Ўзбекистон Республикасининг 27.12.1996 й. 355-I-сон "Товар бозорларида монополистик фаолиятни чеклаш ва рақобат тўғрисида"ги Қонуни

Функция недоступна

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИНИНГ

ҚОНУНИ

27.12.1996 й.

N 355-I

ТОВАР БОЗОРЛАРИДА МОНОПОЛИСТИК

ФАОЛИЯТНИ ЧЕКЛАШ ВА РАҚОБАТ

ТЎҒРИСИДА

Ушбу Қонун товар бозорларида монополистик фаолият ва инсофсиз рақобатнинг олдини олиш, уни чеклаш, тўхтатишнинг ташкилий ва ҳуқуқий асосларини белгилаб беради, рақобат муносабатларининг шаклланиши ва самарали амал қилиши учун шароитлар таъминлашга қаратилган.

Ушбу Қонун Ўзбекистон Республикасининг юридик ва жисмоний шахслар, шу жумладан чет эллик шахслар, давлат бошқаруви органлари ва маҳаллий давлат ҳокимияти органлари қатнашадиган товар бозорларидаги рақобатга таъсир кўрсатувчи муносабатларга нисбатан татбиқ этилади. Қонун мазкур шахслар ва органларнинг Ўзбекистон Республикасидан ташқаридаги тегишинча ҳаракатлари ёки тузаётган битимлари Ўзбекистон Республикаси товар бозорларидаги рақобатнинг чекланишига олиб келаётган ёки олиб келиши мумкин бўлган ёхуд бошқа салбий оқибатларга сабаб бўлаётган ҳолларда ҳам қўлланилади.

Ушбу Қонун ихтиролар, саноат намуналари, товар белгилари, селекция ютуқлари ва муаллифлик ҳуқуқларини ҳуқуқий жиҳатдан ҳимоя қилиш нормалари билан тартибга солинадиган муносабатларга нисбатан татбиқ этилмайди, тегишли ҳуқуқлардан қасддан фойдаланиш рақобатнинг чекланишига олиб келадиган ҳоллар бундан мустасно.

Меҳнат, қимматли қоғозлар ва молиявий хизмат бозорларидаги монополистик фаолият ва инсофсиз рақобат билан боғлиқ муносабатлар Ўзбекистон Республикасининг бошқа қонун ҳужжатлари билан тартибга солинади, бу бозорларда вужудга келадиган муносабатлар товар бозорларидаги рақобатга таъсир кўрсатадиган ҳоллар бундан мустасно.

Қонун ҳужжатларида табиий монополиялар субъектлари фаолиятини давлат томонидан қўшимча равишда тартибга солиш назарда тутилиши мумкин.

Ушбу Қонуннинг қоидалари табиий монополиялар субъектларига нисбатан бу қоидаларнинг қўлланилиши ана шу субъектларнинг ўзига хос вазифаларини бажаришини чекламайдиган қисмигина қўлланилади.

Ушбу Қонунда қуйидаги асосий тушунчалар қўлланилади:

товар - сотиш (алмаштириш) учун мўлжалланган фаолият маҳсули бўлиб, ишлар ва хизматлар ҳам шунга киради;

бир-бирининг ўрнини босадиган товарлар - белгиланган вазифаси, қўлланилиши, сифати ва техникавий тавсифлари, нархи ва бошқа жиҳатларига кўра таққосланиши мумкин бўлган товарлар гуруҳи;

товар бозори - товарнинг Ўзбекистон Республикаси ҳудудидаги ёки унинг бир қисмидаги муомала доираси бўлиб, у республиканинг маъмурий-ҳудудий бўлинишига мос келиши ёки мос келмаслиги мумкин;

хўжалик юритувчи субъектлар - товарлар ишлаб чиқариш, сотиш, сотиб олиш ва хизматлар кўрсатиш фаолияти билан шуғулланувчи барча ташкилий-ҳуқуқий шаклдаги юридик шахслар, шу жумладан хорижий юридик шахслар, уларнинг бирлашмалари, шунингдек юридик шахс ташкил этмаган ҳолда тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланаётган жисмоний шахслар;

рақобат - хўжалик юритувчи субъектларнинг мусобақалашуви бўлиб, бунда уларнинг мустақил ҳаракатлари ҳар бир субъект томонидан тегишли товар бозоридаги товарлар муомаласининг умумий шарт-шароитларига таъсир кўрсатиш имкониятини чеклайди;

инсофсиз рақобат - хўжалик юритувчи субъектларнинг тадбиркорлик фаолиятида устунликни қўлга киритишга қаратилган, қонун ҳужжатларига ва иш муомаласи одатларига зид бўлган, улар ўртасида мусобақалашувни истисно этадиган ва амалга оширилиши натижасида хўжалик юритувчи субъектларга тегишли товар бозорида товарлар муомаласининг умумий шарт-шароитларига таъсир кўрсатиш имконини берадиган ҳаракатлари;

устун мавқе - ўрнини босувчиси бўлмаган товар бозорида ёки бир-бирининг ўрнини босадиган товарлар бозорида хўжалик юритувчи субъектнинг (бир гуруҳ шахсларнинг) ўзига (ўзларига) рақобатни чеклашга ҳал қилувчи таъсир кўрсатиш, бошқа хўжалик юритувчи субъектларнинг бозорга кириш эркинлигини қийинлаштириш ёки уларнинг иқтисодий фаолият эркинлигини бошқача тарзда чеклаш имкониятини берадиган ҳукмрон мавқе. Бозордаги улуши олтмиш беш ва ундан ортиқ фоизни ташкил этадиган хўжалик юритувчи субъектнинг (бир гуруҳ шахсларнинг) мавқеи устун мавқе деб эътироф этилади.

Шунингдек хўжалик юритувчи субъектнинг бозордаги улуши ўттиз беш фоиздан олтмиш беш фоизгача бўлиб, бу ҳол монополияга қарши давлат органи томонидан:

хўжалик юритувчи субъектнинг бозордаги улуши барқарорлигига;

бозордаги рақобатчиларга тегишли улушларнинг нисбий миқдорига;

ушбу бозорга янги рақобатчиларнинг кириши мумкинлигига;

муайян товар бозорини тавсифловчи бошқа мезонларга қараб аниқланган бўлса, унинг бозордаги мавқеи устун мавқе деб ҳисобланади;

мутлақ монополия - хўжалик юритувчи субъект товар бозорида ягона сотувчи ёки харидор бўлган вазият;

монополистик фаолият - хўжалик юритувчи субъектларнинг, давлат бошқаруви органлари ва маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг монополияга қарши кураш ҳақидаги қонун ҳужжатларига хилоф бўлган, рақобатга йўл қўймасликка, уни чеклаш ёки бартараф этишга қаратилган ҳаракатлари ёки ҳаракатсизлиги;

нарх соҳасида камситиш -