Ўзбекистон Республикасида сув ресурсларини бошқариш ва ирригация секторини ривожлантиришнинг 2021-2023 йилларга мўлжалланган Стратегияси (ЎзР Президентининг 24.02.2021 й. ПҚ-5005-сон қарорига 1-илова)

Функция недоступна

Ўзбекистон Республикаси

Президентининг

2021 йил 24 февралдаги

ПҚ-5005-сон қарорига

1-ИЛОВА

Ўзбекистон Республикасида сув

ресурсларини бошқариш ва ирригация

секторини ривожлантиришнинг

2021-2023 йилларга мўлжалланган

СТРАТЕГИЯСИ

Ўзбекистон Республикасида сув ресурсларини бошқариш ва ирригация секторини ривожлантиришнинг 2021-2023 йилларга мўлжалланган стратегияси (кейинги ўринларда - Стратегия) Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 10 июлдаги "Ўзбекистон Республикаси сув хўжалигини ривожлантиришнинг 2020-2030 йилларга мўлжалланган концепциясини тасдиқлаш тўғрисида"ги ПФ-6024-сон Фармони ижросини таъминлаш мақсадида ишлаб чиқилган.

Стратегия сув хўжалигини ривожлантиришнинг 2020-2030 йилларга мўлжалланган концепциясида белгиланган устувор йўналишлар бўйича вазифаларни амалга ошириш ҳамда асосий мақсадли кўрсаткичлар ва индикаторларга эришишга қаратилган.

Стратегия мамлакатнинг сув ресурсларини барқарор бошқариш ва ирригация секторини такомиллаштиришни қамраб оладиган бир қатор инфратузилмавий, сиёсий, институционал ва салоҳиятни ривожлантириш чораларини, шунингдек, 2021-2023 йилларда мамлакатда сув ресурсларини бошқариш ва ирригация секторини ривожлантиришга қаратилган дастурлар ва комплекс чора-тадбирларни ўз ичига олади.

I. СУВ РЕСУРСЛАРИНИ БОШҚАРИШ ВА ИРРИГАЦИЯ

СЕКТОРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ УСТУВОР

ЙЎНАЛИШЛАРИНИ АМАЛГА ОШИРИШ ТАДБИРЛАРИ

Ўзбекистон Республикаси сув хўжалигини ривожлантиришнинг 2020-2030 йилларга мўлжалланган концепциясида белгилаб берилган устувор йўналишлар бўйича вазифаларни амалга ошириш учун Стратегия доирасида 2021-2023 йиллар даврида қуйидаги тадбирлар амалга оширилади:

1.1. Сув ресурсларини прогнозлаштириш, уларнинг ҳисобини юритиш ва маълумотлар базасини шакллантириш тизимини такомиллаштириш ҳамда шаффофлигини таъминлаш бўйича:

а) дарё ва сойларда жойлашган жами 6 та, шу жумладан, 2021 йилда 2 та, 2022 йилда 2 та, 2023 йилда 2 та гидрологик пост қурилади ва қайта тикланади (1-илова);

б) дарё ва сойларда жойлашган жами 6 та, шу жумладан, 2021 йилда 2 та, 2022 йилда 2 та, 2023 йилда 2 та гидрологик пост рақамли технологиялар асосида автоматлаштирилган ускуналар билан жиҳозланади (1а-илова);

в) сув ресурслари ҳисобини юритиш такомиллаштирилади ҳамда сув хўжалиги ахборот-бошқарув миллий тизими ва сув ресурслари бўйича шаффоф ахборот тизими, жумладан, сув хўжалиги бўйича барча дастурий таъминотлар интеграция қилинган ҳолда вазиятлар марказининг ахборот тизими яратилади;

г) идоралараро ҳамкорлик ва реал вақт режимида маълумотлар алмашишни қўллаб-қувватлаш ҳамда салоҳиятни ошириш бўйича дастурлар ва йўриқномалар ишлаб чиқилади;

д) Давлат сув кадастри объектлари учун сув ресурсларини таснифлаш ва идентификациялаш бўйича ягона стандарт қайта кўриб чиқилади ва 2021 йил якунигача амалиётга жорий этилади;

е) сув ресурсларини режалаштириш ва бошқаришни, шунингдек, асосий дарёлар сув оқимлари ўзгариши, жумладан, тошқинлар ва қурғоқчилик ҳақида огоҳлантирувчи тизимларни қўллаб-қувватлаш мақсадида:

келгусида иқлим ўзгаришини ҳисобга олган ҳолда 2021 йилда прогнозлаш салоҳиятини ошириш устида тадқиқот олиб бориш бўйича техник талаблар ишлаб чиқилади, экспертлар жамоаси шакллантирилиб, ҳаракатлар режаси тайёрланади;

2022 йилда янги прогнозлаш тизими йўлга қўйилади, 2023 йилда прогнозлаш ва огоҳлантириш тизимларига янгиликлар жорий этилади.

1.2. Сув хўжалиги объектларини модернизация қилиш, йирик сув хўжалиги объектларининг рақамли технологиялар асосида бошқарилишини ташкил этиш, жумладан, иқлим ўзгарувчанлигига жавоб бериш учун кўпроқ мослашувчанлик, ресурс тежайдиган замонавий технологияларни кенг жорий қилиш, соҳага хорижий инвестицияларни жалб қилишни кенгайтириш ҳамда ажратилаётган маблағлардан мақсадли ва самарали фойдаланишни таъминлаш бўйича:

а) сув хўжалиги объектларини реконструкция ва модернизация қилиш, йирик сув хўжалиги объектлари рақамли технологиялар асосида бошқарилишини ташкил этиш, ресурсларни тежайдиган замонавий технологияларни кенг жорий қилиш, соҳага хорижий инвестицияларни жалб қилишни кенгайтириш ҳамда ажратилаётган маблағлардан мақсадли ва самарали фойдаланишни таъминлаш доирасида:

янада самарали, тежамкор ва барқарор инфратузилма лойиҳаларни режалаштириш, шакллантириш ҳамда назорат қилиш юзасидан қуйидаги замонавий ёндашувлар жорий этилади:

- 2021 йилда янги йўриқномани тайёрлаш бўйича техник талаблар ишлаб чиқилади, лойиҳалаштириш ва назорат бўйича янги стандартлар ишлаб чиқилади, синов текширувлари ўтказилади, суғориш тизимининг барча даражаларида самарадорликни мақбуллаштиришга эътибор қаратилади;

- 2022 йилда лойиҳалаштириш ва лойиҳа назорати бўйича янги стандартлар қабул қилинади ҳамда назорат қилишнинг янги усуллари амалиётга жорий қилинади;

- 2023 йилда янги стандартлар ва тизимларни амалда қўллаш бўйича салоҳият шакллантирилади;

инфратузилмани модернизация қилиш ва такомиллаштириш бўйича қуйидаги ишлар амалга оширилади (2-илова):

- жами 1 758,1 км узунликда, шу жумладан, 2021 йилда 384,6 км, 2022 йилда 639,4 км, 2023 йилда 734,2 км ирригация тизими каналлари ва суғориш тармоқлари қурилади ва реконструкция қилинади;

- жами 143 та, шу жумладан, 2021 йилда 23 та, 2022 йилда 40 та, 2023 йилда 80 та гидроузел ва бошқа йирик гидротехника иншоотлари қурилади ва реконструкция қилинади;

- жами узунлиги 443,5 км, шу жумладан, 2021 йилда 125,7 км, 2022 йилда 151 км, 2023 йилда 166,7 км лотокли суғориш тармоқлари қурилади ва реконструкция қилинади;

- жами узунлиги 15 636 км ирригация тизими каналлари, 14 627 та гидротехника иншооти ва 14 955 та гидропост таъмирланади ва тикланади (3-илова);

б) Сув хўжалиги вазирлиги тизимидаги насос станцияларнинг энергия самарадорлигини ошириш, углерод чиқиндиларини ва фойдаланиш харажатларини камайтириш, шунингдек, насосларнинг фойдали иш коэффициентини ошириш юзасидан:

жами қуввати 49,5 куб м/с бўлган насос станциялар, шу жумладан, 2021 йилда 17,5 куб м/с, 2022 йилда 10,7 куб м/с, 2023 йилда 21,3 куб м/с бўлган насос станциялар қурилади ва реконструкция қилинади (2-илова);

насос станциялардаги жами 84,6 км, шу жумладан, 2021 йилда 10,0 км, 2022 йилда 32,9 км, 2023 йилда 41,7 км узунликдаги босимли қувурлар қурилади ва реконструкция қилинади (2-илова);

жами 518 та, шу жумладан, 2021 йилда 163 та, 2022 йилда 181 та, 2023 йилда 174 та эскирган насос агрегатлари янгиланади (4-илова);

насос станцияларида жами 807 та, шу жумладан, 2021 йилда 219 та, 2022 йилда 354 та, 2023 йилда 234 та эскирган электродвигателлар янгиланади, шунингдек, трансформаторлар ҳамда уларнинг бошқарув тизими энергияни тежайдиган ускуналарга алмаштирилади ва қуёш батареяларидан фойдаланиш йўлга қўйилади (5-илова);

2021 йилда 1 688 та насос станцияларида рақамли технология асосида сувни "онлайн" режимида мониторингини олиб бориш ускуналари ўрнатилади (6-илова);

сув хўжалиги объектларида хорижий молия институтлари ва халқаро молия ташкилотлари иштирокида амалга оширилаётган лойиҳалар доирасида жами 696,7 млн АҚШ доллари, шу жумладан, 2021 йилда 211,2 млн АҚШ доллари 2022 йилда 230,7 млн АҚШ доллари, 2023 йилда 254,8 млн АҚШ доллари миқдоридаги кредит ўзлаштирилиши таъминланади (7-илова);

насос станцияларида қуёш энергиясидан фойдаланиш имкониятларини ошириш ва баҳолаш учун 2021 йилда тадқиқотлар олиб борилади;

Сув хўжалиги вазирлиги тизимидаги насос станцияларининг йиллик электр энергияси истеъмоли 7,6 млрд кВт.с.дан 2021 йилда 7,3 млрд кВт.с.гача, 2022 йилда 7,25 млрд кВт.с.гача, 2023 йилда 7,15 млрд кВт.с.гача камайтирилади.

1.3. Сув омборлари, сел-сув омборлари ва бошқа сув хўжалиги объектларининг хавфсизлигини ҳамда ишончли ишлашини таъминлаш бўйича:

а) сув омборлари, сел-сув омборлари ва бошқа сув хўжалиги объектларини антропоген, техноген ва табиий омиллар таъсиридан муҳофаза қилиш, уларнинг хавфсизлигини ҳамда ишончли ишлашини таъминлаш бўйича жами 12 та, шу жумладан, 2021 йилда 5 та, 2022 йилда 3 та, 2023 йилда 4 та сув омборлари ва бошқа йирик гидротехник иншоотларда назорат-ўлчаш ускуналари ҳамда хабар бериш ва маълумот (ахборот) етказишнинг автоматлаштирилган тизимлари модернизация қилинади, тикланади ва янгиланади;

б) 2021 йилда хорижий мамлакатларнинг илғор тажрибасини ўрганиш ва сув омборлари, сел-сув омборлари ва бошқа сув хўжалиги объектларининг хавфсизлигини ҳамда ишончли ишлашини таъминлаш учун янгиланган чора-тадбирларни амалга ошириш бўйича йирик тўғонлар бўйича халқаро комиссиянинг техник регламентлари ва тавсияларини Ўзбекистонда қўллаш ва имплементация қилиш юзасидан таклифлар тайёрланади;

в) йирик гидротехника иншоотларида хавфсизлик кўрсаткичларини масофадан туриб мониторинг қилиш бўйича салоҳият оширилади, автоматлаштирилган назорат тизимлари жорий этилади ҳамда интеграциялашган огоҳлантириш тизими йўлга қўйилади;

г) сув омборлари, сел-сув омборлари ва бошқа сув хўжалиги объектларини лойиҳалаш, қуриш, фойдаланишга қабул қилиш, ишлатиш, реконструкция қилиш, таъмирлаш-тиклаш, консервациялаш ва тугатиш бўйича халқаро стандартларни амалиётда қўллаш юзасидан таклифлар тайёрланади.

1.4. Сув ресурсларини бошқариш тизимини такомиллаштириш, сувдан фойдаланиш ва сув истеъмоли ҳисобини юритишда "Smart Water" ("Ақлли сув") ва шу каби рақамли технологияларни жорий қилиш устувор йўналиши бўйича:

а) сувдан фойдаланиш ва сув истеъмоли ҳисобини юритишда "Smart Water" ("Ақлли сув") ва шу каби рақамли технологияларни жорий қилиш юзасидан:

барча сув ресурсларини назорат қилиш ва ҳисобини юритишда, сувдан фойдаланишни режалаштириш ва сувнинг тезкор бошқарувини ташкил этишда "Smart Water" ("Ақлли сув") технологияси босқичма-босқич жорий этилади. Бунда жами 18 576 та, шу жумладан, 2021 йилда 3 099 та, 2022 йилда 4 540 та, 2023 йилда 10 937 та сув хўжалиги объектида рақамли технология асосида сувнинг ҳисобини юритиш мониторинг тизими йўлга қўйилади (8-илова);

жами 6 172 та, шу жумладан, 2021 йилда 2 022 та, 2022 йилда 2 050 та, 2023 йилда 2 100 та мелиоратив кузатув қудуқлари автоматлаштирилган мониторинг тизимига ўтказилади (9-илова);

жами 60 та, шу жумладан, 2021 йилда 20 та, 2022 йилда 20 та, 2023 йилда 20 та йирик сув хўжалиги объектларида сув хўжалиги объектларини бошқариш рақамли технологиялар асосида автоматлаштирилган бошқарувга ўтказилади (10-илова);

б) тизимнинг турли даражаларида суғориш тизимларини бошқариш салоҳиятини ошириш юзасидан:

2021 йил якунига қадар халқаро тажриба, қишлоқ хўжалиги бўйича илмий-тадқиқот институтлари томонидан тақдим этилган натижалар ҳамда сувни тежайдиган технологияларни босқичма-босқич жорий қилиш ва келгусида иқлим ўзгариши таъсирини эътиборга олиб, турли тупроқ ва иқлим шароитлари учун сувга бўлган талаб, экспортбоп қишлоқ хўжалиги экинларини танлаш ва уларни етиштириш бўйича фермер хўжаликлари, кластер ташкилотлари, кооперациялар, сув истеъмолчилари уюшмалари ҳамда сув хўжалиги ташкилотларига мўлжалланган йўриқномалар ишлаб чиқилади;

суғориш минтақалари учун янгиланган сув ҳуқуқлари тизими жорий этилади, 2022 йилгача сувни мавсумий тақсимлаш ва режалаштириш тартиби такомиллаштирилади, шу жумладан, сув ресурсининг ўзгарувчанлиги ва қурғоқчилик шароитида сувни самарали бошқариш бўйича чора-тадбирлар, шунингдек, сувни тежайдиган технологияларни жорий қилишни рағбатлантириш учун сув олиш лимитининг юқори чегаралари белгиланади.

1.5. Қишлоқ хўжалиги экинларини етиштиришда сувни тежайдиган суғориш технологияларини жорий қилишни янада кенгайтиришни рағбатлантириб бориш, ушбу соҳага хорижий инвестициялар ва грантларни жалб қилиш бўйича:

а) 2021 йил якунига қадар сувни тежайдиган технологияларни кенг жорий қилишни турли тупроқ шароити ва экин турлари, агротехник тадбирлар ҳамда молиявий имкониятларни эътиборга олган ҳолда тарғиб қилиш бўйича қўлланмалар тайёрланади ва ўқув семинарлари ўтказилади;

б) қишлоқ хўжалиги экинларини суғоришда сувни тежайдиган суғориш технологияларини жорий қилиш 308 минг гектардан 2021 йилда 538 минг гектарга, 2022 йилда 798 минг гектарга, 2023 йилда 1,1 миллион гектаргача, шу жумладан, томчилатиб суғориш технологияси 121 минг гектардан 2021 йилда 332 минг гектаргача, 2022 йилда 562 минг гектаргача ва 2023 йилга келиб 822 минг гектаргача етказилади (11-илова);

в) масофадан туриб зондлаш, геоахборот тизимлари (GIS) ва учувчисиз учиш қурилмалари каби замонавий технологиялардан фойдаланган ҳолда суғориладиган майдонларда сувдан фойдаланиш самарадорлиги бўйича такомиллаштирилган мониторинг ва ҳисобот тизими яратилади.

1.6. Суғориладиган ерларнинг мелиоратив ҳолатини яхшилаш ва барқарорлигини таъминлаш, ерларнинг унумдорлигини оширишга кўмаклашиш, тупроқнинг шўрланиш даражасини пасайтириш ва олдини олиш бўйича самарали технологияларни қўллаш бўйича:

а) қишлоқ хўжалигида фойдаланишдан чиқиб кетган жами 232 минг гектар, шу жумладан, 2021 йилда 140 минг гектар, 2022 йилда 50 минг гектар, 2023 йилда 42 минг гектар суғориладиган ер майдонлари қайта фойдаланишга киритилади (12-илова);

б) суғориладиган ерларнинг мелиоратив ҳолатини яхшилаш бўйича самарали технологияларни қўллаш билан боғлиқ қуйидаги тадбирлар назарда тутилади:

жами 1 889,2 км, шу жумладан, 2021 йилда 580,4 км, 2022 йилда 658,9 км, 2023 йилда 656,9 км узунликдаги коллектор-дренаж тармоқлари қурилади ва реконструкция қилинади (13-илова);

жами 45 595 км, шу жумладан, 2021 йилда 14 867 км, 2022 йилда 15 133 км, 2023 йилда 15 595 км узунликдаги коллектор-дренаж тармоқлари тизимли таъмирланади ва тикланади (14-илова);

в) 2021 йил якунига қадар шўрланган майдонларни камайтириш ҳамда такомиллаштирилган агротехник тадбирлар, шу жумладан, илғор хорижий тажриба ва замонавий ёндашувлар асосида тузга чидамли экинларни етиштириш орқали шўрланиш оқибатларини юмшатиш, шунингдек, шўр ювиш ишларини такомиллаштиришга қаратилган ҳаракатлар режаси ишлаб чиқилади. Бунда Сув хўжалиги вазирлиги тизимидаги мелиоратив экспедицияларнинг моддий-техник базасини мустаҳкамлаш, уларнинг салоҳиятини ошириш дастурини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш тартибини такомиллаштириш бўйича тадбирлар назарда тутилади.

1.7. Сув хўжалигида бозор иқтисодиёти тамойилларини, жумладан, суғориш сувини етказиш харажатларининг бир қисмини босқичма-босқич сув истеъмолчилари томонидан қоплаш тизимини жорий қилиш, тушган маблағларни сув хўжалиги объектларини ўз вақтида сифатли таъмирлаш-тиклашга, рақамли технологияларни жорий қилиш ҳамда самарали бошқаришга йўналтириш бўйича:

а) Вазирлар Маҳкамасининг 2020 йил 22 майдаги "Қишлоқ хўжалигида сувдан фойдаланиш самарадорлигини ошириш ва сувни етказиб бериш бўйича харажатларни қоплаш чора-тадбирлари тўғрисида"ги 310-сон қарорига асосан, сув ресурсларини бошқариш соҳасида бозор механизмларини жорий этиш ҳамда сув етказиб бериш харажатларининг бир қисми сув истеъмолчилари томонидан қопланиши орқали сув хўжалигига ажратилаётган бюджет маблағлари улуши 2021 йилда 3 фоизга, 2022 йилда 6 фоизга, 2023 йилда 9 фоизгача камайтирилади;

б) сувни истеъмол қилиш ҳажмига қараб сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ ставкаларини ҳисоблашнинг янги методикасини ишлаб чиқиш, шунингдек, сув етказиб бериш харажатларини ва ҳукуматнинг ижтимоий-иқтисодий сиёсатининг устувор йўналишларини ҳисобга олган ҳолда ставкаларни белгилаш. Сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ ставкалари сув етказиб бериш харажати, шунингдек, турли тоифадаги сув истеъмолчиларининг саноат ва технологик хусусиятларини, шу жумладан, қайтариб ташланадиган сувнинг сифатини ҳисобга олган ҳолда белгиланади;

в) 2021 йилда сув хўжалиги ташкилотларининг эксплуатация харажатларини қоплаш бўйича хорижий илғор тажрибани ва Ўзбекистонда мавжуд тизимни комплекс таҳлил қилиб, харажатларнинг бир қисми сув истеъмолчилари томонидан қопланиши бўйича ислоҳотлар ўтказиш юзасидан таклифлар ишлаб чиқилади.

1.8. Сув хўжалигида давлат-хусусий шериклик ва аутсорсингни жорий этиш, алоҳида сув хўжалиги объектларини фермер хўжаликлари, кластер ва бошқа ташкилотларга фойдаланиш учун бериш ҳамда тежалган маблағларни сув хўжалиги объектларини модернизация қилиш ва ходимлар меҳнатига ҳақ тўлаш ва рағбатлантиришга йўналтириш бўйича:

2022 йилгача сув хўжалиги соҳасида давлат-хусусий шериклик (кейинги ўринларда - ДХШ) лойиҳалари билан боғлиқ бўлган қулай муҳит, мезонлар ва шартномавий муносабатлар, шу жумладан, ДХШ хусусий шерикларини танлаш мезонлари ва тегишли текширув тартиблари кўриб чиқилади ва сув хўжалиги соҳасида амалга ошириладиган ДХШ лойиҳалари учун қўлланма ишлаб чиқилади;

ирригацияни бошқариш соҳасида давлат-хусусий шериклик тамойиллари асосида жами 124 та, шу жумладан, 2021 йилда 30 та, 2022 йилда 42 та ва 2023 йилда 52 та лойиҳа амалга оширилади (15-илова);

сув хўжалигида давлат-хусусий шериклик механизмлари ҳамда аутсорсинг шартлари асосида лойиҳаларни амалга ошириш натижасида тежалган бюджет маблағлари сув хўжалиги объектларини модернизация қилиш, сув хўжалиги ходимлари меҳнатига ҳақ тўлаш ва рағбатлантиришга йўналтирилади;

сув ресурсларини бошқариш функцияларининг бир қисмини аниқ мажбуриятлар, иқтисодий самарадорлик, ижтимоий адолат ва атроф муҳитнинг барқарорлигини таъминлашга асосланган аниқ белгиланган мезон ва тамойилларга мувофиқ бошқариш учун сув истеъмолчиларига (фермер ва деҳқон хўжаликлари гуруҳлари, кластерлар ва бошқалар) бериш методологияси 2021 йилнинг биринчи чораги давомида ишлаб чиқилади.

1.9. Сув ресурсларини интеграциялашган бошқариш тамойилларини жорий қилиш, аҳолини ва иқтисодиёт тармоқларини сув билан кафолатли таъминлаш, сувнинг сифатини яхшилаш ва атроф муҳитнинг экологик мувозанатини сақлаш устувор йўналиши бўйича:

а) 2021 йилнинг биринчи чорагида "Сув ва сувдан фойдаланиш тўғрисида"ги Ўзбекистон Республикаси Қонунига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Қонуни лойиҳаси ишлаб чиқилади;

б) сув хўжалиги соҳасида амалга оширилаётган ислоҳотларни ҳисобга олган ҳолда сув ресурсларини бошқариш, сувдан самарали фойдаланиш ва сувни истеъмол қилиш бўйича самарали механизмларни, жумладан, сув хўжалигига алоқадор вазирликлар ва идоралар ҳамда сув хўжалиги ташкилотларининг функциялари, роли ва мажбуриятларини, шунингдек, манфаатдор томонларнинг кенг иштироки тўғрисидаги қоидаларни жорий этиш мақсадида 2022 йилнинг якунига қадар Ўзбекистон Республикасининг Сув кодекси лойиҳаси ишлаб чиқилади;

в) сувга бўлган эҳтиёж келгусидаги ўзгаришларни, шу жумладан, иқлим ва иқтисодий ўсишни келтириб чиқарадиган омилларни ҳисобга олган ҳолда давлат, ҳудуд ва сув ҳавзалари даражасида иқтисодиёт тармоқлари ва атроф муҳит учун сувдан фойдаланишнинг устуворлигидан келиб чиқиб белгиланади;

г) аҳоли ва иқтисодиёт тармоқлари, шу жумладан, коммунал фойдаланиш, саноат, экологик мувозанатни тиклаш ва қишлоқ хўжалиги учун уларнинг устуворлигидан келиб чиқиб сув олиш лимитлари белгиланади;

д) 2022 йилга қадар сув ресурсларидан фойдаланишни режалаштириш ва бошқариш тизими аҳолини сув билан кафолатли таъминлаш, иқтисодиёт тармоқларининг устуворлиги, сувнинг самарадорлигини ошириш, атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва экологик мувозанатни таъминлаш, сув танқислиги ва манбалардаги сув сарфининг ўзгарувчанлигини ҳисобга олиб такомиллаштирилади;

е) 2021 йилда сув ресурсларини интеграциялашган ҳолда бошқариш тамойилларини жорий қилиш ҳамда халқаро молиявий институтлар ва хорижий давлатларнинг, шунингдек, бошқа донорларнинг техник ёрдамини рағбатлантириш бўйича ҳаракатлар дастури ишлаб чиқилади ва амалга оширилади;

ж) 2021 йилда Сув хўжалиги вазирлигида барча сув ресурсларини ҳисобга олиш, сувдан фойдаланишни режалаштириш ва интеграллашган ҳолда бошқариш бўйича ягона миллий марказ ташкил этилади.

1.10. Трансчегаравий сув ресурсларидан фойдаланиш масалалари бўйича давлатлараро муносабатларни ривожлантириш, Марказий Осиё мамлакатлари манфаатлари ўртасидаги мувозанатни таъминлайдиган сув ресурсларини биргаликда бошқаришнинг ўзаро мақбул механизмларини ва сувдан самарали фойдаланиш дастурларини ишлаб чиқиш ҳамда илгари суриш устувор йўналиши бўйича:

а) Марказий Осиё мамлакатлари манфаатлари ўртасидаги мувозанатни таъминлайдиган минтақанинг трансчегаравий сув ресурсларини биргаликда бошқаришнинг ўзаро мақбул механизмлари ишлаб чиқилади;

б) Стратегияни амалга ошириш даврида Амударё, Сирдарё ва бошқа трансчегаравий дарёларда мониторинг тизимини такомиллаштириш, ҳамкорликда сувни назорат қилиш ва мониторингини юритиш ҳамда очиқ маълумотлар алмашиш тизимини яратиш ҳамда амалиётга жорий этиш бўйича таклифлар тайёрланади;

в) минтақа давлатлари томонидан йирик гидротехника иншоотларини қуриш бўйича ўзаро мақбул механизмлар ишлаб чиқилади;

г) минтақавий сув ресурсларини бошқариш бўйича қўшма режаларни ишлаб чиқиш ва истиқболдаги вазифаларни белгилаш, шу жумладан, минтақа миқёсида иқлим ўзгаришига мослашиш чораларини ишлаб чиқиш ва амалиётга жорий этиш юзасидан таклифлар тайёрланади.

1.11. Сув хўжалиги соҳаси учун малакали кадрларни тайёрлаш, ходимларнинг малакасини ошириш тизимини такомиллаштириш, таълим, илм-фан ва ишлаб чиқариш соҳалари ўртасидаги ўзаро ҳамкорликни ривожлантириш ҳамда илм-фан ютуқлари ва ноу-хауларни ишлаб-чиқаришга жорий қилиш устувор йўналиши бўйича:

а) сув ресурсларини бошқаришнинг ҳозирги муаммоларига жавоб берадиган замонавий ўқув тизимлари жорий этилади, олий маълумотли сув хўжалиги ходимлари улуши 42 фоиздан 2021 йилда 47 фоизга, 2022 йилда 47,5 фоизга, 2023 йилда 48 фоизга етказилади (16-илова);

б) сув хўжалиги тизими ташкилотлари ходимларига иш ҳақи тўлашни республикадаги ўртача даражага етказиш орқали соҳада кадрлар қўнимсизлигининг олдини олиш чоралари кўрилади. Бунда сув хўжалиги ходимларининг ойлик иш ҳақи республикадаги ўртача ойлик иш ҳақига нисбатан 2021 йилда 85 фоизга, 2022 йилда 90 фоизга, 2023 йилда 95 фоизга етказилади;

в) Стратегияни амалга оширишни қўллаб-қувватлаш ва сув хўжалиги соҳасидаги муҳим муаммоларни ҳал қилишга йўналтирилган ва амалий илмий-тадқиқот ишлари, жумладан, сув хўжалиги соҳасида жами 87 та илмий-тадқиқот ва тажриба-конструкторлик ишлари ҳамда илмий ютуқлар ва ноу-хаулар амалиётга жорий қилинади (17-илова);

г) таълим ва илмий-тадқиқот муассасаларининг салоҳиятини ошириш ҳамда замонавий, самарали, шунингдек, барқарор ёндашувларни сув ресурсларини интеграциялашган бошқаришга жорий этишни ҳамда лойиҳалаштириш ва эксплуатация жараёнларида иқлим ўзгаришларига бардошли чораларни қўллаш салоҳиятини кучайтиришни қўллаб-қувватлаш мақсадида ўқув ва малака ошириш курслари ташкил этилади. Бунда хотин-қизлар иштирокини рағбатлантиришга ва гендер тенгликни таъминлашга алоҳида эътибор қаратилади.

II. СТРАТЕГИЯНИ АМАЛГА ОШИРИШДАН

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

Стратегияни амалга ошириш натижасида 2023 йилгача қуйидаги мақсадларга эришиш кутилмоқда (18-илова):

2.1. Сув хўжалиги соҳасидаги норматив-хуқуқий базани такомиллаштириш бўйича:

а) 2021 йилда Ўзбекистон Республикасининг "Сув ва сувдан фойдаланиш тўғрисида"ги Қонунига ўзгартириш ва қўшимчалар киритилади, бунда:

давлат ҳокимияти ва бошқаруви органларининг сувга доир муносабатларни тартибга солиш соҳасидаги ваколатлари, сувдан фойдаланиш ва уни муҳофаза қилиш соҳасида давлат бошқаруви ва назоратини аниқ белгилаш;

сувдан фойдаланувчилар ва сув истеъмолчиларининг сув ресурсларидан самарали фойдаланиш ва сувни тежайдиган суғориш технологияларини, шунингдек, сувни бошқаришда инновацион ва ахборот-коммуникация технологияларини кенг жорий қилиш юзасидан масъулиятини ошириш;

сув истеъмолчилари уюшмаларининг ҳуқуқий мақомини мустаҳкамлаш, фаолиятини тубдан ривожлантириш, сув ресурсларини бошқариш соҳасидаги ролини ошириш ва ваколатларини кенгайтириш, давлат ва хўжалик бошқаруви органлари, шунингдек, сув истеъмолчилари билан ўзаро ҳамкорлик қилишининг самарали механизмларини жорий этиш;

юридик ва жисмоний шахслар ўртасидаги сувга доир шартномавий муносабатларни янада такомиллаштириш, сув хўжалиги объектларидан фойдаланишда давлат-хусусий шериклик механизмларини жорий қилиш;

қишлоқ хўжалиги эҳтиёжлари учун сувдан фойдаланишни ва сув истеъмолини режалаштириш, сувдан махсус фойдаланиш ёки сувни махсус истеъмол қилиш учун рухсатнома бериш ҳамда сув олиш лимитларини белгилаш тартибини такомиллаштириш;

сувларни ва сув ҳавзаларини муҳофаза қилиш ишларини кучайтириш;

балиқчилик хўжалиги ва балиқ овлаш хўжалиги сув ҳавзаларидан ёки балиқ овлаш участкаларидан фойдаланувчи корхоналар ва ташкилотларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятларини белгилаш назарда тутилади.

б) 2023 йилда сувга доир муносабатларнинг ҳуқуқий асослари илғор халқаро тажрибаларга асосан такомиллаштириладиган, сувдан фойдаланиш ва уни муҳофаза қилиш бўйича барча норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни қамраб оладиган Ўзбекистон Республикасининг Сув кодекси қабул қилинади.

2.2. Сув хўжалигини давлат томонидан бошқариш тизимини такомиллаштириш йўналишида:

а) халқаро стандартлар ва амалиётга мувофиқ сув хўжалигини бошқариш тизимининг функционал таҳлили ўтказилади, янги бошқарув тизими ишлаб чиқилади ва жорий этилади;

б) сувни бошқариш ва ундан фойдаланиш соҳасида ҳар бир давлат органининг вазифалари, функциялари ва ваколатлари аниқ белгиланади;

в) сув сиёсатини ишлаб чиқиш, сув секторини тартибга солиш ва сув хўжалиги хизматлари кўрсатиш билан боғлиқ функциялар аниқ чегараланади;

г) давлат томонидан тартибга солишнинг маъмурий усулларини қўллашдан бозор иқтисодиёти тамойилларига йўналтирилган усул ва механизмларга ўтилади;

д) Ўзбекистон Республикасининг барча сув ресурсларидан фойдаланиш ва истеъмол қилишни тўлиқ қамраган ҳамда уларни аҳолининг сув таъминоти, иқтисодиёт тармоқлари ва атроф муҳит ўртасида тақсимлаган ҳолда сув ресурсларини интеграциялашган ҳолда бошқариш жорий қилинади;

е) Миллий кадастр маълумотлар базаси билан боғланган сув ресурсларини ҳисобга олиш, режалаштириш ва бошқаришнинг комплекс миллий тизими яратилади ҳамда маълумотларнинг очиқлиги ва мавжудлиги таъминланади.

2.3. Сув ресурсларидан оқилона фойдаланиш йўналишида:

а) қишлоқ хўжалиги эҳтиёжларини таъминлайдиган ва суғоришда сувдан самарали ва унумли фойдаланиш тамойилларига жавоб берадиган суғориш учун сув олиш лимитларининг янги тизими жорий этилади;

б) ирригация тизими ва суғориш тармоқларининг фойдали иш коэффициенти 0,63 дан 0,66 гача оширилади;

в) суғориладиган майдонларнинг сув таъминотини яхшилашга қаратилган режаларни ишлаб чиқиш ва амалга ошириш орқали сув таъминоти даражаси паст бўлган суғориладиган майдонлар 526 минг гектардан 424 минг гектаргача камайтирилади.

2.4. Сув хўжалиги объектларини модернизация қилиш ва энергия самарадор технологияларни кенг жорий этиш йўналишида:

а) ирригация тизимини модернизация қилиш ва бетон қопламали каналлар улушини 35 фоиздан 38 фоизгача оширилади;

б) насос станцияларидаги 518 та насос агрегатлари ва 807 та электродвигателлар замонавий энергия тежамкорларига алмаштирилади;

в) Сув хўжалиги вазирлиги тизимидаги насос станцияларининг йиллик электр энергияси истеъмоли 7,6 млрд кВт.сдан 7,15 млрд кВт.с гача камайтирилади.

2.5. Сувни тежайдиган замонавий технологиялардан фойдаланиш кўламини кенгайтириш йўналишида суғоришда сувни тежайдиган суғориш технологияларини жорий қилиш 308 минг гектардан 1 098 минг гектаргача, шу жумладан, томчилатиб суғориш технологияси 121 минг гектардан 822 минг гектаргача етказилади.

2.6. Суғориладиган ерларнинг мелиоратив ҳолатини яхшилаш йўналишида:

а) мелиорация тадбирларини амалга ошириш орқали жами шўрланган майдонлар 1 926 минг гектардан 1 888 минг гектарга, шу жумладан, ўртача ва кучли даражада шўрланган ерлар 581 минг гектардан 532 минг гектаргача қисқартирилади;

б) сизот сувлар сатҳи муаммоли ҳолатда (0-2 метр) бўлган суғориладиган ер майдонлари 988 минг гектардан 900 минг гектаргача камайтирилади;

в) қишлоқ хўжалигида фойдаланишдан чиқиб кетган жами 232 минг гектар суғориладиган ер майдонлари қайта фойдаланишга киритилади.

2.7. Сув хўжалигида замонавий ахборот-коммуникация технологияларини татбиқ этиш йўналишида:

а) суғориш сувига талабни аниқлаш, сув тақсимоти ва сувдан фойдаланиш самарадорлиги мониторингини олиб бориш, шунингдек, сувдан фойдаланиш бўйича қарорларни қабул қилишда замонавий усул ва технологиялар, шу жумладан, рақамли технологиялар ҳамда бошқа инновацион технологиялар жорий этилади;

б) дарё ва сойларда 6 та гидрологик пост рақамли технологиялар асосида автоматлаштирилган ускуналар билан жиҳозланади;

в) "Smart Water" ("Ақлли сув") ахборот-коммуникация ва рақамли технологиялар асосида сув ўлчаш тизими жорий этилган сув хўжалиги объектлари сони 18 576 тагача етказилади;

г) 60 та йирик сув хўжалиги объектида сувни бошқариш жараёнлари рақамли технологиялар асосида автоматлаштирилган бошқарувга ўтказилади;

д) мавжуд мелиоратив кузатув қудуқларнинг 2 100 тасида рақамли технологиялар орқали мониторинги олиб борилади;

е) Сув хўжалиги вазирлиги тизимидаги 1 688 та насос станциясининг электр энергияси истеъмоли ва сув сарфи ҳисобининг мониторинги "онлайн" режимда олиб борилади.

2.8 Соҳада бозор механизмларини жорий этиш, илмий-тадқиқот фаолиятини такомиллаштириш ва кадрлар салоҳиятини ошириш йўналишида:

а) сув хўжалигида давлат-хусусий шериклик тамойиллари асосида жами 124 та лойиҳа амалга оширилади;

б) суғориш учун сув етказиб бериш харажатларининг 9 фоизи сув истеъмолчилари томонидан қопланиши таъминланади;

в) Сув хўжалиги вазирлиги тизимидаги ташкилотлар ходимларининг ойлик иш ҳақлари республикадаги ўртача ойлик иш ҳақига нисбатан 95 фоизга етказилади;

г) 2021-2023 йилларда сув хўжалиги соҳасида жами 87 та илмий-тадқиқот, тажриба-конструкторлик ишларини амалга оширилиши, илмий ва инновацион потенциални ривожлантирилиши, илмий ютуқлар ва ноу-хаулар жорий қилинади;

д) сув ресурсларини бошқаришнинг ҳозирги муаммоларига жавоб берадиган замонавий ўқув тизимлари жорий этилади;

е) сув хўжалиги соҳасидаги мутахассислар ва бошқарув ходимларининг малакасини оширишнинг барқарор миллий тизими яратилади;

Сув ресурсларини интеграллашган ҳолда бошқариш тамойилларини кенг жорий қилиш йўналишида:

а) сув сифати стандартлари миллий қонунчиликда ва республиканинг экологик барқарорликка эришиш мажбуриятларида белгиланган даражада бўлишига эришилади;

б) табиий сув манбаларини ва сувга боғлиқ бўлган экотизимларни сақлаш, шу жумладан, Оролбўйи ҳудудини сув ресурслари билан барқарор таъминлаш чоралари кўрилади;

в) ер усти, ер ости ва қайтар сувларни интеграллашган ҳолда бошқаришга эришиш орқали энг аввало ичишга яроқли бўлган ер ости сувларининг стратегик захираларини асраш ва улардан барқарор фойдаланишни ташкил этиш тизими яратилади.

III. СТРАТЕГИЯДА УСТУВОР ЙЎНАЛИШЛАР

БЎЙИЧА БЕЛГИЛАНГАН ТАДБИРЛАР АМАЛГА

ОШИРИЛИШИ МОНИТОРИНГИНИ ОЛИБ БОРИШ

Стратегияда белгиланган чора-тадбирларни амалга ошириш устидан тизимли мониторинг олиб бориш ва республикада ирригация секторини ривожлантиришга тўсқинлик қилувчи муаммоларни ҳал қилиш бўйича таклиф тайёрлаш ишлари Сув хўжалиги вазирлигида ташкил этилган Сув хўжалигини ривожлантириш ва стратегик таҳлил бошқармаси ҳамда вазирлик ҳузурида халқаро экспертлар иштирокида ташкил этилган ишчи гуруҳ томонидан амалга оширилади.

Мониторинг натижалари ҳар ярим йилда Сув хўжалиги вазирлиги ҳайъатининг кенгайтирилган мажлисларида танқидий муҳокама қилиб борилади.

Стратегияда белгиланган тадбирларнинг ижроси, эришилган натижалар ҳамда таклифлар юзасидан ҳар йил якуни бўйича Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрациясига ҳамда Вазирлар Маҳкамасига таҳлилий маълумот тақдим қилиб борилади.

Стратегияга

1-ИЛОВА

2021-2023 йилларда дарёлар ва сойлардаги гидрологик

постларни қуриш ва қайта тиклаш ишларининг

ПРОГНОЗ КЎРСАТКИЧЛАРИ

 

*) ҳар йили тасдиқланадиган Давлат бюджети параметрлари доирасида аниқликлар киритиб борилади.

**) қайта тикланади.

Стратегияга

1а-ИЛОВА

2021-2023 йилларда дарёлар ва сойлардаги

гидрологик постларни рақамли технологиялар асосида

автоматлаштирилган ускуналар билан жиҳозлаш ишларининг

ПРОГНОЗ КЎРСАТКИЧЛАРИ

*) ҳар йили тасдиқланадиган Давлат бюджети параметрлари доирасида аниқликлар киритиб борилади.

Стратегияга

2-ИЛОВА

2021-2023 йилларда ирригация объектларини қуриш

ва реконструкция қилиш ишларининг

ПРОГНОЗ КЎРСАТКИЧЛАРИ

*) Ўзбекистон Республикасининг ижтимоий ва ишлаб чиқариш инфратузилмасини ривожлантириш дастурларига мувофиқ аниқликлар киритиб борилади.

Стратегияга

3-ИЛОВА

2021-2023 йилларда сув хўжалиги ташкилотлари

ҳисобидаги ирригация тизими каналларини

таъмирлаш ва тиклаш ишларининг

ПРОГНОЗ КЎРСАТКИЧЛАРИ

*) ҳар йили тасдиқланадиган маҳаллий бюджет параметрлари доирасида аниқликлар киритиб борилади.

Стратегияга

4-ИЛОВА

2021-2023 йилларда Сув хўжалиги вазирлигига

қарашли насос станциялардаги эскирган насос

агрегатларни янгилаш ишларининг

ПРОГНОЗ КЎРСАТКИЧЛАРИ

*) ҳар йили тасдиқланадиган Давлат бюджети параметрлари доирасида аниқликлар киритиб борилади.

Стратегияга

5-ИЛОВА

2021-2023 йилларда Сув хўжалиги вазирлигига

қарашли насос станциялардаги эскирган

электродвигателларни янгилаш ишларининг

ПРОГНОЗ КЎРСАТКИЧЛАРИ

*) ҳар йили тасдиқланадиган Давлат бюджети параметрлари доирасида аниқликлар киритиб борилади.

Стратегияга

6-ИЛОВА

2021 йилда насос станцияларида сувни "онлайн"

режимда мониторинг қилиш ишларининг

ПРОГНОЗ КЎРСАТКИЧЛАРИ

*) лойиҳа-смета ҳужжатлари ишлаб чиқилиб белгиланган тартибда тасдиқлангандан сўнг тегишли ўзгартиришлар киритилади.

Стратегияга

7-ИЛОВА

2021-2023 йилларда сув хўжалиги соҳасида

чет эл инвестициялари ҳисобидан амалга ошириладиган

лойиҳалар бўйича кредит маблағларини ўзлаштириш

ПРОГНОЗ КЎРСАТКИЧЛАРИ

млн доллар

Стратегияга

8-ИЛОВА

2021-2023 йилларда сув омборлари ва ирригация

тизимларида сув ресурсларидан фойдаланишни рақамли

технологиялар ёрдамида "онлайн" режимида

назорат қилишни жорий этишнинг

ПРОГНОЗ КЎРСАТКИЧЛАРИ

*) лойиҳа-смета ҳужжатлари ишлаб чиқилиб белгиланган тартибда тасдиқлангандан сўнг тегишли ўзгартиришлар киритилади.

Стратегияга

9-ИЛОВА

2021-2023 йилларда мелиоратив кузатув

қудуқларини автоматлаштирилган мониторинг

тизимига ўтказиш ишларининг

ПРОГНОЗ КЎРСАТКИЧЛАРИ

*) ҳар йили тасдиқланадиган Давлат бюджети параметрлари доирасида аниқликлар киритиб борилади.

Стратегияга

10-ИЛОВА

2021-2023 йилларда сув хўжалиги объектларини

бошқаришни автоматлаштириш ишларининг

ПРОГНОЗ КЎРСАТКИЧЛАРИ

*) ҳар йили тасдиқланадиган Давлат бюджети параметрлари доирасида аниқликлар киритиб борилади.

Стратегияга

11-ИЛОВА

2021-2023 йилларда қишлоқ хўжалиги

экинларини суғоришда сувни тежайдиган

технологияларни жорий қилиш ишларининг

ПРОГНОЗ КЎРСАТКИЧЛАРИ

*) Ўзбекистон Республикаси Президентининг ушбу масала юзасидан ҳар йили қабул қилинадиган қарорига мувофиқ аниқликлар киритиб борилади.

Стратегияга

12-ИЛОВА

Қишлоқ хўжалигида фойдаланишдан чиқиб кетган

суғориладиган ер майдонларини 2021-2023 йилларда

ирригация-мелиорация тадбирларини амалга ошириш

ҳисобига қайта фойдаланишга киритиш ишларининг

ПРОГНОЗ КЎРСАТКИЧЛАРИ

*) лойиҳа-смета ҳужжатлари ишлаб чиқилиб белгиланган тартибда тасдиқлангандан сўнг тегишли аниқликлар киритилади.

Стратегияга

13-ИЛОВА

2021-2023 йилларда мелиорация объектларини қуриш

ва реконструкция қилиш ишларининг

ПРОГНОЗ КЎРСАТКИЧЛАРИ

*) Ўзбекистон Республикасининг ижтимоий ва ишлаб чиқариш инфратузилмасини ривожлантириш дастурларига мувофиқ аниқликлар киритиб борилади.

Стратегияга

14-ИЛОВА

2021-2023 йилларда мелиорация тармоқларини

тизимли таъмирлаш ва тиклаш ишларининг

ПРОГНОЗ КЎРСАТКИЧЛАРИ

*) ҳар йили тасдиқланадиган Давлат бюджети параметрлари доирасида аниқликлар киритиб борилади.

Стратегияга

15-ИЛОВА

2021-2023 йилларда сув хўжалигида давлат-хусусий

шериклик тамойиллари асосида лойиҳаларни

амалга ошириш ишларининг

ПРОГНОЗ КЎРСАТКИЧЛАРИ

Стратегияга

16-ИЛОВА

2021-2023 йилларда Сув хўжалиги вазирлиги тизимидаги

ташкилотларни олий маълумотли мутахассис

кадрлар билан таъминлаш ишларининг

ПРОГНОЗ КЎРСАТКИЧЛАРИ

Стратегияга

17-ИЛОВА

2021-2023 йилларда сув хўжалиги соҳасида

илмий-тадқиқот, тажриба-конструкторлик

ишларини амалга ошириш, илмий ва инновацион

потенциални ривожлантириш, илмий ютуқлар

ва ноу-хауларни жорий қилишнинг

ПРОГНОЗ КЎРСАТКИЧЛАРИ

Стратегияга

18-ИЛОВА

Ўзбекистон Республикасида сув ресурсларини

бошқариш ва ирригация секторини ривожлантиришнинг

2021-2023 йилларга мўлжалланган стратегиясини

амалга ошириш натижасида эришиладиган

АСОСИЙ МАҚСАДЛИ КЎРСАТКИЧЛАР

ВА ИНДИКАТОРЛАР

Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси (www.lex.uz),

2021 йил 25 февраль