O`Z DST 670:2022. Ўзбекистон Республикасининг Давлат стандарти. Ёғоч эшиклар. Умумий техник талаблар (АВ томонидан 18.01.2023 й. 138-сон билан рўйхатга олинган қурилиш вазирининг 22.12.2022 й. 250-сон буйруғи билан тасдиқланган)

Функция недоступна

Ўзбекистон Республикаси

Адлия вазирлигида

2023 йил 18 январда 138-сон

билан рўйхатга олинган

Ўзбекистон Республикаси

қурилиш вазирининг

2022 йил 22 декабрдаги

250-сон буйруғига

ИЛОВА

O`z DSt 670:2022

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИНИНГ

ДАВЛАТ СТАНДАРТИ

   

O`z DSt 670:2022 Ёғоч эшиклар.

Умумий техник талаблар

         

           

Мазкур давлат стандарти турар жой, жамоат, ишлаб чиқариш ва ёрдамчи бинолар ҳамда иншоотлар учун мўлжалланган ёғоч эшикларга татбиқ этилади.

Мазкур давлат стандарти ёнғинга қарши ва шовқиндан ҳимояловчи эшикларга татбиқ этилмайди.

1-БОБ. ТЕХНИК ЖИҲАТДАН ТАРТИБГА

СОЛИШ СОҲАСИДАГИ НОРМАТИВ

ҲУЖЖАТЛАРГА ҲАВОЛАЛАР

        

1. Мазкур давлат стандартида қуйидаги техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги норматив ҳужжатларга ҳаволалар қўлланилган:

            

          

        

2-БОБ. АТАМАЛАР ВА ТАЪРИФЛАР

           

2. Мазкур давлат стандартида қуйидаги атамалар ва уларнинг таърифлари қўлланилган:

ички эшик - биноларнинг ички хоналарини бир-биридан ажратиш ва бир хонадан иккинчисига ўтишга мўлжалланган эшик;

эшик кесакиси - эшикнинг бутловчи қисмлари, табақаларни осиб куйиш учун мўлжалланган ва эшик ўрнига қаттиқ мустаҳкамланган қисмлари;

эшик табақаси - ҳаракатланувчи қисмлар орқали кесакига уланган эшик блокининг яхлит бирлиги;

эшик блоки - кесаки (рамка) ва қулфлаш мосламалари бўлган эшик табақасини ўз ичига олган конструкция;

эшик ўрни - эшикни ўрнатиш учун мўлжалланган девордаги очиқ жой;

ёғоч эшик - йирик ёғочдан ёпиштириладиган фанерлар ёки ёғоч плиталардан тайёрланган, шаффоф бўлмаган (бўш) ёки қисман ойнали эшик.

3-БОБ. ТАСНИФЛАШ

          

3. Эшиклар асосий белгиларга кўра қуйидагиларга бўлинади:

вазифасига ва конструкциясига қараб;

тахта сонига қараб;

очиладиган йўналиши ва усулига қараб;

ойнасининг бор йўқлиги ва безагига қараб.

4. Эшиклар вазифасига кўра қуйидагиларга бўлинади:

ички эшиклар (бино қаватларига олиб борувчи зинадан квартирага кирадиган эшиклар, худди шундай зинадан жамоат, ишлаб чиқариш ва ёрдамчи бино ва иншоотларнинг хоналарига олиб кирадиган эшиклар ҳамда сантехника хоналарининг эшиклари);

ташқи эшиклар (бинога олиб кирувчи эшиклар ҳамда тамбур ва ахлат йиғиш камераларининг эшиклари);

ертўлаларга, чордоқларга ва текис томларга ўтиш эшиклари.

5. Эшиклар конструкциясига қараб қуйидагиларга бўлинади:

тахта (шит) конструкцияли эшиклар;

ичи тўлиқ ёки майда бўшлиқ ҳолидаги конструкцияли эшиклар;

катак-катак қилиб тўлдирилган конструкцияли эшиклар;

ромли конструкциядаги эшиклар;

остонали ва остонасиз конструкцияли эшиклар;

фрамуга (пиромон)ли ёки фрамуга (пиромон)сиз конструкцияли эшиклар.

6. Эшик тахтасининг сонига қараб эшиклар қуйидагиларга бўлинади:

бир табақали;

икки табақали;

кўп табақали.

7. Эшиклар очилишининг йўналиши ва усулига қараб қуйидагиларга бўлинади:

тўлиқ очилувчи (эшик табақасининг чеккасидаги вертикал ўқи атрофида бир тарафга буриш билан очиладиган, шу жумладан ўнг томонли, яъни эшик табақаси соат милига қарши томонга очиладиган ва чап томонли эшик табақаси соат мили бўйлаб очиладиган эшиклар);

тебранадиган (эшик табақасининг чеккасидаги вертикал ўқи атрофидан икки томонга ҳам буриб очиладиган эшиклар);

суриладиган.

8. Намликка чидамлилигига кўра эшиклар қуйидагиларга бўлинади:

нисбий намлиги доимо 60 фоиздан кўп бўлган хоналар учун мўлжалланган, намликка юқори даражада чидамли эшиклар, шунингдек тамбур эшиклар ва биноларнинг ташқи деворларига ўрнатиладиган эшиклар;

ҳавосининг намлиги 60 фоиздан кўп бўлмаган хоналар учун намликка нормал даражада чидамли эшиклар.

9. Эшиклар безагига қараб қуйидагиларга бўлинади:

тиниқ бўлмаган пардоз қопламали эшиклар;

тиниқ локлар билан пардозланган эшиклар;

йиғма бирлик ва қисмларининг юзалари олд ва орқа томонларга бўлинадиган эшиклар.

4-БОБ. ТЕХНИК ТАЛАБЛАР

       

       

1-§. Асосий кўрсаткичлари ва тавсифлари

       

10. Эшик табақалари томонларининг перпендикулярликдан четланиши 2mm/m дан ошмаслиги керак.

11. Ташқи ва квартирага олиб кирадиган ҳамда юқори мустаҳкамлик талаб этиладиган эшикларнинг табақалари йўғон томонига сайқал берилган ёғоч рейкалар билан экструзионли ёки пўстлоғли ярим қаттиқ тахта плита ёки шунга ўхшаш материаллар билан ярми тўлдирилган ҳолда ишлаб чиқарилиши лозим.

12. Елимланган бирлашмалар мустаҳкамлиги қуйидагилардан кам бўлмаслиги керак:

тахта-ёғоч қалинлиги ва энига ёпиштирилиб толалари бўйлаб ёрилганда - 40 kgf/kv.сm;

кесаки қисмлариники - 200 kgf/kv.сm;

бошқа қисмлариники - 260 kgf/kv.сm.

Турум-тирноқли бурчак бирлашмаларида эса:

кесакиларда - 0.4 kgf/kv.сm;

эшик табақаларининг синчларида 6 kgf/kv.сm бўлиши лозим.

13. Табақа синчларига ёпиштирилган лист қопламаларни юлиб олишда кучланиш 1500N/m бўлиши лозим.

14. Маҳсулотларни номинал ўлчамлардан четланишнинг охирги чегараси мазкур давлат стандартининг иловасига мувофиқ бўлиши лозим.

15. Эшиклар ҳамда уларнинг йиғма бирлик ва қисмлари тўғри геометрик шаклга эга бўлиши керак. Қисмларининг қийшайиши эса мазкур давлат стандартининг иловасида белгиланган кўрсаткичлардан ошмаслиги керак.

16. Эшик табақаларининг баландлиги, кенглиги ва диагоналининг яссиликдан четланиши 2 mm дан ошмаслиги керак.

17. Кесакиларнинг тирноқли бирикмаларидан осилиб қолиш баландлиги 0,5 mm дан, шунингдек эшик чорчўпларининг бурчак уламалари эса 0,3 mm дан ошмаслиги керак.

18. Кесакиларнинг тирноқли осма бирикмаларининг орасидаги тирқишлар 1 mm дан ошмаслиги керак.

19. Эшикларни ясаш учун қуйидаги маҳсулот ва материаллар ишлатилади:

тахта-ёғоч;

ёғоч плиталар;

фанер;

полимер материаллар;

металл прокат ва алюмин профиллар;

елим ва лок-бўёқ материаллар;

ойна;

эшик асбоб-анжомлари;

маҳкамлаш анжомлари.

20. Намликка юқори даражада чидамли эшиклар ясаш учун игнабаргли дарахтлар тоифасига кирувчи қарағай, арча, оқ қарағай, тилоғоч ва кедр кабилардан олинган тахта-ёғочлардан фойдаланилиши лозим.

21. Намликка ўрта даражада чидамли эшиклар ясаш учун юқорида санаб ўтилган турдаги тахта-ёғочлардан ташқари яна қайин, ансол, ольха, лина, терак ва бошқа турдаги чиришга чидамлилиги, қаттиқлиги ва эгилишга мустаҳкамлиги жиҳатидан юқоридагилар каби тахта-ёғочлар ҳам ишлатилади.

22. Намга меъёрий даражада чидамли эшик табақаларида тиниқ бўлмаган пардоз қоплам остига листли сирт қоплама ишлатиш мумкин. Бирлаштириладиган тахта-ёғочнинг бирлашадиган чокидаги кирувчи буртиқ узунлиги 7 mm дан кам бўлмаслиги керак. Бундай бирлаштирмалар тирқишларсиз бажарилиши ва яхшилаб сувалиши ҳамда тозаланиши керак. Эшик юзасининг ҳар бир томонида горизонтал жойлашган фақат битта бирлаштирма бўлиши мумкин.

23. Ойнаванд табақанинг ҳар бир томонида ойна чоракларининг бурчакларига мосланган тўртта горизонтал бирлаштирма бўлиши мумкин.

2-§. Хом ашё, материал ва буюмларга

қуйиладиган талаблар

         

24. Намга юқори даражада чидамли эшикларнинг табақалари ГОСТ 4598-75 га мувофиқ СТ маркали бўлиши лозим.

Ўта қаттиқ ёғоч толали плита-тахта ҳамда муҳитга чидамли фанер ГОСТ 3916.1-2018 га асосан ФСФ маркали ва В/ВВ навдан кам бўлмаслиги лозим.

25. Намга меъёрий даражада чидамли бўлган эшикларга ГОСТ 4598-75 га мувофиқ Т марканинг А гуруҳига тегишли қаттиқ ёғоч толали плита-тахта ишлатилади, шунингдек бундай турдаги эшикларга ГОСТ 3916.1-2018 га мувофиқ ФК маркали В/ВВ навдан кам бўлмаган елимланган фанерлар ишлатилади.

26. Майда бўшлиқ ҳолда тўлдирилган табақалар учун мўлжалланган ёғоч толали плита-тахтанинг 3,2 mm дан кам бўлмаслиги керак.

27. Томонларнинг келишувига мувофиқ, намга юқори даражада чидамли эшиклар учун Т маркасидаги А гуруҳли қаттиқ ёғоч толали плита-тахта ёки ФК маркали, В/ВВ навдан кам бўлмаган фанер ишлатиш мумкин. Лекин бунда табақа муҳитга чидамли қоплам билан пардозланиши шарт.

28. Ички эшиклар табақаси ёғоч пайраҳали плита-тахталар билан ялпи тўлдирилган ҳолларда улар рандаланган ёки оқланган шпон ёки бошқа материаллар билан қопланиши зарур.

29. Тиниқ пардоз қопламаларни фақат қаттиқ япроқли, игнабаргли ва қимматбаҳо турлардаги тахта-ёғочлардан эшиклар тайёрланганда қўллаш мумкин. Бунда тахта-ёғочлар сифатига, рангига, тузилишига қараб танланган бўлиши керак. Шунингдек эшиклар сирти рейка, ўрама ва рандаланган шпон билан қопланганда ҳам тиниқ пардоз қопламалар ишлатилади.

30. Эшикларнинг манзарали сирт қопламаси учун қуйидаги материаллар ишлатилиши мумкин:

ГОСТ 8904-2014 га мувофиқ лок-бўёқли ва ёғоч толали плиталар;

ГОСТ 2977-82 га мувофиқ рандаланган шпон;

ГОСТ 13913-78 га мувофиқ манзарали қоғоз қатламли пластик;

ГОСТ 24944-81 га мувофиқ манзарали поливинилхлоридли плёнка-қобиқ;

юз қоплама учун тахта-ёғоч деталлар сифатида пресланган манзарали қоғоз.

31. Табақанинг синч қисмлари бурчакларидан, турум ва тирноқ ёки қисқич ва скобалар билан бирлаштирилган бўлиши керак.

32. Синч қисмлар кенглиги табақанинг бир ёки бир ярим қалинлигидан кам бўлмаслиги лозим.

33. Синчни ошиқ-мошиқлар, тутқичлар ва бошқа асбоб-анжомлар ўрнашадиган жойлардаги бўйлама қисмларнинг эни, қисқичлар билан маҳкамланган қўшимча рейкалар ҳисобига кўпайтирилган бўлиши керак. Бунда рейканинг эни 40 mm дан, узунлиги эса 250 mm дан кам бўлмаслиги зарур.

34. Ички эшиклар табақасининг ораси майда бўшлиқ панжарасимон ҳолда, ёки тўлиқ тўлғазилган ҳолда ишлаб чиқилиши мумкин.

35. Майда бўшлиқларни тўлғазиш ёғоч рейкалар, фанер тилимлари, ёғоч толали ва ёғоч-пўстлоқли тахталар, қоғоз ёки шпонлар ёрдамида амалга оширилади.

36. Тўлдирувчи рейкалар эни 60 mm дан кўп бўлмаслиги керак.

37. Майда бўшлиқ тўлдириш элементларининг ёруғлик оралиғи эни бўйича 30 mm дан ва узунлиги 400 mm дан ошмаслиги лозим, қоғозли тўлғизувчи мум катакларда эса эни ва бўйи 40 mm бўлиши керак.

38. Эшик табақалари оралиғини турли материаллар билан тўлдирилган вариантлари, мазкур эшик турлари учун мўлжалланган стандартларда кўзда тутилган бўлиши керак.

39. Эшиклар учун ишлатиладиган асбоб-анжомлар ва маҳкамловчи қисмларнинг тури, ўлчами, пардози ва сифати ушбу маҳсулот ва қисмлар учун мўлжалланган стандартлар талаби асосида кўрсатилиши керак.

40. Асбоб-анжомлар, тирқиш беркиткичлар, тахламлар ва бошқа қисмлар асбоб-анжомлар учун мўлжалланган стандарт талаблари, шунингдек мазкур давлат стандарти талабларига жавоб берадиган бурама мих, металл ўзакча ва михлар билан маҳкамланиши лозим.

41. Бурама михлар бураб киритилган бўлиши керак. Уларни қоқиб киритишга ёки маҳкамловчи қисм учларининг эшик юзаларига чиқиб қолишга йўл қўйилмаслиги лозим.

Барча бурама михлар бир томонга тешик бўйича тик буралган бўлиши керак.

42. Эшик қияларини зичлаш учун ГОСТ 10174-90 бўйича изополимер уретанли зичловчи қистирмалар ёки техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги норматив ҳужжатларда белгиланган талабларга жавоб берувчи бошқа қистирмалар ишлатилиши мумкин.

43. Устки елим қатламга эга бўлмаган зичловчи қистирмалар сувга чидамли елим билан ёпиштирилиши лозим.

44. Қистирмалар, эшик тўла пардоздан чиқарилиб қуритилгандан кейин ўрнатилиши керак.

45. Квартирага, жамоат ва ишлаб чиқариш бинолари ҳамда иншоотларига олиб кирувчи эшикларни қистирмаларсиз ўрнатишга йўл қўйилмайди.

46. Эшикка ойна қўйилганда, ойнанинг иккала томонидан албатта, суркама суртиш ёки эластик қистирма қўйиб устидан ойнани тахлама билан маҳкамлаш зарур.

47. Эшикларга қўйиш учун ишлатиладиган ойна ГОСТ 111-2014 ва ГОСТ 7481-2013 ларга мос келиши керак.

48. Эшикларнинг олд юзалари нотекислиги ГОСТ 7016-2013 га асосан қуйидагича бўлиши лозим:

тиниқ бўлмаган пардоз қоплама остида - 200 mkm дан кўп бўлмаган;

тиниқ пардоз қоплама остида - 60 mkm дан кўп бўлмаган.

49. Олд юзаларидан бошқа юзалар нотекислиги 320 mkm дан кўп бўлмаслиги зарур.

50. Кесакиларининг олд юзаларидан ташқари юзалари, турум-тирноқ юзалари ва асбоб-анжомлар ўрнашадиган юзалар нотекислиги меъёрланмайди.

51. Намликка юқори даражада чидамли эшиклар, ГОСТ 9825-73 асосидаги 1-гуруҳга хос бўлган муҳитга чидамли лок-бўёқ материаллари билан бўялиши лозим.

52. Намликка меъёрий даражада чидамли маҳсулотларга эса ГОСТ 9825-73 асосидаги 2-гуруҳга хос бўлган материаллар ишлатилиши лозим.

Шунингдек муҳитга чидамли лок-бўёқ материаллари ишлатилиши ҳам мумкин.

53. Тугалланган лок-бўёқ пардоз қопламали эшикларнинг олди ва бошқа юзалари ярим ялтироқ ёки ялтироқсиз бўлиши ҳам мумкин.

54. Ёғочсимон ёки плёнка сифат материаллар билан қопланган эшикларнинг юзалари силлиқ ёки бўрттирма нақшли ялтироқсиз, бир хил рангли бўлиши мумкин.

55. Тугалланган пардоз қопламали эшикларнинг ёғоч юзаларининг сифати ГОСТ 24404-80 бўйича III синф даражасига, тугалланмаган пардоз қопламали эшикларнинг ёғоч юзаларининг сифати эса IV синф даражасига тўғри келиши керак.

56. Тугалланган пардоз қопламали эшикларнинг металл юзаларининг сифати ГОСТ 9.032-74 бўйича V синф даражасига, тугалланган пардоз қопламали эшикларнинг металл юзаларининг сифати эса VI синф даражасига тўғри келиши керак.

57. Тахта листли ёки плёнкасифат материаллардан қилинган манзарали қопламаларнинг олд юзаларидаги тирналган, эзилган ва доғлар сони, шунингдек ялтироқлик ва ялтироқсизлигидаги нотекисликлар ГОСТ 24404-80 асосидаги III синф даражасига мос бўлиши лозим.

58. Эшик кесакиларининг орқа юзалари антисептикланиши лозим, шунингдек юқори намликда бўлган иморатларнинг эшиклари эса антисептиклангандан сўнг бўёқ бўялиши зарур.

59. Лок-бўёқ қопламалар пардоз юзаларидан қатлам-қатлам бўлиб кўчмаслиги ва уланиши маҳкам бўлиб ГОСТ 15140-78 бўйча 2 баллдан кам бўлмаслиги лозим.

60. Тиниқ пардоз берилган ва манзарали қопламага эга эшиклар учун қуйидагилар зарур:

тахлама ва тирқиш беркиткичларни маҳсулот рангига мос танланган ёки пардозланган тахта-ёғочдан ясаш;

табақаларнинг четларини бир қаватли юпқа рандаланган фанер билан, қоғоз пластик билан, поливинилхлоридли профил ён томон ёки тегишли рангдаги тахта-ёғоч ўрама билан қоплаш.

61. Ёғоч эшикларнинг нуқсонларини тўлдириш, пробка ва планкаларни елим билан елимлаш орқали амалга оширилиши керак.

62. Пробка ва планкалар нуқсонсиз тоза тахта-ёғочдан тайёрланади ва бир турдаги материалдан иборат бўлиши керак. Ўрнатилганда зич, тирқишларсиз, қисм юзаси билан баравар қилиб маҳкамланади. Пробка ва планка тахта-ёғочининг толаларини йўналиши, қисм тахта-ёғочининг толалари йўналишига мос бўлиши керак. Пробка ва планкаларнинг сони мазкур давлат стандартининг 1-жадвалида кўрсатилган бутоқ ўлчамларидан ошмаслиги керак.

63. Планка ўлчами қиррасида 4 kv.сm ва тўлдирилаётган қисм қобиғида 8 kv.сm бўлиши лозим.

64. Нуқсонлар бартараф этилган жойлар юзаси ёриқларсиз, текис ва силлиқ бўлиши лозим.

1-ЖАДВАЛ

           

Изоҳ:

Тахта ёғоч ва ишлов камчиликларини ўлчаш ГОСТ 2140-81 бўйича олиб борилади.

Қисмларнинг хоҳлаган томонидаги, унинг эни билан баробар узунликдаги қисмида:

бир қаторда ётган, унинг энига тенг ҳамма бутоқлар ўлчамининг жами;

қисм юзасининг хоҳлаган томонга қараб кесим ўтувчи чизиқ бўйлаб ётган барча бутоқлар ўлчамининг жами, энг кўп йўл қўйиладиган бутоқлар сонидан ошмаслиги керак.

Ҳисобга олинадиган нуқсонлар сони иккитадан ошмаслиги керак:

булар бутоқлар, ёриқлар, ўзаклар, қурт кемирган чуқур ўйиқлар шулар жумласидан: пробка ва планка кабилар эса 1-жадвалда кўрсатилган чеклаш нормаларидир.

Ҳисобга олинган нуқсонлар (ёриқлар, қисман битишиб кетган бутоқлар, қурт кемирган чуқурлар, смола чуқурликлари, механик шикастланишлар) сувалиши керак. Смола чуқурликлари олдиндан смоладан тозаланиши зарур.

Олд юзаларидан диаметри 10 mm дан ортиқ бўлган бутоқлар камчиликларсиз бирикиб кетгани ва қисман бирикиб кетганидан ташқари ўйиб олиниб ўрни пробкалар билан беркитилиши керак.

65. Ўлчамлар ҳисобга олинаётганда маҳкамлаш қисмлари жойлашадиган ерларда бутоқлар, елим ўйиқлари, қурт кемирган жойлар, тиқин ва планкалар, тирноқли бирикмалар ҳамда ўйиб ўрнатиладиган анжомлар (бурама мих, винт (мурват)лар, мих-чўплар, қисқичлар) бўлишига йўл қўйилмайди.

66. Тиниқ пардоз қопламали эшик қисмларининг олд юзасидаги шаффоф пардоз қоплам остида ишлов берилган камчиликлари бўлишига йўл қўйилмайди.

67. Қисман бирикиб кетган бутоқлар ва ёриқлар тахта-ёғоч рангидаги шпатлёвка билан сувалиши лозим. Бутоқларни пробка ёки планкалар билан беркитиш мумкин эмас.

68. Эшикнинг орқа томон детал-қисмларининг юзасидаги нуқсон ва камчиликлар мазкур давлат стандартининг 1-жадвалида кўрсатилганидан кўп бўлмаслиги керак.

69. Эшик қисмларини қалинлиги, эни ва бўйи бўйлаб елим билан ёпиштириб ясалишига лозим.

70. Тахта-ёғочни қалинлиги ва эни бўйлаб ёпиштириш ГОСТ 9330-2016 асосида амалга оширилади.

71. Узунлиги 10 mm бўлган турум ва тирноқли бирлаштириш, улама қаерда жойлашишидан қатъий назар рухсат этилади. Бурчак бирлашмаларида ва ундан 150 mm дан кам бўлган жойларда эса рухсат этилмайди.

72. Тиниқ пардоз қопламали эшик қисмларида узунлиги 10 mm дан ортиқ бўлган турум ва тирноқли бирлашмаларга йўл қўйилмайди, шунингдек ўйиб киритиладиган асбоблар ва маҳкамлаш қисмлари ўрнида, бурчак бирлашмаларида ва ундан 150 mm дан кам бўлган жойларда ҳамда ташқи эшик ва тамбур эшикларининг табақаларида қопламалар, ёриқ беркиткичлар ва тахламлар қўйилмайди.

73. Узунлик бўйича бирлашмалар сони ҳар погон метр қисмга 3 тадан кўп бўлмаслиги керак. Бунда ёпиштириб уламоқчи бўлган тайёрламанинг минимал узунлиги 250 mm бўлиши лозим.

74. Бир йиғма бирликда ҳар хил турдаги тахта-ёғоч ишлатиб бўлмайди. Фақат қарағай, арча, оқ қарағай ва кедрни тиниқ бўлмаган пардоз қопламаси остига шунингдек, шит тахта типидаги эшиклар табақасини шакллантиришда ишлатиш мумкин.

75. Асоси игнабаргли турга кирувчи, намга нормал чидамли маҳсулотларга тилоғоч туридаги тахта-ёғочдан тахлама, ёриқ бекитгич, қоплама, ўрамалар ўрнатишга рухсат этилади.

76. Қаттиқ тилоғоч туридаги тахта-ёғочдан намликка юқори даражада чидамли, тиниқ пардоз маҳсулотлар учун қоплама, тахлама, ёриқ бекитгичлар тайёрлаш рухсат этилади.

77. Эшик табақаларига лина туридаги тахта-ёғочдан қоплама тайёрлашга рухсат этилмайди. Терак тахта-ёғочдан эса антисептик ишлов берилгандан кейингина рухсат этилади.

78. Тахта ёғоч деталларнинг намлиги қуйидагича бўлиши керак:

ташқи тамбур эшиклари кесакисининг намлиги 12±3 фоиз;

ички эшик кесакилари ва эшик табақаларининг намлиги 9± фоиз.

Ёғочли маҳкамлаш, беркитиш, пробка, планка, мих-чўп ва шпонтларнинг намлиги ёғоч қисмлар намлигидан 2-3 фоиздан кам бўлиши керак.

79. Шаффоф бўлмаган қопламага мўлжалланган эшик қисмлари тахта-ёғочидаги нуқсонлари ва камчиликлари ўзининг тури, ўлчами ва миқдори жиҳатидан мазкур давлат стандартининг 1-жадвалидаги меъёрдан ортиқ бўлмаслиги лозим.

80. Ички эшик шитларининг тўлдирувчи рейкаларида чиринди ва ўткир ёғоч пўстлоғи бўлишига йўл қўйилмайди, ташқи эшик ва квартираларга кириш эшикларида эса кўрсатилган нуқсонлардан ташқари чириган ва тамаки ранг бутоқ, тушган бутоқларнинг 25 mm дан ортиқ бўлган тегишли рейканинг 1/3 энидек ўлчамдаги тўмтоқ ёғоч пўстлоғи бўлмаслиги керак.

81. Бурчак бирлашмалар ГОСТ 9330-2016 талаблари асосида қуйидагича тайёрланиши лозим:

учлари-тешиб ўтувчи тўғри турум ва тирноқларда;

ўртасидаги тиккалари-тешиб ўтадиган тўғри турум ва тирноқларда ёки шканцларда;

ўртасидаги ётиғи-тешиб ўрмайдиган тўғри турум ва тирноқларда ёки шканцларда.

82. Бирлаштирувчи қисмлар йўғонлигига қараб, турум ва тирноқ бирлашмалар мазкур давлат стандартининг 2-жадвалида берилган.

2-ЖАДВАЛ

             

83. Тўғри турум ва тирноқли бурчак бирлашмалар елимланиши ҳамда металл михлар ёки профиллаштирилган михчўп билан маҳкамланиши лозим.

84. Кесакиларининг турум ва тирноқли бирлашмаларини мих билан маҳкамланишига йўл қўйилади. Бунда михнинг узунлиги бирлаштирувчи деталлар йўғонлигининг 3/4 дан кам бўлмаслиги лозим. Мих ҳар бир бурчакка иккитадан қоқилади.

3-§. Жойлаб ўраш

         

85. Бурчак бирлашма ёғочларини, турли сирт қопламаларни, ўрамаларни, тирқиш беркиткичларни, пробка-планка, ёғоч михчўплар ва бошқа қисмларини ёпиштириш учун сувга ўрта даражада чидамли елимлардан фойдаланилади.

86. Тирқиш беркиткич ва қопламалар олдин елим билан ўрнатилиб, сўнгра тирқиш беркиткич бурама мих билан ёки ёғоч мих-чўп билан маҳкамланиши керак. Тирқиш беркиткичларни елим ишлатмасдан йирик бурама ёки оддий мих билан ўрнатишга ҳам йўл қўйилади. Термалар ва сирт қоплама рейкалар бурама мих ёки бошқа маҳкамловчи қисмлар билан маҳкамланиши зарур. Маҳкамловчи қисмларнинг оралиғи 300 mm дан кўп бўлмаслиги ва жойлашиши учта нуқтадан кам бўлмаслиги лозим.

87. Маҳкамловчи қисмнинг узунлиги, маҳкамланувчи қисм қалинлигининг икки баробаридан кам бўлмаслиги керак.

5-БОБ. БУТЛИЛИК

     

88. Эшиклар тўлиқ завод тайёргарлигида, яъни табақалари кесакиларга ошиқ-мошиқлар билан ўрнатиб йиғилган блоклар ҳолида бўлиши керак.

89. Эшикларнинг асбоб-анжомлари ўрнатилган, ойналари қўйилган, зичловчи қистирмалари ўрнатилган бўлиши керак.

90. Эшик қамровидан туртиб чиқиб турувчи асбоб анжомлар ёки унинг қисмлари, шунингдек қулфларнинг цилиндрли механизмлари ва унинг калитлари алоҳида идишда ўралган ҳолда бўлиши керак.

91. Тўлиқ бўлмаган завод тайёрлиги деганда, фақат пардоз даражаси тушунилади. Бунда маҳсулот фақат бир маротабагина бўялган ҳолда бўлиши мумкин. Яъни қолган иккинчи маротаба бўяш қурилиш майдонининг ўзида амалга оширилиб пардоз ниҳоясига етказилади.

92. Эшиклар ойнасиз бўлганда, ойнани маҳкамлайдиган тахламлар эшик табақаси рангида бўялган бўлиб, ойна қўйиладиган чоракларга мих ёки бурама мих билан енгилгина илинган бўлиши керак. Бунда табақанинг ҳам тахламнинг ҳам бўёғи қотган бўлиши лозим.

6-БОБ. ҚАБУЛ ҚИЛИШ ҚОИДАЛАРИ

        

93. Ҳар бир тўп эшикларда қуйидаги маълумотлар акс эттирилган бўлиши керак:

ишлаб чиқарувчи корхонанинг номи ёки товар белгиси (мавжуд бўлса), манзили (юридик, ҳақиқий), телефони;

маҳсулот номи ва маркаси ва ушбу маҳсулот учун мўлжалланган амалдаги давлат стандартининг номи;

маҳсулот миқдори доналарда ва kv.m (метр квадрат) да;

тахта-ёғоч намлиги ва елимли бирикмалар мустаҳкамлиги назорат синовларининг натижалари;

завод тайёрлиги даражаси, пардоз қопламининг тури, намга чидамлилиги;

маҳсулотнинг ҳар бир маркаси учун асбоб-анжомлар ва зичловчи қистирмаларнинг тафсилоти рўйхатлари.

94. Текширувчи текшириш учун истеъмолчи эшиклари тўпидан 3 фоиз (лекин 3 донадан кам эмас)ни ажратиб олади ва улар устидан кўздан кечириш, ўлчаш ва синаб кўриш текширувларини олиб боради.

95. Агарда текширув натижасида бирорта маҳсулот мазкур давлат стандартининг талабларига мос келмай қолса, у ҳолда ушбу тўпламдан икки баробар оширилган маҳсулот ажратиб олинади ва устидан қайта текширув ўтказилади.

96. Қайта текширилганда ҳам бирорта маҳсулотда ушбу давлат стандарти талабларига номувофиқлик топилса тўп қабул қилинмайди.

97. Тайёр эшиклар саҳни блокларнинг номинал қамров ўлчамлари асосида аниқланади ва 0,01 m3 аниқлигигача ҳисоблаб чиқилади.

7-БОБ. ТЕКШИРИШ (СИНАШ) УСУЛЛАРИ

          

98. Тахта-ёғоч сифати эшиклар ишлови ва йиғув даражалари пардоз қоплами берилгунча текширилиши керак. Кесаки қисмлари ва тўлдирувчилар эса тайёрлов жараёнида текширилади.

99. Пардозланган юзалар сифати, асбоб-анжомлар, зичловчи қистирмалар ва ойналарни ўрнатилиши даражалари тайёр маҳсулотларда текширилади.

100. Эшикларнинг тахта-ёғочидаги ишлов нуқсонлари ва камчиликлари кўздан кечириш ва ГОСТ 427-75 бўйича металл чизғич билан 1 mm аниқликкача катталигини ўлчаш орқали баҳоланади.

101. Ёриқлар кенглиги ГОСТ 8925-68 бўйича шчуплар тўплами билан 1 mm, 1 mm пластинка қалинлигигача ўлчанади.

102. Табақаларнинг тоб ташлаши, ясси текисликдан четланиши, осилиб қолиши ўлчамлари 1 mm аниқликкача ўлчанади. Ўлчов учун ГОСТ 15876-90 бўйича энг йирик калибрлар, шу жумладан ГОСТ 577-68 бўйича индикаторлари; ГОСТ 166-89 бўйича штангенциркуллари; ГОСТ 162-90 ва ГОСТ 9244-75 бўйича нутромерлар, ГОСТ 8026-92 бўйича текширув чизғичлари, ГОСТ 8925-68 бўйича шчуплар тўпламлари ишлатилади.

103. Табақалар томонларининг перпендикулярдан четланиши ГОСТ 5378-88 бўйича конусли бурчак ўлчагич ёрдами билан шунингдек, ГОСТ 3749-77 бўйича 90° ли текширув учбурчак чизғичи билан, ГОСТ 8925-68 бўйича шчуплар ёки соат типидаги ГОСТ 577-68 бўйича индикаторлар билан 0,1 mm аниқликкача ўлчанади.

104. Табақалар юзасининг ясси текислик ҳолатидан четланиши, улар юзасигача текширувчи чизғич ташлаб оралиқдаги максимал тирқишни индикаторлар, штангенглубомер ва шчуплар тўплами билан ўлчаш орқали аниқланади.

105. Табақалар ясси-текис эмаслигини кўндаланг, узунаси ва диагонал зўриқишларига қараб текширилади. Текширувчи чизғичнинг узунлиги текширувдаги юза максимал узунлигидан ортиқ бўлиши лозим.

106. Тахта-ёғоч намлиги ГОСТ 16588-91 бўйича текширилади.

107. Елимланган бирикмалар мустаҳкамлигини ва лок-бўёқ қопламалар қопланган юза билан ёпиш мустаҳкамлиги текширилади.

108. Елимланган бирикмалар мустаҳкамлигини синаш намуналарининг сони бештадан кам бўлмаслиги керак.

109. Елимлаб ёпиштирилган қисмлар ва йиғув бирликлари улардан елимланган бирикмалар тайёрлангунга қадар меъёрий ҳарорат ва намликдаги хоналарда қиздирилмасдан ёпиштирилса 24 соатдан кам бўлмаган муддатда сақлаб турилиши зарур.

110. Тола бўйлаб ёпиштирилган елимли бирикмаларни синаш ГОСТ 16483.10-73 асосан амалга оширилади.

111. Тишли турум-тирноқларда узунасига елимлаб ёпиштирилган қисмларни эгилишга мустаҳкамлигини аниқлаш ГОСТ 9625-2013 бўйичадир.

112. Бурчак бирикмаларнинг ёпишиш мустаҳкамлигини аниқлаш ГОСТ 23166-99 бўйича бурчакларни қисм усули билан амалга оширилади.

113. Юза муқовасининг табақа каркаси шити билан ёпишиш мустаҳкамлиги ГОСТ 15867-79 ва ГОСТ 34349-2017 бўйича аниқланади.

114. Эшик юзаларининг нотекислигини ГОСТ 15612-2013 бўйича ёки тасдиқланган стандартлар билан солиштириш орқали баҳоланади.

115. Бузилиш синовлари ГОСТ 30109-94 га мувофиқ амалга оширилади.

116. Эшикларнинг олд юзаларининг ташқи кўринишини пардозлаш қопламаси ёки декоратив (безакли) қопламаси катталаштирувчи асбоблардан фойдаланмасдан визуал тарзда баҳоланади.

117. Лок-бўёқ қопламаларни пардозлаш юзаси билан ёпишиш кучини (ёпишишини) ГОСТ 15140-78 бўйича аниқланади.

8-БОБ. ТРАНСПОРТДА ТАШИШ ВА САҚЛАШ

        

118. Эшикларни ташиш ва сақлаш пайтида уларни механик шикастланишдан, ифлосланишдан, ёғингарчиликдан намликдан ва тўғридан-тўғри қуёш нурлари таъсиридан ҳимоя қилиш чоралари кўрилиши керак.

119. Эшиклар юкларни ташиш бўйича ёпиқ транспорт воситаларида барча транспорт турлари билан ташилади.

120. Эшикларнинг табақа юзаси ташишдан олдин ёқловчи қурилмалар билан, агар қурилмалар маҳсулот конструкциясида кўзда тутилмаган бўлса, плёнкалар, боғлашлар ёки шикаст етказмайдиган бошқа қурилмалар билан маҳкам ўрнатилиши керак.

121. Остонасиз эшиклар монтаж тахталари билан мустаҳкамланган бўлиши керак.

122. Мих ёки бошқа маҳкамловчи қисмларни болға билан уриш фақат эшикларнинг олд бўлмаган томонларида рухсат этилади.

123. Заводдан тўлиқ йиғилган эшиклар махсус контейнерларда ёки уларни шикастланишдан, ёғингарчиликдан ҳимоя қиладиган бошқа қурилмаларда ташилиши керак.

124. Заводдан тўлиқ йиғилмаган эшиклар транспорт воситаларига ҳаракат йўналиши бўйича ён чеккасига бир қатор қилиб қўйилиши керак.

125. Сақлаш ва ташиш вақтида маҳсулотларни ҳимоялаш учун мўлжалланган, тиниқ бўлмаган, якунланган пардоз қопламалар синтетик бўёқ ва эмаллар, шу жумладан сув юқтирмайдиган эмульсиялар каби материаллар билан бир қават қилиб ёки хомаки (грунтовка) бўяш тарзида берилади. Бундан ташқари, олиф ёки ҳимоя хислати ва пардоз юза билан уланиши (адгезияси) юқоридагилардан қолишмайдиган бошқа материаллардан ҳам фойдаланишга йўл қўйилади.

126. Тиниқ бўлмаган пардоз қопламалар оқ рангда бўлиши керак.

127. Тиниқ пардоз қопламалар тиниқ локлар билан амалга оширилиши керак.

         

       

Давлат стандартига

ИЛОВА

Номинал ўлчамлардан четланишнинг

охирги чегараси

         

           

              

Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси (www.lex.uz).