Сертификатланган маҳсулотларни ишлаб чиқариш ва сотишда давлат стандартларини бузганлик тўғрисидаги низо бўйича

Функция недоступна

СЕРТИФИКАТЛАНГАН МАҲСУЛОТЛАРНИ

ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ВА СОТИШДА ДАВЛАТ

СТАНДАРТЛАРИНИ   БУЗГАНЛИК

ТЎҒРИСИДАГИ НИЗО БЎЙИЧА

ИШНИНГ МОҲИЯТИ

Солиқ ва валюта жиноятларига қарши курашиш бўйича орган юридик шахс фаолиятини текширишдан ўтказди. Унинг боришида тайёр маҳсулот намуналари (шоколад) олинди ва экспертизадан ўтказиш учун стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш органи (бундан кейин  давлат органи)га топширилди. Экспертиза маҳсулотнинг давлат стандартига мувофиқ келмаслигини, олинган мувофиқлик сертификатига мувофиқ келмайдиган маҳсулот сифатида ишлаб чиқарилганлиги ва сотилганлигини аниқлади. Ана шу асосда юридик шахсга сотилган маҳсулотнинг 100 фоизи миқдорида жарима солинди. Юридик шахс бунга қўшилмади ва хўжалик судига жарима ундирилишини ғайриқонуний деб топиш илтимоси билан мурожаат қилди.

ДАВЛАТ ОРГАНИНИНГ ПОЗИЦИЯСИ

Юридик шахс томонидан ишлаб чиқилаётган шоколад маҳсулоти унга олинган мувофиқлик сертификатига мувофиқ келмайди: уни ишлаб чиқариш пайтида какао мойининг ўрнини босувчилар ишлатилган, ҳолбуки “Шоколад” 6534-89 давлат стандартининг талабларига кўра, унга мувофиқликка доир сертификатлар олинган эди, ўрнини босувчилардан фойдаланган ҳолда шоколад ишлаб чиқаришга йўл қўйилмайди ва табиий какао мойи қўлланиши керак. Айни мазкур қоидабузарлик учун жарима солинган эди.

ЮРИДИК ШАХСНИНГ ПОЗИЦИЯСИ

Шоколад маҳсулоти какао мойининг ўрнини босувчиларни қўллаган ҳолда ишлаб чиқарилган, чунки улардан фойдаланишга стандартлаштириш бўйича бошқа меъёрий ҳужжат - “Какао мойининг ўрнини босувчилар” 28931-91 давлат стандарти билан йўл қўйилади. Шу тариқа, юридик шахс ҳеч қандай қоидабузарликни содир этмаган ва жарима жазоси нотўғри қўлланган.

УЛАРГА ДОИР ШАРҲЛАР БИЛАН БИРГАЛИКДА

СУД ҲУЖЖАТЛАРИНИНГ МАЗМУНИ

Мазкур низони ҳал қилаётганда суднинг асосий вазифаси корхонанинг ўзи ишлаб чиқарган маҳсулотни ишлаб чиқариш ва сотиш чоғида давлат стандартларининг талабларини бузиш фактини аниқлаш бўлди. Бунинг учун қуйидагиларни ойдинлаштириш зарур эди:

- мувофиқлик сертификатлари белгиланган талабларни бузган ҳолда олинганми;

- сертификатлар Миллий стандартлаштириш тизимининг қандай меъёрий ҳужжатларига мувофиқ берилган;

- улар натижасида шоколад маҳсулотлари давлат стандартларини бузган ҳолда тайёрланган ишлаб чиқариш циклини бузишлар бўлганми.

Биринчи инстанция шуни аниқладики, юридик шахс ўзи ишлаб чиқарган шоколад маҳсулотларига мувофиқлик сертификатини олиш учун органга белгиланган тартибда мурожаат қилган. Уларни сертификатлаштириш Миллий сертификатлаштириш тизимининг меъёрий ҳужжатлари асосида амалга оширилган ва бирор-бир ҳуқуқбузарликлар аниқланмаган. Сертификатлаштириш органи томонидан шоколад маҳсулотлари намуналари танлаб олинганлиги ва ишлаб чиқариш текширилганлиги, бу ҳақда тегишли баённомалар тузилганлиги хусусида далиллар тақдим этилди. Бунда орган ишлаб чиқариш бўйича амалдаги стандартларга номувофиқ ҳолатларни аниқламаган, бу ҳам биринчи инстанция суди томонидан тасдиқланган.

Юридик шахсга шоколад маҳсулотининг “Шоколад” 6534-89 давлат стандартига мувофиқлигига доир сертификатлар берилган.

Шоколад ишлаб чиқариш чоғида юридик шахс какао мойининг ўрнини босувчилар: қандолат ёғи ва какао кукунидан фойдаланган, бу эса унда мавжуд бўлган шоколад ишлаб чиқариш бўйича технологик йўриқномага мувофиқ келади. Мазкур йўриқнома сертификатлаштириш органига экспертизага тақдим этилди, ушбу орган уни амалдаги стандартлар талабларини бузади деб эътироф этмади. “Какао мойининг ўрнини босувчилар” 28931-91 давлат стандарти меъёрий ҳужжатининг қоидаларига кўра техник шартларда какао мойининг ўрнини босувчилар шоколад маҳсулотларида унинг ўрнини турли нисбатларда жойлаштириш учун мўлжалланади.

Баён этилганлар асосида суд юридик шахснинг ҳаракатларида шоколад маҳсулотларини ишлаб чиқариш чоғидаги қоидабузарликларни топмади. Шу муносабат билан давлат органининг жарима жазосини қўллаш тўғрисидаги далолатномаси бутунлай ҳақиқий эмас деб топилди.

Давлат органи қарорга рози бўлмади ва апелляция шикоятини берди. Апелляция инстанциясининг ҳайъати биринчи инстанциянинг қарорини бекор қилди ва юридик шахснинг талабларини қаноатлантиришни рад этди. Апелляция инстанцияси суди хулосаларининг тўғрилигини Олий хўжалик судининг кассация ҳайъати тасдиқлади. Юқори инстанциялар судлари ҳайъатларининг хулосаларини умумлаштириб, қуйидагиларни ажратиш мумкин.

Иккала инстанция ҳам сертификатлар амалдаги стандартлаштириш тизимининг бирор-бир аниқ меъёрий ҳужжатига биноан ишлаб чиқариладиган маҳсулотнинг мувофиқлигига олинишидан келиб чиқди. Шу сабабли, айни берилган сертификатларни ҳисобга олган ҳолда ишлаб чиқариладиган маҳсулот ҳам шундай сертификатларнинг талабларига мувофиқ келиши керак. Уларга мувофиқлиги хусусида сертификат олинмаган стандартларнинг қоидаларини амалда қўллаш амалдаги қонун ҳужжатларининг қоидаларига мувофиқ келмайди.

Юридик шахс шоколад маҳсулотларининг “Шоколад” 6534-89 давлат стандарти стандартлаштириш тизимининг меъёрий ҳужжати талабларига мувофиқлигига доир сертификатлар олишга ҳужжатларни тақдим этди, бунга асосан мувофиқлик сертификатлари берилди ҳам. “Шоколад” 6534-89 давлат стандартининг тавсифлаш қоидаларига кўра шоколад тайёрлаётганда какао мойининг ўрнини босувчиларни қўшган ҳолда шоколад массасини қўллашга йўл қўйилмайди.

Юридик шахс бунда ўзи ишлаб чиқараётган шоколад маҳсулотининг бирор-бир бошқа меъёрий ҳужжатларга мувофиқлигини тасдиқлатиш учун мурожаат қилмаган. “Какао мойининг ўрнини босувчилар” 28931-91 давлат стандартида белгиланишича, улар шоколад маҳсулотларида какао мойининг ўрнини босиш учун мўлжалланади. Юридик шахснинг мазкур ҳужжатга биноан у томонидан шоколад маҳсулотлари ишлаб чиқарилаётганда ўрнини босувчиларнинг қўлланишига рухсат берилиши хусусидаги важи асосли ва қонун талабларига жавоб беради деб топилмади, чунки юридик шахс фақат “Шоколад” 6534-89 давлат стандарти бўйича шоколад маҳсулотининг мувофиқлик сертификатларига эга эди.

Айтилганларнинг моҳиятидан келиб чиқиб, апелляция ва кассация инстанцияларининг судлари шуни тасдиқладиларки, маҳсулот ишлаб чиқариш чоғида амалдаги стандартлаштириш тизимининг мувофиқлигига сертификатлар олинган меъёрий ҳужжатларининг талабларига риоя қилиниши керак. Шуни эслатиш лозимки, 1993 йил 28 декабрдаги “Стандартлаштириш тўғрисида”ги қонуннинг 6-моддасига мувофиқ, Ўзбекистонда қуйидаги тоифаларни стандартлаштириш бўйича меъёрий ҳужжатлар қўлланади:

- халқаро (давлатлараро, минтақавий) стандартлар;

- Ўзбекистон Республикасининг давлат стандартлари;

- тармоқ стандартлари;

- техник шартлар;

- корхона стандартлари;

- хорижий мамлакатларнинг миллий стандартлари;

- маъмурий-ҳудудий стандартлар.

Стандартлаштириш бўйича меъёрий ҳужжатларга стандартлаштириш бўйича қоидалар, меъёрлар, техник-иқтисодий ахборот таснифномалари ҳам киради.

Ўзбекистон Республикасида стандартлар ва ўлчов воситалари устидан давлат назорати тўғрисида низом (Вазирлар Маҳкамасининг 1994 йил 12 августдаги “Ўзбекистон Республикаси ҳукуматининг айрим қарорларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида” 410-сон қарори билан тасдиқланган) 4-бандининг бешинчи хатбошисига кўра хўжалик фаолияти субъектларига нисбатан стандартларнинг мажбурий талабларини бузишлар учун сотилган маҳсулот қийматининг 100 фоизи миқдорида жарималар қўлланиши мумкин.

Шу тарзда юқорида белгиланган қоидалар апелляция ва кассация инстанциялари судлари томонидан қабул қилинган суд ҳужжатларининг асосига қўйилган: юридик шахсга нисбатан “Шоколад” 6534-89 давлат стандартининг қоидаларини бузган ҳолда ишлаб чиқарилиб, сотилган маҳсулот қийматининг 100 фоизи миқдорида жарима жазосини қўллаш асосли ва амалдаги қонун ҳужжатларининг қоидаларига мувофиқ келади деб топилди.

Мазкур материал Германия техник ҳамкорлик жамияти

кўрсатаётган техник мадад туфайли амалга оширилган