Корпоратив ҳуқуқий муносабатлар (ХК)

Функция недоступна

III . ХУСУСИЙ КОРХОНА

1. Хусусий корхона очиш ва рўйхатдан ўтказиш.

2. Хусусий корхонани ким ва қандай бошқаради.

3. Хусусий корхонанинг мулкдорига фойдани тўлаш тартиби.

4. Хусусий корхонанинг алоҳида бўлинмалари.

5. Хусусий корхона раҳбарларида тез-тез учрайдиган саволлар.

Хусусий корхонанинг устунлиги, якка тартибдаги тадбиркордан фарқли ўлароқ, у қонун билан таъқиқланмаган ҳар қандай фаолиятни амалга ошириши мумкин.

Аммо унинг камчилик томони ҳам бор. Банкротлик бўлган тақдирда мулкдор ўз мажбуриятлари бўйича чекланмаган тарзда жавобгар бўлади. Мисол учун, квартира тўлови бўйича қарзлар ҳам, етказиб берилган хом-ашё учун қарзлар ҳам фуқаронинг шахсий мол-мулки ҳисобидан олинади - автомобиль, квартира ва бошқа мол-мулк. Ушбу хавф юридик шахс сифатида хусусий корхона томонидан солиқлар тўлангандан кейин қолган соф фойдадан солиққа тортилишнинг йўқлиги билан қопланади (СҚ ва Молия вазирлигининг “Хусусий корхоналар мулкдорларининг даромадларига солиқ солиш тартиби тўғрисидаги” қўшма хати).

Бизда юридик шахсларга солиқ солиш уларнинг ташкилий-ҳуқуқий шаклига боғлиқ эмас. Агар корхона, “Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисида”ги Қонуннинг 5-моддасига мувофиқ кичик тадбиркорлик субъекти бўлса, умумбелгиланган солиқларни ёки соддалаштирилган солиқ тизимини (ЯСТ тўлови) танлаши мумкин.

Хусусий корхонанинг яна бир хусусияти бор, у ёки бу сабабга кўра ёки бошқа бизнес мулкдорни қаноатлантирмай қолди. Хусусий корхонанинг мулкдори корхонани мол-мулк мажмуаси сифатида бутунлай сотиши ёки совға қилиши ёхуд уни тугатиб мулкни қисмларга бўлиб сотиб юбориши мумкин.

1. ХК очиш ва рўйхатдан ўтказиш

Дастлаб келажакдаги хусусий корхонангиз фаолиятининг асосий йўналишини белгилаб олинг. “Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисида”ги Қонуннинг 19-моддасига мувофиқ хусусий корхоналар қонун томонидан таъқиқланмаган ҳар қандай фаолиятни амалга ошириши мумкин. Уставда келгусидаги корхона фаолиятининг асосий фаолият турларини санаб ўтган яхши. Фаолият турини аниқлагандан сўнг кейинги босқичда устав капиталининг миқдорини аниқлаб олинг. Хусусий корхонанинг устав капитали ажралмас ва фақат унинг таъсисчиси томонидан белгиланади.

Хусусий корхонанинг устав капиталига пул, қимматли қоғозлар, бошқа мол-мулк ёки мулкий ҳуқуқлар ёки пул қийматига эга бўлган бошқа эгалик қилувчи ҳуқуқлар бўлиши мумкин. Муассис асосан хусусий корхонанинг устав капиталига киритилган мулкни баҳолайди.