Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 24.05.2019 й. 12-сон "Суднинг ҳал қилув қарори ҳақида"ги қарори

Функция недоступна

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

ОЛИЙ СУДИ ПЛЕНУМИНИНГ

ҚАРОРИ

24.05.2019 й.

N 12

СУДНИНГ ҲАЛ ҚИЛУВ ҚАРОРИ ҲАҚИДА

Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик процессуал кодекси янги таҳрирда қабул қилиниши, суд амалиётида масалалар келиб чиқаётганлиги муносабати билан ҳамда қонун нормаларини бир хилда ва тўғри қўлланилишини таъминлаш мақсадида, "Судлар тўғрисида"ги Қонуннинг 17-моддасига асосланиб Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми ҚАРОР ҚИЛАДИ:

1. Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик процессуал кодекси (бундан буён матнда ФПК деб юритилади) 6-моддасининг иккинчи қисмига мувофиқ ҳал қилув қарори биринчи инстанция суди томонидан ишни даъво ва алоҳида иш юритиш тартибида мазмунан кўриш натижалари бўйича қабул қилинадиган суд ҳужжатининг шаклларидан бири ҳисобланади.

Ҳал қилув қарори Ўзбекистон Республикаси номидан қабул қилинади ва барча давлат органлари ва бошқа органлар, ташкилотлар, мансабдор шахслар ва фуқаролар томонидан Ўзбекистон Республикасининг бутун ҳудудида сўзсиз ижро этилиши лозим (ФПК 16-моддаси).

2. Судларнинг эътибори шунга қаратилсинки, ФПК 14-моддасига мувофиқ суднинг ҳал қилув қарори қонунга асосланган бўлиши лозим. Бошқа қонун ҳужжатларининг қўлланилишига, агар улар Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва қонунларига зид бўлмасагина, йўл қўйилади.

Қонунда ёки бошқа қонун ҳужжатида низоли муносабатни тартибга соладиган ҳуқуқ нормалари мавжуд бўлмаган тақдирда, суд шунга ўхшаш муносабатларни тартибга соладиган қонун ёхуд бошқа қонун ҳужжати нормаларига асосланган ҳолда қарор қабул қилади (қонун ўхшашлиги), бундай нормалар мавжуд бўлмаганда эса низони қонунларнинг умумий асослари ва мазмунидан келиб чиққан ҳолда ҳал этади (ҳуқуқ ўхшашлиги).

3. Ҳал қилув қарори, у процессуал ҳуқуқ нормаларига қатъий риоя қилинган ҳолда ва ушбу ҳуқуқий муносабатга нисбатан қўлланилиши лозим бўлган моддий ҳуқуқ нормаларига мос равишда қабул қилинган, зарур ҳолларда қонун ўхшашлиги ёки ҳуқуқ ўхшашлигини қўллашга асосланган бўлсагина, қонуний ҳисобланади.

4. Судларга тушунтирилсинки, ҳал қилув қарори, унда иш учун аҳамиятга эга бўлган фактлар, суд томонидан текширилган далиллар билан тасдиқланган, уларнинг алоқадорлиги ва мақбуллиги қонун талабларига жавоб берадиган ёки суд ҳаммага маълум деб топган, исботлашга муҳтож бўлмаган ҳолатлар, шунингдек, аниқланган фактлардан келиб чиқадиган якуний хулосалар акс эттирилганда, асослантирилган ҳисобланади (ФПК 73-75-моддалари).

Суд топшириғини юбориш орқали далиллар тўпланганда, суд ҳал қилув қарорини ушбу далилларни ҳисобга олган ҳолда, агар улар ФПК 104-моддаси талабларига риоя қилинган ҳолда олинган, суд мажлисида эълон қилинган, ишда иштирок этувчи шахслар томонидан тақдим этилган ва бошқа далиллар мажмуи билан бирга баҳоланган тақдирдагина, асослаши мумкин.

5. ФПК 249-моддасининг учинчи қисмига кўра, судья ҳал қилув қарорини алоҳида хонада (маслаҳатхонада) ишнинг муҳокамаси тугаганидан кейин дарҳол қабул қилиши шарт.

Судларнинг эътибори асослантирилган ҳал қилув қарорини тайёрлашни кечиктирилиши истисно ҳолларда, ўта мураккаб ишлар бўйича беш кундан ортиқ бўлмаган муддатга йўл қўйилишига қаратилсин. Бундай ҳолларда ҳал қилув қарорининг фақатгина кириш ва хулоса қисмлари тайёрланади. Ҳал қилув қарорининг хулоса қисми иш муҳокамаси тамомланган суд мажлисининг ўзида судья томонидан имзоланади, ўқиб эшиттирилади ва ишга қўшиб қўйилади.

Ҳал қилув қарорининг хулоса қисми эълон қилинганда, раислик қилувчи ишда иштирок этувчи шахслар, уларнинг вакиллари асослантирилган ҳал қилув қарори билан қачон танишишлари мумкинлигини тушунтириши шарт ва бу суд мажлиси баённомасида акс эттирилади.

Асослантирилган ҳал қилув қарорининг кириш ва хулоса қисмлари иш муҳокамаси тугалланган куни эълон қилинган, матни тўлиқ бўлмаган, ҳал қилув қарорининг кириш ва хулоса қисмига сўзма-сўз мос келиши лозим. Иш бўйича қабул қилинган ҳал қилув қарорининг санаси, у эълон қилинган кун ҳисобланади.

6. Судларнинг эътибори ФПК 253-моддасига мувофиқ суднинг ҳал қилув қарори кириш, баён, асослантирувчи ва хулоса қисмлардан иборат бўлишлигига қаратилсин.

7. Ҳал қилув қарорининг кириш қисмини тузишда ФПК 253-моддасининг иккинчи қисмига амал қилиш лозим.

Хусусан, ҳал қилув қарорининг кириш қисмида иш рақами, ҳал қилув қарорининг қабул қилинган вақти ва жойи, ҳал қилув қарори қабул қилган суднинг номи, судьянинг фамилияси, исми ва отасининг исми, суд мажлисининг котиби, тарафлар, ишда иштирок этувчи бошқа шахслар, уларнинг вакиллари, шунингдек, низо предмети ёки арз қилинган талаб кўрсатилади.

Тарафлар ва ишда иштирок этувчи бошқа шахсларнинг шахсига доир маълумотлари шахсни тасдиқловчи ҳужжатлардаги (паспорт, ҳарбий билет, туғилганлик ҳақидаги гувоҳнома, яшаш учун гувоҳнома) ёзувларга мувофиқ кўрсатилиши лозим.

Агар тараф юридик шахс бўлса, унинг номи давлат рўйхатига олиш ҳақидаги ҳужжатларга мувофиқ кўрсатилиши керак.

8. Ҳал қилув қарорининг баён қисмида, ФПК 253-моддасининг учинчи қисмидаги талаблардан ташқари, арз қилинган талабларнинг қисқа шаклдаги мазмуни баён этилади. Бунда, ҳал қилув қарорининг матнини ҳуқуқий аҳамиятга эга бўлмаган ҳолатлар билан тўлдиришни олдини олиш учун, даъво ва даъвога эътирозни сўзма-сўз баён этилишига йўл қўйилмайди.

Даъвогар томонидан даъвонинг асоси ёки предмети ўзгартирилган ёхуд унинг миқдори камайтирилган, жавобгар томонидан қарши даъво тақдим этилган тақдирда, бу ҳам ҳал қилув қарорининг баён қисмида акс эттирилиши лозим.

Бундан ташқари, ҳал қилув қарорининг баён қисмида жавобгарнинг даъвони тўлиқ ёки қисман тан олганлиги, унинг даъвога нисбатан эътирозлари ҳақида кўрсатилиши, шунингдек, ишда иштирок этувчи бошқа шахсларнинг тушунтиришлари баён этилиши лозим.

Ҳал қилув қарорининг баён қисмида маслаҳатхонасида ҳал қилув қарори қабул қилиш пайтида суд томонидан ҳал қилиниши лозим бўлган арз қилинган илтимосномалар (даъво муддатини қўллаш, неустойкани камайтириш, ҳал қилув қарорини дарҳол ижрога қаратиш ҳақидаги ва бошқалар) ҳам баён этилади.

9. ФПК 253-моддасининг тўртинчи қисмига асосан ҳал қилув қарорининг асослантирувчи қисмида суд томонидан аниқланган, иш учун аҳамиятга эга бўлган ҳолатлар кўрсатилиши лозим. Ҳал қилув қарорида суд фойдасига ҳал қилув қарори қабул қилган тарафнинг важлари ва далилларини бир томонлама баён этилишига йўл қўйилмайди. Суд қайси асосларга кўра бошқа тарафнинг важлари суд томонидан қабул қилинмаганлигини кўрсатиши шарт.

Суд суд мажлисида текширилган далилларни ФПК 80-моддасида назарда тутилган қоидаларга риоя қилган ҳолда баҳолайди.

10. ФПК 80-моддасининг тўртинчи қисмига биноан ҳеч бир далил суд учун олдиндан белгилаб қўйилган кучга эга эмаслиги сабабли, экспертнинг хулосаси бошқа далиллар олдида устунликка эга бўлмайди ва суд учун мажбурий ҳисобланмайди. У бошқа далиллар мажмуи билан бирга баҳоланиши лозим.

Экспертнинг хулосасига ҳал қилув қарорининг асослантирувчи қисмида баҳо берилиши лозим. Бунда суд экспертнинг хулосаси нимага асосланганлигини, экспертизага тақдим этилган ҳужжатлар тўлиқ текширилган ёки текширилмаганлигини ва у томонидан тегишинча таҳлил қилинган ёки қилинмаганлигини кўрсатиши лозим. Суд эксперт хулосасига қўшилмаслигини ҳал қилув қарорида асослантириши керак.

Тараф экспертизада иштирок этишдан бош тортганда ва мазкур тарафнинг иштирокисиз экспертиза ўтказиш имконияти бўлмаса, аниқланиши учун экспертиза тайинланган фактни аниқлаш масаласи суд томонидан ФПК 95-моддасининг бешинчи қисмида назарда тутилган қоидаларга мувофиқ ҳал этилади.

ФПК 98-моддасининг иккинчи қисми мазмунига кўра, экспертнинг суд мажлисида берган оғзаки тушунтиришлари, фақатгина у томонидан дастлаб берилган ёзма хулосани тушунтиришга оид қисми бўйича далил бўлиши мумкин.

11. ФПК 75-моддасининг иккинчи қисмига кўра, бир фуқаролик иши бўйича суднинг қонуний кучга кирган ҳал қилув қарори билан аниқланган фактлар худди шу шахслар ўртасидаги бошқа фуқаролик ишини кўраётган суд учун мажбурий ҳисобланади. Кўрсатилган ҳолатлар низолашилмайди ва янгидан исбот қилинмайди.

Иқтисодий ёки маъмурий суднинг қонуний кучга кирган ҳал қилув қарори билан аниқланган ҳолатлар худди шу шахслар иштирокидаги бошқа фуқаролик ишини кўраётган суд учун ҳам шундай аҳамиятга эга. (ФПК 75-моддасининг учинчи қисми).

ФПК 75-моддасининг тўртинчи қисмига кўра, жиноят иши бўйича қонуний кучга кирган суд ҳукми суд томонидан ҳукм этилган шахс ҳаракатларининг фуқаролик-ҳуқуқий оқибатлари тўғрисидаги ишни кўриб чиқаётган суд учун фақат шу ҳаракатлар содир этилган ёки этилмаганлиги ва улар мазкур шахс томонидан содир этилган ёки этилмаганлиги масалалари юзасидангина мажбурийдир.

Бундай жиноят ишидан келиб чиқувчи даъвони кўраётган суд жавобгарнинг айблилиги масаласини муҳокама қилишга ҳақли бўлмасдан, балки фуқаролик иши муҳокамасида текширилган, зарарнинг миқдорини (хусусан, жавобгарнинг мулкий аҳволи ёки жабрланувчининг айбини ҳисобга олиш) белгилашга таъсир қиладиган далилларга ўзгача баҳо беришга ҳақли.

12. Суд ҳал қилув қарорида иш учун аҳамиятга эга у ёки бу ҳолатлар тасдиқланадиган далилларни кўрсатиб ўтилиши билан чегараланмасдан, балки бу далилларнинг мазмунини баён этиши шарт.

Агар суд далилларга баҳо бериб, тарафлар ўзларининг талаб ва эътирозларига асос қилиб кўрсатган ҳолатлар у ёки бу фактик маълумотлар билан тасдиқланмаганлигини аниқласа, ҳал қилув қарорида бу ҳақдаги хулосасини асослантириши лозим.

Суд мажлисида тарафнинг низони тўғри ҳал этиш учун аҳамиятга эга бўлган далилни сақлаётганлиги ва суднинг сўрови бўйича тақдим этмаётганлиги факти аниқланганда, суд ФПК 72-моддасининг биринчи қисми талабларини ҳисобга олиб, ҳал қилув қарорининг асослантирувчи қисмида ушбу далилда мавжуд бўлган маълумотларни далиллар мажмуидан келиб чиқиб баҳолайди.

13. ФПК 44-моддасининг иккинчи қисми ва 254-моддасига мувофиқ суд ишни даъвогар томонидан арз қилинган талаблар доирасида ҳал қилади ва ўзининг ташаббусига кўра даъво предмети ёки асосини ўзгартиришга ҳақли эмас. Суд фақатгина даъвогарнинг ҳуқуқлари ва қонун билан қўриқланадиган манфаатларини ҳимоя қилиш учун зарур деб топса, шунингдек, қонунда тўғридан-тўғри назарда тутилган бошқа ҳолларда, даъвогарнинг арз қилган талаблари доирасидан четга чиқишга ҳақли.

Даъво предмети моддий-ҳуқуқий мазмунга эга бўлган, даъвогар (аризачи) томонидан тақдим этилаётган, унинг ҳуқуқлари, эркинликлари ёки қонуний манфаатларини бузиш ёки бузилиш таҳдидининг моҳиятини кўрсатадиган талабларда ифодаланади.

Даъвонинг асоси сифатида манфаатдор шахс томонидан кўрсатилаётган, даъво предмети ҳисобланган, моддий-ҳуқуқий муносабатни вужудга келтириш, ўзгартириш ёки бекор қилишга олиб келувчи фактларни тушуниш лозим.

Талабнинг ҳажмига аниқлик киритиш ҳақида сўз юритилаётганлиги боис, даъво талаблари миқдорининг оширилиши ёки камайтирилиши даъво предметини ўзгартириш сифатида кўрилиши мумкин эмас.

14. ФПК 44-моддасига мувофиқ даъвони тан олиш жавобгарнинг ҳуқуқи ҳисобланади. Агар жавобгарнинг даъвони тан олиши қонунга зид бўлса, бирор-бир шахснинг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини бузса, суд даъвони тан олишни қабул қилишни рад қилиши мумкин (ФПК 169-моддасининг биринчи қисми, 226-моддасининг тўртинчи ва бешинчи қисмлари).

15. Суд ҳал қилув қарорининг асослантирувчи қисмида низоли ҳуқуқий муносабатни ҳал қилишда суд томонидан қўлланилган моддий қонун нормасини ва ишни кўришда суд қўллаган процессуал қонун нормаларини кўрсатиши шарт. Зарур ҳолларда суд у ёки бу ҳуқуқ нормаларини қўллаш масалалари бўйича тушунтиришларни ўз ичига олган Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг қарорларига ҳавола қилиши мумкин.

Даъво муддати ўтказилганлиги муносабати билан даъво рад қилинганда, шу жумладан, уларни ўтказиш сабаблари узрсиз деб топилганда, ҳал қилув қарорининг асослантирувчи қисмида ушбу ҳолатни кўрсатилиши етарли бўлади.

16. Ҳал қилув қарорининг хулоса қисми асослантирувчи қисмда аниқланган фактик ҳолатлардан келиб чиқувчи, бунда ишда иштирок этишга жалб қилинмаган шахсларнинг ҳуқуқлари ва мажбуриятларига доир масалага даҳл қилмаган ҳолда, даъвони қаноатлантириш ёки даъвони қисман ёки тўлиқ рад қилиш ҳақидаги суднинг якуний хулосаларини ўз ичига олиши лозим.

Ушбу қисмда суд дастлабки даъво бўйича ҳам, қарши даъво бўйича ҳам қандай қарор қабул қилганлигини аниқ ва тушунарли баён этиши лозим.

Ҳал қилув қарорини ижро қилишда қийинчиликлар туғдирмаслиги учун, суд томонидан ФПК 251-моддасида кўрсатилган бошқа масалалар ҳам ҳал қилиниши лозим.

Ижроси маълум шартнинг келиб чиқишига боғлиқ бўладиган ҳал қилув қарорлари қабул қилинишига ҳамда ҳал қилув қарорининг хулоса қисмига талабларнинг мазмунан кўрилмаган қисми бўйича хулосаларнинг киритилишига йўл қўйилмайди. Суднинг бундай талаблар бўйича хулосалари ҳал қилув қароридан алоҳида, ажрим шаклидаги суд ҳужжатида (кўрмасдан қолдириш, иш бўйича иш юритишни тугатиш) баён этилади.

Ҳал қилув қарорининг хулоса қисмида суд харажатларини тақсимлаш масаласи, ҳал қилув қарори устидан шикоят қилиш муддати ва тартиби ҳам кўрсатилиши лозим.

Судларнинг эътибори қабул қилинган ҳал қилув қарорининг мазмуни, у эълон қилингандан сўнг раислик қилувчи томонидан тушунтирилиши лозимлигига қаратилсин.

17. У ёки бу ҳуқуқни тан олиш ҳақидаги ишлар бўйича даъво қаноатлантирилганда, суд ҳал қилув қарорининг хулоса қисмида нафақат ҳуқуқнинг мавжудлиги тўғрисида, балки бундай тан олишнинг ўзидан кейин олиб келадиган ҳуқуқий оқибатларини кўрсатиши шарт (масалан, никоҳ ҳақиқий эмас деб топилганда никоҳ қайд қилинганлиги ҳақидаги далолатнома ёзуви бекор қилинади).

18. Мол-мулк натура тарзида ундириб берилганда, суд ҳал қилув қарорининг хулоса қисмида мулкнинг ўзига хос маълум белгилари ва қийматини кўрсатади.

Умумий мулкни бўлиш ёки бундай мулкдан фойдаланиш тартибини белгилаш ҳақидаги низоларни кўришда (ер участкалари, уй-жой ва бошқалар), суд ҳал қилув қарорининг хулоса қисмида ҳар бир тарафга бериладиган мулкнинг чегараси ва ўлчамини, чиқиш жойларини жиҳозлашни, тўсиқларни ўрнатишни, биноларни қайта планлаштириш тартибини, ўтиш жойларининг чегараси ва ўлчамини, тарафларнинг умумий фойдаланишида қолган мулкнинг чегараси ва ўлчамини ҳамда эътиборга молик бошқа ҳолатларни аниқ ва тушунарли кўрсатиши шарт.

19. Судлар шуни назарда тутишлари лозимки, сиртдан қабул қилинган ҳал қилув қарорининг мазмуни ФПК 253-моддасининг қоидалари билан белгиланади (ФПК 283-моддаси). Қонунда кўрсатилган, ҳал қилув қарорининг мазмунига мос келадиган умумий талаблардан ташқари, сиртдан қабул қилинган ҳал қилув қарорининг хулоса қисмида ушбу ҳал қилув қарорини қайта кўриб чиқиш муддати ва тартиби кўрсатилиши лозим.

20. Судларнинг эътибори, қонун мазмунига кўра ҳал қилув қарори ўқиб эшиттирилганидан кейин шу қарорни қабул қилган суд томонидан бекор қилиниши ёки ўзгартирилиши мумкин эмаслигига қаратилсин.

Шу билан бирга, суд қуйидаги ҳолларда ўзи қабул қилган ҳал қилув қарорини бекор қилишга ҳақли:

иш сиртдан иш юритиш тартибида кўрилганда (ФПК 286-моддаси);

қонуний кучга кирган ҳал қилув қарорини янги очилган ҳолатлар бўйича қайта кўришда (ФПК 443-моддаси);

фуқарони бедарак йўқолган деб топиш ёки вафот этган деб эълон қилиш ҳақидаги ариза кўрилганда (ФПК 309-моддаси).

21. ФПК 261-моддасига кўра, ҳал қилув қарори қабул қилган суд ҳал қилув қарори ёзувида йўл қўйилган хатоларни ёки очиқ кўриниб турган арифметик хатоларни ўз ташаббуси ёки ишда иштирок этувчи шахсларнинг аризасига кўра тузатиши мумкин ва бу ҳақда ажрим чиқаради.

Қўшиш, айириш, кўпайтириш, бўлиш ёки бошқа математик ҳисоблашларда йўл қўйилган хатолар очиқ кўриниб турган арифметик хатолар ҳисобланади.

Ҳал қилув қарорида, шу жумладан, қонунни нотўғри қўллаш ёки тушуниш натижасида йўл қўйилган бошқа барча хатолар, фақатгина юқори инстанция суди томонидан қонунда белгиланган тартибда тузатилиши мумкин.

Суднинг ҳал қилув қарорига тузатиш киритиш масаласи суд томонидан ижро босқичида ҳам, лекин қонунда белгиланган, мажбурий ижрога тақдим этиш мумкин бўлган муддат доирасида ҳал қилиниши мумкин.

22. Судларнинг эътибори шунга қаратилсинки, қўшимча ҳал қилув қарори фақатгина қонунда тўғри назарда тутилган ҳолларда чиқарилиши мумкин (ФПК 262-моддаси). Суд қўшимча ҳал қилув қарори чиқариш кўринишида ҳал қилув қарорининг мазмунини ўзгартиришга ёхуд суд мажлисида ўрганилмаган янги масалаларни ҳал қилишга ҳақли эмас.

Қўшимча ҳал қилув қарори ишни кўрган суд томонидан, фақатгина ҳал қилув қарори қонуний кучга киргунига қадар чиқарилиши мумкин. Шуни назарда тутиш лозимки, қўшимча ҳал қилув қарори чиқариш масаласи судьяларнинг бошқа таркибида ҳам кўрилиши мумкин.

Қўшимча ҳал қилув қарорини чиқариш тўғрисидаги масала ҳал қилув қарори чиқарилган кундан эътиборан ўн кундан кечиктирмай қўйилиши мумкин. Кўрсатилган муддат суд томонидан узрли деб топилган сабабларга кўра ўтказилган ҳолда, у ФПК 155-моддаси қоидаларига мувофиқ тикланиши мумкин.

Агар суднинг ҳал қилув қарорига нисбатан апелляция шикояти берилган ёки протест келтирилган бўлса ва бир вақтнинг ўзида қўшимча ҳал қилув қарори чиқариш масаласи қўйилган бўлса, суд дастлаб қўшимча ҳал қилув қарори чиқариш масаласини ҳал этади, шундан сўнг ишни апелляция инстанцияси судига юборади.

23. Ҳал қилув қарори тушунарсиз бўлган тақдирда, ишни ҳал қилган суд ўз ташаббуси билан ёки ишда иштирок этувчи шахсларнинг аризаси бўйича ҳал қилув қарорини ФПК 263-моддасида назарда тутилган тартибда, ажрим чиқариш йўли билан тушунтириши мумкин.

Ҳал қилув қарорини тушунтиришда суд унинг мазмунини ўзгартиришга ва ҳал қилув қарорида ҳал қилинмаган масалаларга тўхтаб ўтишга ҳақли эмас.

Ҳал қилув қарорини, у ижрога қаратилгунга қадар, лекин қонунда белгиланган муддат доирасида ва у мажбурий ижро қилиниши мумкин бўлган муддат давомида тушунтиришга йўл қўйилади.

24. Ёзувдаги ва очиқ кўриниб турган арифметик хатоларни тузатиш, қўшимча ҳал қилув қарори чиқариш, ҳал қилув қарорини тушунтириш ҳақидаги аризаларни кўришда суд ишда иштирок этувчи шахсларни суд мажлисининг вақти ва жойи ҳақида хабардор қилади. Бироқ, уларнинг келмаганлиги ушбу масалаларни кўриб чиқиш учун тўсқинлик қилмайди.

25. Ҳал қилув қарори, дарҳол ижро этиш ҳолатларидан ташқари, у қонуний кучга кирганидан сўнг ижрога қаратилади (ФПК 266-моддаси).

Ҳал қилув қарори қонун бўйича (ФПК 266-моддаси) дарҳол ижро этилиши лозим бўлган ҳолларда ёки ҳал қилув қарорининг дарҳол ижрога қаратилиши суд томонидан йўл қўйилган бўлса (ФПК 267-моддаси), бу ҳақда ҳал қилув қарорининг асослантирувчи ва хулоса қисмида кўрсатилади. Суднинг ҳаволаси бўйича ҳал қилув қарорини дарҳол ижрога қаратиш зарурияти, ҳал қилув қарорининг ижросини кечиктириш ундирувчи учун кўп зарар келтириши мумкин бўладиган ёки ижро этиш мумкин бўлмай қоладиган ҳолатлар келтирилган ҳолда асослантирилиши лозим (масалан, даъвогарга ундирилган мулкнинг йўқотилиши ёхуд бегоналаштирилиши).

Зарур ҳолларда суд, даъвогарнинг розилиги билан суднинг ҳал қилув қарори бекор қилинганда, унинг қайтарма ижросини таъминлаш чораларини кўриши мумкин (ФПК 106-моддаси).

Суд ҳал қилув қарорини дарҳол ижрога қаратиш масаласини у қабул қилинганидан сўнг ҳам, ишда иштирок этувчи шахсларни хабардор қилган ҳолда суд мажлисида кўриб чиқиши мумкин. Бироқ, уларнинг келмаганлиги ушбу масалани ҳал қилиш учун тўсқинлик қилмайди.

Ҳал қилув қарорини дарҳол ижрога қаратиш ҳақидаги ажрим маслаҳатхонада чиқарилади ва ишга қўшиб қўйилади.

26. Шуни назарда тутиш керакки, ҳал қилув қарорининг кўчирма нусхаси тарафлар ва ишда иштирок этувчи бошқа шахсларга имзо қўйдириб топширилади ёки почта орқали ёхуд электрон ҳужжат тарзида юборилади.

Суд мажлисига келмаган тарафлар ва ишда иштирок этувчи бошқа шахсларга ҳал қилув қарорининг кўчирма нусхаси у қабул қилинган кундан эътиборан беш кундан кечиктирмай почта орқали ёки электрон ҳужжат тарзида юборилади.

Судлар шуни назарда тутишлари лозимки, қонуний кучга кирган ҳал қилув қарорлари, ёпиқ суд мажлисида қабул қилинганлардан ташқари, суднинг расмий веб-сайтида фақатгина тарафларнинг розилиги acocида ёки шахссизлантирилган ҳолда эълон қилиниши мумкин.

27. Қорақалпоғистон Республикаси суди, вилоятлар ва Тошкент шаҳар судлари доимий равишда судлар томонидан қабул қилинаётган ҳал қилув қарорларининг процессуал қонун талабларига мувофиқлигини ўрганиши, қонун талаблари бузилишига йўл қўймаслик чораларини кўриши лозим.

28. Ушбу қарор қабул қилиниши муносабати билан Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 1998 йил 17 апрелдаги "Суднинг ҳал қилув қарори ҳақида"ги 13-сонли қарори ўз кучини йўқотган деб ҳисоблансин.