмаган бўлса, Вазирлик томонидан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Таълим сифатини назорат қилиш бўйича давлат инспекцияси билан келишган ҳолда тасдиқланади.

42. Ўқувчиларни профессионал таълим муассасаларида ўқитиш профессионал таълим тизимининг ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш соҳаси билан ўзаро ҳамкорлиги асосида қуйидаги йўллар билан амалга оширилади:

профессионал таълим муассасалари ўқувчиларининг корхоналарда тизимли асосда ишлаб чиқариш амалиётини ўташи учун шарт-шароитлар яратиш, иш берувчиларни ўқув жараёнига, касблар ва мутахассисликлар бўйича давлат таълим стандартлари, малака талаблари, ўқув режа ва дастурларини ишлаб чиқишга жалб этиш;

профессионал таълим соҳасида ўтказилган илмий изланишлар натижаларини профессионал таълим муассасаларида тажриба-синовдан ўтказиш ишларини ташкил этиш;

иш берувчилар билан бирга ишлаб чиқариш участкалари, қўшма ва унитар корхоналар ташкил этиш асосида малакали кадрларни тайёрлашнинг дуал тизимини ривожлантириш;

ташкил этилган ишлаб чиқариш участкалари, қўшма ва унитар корхоналарда ўқувчиларни товар маҳсулотлар ишлаб чиқарган ҳолда меҳнат фаолиятига ва ишлаб чиқариш жараёнига фаол жалб этиш;

профессионал таълим муассасалари битирувчиларига битирув малакавий ишлари мавзуларини таклиф этиш жараёнига корхона, ташкилот ва бошқа иш берувчиларни жалб қилиш ҳамда ушбу битирув малакавий ишларида эришилган натижа ва ечимларни ёки ижрочи-битирувчиларнинг ўзларини бундай лойиҳаларни жойларда амалга оширишда иштирокини таъминлаш;

ишлаб чиқариш таълими усталари малакасини ошириш ва уларни қайта тайёрлаш жараёнлари бевосита ишлаб чиқаришда амалга оширилишига эришиш, ишлаб чиқаришдаги малакали мутахассислар - ишлаб чиқариш вакилларини таълим жараёнига жалб этиш.

43. Профессионал таълим муассасасида таълим дастурларини муваффақиятли битирган ўқувчига давлат намунасидаги диплом берилади.

Ушбу диплом олинган билим, кўникма ва малакаларни меҳнат фаолиятида қўллаш ҳуқуқини беради.

Олдин таълим олган касб ёки мутахассислик доирасида қўшимча квалификацияларни ўзлаштирган шахсларга белгиланган намунадаги гувоҳнома ёки сертификатлар берилади.

Битирувчиларга белгиланган тартибда тегишли разрядлар белгиланади.

44. Профессионал таълим муассасаларида бериладиган давлат намунасидаги диплом, сертификат, гувоҳнома ва академик маълумотномалар Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан тасдиқланади.

Давлат намунасидаги ҳужжатларни тўлдириш, сақлаш, битирувчиларга бериш ва ҳисобини юритиш тартиби Вазирлик томонидан белгиланади.

45. Давлат аттестациясидан ўтмаган битирувчиларга малака талаб этилмайдиган иш ўринларига жойлашиш ҳуқуқини берадиган маълумотнома берилади. Мазкур ўқувчилар 3 йил давомида давлат аттестацияси фаолият кўрсатаётган даврда қайта давлат аттестациясидан ўтишлари мумкин.

3 йил давомида давлат аттестациясидан ўтмаган битирувчилар тегишли курсда қайта ўқишлари мумкин.

4-БОБ. ЎҚУВЧИЛАР ЎҚИШИНИ КЎЧИРИШ, ҚАЙТА

ТИКЛАШ ВА ЎҚИШДАН ЧЕТЛАШТИРИШ

46. Ўқишни кўчириш ёки қайта тиклаш қоидага кўра, ёзги таътил даврида, тегишли курс (семестр)да ўқув машғулотлари бошланишига қадар амалга оширилади.

47. Ўқишни кўчириш ёки қайта тиклаш ўқувчининг (ўқувчи вояга етмаган бўлса унинг ота-онасидан бирининг ёки уларнинг ўрнини босувчи шахсларнинг) аризаси ва профессионал таълим муассасаси томонидан берилган академик маълумотнома, ўқувчининг курсдан курсга ўтганлиги тўғрисидаги буйруқдан кўчирма, ўқувчи паспорти нусхаси, вояга етмагани сабабли паспорти бўлмаганда туғилганлик тўғрисидаги гувоҳнома ҳамда ота-онаси (ёки уларнинг ўрнини босувчи шахслар)нинг доимий яшаш жойи кўрсатилган паспорти нусхасидан иборат ҳужжатлар йиғма жилди асосида кўриб чиқилади.

48. Ўқувчиларнинг ўқишини кўчириш ёки қайта тиклашда профессионал таълим муассасаси директори томонидан таълим дастурларидаги фарқларни ёки қарзларни топшириш тартиби ва муддатлари (икки ойдан ортиқ бўлмаган), шунингдек, ўқувчиларни ўқитиш курси белгиланади.

49. Профессионал таълим муассасаси миқёсида бир даражадаги таълим дастурлари бўйича ўқишни кўчириш ёки таълим шаклини ўзгартириш масаласи мазкур профессионал таълим муассасаси томонидан кўриб чиқилади.

50. Бошланғич профессионал таълим дастурида таълим олаётган ўқувчилар ўқишини умумий ўрта таълимнинг 10 ёки 11 синфларида ёки бошқа бошланғич профессионал таълим дастурларида таълимни давом эттириши учун ўқишини кўчириш бўйича мурожаат этишлари мумкин.

Умумтаълим мактабларида ўқишни давом эттириш истагидаги ўқувчиларнинг аризалари тегишли Касбий таълимни ривожлантириш ва мувофиқлаштириш ҳудудий бошқармаси томонидан ўқувчининг умумтаълим мактабларида ўқишни давом эттиришини ҳал этиш учун Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлигининг ҳудудий бўлинмаларига юборилади.

Ўқишни кўчириш ҳудуд миқёсида тегишли Касбий таълимни ривожлантириш ва мувофиқлаштириш ҳудудий бошқармаси, бир минтақадаги профессионал таълим муассасасидан бошқа минтақанинг (Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳри) профессионал таълим муассасасига кўчириш Вазирлик томонидан кўриб чиқилади.

51. Давлат гранти асосида таълим олаётган ўқувчилар ўқишини кўчириш ёки қайта тиклашда уларга давлат гранти асосида таълимни давом эттириш имконияти берилади.

52. Ўрта профессионал таълим дастурлари доирасида ўқишни бошқа таълим муассасаларига кўчириш қабул қилувчи таълим муассасаси бўйсунувчи тегишли вазирликлар ва идоралар томонидан амалга оширилади.

53. Ўрта махсус профессионал таълим дастурлари бўйича ўқишни кўчириш қабул қилувчи таълим муассасаси тегишли бўлган олий таълим муассасасининг хулосасига кўра тегишли вазирликлар ва идоралар томонидан амалга оширилади.

54. Ўрта ва ўрта махсус профессионал таълим дастурлари бўйича ўқувчилар ўқиши бир таълим шаклидан бошқа таълим шаклига кўчирилиши мумкин.

55. Ўқишни қайта тиклаш ўқувчи таълим олган тегишли профессионал таълим муассасаси томонидан кўриб чиқилади ва ҳал этилади.

Ўқувчи олдин ўқиган касб ёки мутахассислик тўхтатилган бўлса, унинг хоҳишига кўра турдош касб ёки мутахассисликка ёки мазкур таълим муассасасида тегишли касб ёки мутахассислик бўлмаса, унинг ўқиши Касбий таълимни ривожлантириш ва мувофиқлаштириш ҳудудий бошқармаси томонидан бошқа таълим муассасасига тикланиши мумкин.

56. Ўқув курсини тамомлаш якунлари бўйича ўқувчини навбатдаги курсга ўтказиш, такрорий йилга қолдириш ёки ўқувчилар сафидан чиқариш тўғрисида қарор қабул қилинади.

57. Ўқувчини курсдан-курсга ўтказиш, курсда қолдириш ёки ўқувчилар сафидан чиқариш профессионал таълим муассасасининг буйруғи билан амалга оширилади. Курсдан-курсга шартли равишда ўтказишга йўл қўйилмайди.

58. Профессионал таълим дастурлари бўйича академик қарздорликка (ўзлаштирмасликка) эга бўлган ёки ўқув режаси талабларини бажармаган (ишлаб чиқариш ёки диплом олди амалиётидан ўтмаган, курс ишини топширмаган, 3 ва ундан ортиқ фан бўйича "қониқарсиз" якуний йиллик баҳо олган) ўқувчилари Педагогик кенгашнинг қарори бўйича тегишли таълим дастурида такроран ўқиш учун курсда қолдирилиши мумкин.

Ўрта ва ўрта махсус профессионал таълим дастурлари асосида таълим олаётган ўқувчиларга ўзлаштирилмаган фанларни қайта топширишга қўшимча тўловларни амалга ошириш орқали рухсат берилади.

Ўқувчи такроран ўқиш учун курсда қолдирилганда унинг ўқиган ўқув йили учун тўлаган контракт пули қайтарилмайди ва такроран ўқиётган курси учун янгидан тўлов амалга оширилади.

59. Профессионал таълим муассасаси ўқувчилари қуйидаги ҳолларда ўқишдан четлаштирилиши мумкин:

саломатлиги туфайли (тиббий комиссия маълумотномаси асосида) академик таътил олганда;

ўқиши бошқа таълим муассасасига кўчирилиши муносабати билан;

доимий яшаш учун бошқа давлатга чиқиб кетганда;

суднинг қарори билан озодликдан маҳрум этилганда;

ўрта ёки ўрта махсус профессионал таълим дастурларида таълим олаётган ўқувчилар сафидан ўз хоҳишига кўра чиқаришни сўраб ариза билан мурожаат қилганда;

профессионал таълим муассасасининг уставида назарда тутилган мажбуриятларни бажармаганда;

вафот этганлиги сабабли;

узрсиз сабабларга кўра 74 соатдан ортиқ дарс қолдирганда.

60. Ўрта ёки ўрта махсус профессионал таълим дастурларида таълим олаётган ўқувчилар қуйидаги сабабларга кўра ўқувчилар сафидан четлаштирилганда профессионал таълим муассасаси томонидан унинг ўқиган муддати учун ҳақиқатда сарфланган харажатлар чегирилган ҳолда тегишли ўқув йили ёки семестри учун олдиндан амалга оширилган тўловнинг қолган қисми контрактнинг тегишли тарафи ёзма мурожаатига кўра қайтариб берилади:

ўз хоҳишига биноан;

ўқишнинг бошқа таълим муассасасига кўчирилиши муносабати билан;

саломатлиги туфайли (тиббий комиссия маълумотномаси асосида);

ўқувчи суд томонидан озодликдан маҳрум этилганлиги муносабати билан;

вафот этганлиги сабабли.

61. Профессионал таълим муассасалари ўқувчиларига академик таътил бериш тартиби Вазирлик томонидан Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги билан келишган ҳолда белгиланади.

Профессионал таълим муассасаси ташаббуси билан ўқувчиларни касаллик, таътил, академик таътил ёки туғруқ таътиллари пайтида таълим муассасаси ўқувчилари сафидан чиқариб юборишга йўл қўйилмайди.

61-1. Техникум ўқувчиларини ўқишдан четлаштириш қонунчилик ҳужжатларида белгиланган тартибда амалга оширилади.

Ўқувчи четлаштирилгунига қадар ўзлаштирган кредитлар миқдори техникум томонидан тўлиқ ҳажмда ҳисобга олинади.

Четлаштирилган ўқувчига белгиланган шаклдаги академик маълумотнома берилади.

61-2. Ўқувчилар қонунчилик ҳужжатлари асосида ўқишини қайта тиклаш ва кўчириш ҳуқуқига эга.

61-3. Бир фанга ажратилган аудитория соатининг 25 фоизини ва ундан ортиқ соатни сабабсиз қолдирган ўқувчи ушбу фандан четлаштирилиб, якуний назоратга киритилмайди ҳамда мазкур фан бўйича тегишли кредитларни ўзлаштирмаган ҳисобланади.

Якуний назоратга киритилмаган ёки кирмаган, шунингдек, ушбу назорат тури бўйича қониқарсиз баҳо олган ўқувчи академик қарздор ҳисобланади.

Техникумда академик қарздор ўқувчилар таътил вақтида ёки кейинги семестрлар мобайнида тегишли фанлардан ўзлаштирилмаган кредитлар миқдорига мос равишда базавий тўлов-контракт миқдоридан келиб чиққан ҳолда тўловни амалга оширгандан сўнг ўзлаштирилмаган фанларни ўз ҳисобидан қайта ўқиш ҳуқуқига эга бўлади.

Техникум педагогик кенгаши қарори билан академик қарздорликни бир марта бепул топширишга рухсат берилиши мумкин.

61-4. Ўқувчини курсдан курсга ўтказиш, унинг GPA қийматини ҳисобга олган ҳолда амалга оширилади. Бунда GPA кўрсаткичи 2,4 дан кам бўлмаслиги талаб этилади. GPA кўрсаткичини тўплай олмаган ўқувчи қайта ўқиш учун тегишли курсда қолдирилади.

61-5. Семестр ва ўқув йили якуни натижалари бўйича академик қарздорлиги бор таълим олувчилар ўқишдан четлаштирилмайди ва курсда қолдирилади.

Курсда қолган ўқувчилар фақат қарздор бўлган модулларни ўзлаштириб, уларга мос равишда шартнома маблағларини тўлайди. Шартнома асосида бир курсда қайта ўқиш сони чегараланмайди.

GPA кўрсаткичини ҳисоблашда ўқувчи таҳсил олган курс якунига кўра қайта топшириш натижалари ҳам инобатга олинади.

Ўқувчи ишлаб чиқариш (дипломолди) амалиётига қатнашмаган ёки амалиёт якунлари бўйича қониқарсиз баҳо билан баҳоланган ҳолларда, у академик қарздор ҳисобланади ва GPA кўрсаткичидан қатъи назар курсда қолдирилади.

Ўқув режасида белгиланган таълим олиш муддатида тегишли курсларни тамомлаган, лекин белгиланган кредит миқдорини тўплай олмаган ўқувчи техникумда ўқишни битираётган ўқувчи сифатида қайд этилади.

Жами таълим олиш муддати биринчи курсга ўқишга қабул қилингандан сўнг 6 йилгача деб белгиланади.

Ўқувчи таълим дастури бўйича якуний курсни тугатгандан сўнг белгиланган энг кам кредитлар миқдорини тўплаб, шартнома тўловидан қарзи бўлмаса, "битирувчи" мақомига эга бўлади.

5-БОБ. БОШЛАНҒИЧ ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМ

1-§. Бошланғич профессионал таълим муассасалари бошқаруви

62. Бошланғич профессионал таълим босқичидаги таълим дастурлари бўйича кадрлар тайёрлашга ихтисослашган касб-ҳунар мактаблари Вазирлик тизимида бўлади.

63. Касб-ҳунар мактабларига Ўзбекистон Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазири томонидан белгиланган тартибда лавозимга тайинланадиган ва лавозимдан озод этиладиган директор бошчилик қилади. Директор касб-ҳунар мактабининг фаолияти натижалари учун шахсан жавоб беради.

Касб-ҳунар мактаби директори қонун ҳужжатларига ва уставга мувофиқ таълим муассасаси номидан иш юритади, шартномалар, шу жумладан, меҳнат шартномалари тузади, ишончномалар беради, белгиланган тартибда касб-ҳунар мактабининг шахсий ҳисобварақларини очади, ўз ваколати доирасида барча ходимлар ва ўқувчилар учун мажбурий бўлган буйруқлар чиқаради ва кўрсатмалар беради.

Директор белгиланган тартибда ишчи ва хизматчиларни ишга қабул қилади ва ишдан бўшатади, шунингдек, уларнинг хизмат вазифаларини белгилайди.

64. Касб-ҳунар мактаби директори ҳузурида коллегиал орган ҳисобланган педагогик кенгаш ташкил этилади.

Педагогик кенгашнинг функциялари касб-ҳунар мактабининг Уставида белгиланади.

2-§. Бошланғич профессионал таълим босқичида

таълим жараёнини ташкил этиш

65. Профессионал таълим муассасасига ўқишга ўқувчилар директорнинг буйруғи билан қабул қилинади.

66. Ўқувчиларга ўқувчилик гувоҳномаси берилади. Ўқувчилик гувоҳномаси намунаси Вазирлик томонидан тасдиқланади.

67. Ўқувчилар қуйидаги ҳуқуқларга эга:

профессионал таълим муассасаси фаолиятига доир масалаларни муҳокама ва ҳал этишда бевосита ёки билвосита (фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари ва нодавлат нотижорат ташкилотлари орқали) иштирок этиш;

белгиланган тартибда профессионал таълим муассасалари маъмуриятининг буйруқлари устидан шикоят қилиш;

касбий компетенциялар ва умумтаълим фанларини ўзлаштиришни ривожлантиришга қаратилган турли кўрик - танловларда белгиланган тартибда иштирок этиш;

ахборот - кутубхоналар, профессионал таълим муассасасининг ўқув, ижтимоий, даволаш ва бошқа бўлинмалари хизматларидан таълим муассасаси уставида белгиланган тартибда бепул фойдаланиш.

Ўқувчилар бошланғич профессионал таълим дастурида, профессионал таълим муассасасининг уставида, шунингдек, бошқа қонун ҳужжатларида белгиланган ҳуқуқлардан фойдаланиши мумкин.

68. Бошланғич профессионал таълим босқичида кадрлар тайёрлаш умумтаълим муассасаларининг 9-синф битирувчилари ҳисобидан шакллантирилган гуруҳларда 2 йиллик умумтаълим ва мутахассислик фанларининг интеграциялашган дастурларига асосан касб-ҳунар мактабларида амалга оширилади.

Ўқувчилар касбларнинг мураккаблигидан келиб чиққан ҳолда бир ёки бир нечта квалификацияларни ўзлаштиришига мўлжалланган 2 йиллик бошланғич профессионал таълим дастурлари асосида таълим оладилар.

69. Бошланғич профессионал таълим дастурлари кундузги таълим шаклида ташкил этилади.

70. Умумтаълим фанлари қоидага кўра касбларнинг хусусиятларидан келиб чиқиб қисқартирилган ҳолда малака талаблари ва ўқув режаларига киритилади.

Малака талаблари ва ўқув режаларига киритиладиган умумтаълим фанлари рўйхати ва соатлар ҳажми Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлиги билан биргаликда Вазирлик томонидан белгиланади.

Ўқув режаларига ўқувчиларда мантиқий фикрлашни ривожлантирувчи қўшимча фанлар ҳам киритилиши мумкин.

Ўқув режасидаги ўқув юкламасининг тақсимоти тегишли касбнинг хусусиятларидан келиб чиқиб белгиланади.

Касбларнинг хусусиятлари ҳамда уларни ўқитиш учун белгиланган соатлар ҳажмидан келиб чиққан ҳолда ўқувчиларни икки йил давомида амалга оширилган таълим дастурида икки ёки ундан кўп квалификацияларга ўқитиш йўлга қўйилиши мумкин.

71. Таълим жараёни меҳнат бозори талабларини ҳисобга олган ҳолда мустақил равишда профессионал таълим муассасаси томонидан ишлаб чиқиладиган ва тасдиқланадиган ўқув жараёни графиги ҳамда дарс жадвалига мувофиқ амалга оширилади.

72. Бошланғич профессионал таълим дастурлари асосида фаолият кўрсатувчи таълим муассасаларида ўқув йили 2 сентябрдан бошланади ва тасдиқланган ўқув жараёни графигига мувофиқ якунланади.

Ўқув даврининг умумий ҳажми қуйидагича тақсимланади:

назарий ва амалий таълим: 80-85 фоиз;

якуний давлат аттестацияси: 2-4 фоиз;

таътиллар: 13-16 фоиз.

Ўқув юкламалари умумтаълим, касбий (умумкасбий ва махсус) фанлар ва амалиётлар блоклари бўйича тақсимланиши Вазирлик томонидан белгиланади.

Ўқув йили давомида ўқувчиларга бериладиган таътиллар ўқув жараёни графигига мувофиқ берилади. Вазирлик томонидан ўқувчиларга қўшимча таътиллар берилиши мумкин.

73. Ўқувчиларнинг умумий ҳафталик юкламалари 54 соат, шундан аудитория ва амалиёт машғулотлари ҳажми 42 соатгача бўлади.

Ўқув машғулотлари учун икки академик ўқув соати давомийлиги узлуксиз 80 дақиқани ташкил этади. Бунда ўқув режасига мувофиқ 40 дақиқадан иборат бир академик ўқув соати жорий этилиши мумкин.

Ўқишнинг норматив муддати икки йил бўлгани ҳолда ўқув жараёни 94 ҳафта давом этади.

74. Касб-ҳунар мактабида асосий таълим босқичидан ташқари тўлов-контракт асосида қўшимча таълим хизматлари кўрсатилиши мумкин.

Бунда касб-ҳунар мактабининг ўқувчиларни қабул қилиш имкониятлари, моддий-техник базанинг яратилганлиги, ўқитувчи ва ишлаб чиқариш таълими усталар таъминоти ва ўқиш истагидаги шахсларнинг мавжудлиги ҳисобга олинади.

75. Касб-ҳунар мактабларида кадрлар тайёрлаш йўлга қўйилган касблар доирасида тўлов-контракт асосида қўшимча квалификацияларни ўзлаштириш истагидаги шахсларнинг ўқитиш муддатлари олдинги таълим олган дастурларни кўриб чиққан ҳолда касбларнинг ўқув режасида мазкур квалификацияларни ўзлаштириш учун ажратилган соатлардан келиб чиқиб белгиланади.

76. Бошланғич профессионал таълим дастурларини муваффақиятли тамомлаган ва давлат намунасидаги диплом олган битирувчилар мазкур диплом асосида олий таълим муассасаларида таълимни давом эттириш учун ҳужжат топширишлари мумкин.

6-БОБ. ЎРТА ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМ

1-§. Ўрта профессионал таълим муассасалари бошқаруви

77. Ўрта профессионал таълим босқичида кадрлар тайёрлаш асосан вазирликлар ва идоралар тизимида фаолият кўрсатадиган коллежларда амалга оширилади ва улар тегишли равишда вазирликлар ва идораларнинг идоравий бўйсунувида бўлади.

78. Коллежларга тегишли вазирликлар ва идора раҳбари томонидан белгиланган тартибда лавозимга тайинланадиган ва лавозимдан озод этиладиган директор бошчилик қилади. Директор коллежнинг фаолияти натижалари учун шахсан жавоб беради.

79. Коллеж директори қонун ҳужжатларига ва уставга мувофиқ таълим муассасаси номидан иш юритади, шартномалар, шу жумладан, меҳнат шартномалари тузади, ишончномалар беради, белгиланган тартибда коллежнинг шахсий ҳисобварақларини очади, ўз ваколати доирасида барча ходимлар ва ўқувчилар учун мажбурий бўлган буйруқлар чиқаради ва кўрсатмалар беради.

Директор белгиланган тартибда ишчи ва хизматчиларни ишга қабул қилади ва ишдан бўшатади, шунингдек, уларнинг хизмат вазифаларини белгилайди.

80. Коллеж директори ҳузурида коллегиал орган ҳисобланган педагогик кенгаш ташкил этилади.

Педагогик кенгашнинг фаолияти коллежнинг Уставида белгиланади.

81. Коллежларда тармоқ вазирликлари ва идоралари вакилларидан иборат таркибда васийлик кенгашлари тузилиши мумкин.

Васийлик кенгаши таркиби ва унинг фаолияти тартиби тегишли вазирликлар ва идоралар томонидан тасдиқланади.

82. Тизимида коллежлар мавжуд бўлган вазирликлар ва идоралар:

коллежларни бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобига моддий ва молиявий таъминлайдилар;

ўқувчиларда касбий компетенцияларни шакллантириш учун тегишли шарт-шароитларни яратадилар;

битирувчиларни амалиёт ўташи учун амалиёт базалари билан таъминлайдилар ва эгалланган касб ёки мутахассисликлар бўйича улар меҳнатидан самарали фойдаланиш масалаларини ҳал этадилар.

83. Тизимида коллежлар мавжуд бўлган вазирликлар ва идоралар ўқувчиларни моддий ва маънавий рағбатлантириш учун чора-тадбирларни ишлаб чиқиши ва уни амалга ошириш учун зарур маблағлар ажратиши мумкин.

2-§. Ўрта профессионал таълим даражасида

таълим жараёнини ташкил этиш

84. Вазирликлар ва идоралар тизимида фаолият кўрсатадиган профессионал таълим муассасасига ўқишга ўқувчилар директорнинг буйруғи билан қабул қилинади.

85. Ўрта профессионал таълим дастурларида ўқувчилар тўлов-контракт ёки давлат буюртмаси бўйича давлат гранти асосида таълим олишлари мумкин.

86. Ўқувчиларга коллеж томонидан ўқувчилик гувоҳномаси берилади. Ўқувчилик гувоҳномаси тизимида коллежлар мавжуд бўлган вазирлик ва идоралар томонидан Вазирлик билан келишган намуна асосида белгиланган тартибда таъминланади.

87. Тизимида коллежлар мавжуд бўлган вазирликлар ва идоралар томонидан ажратиладиган маблағлар ҳисобига таълим оладиган ўқувчилар бўйича маблағ ажратган муассаса, ўқувчи ва коллеж ўртасида кадрлар тайёрлаш билан боғлиқ қўшимча шартларни акс эттирган шартномалар имзоланиши мумкин.

88. Ўқувчилар қуйидаги ҳуқуқларга эга:

профессионал таълим муассасаси фаолиятига доир масалаларни муҳокама ва ҳал этишда бевосита ёки билвосита (фуқаролардан ўзини ўзи бошқариш органлари ва жамоат ташкилотлари орқали) иштирок этиш;

белгиланган тартибда профессионал таълим муассасалари маъмуриятининг буйруқлари устидан шикоят қилиш;

таълим дастурлари бўйича таълимни давом эттиришини тўхтатиш бўйича профессионал таълим муассасаси раҳбариятига мурожаат қилиш;

ахборот - кутубхоналардан, профессионал таълим муассасасининг ўқув, ижтимоий, даволаш ва бошқа бўлинмалари хизматларидан таълим муассасаси уставида белгиланган тартибда бепул фойдаланиш;

касбий компетенцияларни ривожлантиришга қаратилган турли кўрик-танловларда белгиланган тартибда иштирок этиш;

иш берувчилар томонидан тавсия қилинган иш жойларида ишлаш бўйича мурожаат қилиш.

Ўқувчилар ўрта профессионал таълим дастурида, профессионал таълим муассасасининг уставида, шунингдек, бошқа қонун ҳужжатларида белгиланган ҳуқуқлардан фойдаланиши мумкин.

89. Таълим дастурларини ўзлаштиришдаги ютуқлар, экспериментал конструкторлик, дизайн ва бошқа ишларни ривожлантиришда муваффақиятга эришганлиги учун ўқувчиларни маънавий рағбатлантиришнинг турли шакллари қўлланилиши мумкин.

90. Ўрта профессионал таълим даражасида кадрлар тайёрлаш Халқаро таснифлагичнинг камида 3-даражасига мос таълим дастурларини тамомлаган ёки умумий ўрта маълумотга эга бўлган шахслар ҳисобидан "Ҳаёт давомида таълим олиш" принципи асосида касблар ва мутахассисликларнинг мураккаблигидан келиб чиққан ҳолда 2 йилгача муддатда ташкил этилади.

91. Ўрта профессионал таълим дастурларининг давомийлиги касблар ва мутахассисликларнинг мураккаблик даражасидан келиб чиққан ҳолда табақалаштирилади.

Профессионал таълимнинг тайёрлов йўналишлари, касблар ва мутахассисликлар классификаторида касблар ва мутахассисликларнинг ўқитиш муддатлари белгиланади.

"Ҳаёт давомида таълим олиш" принципи асосида касб ёки мутахассислик доирасида қўшимча квалификацияларни ўзлаштириш истагидаги шахсларни ўқитиш муддатлари олдинги таълим олган дастурларни кўриб чиққан ҳолда касблар ва мутахассисликларнинг ўқув режасида мазкур квалификацияларни ўзлаштириш учун ажратилган соатлардан келиб чиқиб белгиланади.

92. Таълим жараёни меҳнат бозори талабларини ҳисобга олган ҳолда мустақил равишда профессионал таълим муассасаси томонидан ишлаб чиқиладиган ва тасдиқланадиган ўқув жараёни графиги ҳамда дарс жадвалига мувофиқ амалга оширилади.

93. Ўрта профессионал таълим дастурлари асосида фаолият кўрсатувчи таълим муассасаларида ўқув жараёни таълим муассасалари ва буюртмачиларнинг келишуви асосида бошланади ва тасдиқланган ўқув жараёни графигига мувофиқ якунланади.

Ўқув даврининг умумий ҳажми қуйидагича тақсимланади:

назарий ва амалий таълим: 75-95 фоиз;

якуний давлат аттестацияси: 1-5 фоиз;

таътиллар: 4-20 фоиз

Ўқув юкламалари касбий (умумкасбий ва махсус) фанлар ва амалиётлар блоклари бўйича тақсимланиши Вазирлик томонидан белгиланади.

Ўқув йили давомида ўқувчиларга бериладиган таътиллар ўқув жараёни графигига мувофиқ берилади. Вазирлик томонидан ўқувчиларга қўшимча таътиллар берилиши мумкин.

94. Вазирликлар, идоралар ва иш берувчиларнинг буюртмалари ёки ўқувчиларнинг хоҳиш - истаклари асосида ўқув режаларига қўшимча фанлар киритилиши мумкин. Мазкур ўқув режасидаги қўшимча фанларни ўқитиш харажатлари буюртмачиларнинг маблағлари ҳисобига амалга оширилади.

95. Ўқувчиларнинг умумий ҳафталик юкламалари 54 соат, шундан кундузги таълим шаклида аудитория ва амалиёт машғулотлари ҳажми 36 соатгача бўлади.

Ўқув машғулотлари учун икки академик ўқув соати давомийлиги узлуксиз 80 дақиқани ташкил этади. Бунда ўқув режасига мувофиқ 40 дақиқадан иборат бир академик ўқув соати жорий этилиши мумкин.

Ўқишнинг норматив муддати икки йилгача бўлгани ҳолда ўқув жараёни 22-94 ҳафта давом этиши зарур.

96. Сиртқи ва кечки таълим шаклларининг ўқув режаси ва дастурлари буюртмачиларнинг таклифлари асосида профессионал таълим муассасалари томонидан ишлаб чиқилади ва Вазирликка тасдиқлаш учун киритилади.

Сиртқи ва кечки таълим шаклларининг ўқитиш давомийлиги кундузги таълим шаклидаги муддатлардан фарқланиши мумкин.

7-БОБ. ЎРТА МАХСУС ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМ

1-§. Ўрта махсус профессионал таълим муассасалари бошқаруви

97. Ўрта махсус профессионал таълим босқичида кадрлар тайёрлаш асосан олий таълим муассасалари ҳузурида фаолият кўрсатувчи техникумларда амалга оширилади ва улар тегишли равишда олий таълим муассасалари, вазирликлар ва идораларнинг идоравий бўйсунувида бўлади.

98. Техникумларга тегишли олий таълим муассасасининг тавсияси асосида вазирлик ва идора раҳбари томонидан белгиланган тартибда лавозимга тайинланадиган ва лавозимдан озод этиладиган директор бошчилик қилади. Директор техникумнинг фаолияти натижалари учун шахсан жавоб беради.

99. Техникум директори қонун ҳужжатларига ва уставга мувофиқ таълим муассасаси номидан иш юритади, шартномалар, шу жумладан, меҳнат шартномалари тузади, ишончномалар беради, белгиланган тартибда техникумнинг шахсий ҳисобварақларини очади, ўз ваколати доирасида барча ходимлар ва ўқувчилар учун мажбурий бўлган буйруқлар чиқаради ва кўрсатмалар беради.

Директор белгиланган тартибда ишчи ва хизматчиларни ишга қабул қилади ва ишдан бўшатади, шунингдек, уларнинг хизмат вазифаларини белгилайди.

100. Техникум директори ҳузурида коллегиал орган ҳисобланган педагогик кенгашлар ташкил этилади.

Педагогик кенгашнинг функциялари техникумнинг Уставида белгиланади.

101. Техникумларда тармоқ вазирликлари, идоралари, белгиланган тартиб ва устав асосида иш кўрувчи нодавлат нотижорат ташкилотлари вакилларини ўз ичига оладиган васийлик кенгашлари тузилиши мумкин.

Васийлик кенгаши таркиби ва унинг фаолияти тартиби тегишли вазирлик ва идора томонидан тасдиқланади.

102. Тизимида техникумлар мавжуд бўлган вазирликлар ва идоралар:

а) тегишли иш берувчилар билан биргаликда:

техникумларни моддий ва молиявий таъминлайдилар;

битирувчиларни амалиёт ўташи учун амалиёт базалари билан таъминлайдилар ва эгалланган касб ёки мутахассисликлар бўйича улар меҳнатидан самарали фойдаланиш масалаларини ҳал этадилар.

б) тегишли олий таълим муассасалари билан биргаликда:

ўқувчиларда касбий компетенцияларни шакллантириш учун тегишли шарт-шароитлар яратадилар;

техникум битирувчилари келгусида олий таълим муассасаларининг тегишли йўналишларида таълимни давом эттиришини ҳисобга олган ҳолда тайёрланадиган мутахассисликлар рўйхатини шакллантирадилар;

техникумларнинг камида 2 йиллик муддатга мўлжалланган таълим дастурларини ишлаб чиқадилар ва Вазирликка тасдиқлаш учун тақдим этадилар;

кундузги таълим дастурлари битирувчилари олий таълим муассасасининг 2-курсидан тўлов-контракт асосида таълимни давом эттиришини ташкил этадилар.

Тегишли олий таълим муассасалари техникумларни моддий ва молиявий таъминлашда иштирок этишлари ҳамда молиявий ёрдам кўрсатишлари мумкин.

Тизимида техникумлар мавжуд бўлган вазирликлар ва идоралар қонун ҳужжатларига мувофиқ техникумлар фаолиятини ташкил этишда бошқа вазифаларни ҳам бажариши мумкин.

2-§. Ўрта махсус профессионал таълим даражасида

таълим жараёнини ташкил этиш

103. Олий таълим муассасалари ҳузуридаги профессионал таълим муассасасига ўқишга ўқувчилар директорнинг буйруғи билан қабул қилинади.

104. Ўрта махсус профессионал таълим дастурларида ўқувчилар тўлов-контракт ёки давлат буюртмаси бўйича давлат грантлари асосида таълим олишлари мумкин.

105. Ўқувчиларга техникум томонидан ўқувчилик гувоҳномаси берилади. Тизимида техникумлар мавжуд бўлган вазирликлар ва идоралар Вазирлик билан келишилган намуна асосида белгиланган тартибда ўқувчилик гувоҳномаси билан таъминлайдилар.

106. Ўқувчилар қуйидаги ҳуқуқларга эга:

профессионал таълим муассасаси фаолиятига доир масалаларни муҳокама ва ҳал этишда бевосита ёки билвосита (фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари ва нодавлат нотижорат ташкилотлари орқали) иштирок этиш;

белгиланган тартибда профессионал таълим муассасалари маъмуриятининг буйруқлари устидан шикоят қилиш;

таълим дастурлари бўйича таълимни давом эттиришини тўхтатиш бўйича профессионал таълим муассасаси раҳбариятига мурожаат қилиш;

ахборот кутубхоналардан, профессионал таълим муассасасининг ўқув, ижтимоий, даволаш ва бошқа бўлинмалари хизматларидан таълим муассасаси уставида белгиланган тартибда бепул фойдаланиш;

касбий компетенцияларни ривожлантиришга қаратилган турли кўрик-танловларда белгиланган тартибда иштирок этиш;

иш берувчилар томонидан тавсия қилинган иш жойларида ишлаш бўйича мурожаат қилиш;

олий таълим муассасасининг тегишли йўналишларида таълимни давом эттириш мақсадида суҳбатларда қатнашиш.

Ўқувчилар ўрта махсус профессионал таълим дастурида, профессионал таълим муассасасининг уставида, шунингдек, бошқа қонун ҳужжатларида белгиланган ҳуқуқлардан фойдаланиши мумкин.

107. Таълим дастурларини ўзлаштиришдаги ютуқлари, экспериментал конструкторлик, дизайн ва бошқа ишларни ривожлантиришда муваффақиятга эришганлиги учун ўқувчиларни маънавий рағбатлантиришнинг турли шакллари қўлланилиши мумкин.

108. Ўрта махсус профессионал таълим даражасида кадрлар тайёрлаш Халқаро таснифлагичнинг камида 3- ёки 4-даражасига мос таълим дастурларини тамомлаган ёки умумий ўрта маълумотга эга бўлган шахслар ҳисобидан "Ҳаёт давомида таълим олиш" принципи асосида касблар ва мутахассисликларнинг мураккаблигидан келиб чиққан ҳолда 2 йилдан кам бўлмаган муддатда ташкил этилади.

109. Ўрта махсус профессионал таълим дастурлари олий таълим муассасаларининг тегишли йўналишлари таълим дастурлари билан интеграцияланади.

110. Ўрта махсус профессионал таълим дастурларининг давомийлиги мутахассисликларнинг мураккаблик даражасидан келиб чиққан ҳолда табақалаштирилади.

Профессионал таълимнинг тайёрлов йўналишлари, касблар ва мутахассисликлар классификаторида мутахассисликларнинг ўқитиш муддатлари белгиланади.

"Ҳаёт давомида таълим олиш" принципи асосида мутахассислик доирасида қўшимча квалификацияларни ўзлаштириш истагидаги шахсларнинг ўқитиш муддатлари олдинги таълим олган дастурларни кўриб чиққан ҳолда мутахассисликларнинг ўқув режасида мазкур квалификацияларни ўзлаштириш учун ажратилган соатлардан келиб чиқиб белгиланади.

111. Ўрта махсус профессионал таълим дастурлари асосида фаолият кўрсатувчи таълим муассасаларида ўқув жараёни қоидага кўра 2 сентябрда бошланади ва тасдиқланган ўқув жараёни графигига мувофиқ якунланади.

Ўқув даврининг умумий ҳажми қуйидагича тақсимланади:

назарий ва амалий таълим: 80-85 фоиз;

якуний давлат аттестацияси: 1-3 фоиз;

таътиллар: 14-18 фоиз.

Ўқув юкламалари гуманитар ва табиий фанлар, мутахассислик фанлари ва амалиётлар блоклари бўйича тақсимланиши Вазирлик томонидан белгиланади.

Ўқув йили давомида ўқувчиларга бериладиган таътиллар ўқув жараёни графигига мувофиқ берилади. Вазирлик томонидан ўқувчиларга қўшимча таътиллар берилиши мумкин.

112. Ўқувчиларнинг умумий ҳафталик юкламалари 54 соат, шундан кундузги таълим шаклида аудитория ва амалиёт машғулотлари ҳажми 36 соатгача бўлади.

Ўқув машғулотлари учун икки академик ўқув соати давомийлиги узлуксиз 80 дақиқани ташкил этади. Бунда ўқув режасига мувофиқ 40 дақиқадан иборат бир академик ўқув соати жорий этилиши мумкин.

Ўқишнинг норматив муддати икки йилдан кам бўлмагани ҳолда ўқув жараёни камида 94 ҳафта давом этиши зарур.

113. Ўрта махсус таълим дастурларини муваффақиятли тамомлаган битирувчиларнинг олий таълим муассасаларида тўлов-контракт асосида ўқишини давом эттириши тартиби, агар қонун ҳужжатларида бошқача ҳолатлар кўзда тутилмаган бўлса, Вазирлик томонидан тасдиқланади.

114. Сиртқи ва кечки таълим шаклларининг ўқув режаси ва дастурлари буюртмачиларнинг таклифлари асосида профессионал таълим муассасалари томонидан ишлаб чиқилади.

Сиртқи ва кечки таълим шаклларининг ўқитиш давомийлиги кундузги таълим шаклидаги муддатлардан фарқланиши мумкин.

8-БОБ. ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИ

ЎҚИТУВЧИ ВА ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ТАЪЛИМИ УСТАЛАРИ

115. Профессионал таълим муассасаларида Вазирлик томонидан тасдиқланадиган профессионал стандартлар асосида тегишли маълумотга ва белгиланган талабларга жавоб берадиган ўқитувчи ва ишлаб чиқариш таълими усталари ишлаш ҳуқуқига эга. Педагогик фаолият билан шуғулланиш суд қарорига мувофиқ тақиқланган шахслар бундан мустасно.

116. Профессионал таълим муассасаларига ўқитувчи ва ишлаб чиқариш таълими усталарини ишга қабул қилиш профессионал таълим муассасалари томонидан амалга оширилади.

Профессионал таълим муассасаларида ўқитувчи ва ишлаб чиқариш таълими усталарини ишга қабул қилишда танлов ташкил этиш тартиби Вазирлик томонидан тасдиқланади.

Айрим вазирликлар ва идораларнинг хусусиятидан келиб чиқиб, уларнинг тизимидаги профессионал таълим муассасаларига ўқитувчи ва ишлаб чиқариш таълими усталарини ишга қабул қилишда ўша вазирлик ва идора томонидан Вазирлик билан келишган ҳолда бошқача тартиб белгиланиши мумкин.

117. Профессионал таълим муассасаси ўқитувчилари ва ишлаб чиқариш таълими усталарининг ўқув юкламалари тегишли норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар асосида белгиланади.

Ўқитувчиларнинг (ўқув фанлари ва соатлар бўйича) бошқа ўқитувчилар ўрнида ишлаши тартиби тегишли норматив ҳужжатлар билан белгиланади.

118. Профессионал таълим муассасалари ўқитувчилари ва ишлаб чиқариш таълими усталарини аттестациядан ўтказиш белгиланган тартибда ваколатли давлат органи томонидан амалга оширилади.

119. Профессионал таълим муассасаси маъмурияти ўқитувчилар ва ишлаб чиқариш таълими усталарининг педагогик, касбий ва психологик маҳоратини доимий равишда такомиллаштириш, малакасини ошириш ва уларни қайта тайёрлаш учун жавоб беради.

120. Профессионал таълим муассасаси ўқитувчилар ва ишлаб чиқариш таълими усталарини тайёрлаш, малакасини ошириш, ва уларни қайта тайёрлаш белгиланган муддатларда ва тартибда амалга оширилади.

121. Профессионал таълим муассасаларида амалиёт машғулотларини ўтказишда педагогик маълумотга эга бўлмаган, бироқ кўп йиллик тажрибага эга малакали мутахассислар жалб этилиши мумкин.

122. Профессионал таълим муассасалари ўқитувчилари ва ишлаб чиқариш таълими усталарининг ҳуқуқлари ва мажбуриятлари тегишли норматив-ҳуқуқий ҳужжатларга мувофиқ белгиланади.

123. Профессионал таълим муассасалари маъмурияти ўқитувчилар ва ишлаб чиқариш таълими усталарининг профессионал таълим тизимида кадрлар тайёрлаш соҳасидаги инновацион ғоялари ва таклифларини, ўқув - методик материалларини, шунингдек, илмий изланишлар олиб боришини ўз ваколатлари доирасида қўллаб-қувватлайди.

Ўқитувчилар ва ишлаб чиқариш таълими усталарининг таклифлари ва ўқув-методик материалларни профессионал таълим тизимида оммалаштириш бўйича таълим муассасалари раҳбарияти ваколатли органлар билан ҳамкорликни ўрнатади.

9-БОБ. ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИНИНГ

МОЛИЯВИЙ ТАЪМИНОТИ

124 Профессионал таълимни молиялаштириш манбалари қонун ҳужжатларига мувофиқ белгиланади.

125. Касб-ҳунар мактабларида бошланғич профессионал таълим дастурлари асосида таълим олаётган ўқувчилар Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети ҳисобидан базавий ҳисоблаш миқдорининг бир баравари миқдорида ойлик стипендия ҳамда уч маҳал овқат билан таъминланади.

126. Касб-ҳунар мактаблари ўқувчиларни уч маҳал овқат билан таъминлаши ёки мазкур овқат пулларини уларга тўлаб бериши мумкин.

Касб-ҳунар мактабларида ўқувчиларни уч маҳал овқатлантириш учун зарур шарт-шароитлар мавжуд бўлса, Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети ҳисобидан ўқувчиларни уч маҳал овқат билан таъминлаш аутсорсинг шартлари асосида амалга оширилади.

Профессионал таълим муассасаларида аутсорсинг усулида овқатлантиришни ташкил этиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланади.

127. Кам таъминланган оилалардан ўқувчилар коллежлар ва техникумларда таълим олишлари, белгиланган тартибда бепул амалга оширилади.

128. Етим ва ота-онасининг қаровисиз қолган болалар белгиланган тартибда моддий таъминланади.

129. Профессионал таълим муассасаларининг молиявий таъминоти даражасини ошириш мақсадида қонун ҳужжатларига зид бўлмаган таълим хизматлари кўрсатилиши, тадбиркорлик фаолиятини, маслаҳатлар бериш тизимини, экспертиза қилишни, ноширлик ишларини ва ишлаб чиқаришнинг бошқа турлари йўлга қўйиши мумкин.

130. Коллежлар ва техникумлар бўйсуниви бўйича тегишли вазирликлар ва идоралар ҳамда Вазирликнинг Касб-ҳунар таълимини ривожлантириш ва мувофиқлаштириш ҳудудий бошқармалари билан келишган ҳолда ҳар йили ўқитишнинг шаклланаётган жами харажатларидан келиб чиқиб тўлов-контракт миқдорларини белгилайдилар.

Нодавлат профессионал таълим муассасаларида ўқитишнинг тўлов-контракт қиймати миқдорлари нодавлат профессионал таълим муассасаси томонидан муассислар билан келишган ҳолда белгиланади.

131. Хорижий фуқаролар белгиланган тартибда профессионал таълим муассасаларида таълим олишлари мумкин. Хорижий фуқароларни ўқитиш муддати, давомийлиги ва уларни тўлов-контракт асосида ўқитиш қиймати профессионал таълим муассасалари томонидан бўйсунуви бўйича тегишли вазирлик ва идоралар билан келишилган ҳолда белгиланади.

"IT-visa"га эга бўлган хорижий фуқаролар, шунингдек, уларнинг оила аъзолари (турмуш ўртоғи, ота-онаси ва фарзандлари) Ўзбекистон Республикаси фуқаролари учун назарда тутилган шартлар асосида таълим олиш ва ўқишга кириш ҳуқуқига эга.

132. Профессионал таълим муассасалари ходимларининг иш ҳақи, самарали фаолиятларини рағбатлантириш миқдори ва иш ҳақига бошқа қўшимча тўловлар қонун ҳужжатларига ва профессионал таълим муассасаларининг уставларига мувофиқ белгиланади.

133. Профессионал таълим муассасасининг мол-мулки унинг тезкор бошқарувида бўлади ва улардан фақат мазкур Низом ҳамда уставда қайд этилган вазифаларни ҳал этиш учун фойдаланилади.

134. Профессионал таълим муассасалари Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланган тартибда тасдиқланган жиҳозлашнинг намунавий меъёрлари асосида жиҳозланади.

135. Нодавлат профессионал таълим муассасаларини моддий-техник таъминлаш муассислар томонидан, давлат таълим муассасалари учун Ўзбекистон Республикасида амал қилувчи намунавий меъёрлардан паст бўлмаган миқдорларда амалга оширилади.

136. Профессионал таълим муассасаларининг мол-мулки, бино ва иншоотлари ҳамда ер майдонлари бошқа юридик ва жисмоний шахсларга берилиши Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан ҳал этилади.

Профессионал таълим муассасасининг мол-мулкидан самарали ва мақсадли фойдаланилиши учун профессионал таълим муассасаси директори тўлиқ жавоб беради.

137. Профессионал таълим муассасалари молия ва статистика ҳисоботини юритади ҳамда уни белгиланган муддатларда тегишли органларга тақдим этади.

138. Профессионал таълим муассасаларининг молия-хўжалик фаолиятини назорат қилиш қонун ҳужжатларига мувофиқ ваколатли органлар томонидан амалга оширилади.

139. Профессионал таълим дастурлари асосида кадрларни мақсадли тайёрлашни молиялаштиришда, профессионал таълим муассасаларининг моддий-техника ва ресурс базасини мустаҳкамлашда, шунингдек, замонавий анжомлар, аппаратуралар ва ускуналар билан жиҳозлашда корхоналар, ташкилотлар ва бошқа иш берувчилар ихтиёрий (ёки тузилган шартномалар асосида) қатнашиши мумкин.

140. Профессионал таълим муассасаси белгиланган тартибда мулкни ижарага олувчи ва ижарага берувчи сифатида фаолият юритиш ҳуқуқига эга.

141. Профессионал таълим муассасаси томонидан қўшимча маблағлар жалб қилиниши давлат бюджети томонидан уни молиялаштириш миқдорини камайтиришга олиб келмайди.

142. Профессионал таълим муассасаси томонидан тадбиркорлик ва бошқа даромад келтирадиган фаолиятдан олинган бюджетдан ташқари маблағлар белгиланган тартибда ишлатилади.

Ушбу маблағлар билан операциялар белгиланган тартибда даромад келтирадиган фаолиятни амалга ошириш учун даромадлар ва харажатлар сметаларига мувофиқ амалга оширилади.

10-БОБ. ХАЛҚАРО ҲАМКОРЛИК

143. Профессионал таълим муассасаси Ўзбекистон Республикаси қонунларига ва Ўзбекистон Республикасининг халқаро шартномаларига мувофиқ таълим, илмий ва бошқа фаолият соҳаларида халқаро ҳамкорликни амалга ошириш ҳуқуқига эга.

Профессионал таълим муассасаларининг халқаро ҳамкорлиги хорижий жисмоний ва (ёки) юридик шахслар билан тузилган шартномалар асосида ҳам амалга оширилади.

144. Профессионал таълим муассасаларида хорижий давлатларнинг таълим муассасалари билан ҳамкорликда қўшма таълим дастурлари амалга оширилиши ва ҳамкорликда қўшма бўлимлар (факультетлар) белгиланган тартибда ташкил этилиши мумкин.

145. Профессионал таълим муассасаси Ўзбекистон Республикаси қонунчилигига мувофиқ ташқи иқтисодий фаолиятни амалга ошириш ҳуқуқига эга.

146. Белгиланган тартибда профессионал таълим муассасалари ходимлари халқаро ҳамкорлик доирасида хорижий давлатларга малака ошириш ва қайта тайёрлаш курсларига жалб этилиши мумкин.

147. Профессионал таълим муассасалари хорижий давлатларнинг фуқароларига таълим хизматларини кўрсатишни ташкил этиш ва ривожлантириш учун белгиланган тартибда мазкур давлатлар фуқаролари ўртасида касбга йўналтириш тадбирларини ташкил этиши мумкин.

11-БОБ. ЯКУНЛОВЧИ ҚОИДАЛАР

148. Профессионал таълим муассасаларида ўқув юкламаларининг ҳажми ва тақсимоти бўйича бошқа меъёрлар давлат таълим стандартлари, ўқув дастурлари ва малака талабларида белгиланади.

149. Ўзбекистон Республикаси ҳудудида фаолият кўрсатаётган ташкилий-ҳуқуқий шаклларидан ва идоравий бўйсунувидан қатъи назар барча профессионал таълим муассасалари ҳар чорак якуни бўйича ўқувчилар ҳаракати ва фаолият кўрсатаётган раҳбар ҳамда ўқитувчи ва ишлаб чиқариш таълими усталари тўғрисида статистик маълумотларни тегишли Касб-ҳунар таълимини ривожлантириш ва мувофиқлаштириш ҳудудий бошқармаларига ва бошқармалар Вазирликка тақдим этади.

150. Профессионал таълим муассасаларини қайта ташкил этиш ёки тугатишда мазкур профессионал таълим муассасалари ўқувчилари Вазирлик томонидан бошқа профессионал таълим муассасаларига ўтказиш ва амалдаги таълим дастурлари асосида ўқишни тамомлашга шароит яратиш чоралари кўрилади.

151. Ушбу Низом талаблари бузилишида айбдор бўлган шахслар қонун ҳужжатларига мувофиқ жавоб берадилар.

Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси (www.lex.uz),

2020 йил 7 август