Марказий банк Бошқарувининг 07.03.2023 й. 4/6-сон "Тижорат банкларида бухгалтерия ҳисобининг ҳисобварақлар режасига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш ҳақида"ги Қарори (АВ томонидан 20.04.2023 й. 3336-1-сон билан рўйхатга олинган)

Функция недоступна

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

АДЛИЯ ВАЗИРЛИГИ ТОМОНИДАН

РЎЙХАТГА ОЛИНГАН

20.04.2023 й.

N 3336-1

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

МАРКАЗИЙ БАНКИ БОШҚАРУВИНИНГ

07.03.2023 й.

N 4/6

ҚАРОРИ

Тижорат банкларида бухгалтерия ҳисобининг

ҳисобварақлар режасига ўзгартириш

ва қўшимчалар киритиш ҳақида

Ўзбекистон Республикасининг "Ўзбекистон Республикасининг Марказий банки тўғрисида"ги Қонунига мувофиқ Ўзбекистон Республикаси Марказий банки бошқаруви ҚАРОР ҚИЛАДИ:

1. Ўзбекистон Республикаси Марказий банки бошқарувининг 2021 йил 18 ноябрдаги 20/4-сонли қарори (рўйхат рақами 3336, 2021 йил 26 ноябрь) (Қонунчилик маълумотлари миллий базаси, 26.11.2021 й., 10/21/3336/1101-сон) билан тасдиқланган Тижорат банкларида бухгалтерия ҳисобининг ҳисобварақлар режасига иловага мувофиқ ўзгартириш ва қўшимчалар киритилсин.

2. Мазкур қарор расмий эълон қилинган кундан эътиборан кучга киради.

Марказий банк раиси                                                               М.Б. Нурмуратов

Қарорга

ИЛОВА

Тижорат банкларида бухгалтерия ҳисобининг

ҳисобварақлар режасига киритилаётган

ўзгартириш ва қўшимчалар

           

1. Муқаддима қуйидаги таҳрирда баён этилсин:

"Мазкур ҳужжат тижорат банкларида (бундан буён матнда банк деб юритилади) бухгалтерия ҳисобини ташкил этиш ва юритишнинг ягона методологик асосларини белгилайди.".

2. 2-бобда:

1) 10795 баланс ҳисобварағи номидаги "ҳаққоний қийматининг ўзгариши" деган сўзлардан кейин "(актив-пассив)" деган сўзлар билан тўлдирилсин;

2) 10895 баланс ҳисобварағи номидаги "ҳақиқий қийматининг ўзгариши" деган сўзлардан кейин "(актив-пассив)" деган сўзлар билан тўлдирилсин;

3) 11813, 12900, 12901, 12905, 12909, 12999, 15300, 15301, 15305, 15399, 15609, 20214, 20414, 20614, 22312, 42400, 42401, 42405, 42409, 44500, 44501, 44505, 45013, 45109, 50114, 50614, 51114, 54312 баланс ҳисобварақлари номидаги "капитали" деган сўз "инвестициялари" деган сўз билан алмаштирилсин;

4) 12921 баланс ҳисобварағининг номи қуйидаги таҳрирда баён этилсин:

"12921 Чет эл инвестициялари иштирокидаги корхоналарга давлат дастурлари бўйича берилган қисқа муддатли кредитлар";

5) "15305 Чет эл инвестициялари иштирокидаги корхоналарга берилган шартлари қайта кўриб чиқилган узоқ муддатли кредитлар" баланс ҳисобварағидан кейин қуйидаги мазмундаги 15321 баланс ҳисобварағи билан тўлдирилсин:

"15321 Чет эл инвестициялари иштирокидаги корхоналарга давлат дастурлари бўйича берилган узоқ муддатли кредитлар";

6) 16325 баланс ҳисобварағи номидаги "Тадбиркорлик фаолиятини қўллаб-қувватлаш давлат жамғармаси" деган сўзлар "Давлат мақсадли жамғармалари" деган сўзлар билан алмаштирилсин;

7) "17409 Қонунчилик ҳужжатларида назарда тутилган бошқа тўловлар бўйича банк карталаридан ҳисобдан чиқарилиши лозим бўлган пул маблағлари бўйича транзит ҳисобварақлари" баланс ҳисобварағидан кейин 17500 баланс ҳисобварағи билан тўлдирилсин:

"17500 Ҳукумат ҳисобварақлари";

8) "17515 Республика бюджети - Махсус харажатлар" баланс ҳисобварағидан кейин қуйидаги мазмундаги 17700, 17701, 17703 ва 17705 баланс ҳисобварақлари билан тўлдирилсин:

"17700 Стандарт деб таснифланган активлар бўйича захира (контр-актив)

17701 Стандарт деб таснифланган кредитлар, лизинг ва факторинг бўйича захира (контр-актив)

17703 Стандарт деб таснифланган активлар бўйича фоизлар ва воситачилик ҳақларига яратилган захира (контр-актив)

17705 Стандарт деб таснифланган бошқа активлар бўйича яратилган захира (контр-актив)";

9) "19949 Музлатилган активлар" баланс ҳисобварағидан кейин қуйидаги мазмундаги 19951 баланс ҳисобварағи билан тўлдирилсин:

"19951 Олиниши лозим бўлган маблағлар - Ўзбекистон Республикаси Валюта биржаси билан ҳисоб-китоблар";

10) "20405 Бюджетдан ташқари жамғармаларнинг жамғарма депозитлари" баланс ҳисобварағи чиқариб ташлансин;

11) "20806 Марказий банкдаги вакиллик ҳисобварағига тўланиши лозим бўлган маблағлар - Ностро, овердрафт" баланс ҳисобварағидан кейин қуйидаги мазмундаги 20814 ва 20816 баланс ҳисобварақлари билан тўлдирилсин:

"20814 Марказий банкка тўланиши лозим бўлган маблағлар - Тезкор тўловлар тизими

20816 Марказий банкка тўланиши лозим бўлган маблағлар - Марказий банк клиринг тизими";

12) 21604, 22004, 23208, 23210, 23222 баланс ҳисобварақлари номидаги "Молия вазирлиги" деган сўзлар "Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлиги" деган сўзлар билан алмаштирилсин;

13) "22612 "Ўзбекистон почтаси" АЖ таркибий бўлинмалари томонидан амалга ошириладиган пул ўтказмалари ва даврий нашрларга обуна" баланс ҳисобварағидан кейин 22613 баланс ҳисобварағи билан тўлдирилсин:

"22613 Валюта бозорида конвертация қилиш учун мижозларнинг захираланган маблағлари";

14) "22644 Мижозларнинг металл ҳисобварақлари бўйича мажбуриятлар" баланс ҳисобварағидан кейин 22646, 22648 баланс ҳисобварақлари билан тўлдирилсин:

"22646 Мижозларнинг инвестиция маблағлари бўйича мажбуриятлар

22648 Мижозларнинг "яшил энергия" лойиҳаларини молиялаштириш бўйича маблағлари";

15) 23110 баланс ҳисобварағи номидаги "Давлат божхона қўмитаси" деган сўзлар "Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ҳузуридаги Божхона қўмитаси" деган сўзлар билан алмаштирилсин;

16) 23112 баланс ҳисобварағи номидаги "Ишламайдиган пенсионерларнинг" деган сўзлар "Пенсионерларнинг" деган сўз билан алмаштирилсин;

17) 23212 баланс ҳисобварағи номидаги "Молия вазирлиги Ғазначилиги" деган сўзлар "Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ҳузуридаги Ғазначилик хизмати қўмитаси" деган сўзлар билан алмаштирилсин;

18) 23214 баланс ҳисобварағи номидаги "Ғазначиликнинг" деган сўз "Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ҳузуридаги Ғазначилик хизмати қўмитасининг" деган сўзлар билан алмаштирилсин;

19) "29806 Тўлаш учун ҳисобланган бошқа фоизсиз харажатлар" баланс ҳисобварағидан кейин қуйидаги мазмундаги 29807 баланс ҳисобварағи билан тўлдирилсин:

"29807 Стандарт балансдан ташқари ҳисобварақлардаги моддалар бўйича захира";

20) 29840 баланс ҳисобварағи номидаги "Молия вазирлигига" деган сўзлар "Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлигига" деган сўзлар билан алмаштирилсин;

21) "30911 Стандарт активлар бўйича захира" баланс ҳисобварағи чиқариб ташлансин;

22) "44905 Бош банк/филиалга тақдим этилган ресурслар бўйича фоизли даромадлар" баланс ҳисобварағидан кейин қуйидаги мазмундаги 44907 баланс ҳисобварағи билан тўлдирилсин:

"44907 Ҳосилавий инструментлар бўйича фоизли даромадлар";

23) "45921 Ҳисобдан чиқарилган маблағларнинг қайтарилиши" баланс ҳисобварағидан кейин қуйидаги мазмундаги 45924 баланс ҳисобварағи билан тўлдирилсин:

"45924 Ҳисобдан чиқарилган активларнинг қайтарилиши";

24) "54904 Бош банк/филиалдан олинган ресурслар бўйича фоизли харажатлар" баланс ҳисобварағидан кейин қуйидаги мазмундаги 54908 баланс ҳисобварағи билан тўлдирилсин:

"54908 Ҳосилавий инструментлар бўйича фоизли харажатлар";

25) "56838 Кўрилиши мумкин бўлган зарарларни баҳолаш - Лизинг (молиявий ижара)" баланс ҳисобварағидан кейин қуйидаги мазмундаги 56839 баланс ҳисобварағи билан тўлдирилсин:

"56839 Кўрилиши мумкин бўлган зарарларни баҳолаш - олиниши лозим бўлган ҳисобланган фоизлар";

26) "56902 Фойда солиғини баҳолаш" баланс ҳисобварағидан кейин қуйидаги мазмундаги 57700, 57701, 57703, 57705 ва 57707 баланс ҳисобварақлари билан тўлдирилсин:

"57700 Стандарт деб таснифланган активлар ва балансдан ташқари ҳисобварақлардаги моддалар бўйича захира харажатлари

57701 Стандарт деб таснифланган кредитлар, лизинг ва факторинг бўйича захира харажатлари

57703 Стандарт деб таснифланган активлар бўйича фоизлар ва воситачилик ҳақларига захира харажатлари

57705 Стандарт деб таснифланган бошқа активлар бўйича захира харажатлари

57707 Стандарт деб таснифланган балансдан ташқари ҳисобварақлардаги моддалар бўйича захира харажатлари";

27) "92709 Форвард битими бўйича сотиш" балансдан ташқари ҳисобварағидан кейин қуйидаги мазмундаги 92710 балансдан ташқари ҳисобварағи билан тўлдирилсин:

"92710 Ҳисоб-китобли форвард битими бўйича сотиш";

28) "92716 Форвард битими бўйича сотиб олиш" балансдан ташқари ҳисобварағидан кейин қуйидаги мазмундаги 92717 балансдан ташқари ҳисобварағи билан тўлдирилсин:

"92717 Ҳисоб-китобли форвард битими бўйича сотиб олиш";

29) "94504 Олинган кредитлар ва лизинглар бўйича гаров сифатида берилган қимматли қоғозлар" балансдан ташқари ҳисобварағидан кейин қуйидаги мазмундаги 94505 балансдан ташқари ҳисобварағи билан тўлдирилсин:

"94505 Олинган кредитлар бўйича банкнинг гаровга қўйилган активлари";

30) 95413 балансдан ташқари ҳисобварағининг номи қуйидаги таҳрирда баён этилсин:

"95413 Ҳисобдан чиқарилган кредитлар, лизинглар ва факторинглар";

31) "96365 Форвард битими бўйича сотиш контр-ҳисобварағи" балансдан ташқари ҳисобварағидан кейин қуйидаги мазмундаги 96366 балансдан ташқари ҳисобварағи билан тўлдирилсин:

"96366 Ҳисоб-китобли форвард битими бўйича сотиш контр-ҳисобварағи";

32) "96367 Форвард битими бўйича сотиб олиш контр-ҳисобварағи" балансдан ташқари ҳисобварағидан кейин қуйидаги мазмундаги 96368 балансдан ташқари ҳисобварағи билан тўлдирилсин:

"96368 Ҳисоб-китобли форвард битими бўйича сотиб олиш контр-ҳисобварағи".

3. 3-бобда:

1) 10795 баланс ҳисобварағи номидаги "ҳаққоний қийматининг ўзгариши" деган сўзлардан кейин "(актив-пассив)" деган сўзлар билан тўлдирилсин;

2) 10895 баланс ҳисобварағи номидаги "ҳақиқий қийматининг ўзгариши" деган сўзлардан кейин "(актив-пассив)" деган сўзлар билан тўлдирилсин;

3) 11813, 12900, 12901, 12905, 12909, 12999, 15300, 15301, 15305, 15399, 15609, 20214, 20414, 20614, 22312, 42400, 42401, 42405, 42409, 44500, 44501, 44505, 45013, 45109, 50114, 50614, 51114, 54312 баланс ҳисобварақлари номи ва таърифидаги "капитали" деган сўз "инвестициялари" деган сўз билан алмаштирилсин;

4) 12921 баланс ҳисобварағининг номи ва таърифи қуйидаги таҳрирда баён этилсин:

"12921 Чет эл инвестициялари иштирокидаги корхоналарга давлат дастурлари бўйича берилган қисқа муддатли кредитлар

Ҳисобварақнинг таърифи: 1 йил муддатгача чет эл инвестициялари иштирокидаги корхоналарга давлат дастурлари бўйича берилган кредитларнинг (шу жумладан, моҳияти бўйича кредитлар бўлган бошқа операцияларнинг) ҳисоби олиб борилади.

Ҳисобварақнинг дебетида берилган кредитлар суммаси акс эттирилади.

Ҳисобварақнинг кредитида қопланган ва/ёки бошқа мақоми бўйича қайта таснифланган кредитлар суммаси акс эттирилади.

Таҳлилий ҳисоб ҳар бир қарздор бўйича кредит шартномаларига қараб алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.";

5) 13301, 13305, 13399, 14301, 14399, 20202, 21604, 22004, 23208, 23210, 23222 баланс ҳисобварақлари номи ва таърифидаги "Молия вазирлиги" деган сўзлар "Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлиги" деган сўзлар билан алмаштирилсин;

6) "15305 Чет эл инвестициялари иштирокидаги корхоналарга берилган шартлари қайта кўриб чиқилган узоқ муддатли кредитлар" баланс ҳисобварағи таърифидан кейин қуйидаги мазмундаги 15321 баланс ҳисобварағи номи ва таърифи билан тўлдирилсин:

"15321 Чет эл инвестициялари иштирокидаги корхоналарга давлат дастурлари бўйича берилган узоқ муддатли кредитлар

Ҳисобварақнинг таърифи: 1 йилдан ортиқ муддатга чет эл инвестициялари иштирокидаги корхоналарга давлат дастурлари бўйича берилган кредитларнинг (шу жумладан, моҳияти бўйича кредитлар бўлган бошқа операцияларнинг) ҳисоби олиб борилади.

Ҳисобварақнинг дебетида берилган кредитлар суммаси акс эттирилади.

Ҳисобварақнинг кредитида қопланган ва/ёки бошқа мақоми бўйича қайта таснифланган кредитлар суммаси акс эттирилади.

Таҳлилий ҳисоб ҳар бир қарздор бўйича кредит шартномаларига қараб алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.";

7) 16325 баланс ҳисобварағининг номи ва таърифидаги "Тадбиркорлик фаолиятини қўллаб-қувватлаш давлат жамғармаси" деган сўзлар "Давлат мақсадли жамғармалари" деган сўзлар билан алмаштирилсин;

8) "17409 Қонунчилик ҳужжатларида назарда тутилган бошқа тўловлар бўйича банк карталаридан ҳисобдан чиқарилиши лозим бўлган пул маблағлари бўйича транзит ҳисобварақлари" баланс ҳисобварағи таърифидан кейин қуйидаги мазмундаги 17500 баланс ҳисобварағи билан тўлдирилсин:

"17500 Ҳукумат ҳисобварақлари";

9) "17515 Республика бюджети - Махсус харажатлар" баланс ҳисобварағи таърифидан кейин қуйидаги мазмундаги 17700, 17701, 17703 ва 17705 баланс ҳисобварақлари номи ва таърифи билан тўлдирилсин:

"17700 Стандарт деб таснифланган активлар бўйича захира (контр-актив)

17701 Стандарт деб таснифланган кредитлар, лизинг ва факторинг бўйича захира (контр-актив)

17703 Стандарт деб таснифланган активлар бўйича фоизлар ва воситачилик ҳақларига яратилган захира (контр-актив)

17705 Стандарт деб таснифланган бошқа активлар бўйича яратилган захира (контр-актив)

Юқорида кўрсатилган баланс ҳисобварақлари ўз хусусиятлари бўйича бир хил бўлганлиги учун уларнинг таърифи умумлаштириб берилмоқда.

Ҳисобварақнинг таърифи: Стандарт деб таснифланган кредитлар, лизинг ва факторинг, активлар бўйича фоизлар ва воситачилик ҳақлари, бошқа активлар бўйича яратилган захира (контр-актив) ҳисоби олиб борилади.

Ҳисобварақнинг кредитида ташкил этилган захира суммаси ва/ёки захиранинг ўсиш суммаси акс эттирилади.

Ҳисобварақнинг дебетида захиранинг камайиш ва/ёки бекор қилинган суммаси акс эттирилади.

Таҳлилий ҳисоб алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.";

10) "19949 Музлатилган активлар" баланс ҳисобварағи таърифидан кейин қуйидаги мазмундаги 19951 баланс ҳисобварағи номи ва таърифи билан тўлдирилсин:

"19951 Олиниши лозим бўлган маблағлар - Ўзбекистон Республикаси Валюта биржаси билан ҳисоб-китоблар

Ҳисобварақнинг таърифи: банкнинг Ўзбекистон Республикаси Валюта биржасидан олиниши лозим бўлган маблағлари ҳисоби олиб борилади.

Ҳисобварақнинг дебетида банкнинг Ўзбекистон Республикаси Валюта биржасидан олиниши лозим бўлган маблағлари суммаси акс эттирилади.

Ҳисобварақнинг кредитида банкнинг Ўзбекистон Республикаси Валюта биржасидан келиб тушган маблағлари суммаси акс эттирилади.

Таҳлилий ҳисоб алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.";

11) "20405 Бюджетдан ташқари жамғармаларнинг жамғарма депозитлари" баланс ҳисобварағи чиқариб ташлансин;

12) "20806 Марказий банкдаги вакиллик ҳисобварағига тўланиши лозим бўлган маблағлар - Ностро, овердрафт" баланс ҳисобварағи таърифидан кейин қуйидаги мазмундаги 20814 ва 20816 баланс ҳисобварақлари номи ва таърифи билан тўлдирилсин:

"20814 Марказий банкка тўланиши лозим бўлган маблағлар - Тезкор тўловлар тизими

Ҳисобварақнинг таърифи: Тезкор тўловлар тизими бўйича тўланиши лозим бўлган маблағлар ҳисоби олиб борилади.

Ҳисобварақнинг кредитида банк ва унинг мижозлари номига келиб тушган маблағлар ҳисоби акс эттирилади.

Ҳисобварақнинг дебетида банк мажбуриятлари ва мижозларнинг топшириқлари бўйича ҳисобдан чиқарилган маблағлар акс эттирилади.

Таҳлилий ҳисоб битта шахсий ҳисобварақда олиб борилади.

20816 Марказий банкка тўланиши лозим бўлган маблағлар - Марказий банк клиринг тизими

Ҳисобварақнинг таърифи: Марказий банк клиринг тизими бўйича тўланиши лозим бўлган маблағлар ҳисоби олиб борилади.

Ҳисобварақнинг кредитида банк ва унинг мижозлари номига келиб тушган маблағлар ҳисоби акс эттирилади.

Ҳисобварақнинг дебетида банк мажбуриятлари ва мижозларнинг топшириқлари бўйича ҳисобдан чиқарилган маблағлар акс эттирилади.

Таҳлилий ҳисоб битта шахсий ҳисобварақда олиб борилади.";

13) "22612 "Ўзбекистон почтаси" АЖ таркибий бўлинмалари томонидан амалга ошириладиган пул ўтказмалари ва даврий нашрларга обуна" баланс ҳисобварағи таърифидан кейин қуйидаги мазмундаги 22613 баланс ҳисобварағи номи ва таърифи билан тўлдирилсин:

"22613 Валюта бозорида конвертация қилиш учун мижозларнинг захираланган маблағлари

Ҳисобварақнинг таърифи: валюта бозорида конвертация қилиш учун мижозларнинг сўмдаги захираланган мақсадли маблағлари ҳисоби олиб борилади.

Ҳисобварақнинг кредитида конвертация учун захираланган, шунингдек, илгари мазкур ҳисобварақдан ҳисобдан чиқарилган ва белгиланган муддатда мақсади бўйича конвертация қилинмай қолган сўмдаги маблағларнинг келиб тушган суммаси акс эттирилади.

Ҳисобварақнинг дебетида конвертация учун йўналтирилган, шунингдек, мақсади бўйича фойдаланилмай қолган сўмдаги маблағларнинг белгиланган тартибда ҳисобдан чиқарилган суммаси акс эттирилади.

Таҳлилий ҳисоб ҳар бир мижоз бўйича алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.";

14) "22644 Мижозларнинг металл ҳисобварақлари бўйича мажбуриятлар" баланс ҳисобварағи таърифидан кейин қуйидаги мазмундаги 22646, 22648 баланс ҳисобварақлари номи ва таърифи билан тўлдирилсин:

"22646 Мижозларнинг инвестиция маблағлари бўйича мажбуриятлар

Ҳисобварақнинг таърифи: мижозларнинг инвестиция маблағлари ҳисоби юритилади.

Ҳисобварақнинг кредитида мижозларга тегишли бўлган инвестиция маблағларининг суммаси акс эттирилади.

Ҳисобварақнинг дебетида ҳисобдан чиқарилган/қайтарилган инвестиция маблағларининг суммаси акс эттирилади.

Таҳлилий ҳисоб ҳар мижоз бўйича алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.

22648 Мижозларнинг "яшил энергия" лойиҳаларини молиялаштириш бўйича маблағлари

Ҳисобварақнинг таърифи: мижозларнинг "яшил энергия" лойиҳаларини молиялаштириш бўйича маблағлари ҳисоби юритилади.

Ҳисобварақнинг кредитида мижозларнинг ҳисобварағига келиб тушган маблағлар суммаси акс эттирилади.

Ҳисобварақнинг дебетида ҳисобдан чиқарилган/қайтарилган маблағлар суммаси акс эттирилади.

Таҳлилий ҳисоб ҳар мижоз бўйича алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.";

15) 23110 баланс ҳисобварағи номи ва таърифидаги "Давлат божхона қўмитаси" деган сўзлар "Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ҳузуридаги Божхона қўмитаси" деган сўзлар билан алмаштирилсин;

16) 23112 баланс ҳисобварағи номи ва таърифидаги "Ишламайдиган пенсионерларнинг" деган сўзлар "Пенсионерларнинг" деган сўз билан алмаштирилсин;

17) 23212 баланс ҳисобварағи номи ва таърифидаги "Молия вазирлиги Ғазначилиги" ва "Молия вазирлиги Ғазначилигидан" деган сўзлар тегишли равишда "Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ҳузуридаги Ғазначилик хизмати қўмитаси" ва "Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ҳузуридаги Ғазначилик хизмати қўмитасидан" деган сўзлар билан алмаштирилсин;

18) 23214 баланс ҳисобварағи номи ва таърифидаги "Ғазначиликнинг" деган сўз "Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ҳузуридаги Ғазначилик хизмати қўмитасининг" деган сўзлар билан алмаштирилсин;

19) 23224, 23226 баланс ҳисобварақлари дебетидаги "Молия вазирлигининг" деган сўзлар "Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг" деган сўзлар билан алмаштирилсин;

20) "29806 Тўлаш учун ҳисобланган бошқа фоизсиз харажатлар" баланс ҳисобварағи таърифидан кейин қуйидаги мазмундаги 29807 баланс ҳисобварағи номи ва таърифи билан тўлдирилсин:

"29807 Стандарт балансдан ташқари ҳисобварақлардаги моддалар бўйича захира

Ҳисобварақнинг таърифи: стандарт балансдан ташқари ҳисобварақлардаги моддалар бўйича яратилган захира ҳисоби олиб борилади.

Ҳисобварақнинг кредитида стандарт балансдан ташқари ҳисобварақлардаги моддалар бўйича яратилган захира суммаси акс эттирилади.

Ҳисобварақнинг дебетида ҳисобдан чиқарилган, қайтарилган стандарт балансдан ташқари ҳисобварақлардаги моддалар бўйича яратилган захира суммалари акс эттирилади.

Таҳлилий ҳисоб стандарт балансдан ташқари ҳисобварақлардаги моддалар бўйича яратилган захира тури бўйича алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.";

21) 29840 баланс ҳисобварағи номидаги "Молия вазирлигига" деган сўзлар "Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлигига" деган сўзлар билан алмаштирилсин;

22) "30911 Стандарт активлар бўйича захира" баланс ҳисобварағининг номи ва таърифи чиқариб ташлансин;

23) "44905 Бош банк/филиалга тақдим этилган ресурслар бўйича фоизли даромадлар" баланс ҳисобварағи таърифидан кейин қуйидаги мазмундаги 44907 баланс ҳисобварағи номи ва таърифи билан тўлдирилсин:

"44907 Ҳосилавий инструментлар бўйича фоизли даромадлар

Ҳисобварақнинг таърифи: ҳосилавий инструментлар бўйича фоизли даромадлар ҳисоби олиб борилади.

Ҳисобварақнинг кредитида ҳосилавий инструментлар бўйича олиниши лозим бўлган ишлаб топилган фоизли даромадлар суммаси акс эттирилади.

Ҳисобварақнинг дебетида нотўғри ҳисобланган ёки тўланган фоизларнинг қайтарилган суммаси, шунингдек молиявий ҳисобот йилининг охирида молиявий натижа сифатида 31206 ҳисобварағига ёпиладиган даромад суммаси акс эттирилади.";

24) "45265 Банк карталари бўйича воситачилик хизматлари учун олинган даромадлар" баланс ҳисобварағининг кредитидан "хорижий" деган сўз чиқариб ташлансин;

25) "45921 Ҳисобдан чиқарилган маблағларнинг қайтарилиши" баланс ҳисобварағи таърифидан кейин қуйидаги мазмундаги 45924 баланс ҳисобварағи номи ва таърифи билан тўлдирилсин:

"45924 Ҳисобдан чиқарилган активларнинг қайтарилиши

Ҳисобварақнинг таърифи: 2022 йил 1 январдан сўнг ташкил қилинган захира ҳисобидан ҳисобдан чиқарилган активларнинг, шунингдек қайта таснифлаш натижасида ўтган йилларда яратилган захираларнинг қайтарилиш суммаси ҳисоби олиб борилади.

Ҳисобварақнинг кредитида 2022 йил 1 январдан сўнг ташкил қилинган захира ҳисобидан ҳисобдан чиқарилган активларнинг, шунингдек қайта таснифлаш натижасида ўтган йилларда яратилган захираларнинг қайтарилиши бўйича келиб тушган даромадлар суммаси акс эттирилади.

Ҳисобварақнинг дебетида нотўғри олинган даромадларнинг қайтарилиш суммаси, шунингдек молиявий ҳисобот йилининг охирида банкнинг молиявий натижаси сифатида 31206 ҳисобвараққа ўтказиладиган даромадлар суммаси акс эттирилади.";

26) "54904 Бош банк/филиалдан олинган ресурслар бўйича фоизли харажатлар" баланс ҳисобварағи таърифидан кейин қуйидаги мазмундаги 54908 баланс ҳисобварағи номи ва таърифи билан тўлдирилсин:

"54908 Ҳосилавий инструментлар бўйича фоизли харажатлар

Ҳисобварақнинг таърифи: ҳосилавий инструментлар бўйича фоизли харажатлар ҳисоби олиб борилади.

Ҳисобварақнинг дебетида ҳосилавий инструментлар бўйича тўлаш учун ҳисобланган фоизли харажатлар суммаси акс эттирилади.

Ҳисобварақнинг кредитида нотўғри ҳисобланган ва/ёки тўланган фоизларнинг қайтарилиш суммаси, шунингдек молиявий ҳисобот йилининг охирида молиявий натижа сифатида 31206 ҳисобвараққа ўтказиладиган сумма акс эттирилади.";

27) "56838 Кўрилиши мумкин бўлган зарарларни баҳолаш - Лизинг (молиявий ижара)" баланс ҳисобварағидан кейин қуйидаги мазмундаги 56839 баланс ҳисобварағи билан тўлдирилсин:

"56839 Кўрилиши мумкин бўлган зарарларни баҳолаш - олиниши лозим бўлган ҳисобланган фоизлар";

28) "56902 Фойда солиғини баҳолаш" баланс ҳисобварағи таърифидан кейин қуйидаги мазмундаги 57700, 57701, 57703, 57705 ва 57707 баланс ҳисобварақлари номи ва таърифи билан тўлдирилсин:

"57700 Стандарт деб таснифланган активлар ва балансдан ташқари ҳисобварақлардаги моддалар бўйича захира харажатлари

57701 Стандарт деб таснифланган кредитлар, лизинг ва факторинг бўйича захира харажатлари

57703 Стандарт деб таснифланган активлар бўйича фоизлар ва воситачилик ҳақларига захира харажатлари

57705 Стандарт деб таснифланган бошқа активлар бўйича захира харажатлари

57707 Стандарт деб таснифланган балансдан ташқари ҳисобварақлардаги моддалар бўйича захира харажатлари

Юқорида кўрсатилган баланс ҳисобварақлари ўз хусусиятлари бўйича бир хил бўлганлиги учун уларнинг таърифи умумлаштириб берилмоқда.

Ҳисобварақнинг таърифи: банк томонидан стандарт деб таснифланган кредитлар, лизинг ва факторинг, активлар бўйича фоизлар ва воситачилик ҳақлари, бошқа активлар, балансдан ташқари ҳисобварақлардаги моддалар бўйича захира харажатлари ҳисоби олиб борилади.

Ҳисобварақнинг дебетида банк томонидан стандарт деб таснифланган кредитлар, лизинг ва факторинг, активлар бўйича фоизлар ва воситачилик ҳақлари, бошқа активлар, балансдан ташқари ҳисобварақлардаги моддалар бўйича захира харажатлари суммаси акс эттирилади.

Ҳисобварақнинг кредитида нотўғри ҳисобланган банк томонидан стандарт деб таснифланган кредитлар, лизинг ва факторинг, активлар бўйича фоизлар ва воситачилик ҳақлари, бошқа активлар, балансдан ташқари ҳисобварақлардаги моддалар бўйича захира харажатларининг қайтарилиш суммаси, шунингдек молиявий ҳисобот йилининг охирида банк молиявий натижаси сифатида 31206 ҳисобвараққа ўтказиладиган сумма акс эттирилади.";

29) 91501 балансдан ташқари ҳисобварағининг таърифи қуйидаги таҳрирда баён этилсин:

"Ҳисобварақнинг таърифи: муддати ўтган ва ўрнатилган қоидаларга мувофиқ балансдан ҳисобдан чиқарилган, берилган муддатли ва шартлари қайта кўриб чиқилган кредитлар ва лизинглар бўйича ҳисобланган, лекин олинмаган фоизлар ҳисоби олиб борилади. Шу билан бирга, ушбу ҳисобварақда муддати ўтган ҳамда суд ёки ижро иши юритиш жараёнидаги кредитлар ва лизинглар бўйича ҳисобланган, лекин олинмаган фоизлар ҳисобга олинади. Ушбу ҳисобварақ учун 96335 балансдан ташқари ҳисобварақ контр-ҳисобварақ ҳисобланади";

30) "92709 Форвард битими бўйича сотиш" балансдан ташқари ҳисобварағи таърифидан кейин қуйидаги мазмундаги 92710 балансдан ташқари ҳисобварағи номи ва таърифи билан тўлдирилсин:

"92710 Ҳисоб-китобли форвард битими бўйича сотиш

Ҳисобварақнинг таърифи: келишилган курс ва санада молиявий инструментни ҳисоб-китобли сотишга асосланган форвард шартномаларининг ҳисоби олиб борилади. Ушбу ҳисобварақ учун 96366 балансдан ташқари ҳисобварағи контр-ҳисобварақ ҳисобланади.

Ҳисобварақнинг дебетида молиявий инструментни ҳисоб-китобли сотишга асосланган форвард шартномаларининг суммаси акс эттирилади.

Ҳисобварақнинг кредитида ҳисоб-китобли форвард шартномаси бўйича сотилган молиявий инструментнинг суммаси акс эттирилади.

Таҳлилий ҳисоб ҳар бир ҳисоб-китобли форвард шартномаси бўйича алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.";

31) "92716 Форвард битими бўйича сотиб олиш" балансдан ташқари ҳисобварағи таърифидан кейин қуйидаги мазмундаги 92717 балансдан ташқари ҳисобварағи номи ва таърифи билан тўлдирилсин:

"92717 Ҳисоб-китобли форвард битими бўйича сотиб олиш

Ҳисобварақнинг таърифи: келишилган курс ва санада молиявий инструментни ҳисоб-китобли сотиб олишга асосланган форвард шартномаларининг ҳисоби олиб борилади. Ушбу ҳисобварақ учун 96368 балансдан ташқари ҳисобварағи контр-ҳисобварақ ҳисобланади.

Ҳисобварақнинг дебетида молиявий инструментни ҳисоб-китобли сотиб олиш бўйича форвард шартномасининг суммаси акс эттирилади.

Ҳисобварақнинг кредитида ҳисоб-китобли форвард шартномаси бўйича сотиб олинган молиявий инструментнинг суммаси акс эттирилади.

Таҳлилий ҳисоб ҳар бир ҳисоб-китобли форвард шартномаси бўйича алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.";

32) "94504 Олинган кредитлар ва лизинглар бўйича гаров сифатида берилган қимматли қоғозлар" балансдан ташқари ҳисобварағи таърифидан кейин қуйидаги мазмундаги 94505 балансдан ташқари ҳисобварағи номи ва таърифи билан тўлдирилсин:

"94505 Олинган кредитлар бўйича банкнинг гаровга қўйилган активлари

Ҳисобварақнинг таърифи: банк томонидан олинган кредитлар бўйича банкнинг гаровга қўйилган депозитлари, асосий воситалари, кредитлари ва бошқа активлари ҳисоби олиб борилади.

Ҳисобварақнинг дебетида банк томонидан гаровга қўйилган депозитлари, асосий воситалари, кредитлари ва бошқа активлари суммаси акс эттирилади.

Ҳисобварақнинг кредитида гаровдан чиқарилган банкнинг депозитлари, асосий воситалари, кредитлари ва бошқа активлари суммаси акс эттирилади.

Таҳлилий ҳисоб ҳар бир кредит шартномаси бўйича алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.";

33) 95413 балансдан ташқари ҳисобварағининг номи ва таърифи қуйидаги таҳрирда баён этилсин:

"95413 Ҳисобдан чиқарилган кредитлар, лизинглар ва факторинглар

Ҳисобварақнинг таърифи: банк балансидан ҳисобдан чиқарилган кредитлар, лизинглар ва/ёки факторинглар (тўланмаган қисми)нинг ҳисоби олиб борилади. Ушбу ҳисобварақ учун 96397 балансдан ташқари ҳисобварақ контр-ҳисобварақ ҳисобланади.

Ҳисобварақнинг дебетида ҳисобдан чиқарилган кредит, лизинглар ва факторинглар суммаси акс эттирилади.

Ҳисобварақнинг кредитида қайта тикланган ёки тўланган кредитлар, лизинглар ва/ёки факторингларнинг, шунингдек ўрнатилган муддати ўтиши билан бекор қилинган кредитлар, лизинглар ва/ёки факторингларнинг суммаси акс эттирилади.

Таҳлилий ҳисоб ҳар бир қарздор бўйича кредит, лизинг ва факторинг шартномаларига қараб алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.";

34) "96365 Форвард битими бўйича сотиш контр-ҳисобварағи" балансдан ташқари ҳисобварағидан кейин қуйидаги мазмундаги 96366 балансдан ташқари ҳисобварағи билан тўлдирилсин:

"96366 Ҳисоб-китобли форвард битими бўйича сотиш контр-ҳисобварағи";

35) "96367 Форвард битими бўйича сотиб олиш контр-ҳисобварағи" балансдан ташқари ҳисобварағидан кейин қуйидаги мазмундаги 96368 балансдан ташқари ҳисобварағи билан тўлдирилсин:

"96368 Ҳисоб-китобли форвард битими бўйича сотиб олиш контр-ҳисобварағи".

4. Иловада:

1) 29-бандда "Кт 45994 "Бошқа фоизсиз даромадлар" деган сўзлар "Кт 45921 "Ҳисобдан чиқарилган маблағларнинг қайтарилиши" ёки Кт 45924 "Ҳисобдан чиқарилган активларнинг қайтарилиши" деган сўзлар билан алмаштирилсин;

2) 31-банднинг биринчи ҳатбошиси қуйидаги таҳрирда баён этилсин:

"31. Кредитлар бўйича фоизлар тушуми қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали акс эттирилади:";

3) қуйидаги мазмундаги 4 - 7-боблар билан тўлдирилсин:

"4-БОБ. КАМ БАҲОЛИ ВА ТЕЗ ЭСКИРУВЧИ

БУЮМЛАРНИНГ БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИНИ

ЮРИТИШ БЎЙИЧА БУХГАЛТЕРИЯ ЁЗУВЛАРИ

          

35. Кам баҳоли ва тез эскирувчи буюмларнинг (бундан буён матнда КБТЭБ деб юритилади) қийматини олдиндан тўлаб бериш билан сотиб олиш:

1) КБТЭБни олдиндан тўлиқ ёки қисман тўланиши қуйидаги бухгалтерия ёзувлари билан расмийлаштирилади:

2) КБТЭБ омборхонага сотиб олинганлигини тасдиқловчи бирламчи ҳужжатлар асосида кирим қилиниб, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси билан расмийлаштирилади:

36. Агар тўлов КБТЭБ келиб тушгандан кейин амалга оширилса, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

1) КБТЭБ келиб тушганда:

2) КБТЭБ қиймати тўланганда:

37. КБТЭБ Бош банк/филиалдан филиаллар/бош банкка берилганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

38. КБТЭБ Бош банкдан филиалга қабул қилинганда бошланғич ҳужжатлар (юк хатлари) асосида қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

39. Омборга қабул қилинган КБТЭБда бирор бир номувофиқлик ёки нуқсон топилганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

1) Банкнинг даъвоси мол етказиб берувчи томонидан қабул қилинганда ёки суд томонидан тегишли қарор чиқарилганда, омборга кирим қилинган КБТЭБни мол етказиб берувчига қайтариш қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси билан амалга оширилади:

2) Қайтарилган маблағларни қайта ёзув билан вакиллик ҳисобварағига ўтказишда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

40. Банклар КБТЭБни соф сотиш қийматигача ҳисобдан чиқаришни қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси билан амалга оширадилар:

41. КБТЭБни фойдаланишга бериш қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси билан расмийлаштирилади:

42. Банк ортиқча КБТЭБни сотганда (КБТЭБ шартномада келишилган нархларда сотилади) қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилади:

1) КБТЭБни сотиш суммасига:

2) КБТЭБ банк учун фойда ёки зарарсиз сотилганда:

3) КБТЭБ фойда билан сотилганда:

4) КБТЭБ зарар билан сотилганда:

43. Камомад чиққан, яроқсиз ҳолга келган (айбдор шахслар аниқланмаган ҳолда), текинга берилган, шунингдек форс-мажор ҳолатларда КБТЭБнинг қиймати, банк томонидан белгиланган тартибда зарарга чиқарилади ва қуйидаги бухгалтерия ёзуви билан расмийлаштирилади:

44. КБТЭБнинг камомади, шунингдек айбдор шахснинг айби билан яроқсиз ҳолга келган (айбдор шахс аниқланганда) КБТЭБнинг қиймати қуйидаги бухгалтерия ёзуви орқали расмийлаштирилади:

Айбдор ходимларнинг иш ҳақидан ундириб олинганда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

Белгиланган тартибда банк ходимидан касса орқали ундириб олинганда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

45. Омборда ҳисобда бўлмаган буюмлар омборга кирим қилинганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

5-БОБ. МОЛИЯВИЙ АКТИВЛАРНИНГ

БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИНИ ЮРИТИШ

БЎЙИЧА БУХГАЛТЕРИЯ ЁЗУВЛАРИ

        

46. Фойда ёки зарар орқали ҳаққоний қийматда баҳоланадиган қимматли қоғозларнинг ҳаққоний қиймат ўсишини акс эттириш учун қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

47. Фойда ёки зарар орқали ҳаққоний қийматда баҳоланадиган қимматли қоғозларнинг ҳаққоний қиймати пасайишини акс эттириш учун қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

48. Бошқа умумлашган даромад орқали ҳаққоний қийматда баҳоланадиган қимматли қоғозларга қилинган инвестицияларнинг ҳаққоний қиймати ўсишини акс эттириш учун қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

49. Бошқа умумлашган даромад орқали ҳаққоний қийматда баҳоланадиган қимматли қоғозларга қилинган инвестицияларнинг ҳаққоний қиймати камайишини акс эттириш учун қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

50. Амортизацияланган қиймати бўйича баҳоланадиган молиявий активлар ва кўрилиши мумкин бўлган зарарларни қоплаш захирасини ташкил этиш қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси билан амалга оширилади:

51. Бошқа умумлашган даромад орқали ҳаққоний қийматда баҳоланадиган молиявий актив қадрсизланганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

1) Ҳаққоний қийматни тўғрилаш суммасини бекор қилиш учун:

2) Кўрилиши мумкин бўлган зарарларни қоплаш захирасини ташкил этиш учун:

52. Агар кўрилиши мумкин бўлган зарар суммаси илгари капиталда тан олинган ҳақиқий қийматнинг салбий (манфий) тўғрилаш суммасидан ошиб кетадиган бўлса, у ҳолда банклар қўшимча кўрилиши мумкин бўлган зарарларни баҳолаш суммасини қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали акс эттиради:

53. Фойда ёки зарар орқали ҳаққоний қийматда баҳоланадиган қимматли қоғозлар бўйича кўрилиши мумкин бўлган зарарларни қоплаш захирасини ташкил этишда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

6-БОБ. КАССА АМАЛЛАРИНИНГ

БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИНИ ЮРИТИШ

БЎЙИЧА БУХГАЛТЕРИЯ ЁЗУВЛАРИ

         

54. Банк кассаларига нақд пуллар кирим қилинганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилади:

1) банк мижозлари бўлган хўжалик юритувчи субъектлар томонидан нақд пулларни бевосита олиб келиш йўли билан ҳамда жисмоний шахслар томонидан омонатларга нақд пуллар топширилганда:

2) жисмоний шахслар томонидан бир марталик тўловлар (солиқ тўловлари, жарималар, коммунал ва бошқа тўловлар) учун нақд пуллар топширилганда:

3) жисмоний шахслар томонидан кредитни қайтариш учун нақд пуллар топширилганда:

4) жисмоний шахслар томонидан олинган кредитлар бўйича фоизлар тўлови учун нақд пул топширилганда:

5) жисмоний шахслар томонидан олинган кредитлар бўйича вақтида тўланмаган фоизлар учун пеня ва жарималар нақд пулда тўланганда:

6) жисмоний шахслар томонидан ўзларининг банк карталарига кирим қилиш учун нақд пул топширилганда:

7) банк хизмат ҳақи учун мижозлар томонидан банк кассасига нақд пул топширилганда:

55. Банк кассасидан нақд пуллар чиқим қилинганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали амалга оширилади:

1) банк кассасидан мижозларга иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловлар, дивидендлар, хизмат сафари харажатлари, нафақа ва моддий ёрдам пуллари, шунингдек қонунчилик ҳужжатларида кўзда тутилган бошқа тўловлар бўйича нақд пул берилганда:

2) банк кассасидан мазкур филиалнинг мижози бўлган жисмоний шахснинг банк карталаридан нақд пул берилганда:

3) банк кассасидан мазкур банкнинг бошқа филиали мижози бўлган жисмоний шахснинг банк картасидан нақд пул берилганда:

Нақд пул берган банкнинг филиалида:

Банкнинг бошқа филиалида:

4) бошқа банк мижози бўлган жисмоний шахснинг банк карталаридан нақд пул берилганда:

нақд пул берган банкнинг филиалида:

нақд пул берган банкнинг Бош офисида:

банк картаси очилган банкнинг Бош офисида:

банк картаси очилган банк филиалида:

56. Банкнинг Марказий банкка топшириш учун тайёрланган "эскирган" тоифадаги нақд пуллари 10198 "Марказий банкка топшириладиган "эскирган" тоифадаги нақд пуллар" ҳисобварағида юритилади ва ушбу ҳисобвараққа "эскирган" тоифадаги нақд пуллар 17301 "Транзит ҳисобварағи" орқали кирим (чиқим) қилинади.

57. Инкассаторлар томонидан мижозлардан йиғиб келинган пул маблағлари бўйича инкассация сумкасининг (қопининг) юк хати асосида қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилади:

1) инкассаторлар томонидан йиғиб келинган инкассаторлик қопларидаги пул маблағлари шу банкнинг мижозига тегишли бўлса:

2) инкассаторлар томонидан йиғиб келинган инкассаторлик қопларидаги пул маблағлари бошқа банк ёки банкнинг бошқа филиали мижозига тегишли бўлса:

3) инкассаторлар томонидан йиғиб келинган инкассаторлик қопларидаги нақд пул бошқа ҳудудда жойлашган тижорат банки (филиали)нинг шу ҳудуддаги банк биносидан ташқарида жойлашган амалиёт кассасига тегишли бўлса:

58. Қайта санаш кассасида инкассаторлик қопларидаги пул маблағлари банкнинг айланма кассасига кирим қилинади ва қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

59. Агар қайта санаш кассасида ортиқча нақд пул маблағлари аниқланса, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

60. Банкнинг қайта санаш кассасида аниқланган ортиқча нақд пул маблағлари ушбу банкнинг мижозига тегишли бўлса, у мижознинг ҳисобварағига қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали кирим қилинади:

61. Банкнинг қайта санаш кассасида аниқланган ортиқча нақд пул маблағлари бошқа банк мижозининг 29804 "Бошқа банк мижозларининг инкассо қилинган пул тушумлари ва чеклари" ҳисобварағига шартномада келишилган ҳолларда ўтказиб берилганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

62. Агар банкнинг қайта санаш кассасида аниқланган ортиқча нақд пул маблағлари шу ҳудудда бош банки ёки филиали бўлмаган банк биносидан ташқарида жойлашган амалиёт кассасига тегишли бўлса, унда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

63. Банкнинг қайта санаш кассасида аниқланган камомад суммаси ушбу банкнинг мижозига тегишли бўлса ва у мижознинг ҳисобварағидан ундириб олинганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

64. Банкнинг қайта санаш кассасида аниқланган камомад суммаси бошқа банк мижозининг 29804 - "Бошқа банк мижозларининг инкассо қилинган пул тушумлари ва чеклари" баланс ҳисобварағидан шартномада келишилган шартларга асосан ундириб олинганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

Агар банкнинг қайта санаш кассасида аниқланган камомад суммаси шу ҳудудда бош банки ёки филиали бўлмаган банк биносидан ташқарида жойлашган амалиёт кассасига тегишли бўлса ва у шартномада келишилган шартларга биноан ундириб олинганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

65. Бошқа банкнинг мижозларига тегишли бўлган нақд пул маблағлари бўйича қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

Бош банки ёки филиали бўлмаган банк биносидан ташқарида жойлашган амалиёт кассасига тегишли бўлган нақд пул маблағлари бўйича бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

66. Маблағ олувчининг банкига электрон тўлов тизими орқали маблағ келиб тушганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали кирим қилинади:

Бошқа ҳудудда жойлашган тижорат банки (филиали)га электрон тўлов тизими орқали маблағ келиб тушганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали кирим қилинади:

67. Филиаллари мавжуд бўлмаган банклар ўртасида амалга ошириладиган банклараро тўловлар қуйидаги тартибда амалга оширилади:

Бошқа банкнинг мижозларига тегишли бўлган нақд пул маблағлари бўйича қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

Бенефициар банкка, яъни маблағ олувчининг банкига электрон тўлов тизими орқали маблағ келиб тушганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали кирим қилинади:

68. Филиали мавжуд бўлмаган ташаббускор банк мадад пули олиш учун қуйидаги бухгалтерия ўтказмасини амалга ошириши лозим:

69. Марказий банкнинг ҳудудий бош бошқармалари Ҳисоб-китоб касса марказларига (бундан буён матнда ҲККМ деб юритилади) мадад пули олиш учун маблағ келиб тушганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

70. Марказий банкнинг ҳудудий бош бошқармалари ҲККМлари томонидан мадад пули жўнатилганда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

71. Филиали мавжуд бўлмаган ташаббускор банкка ҲККМдан Марказий банк ҳудудий бош бошқармалари фармойишига асосан мадад пули келтирилганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

72. Марказий банкнинг ҳудудий бош бошқармалари ҲККМларига филиали мавжуд бўлмаган ташаббускор банкдан мадад пулини олганлиги тўғрисида тасдиқнома келганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

73. Ташаббускор банк филиалида (филиали мавжуд банкларда) Марказий банкнинг ҳудудий бош бошқармалари ҲККМларидан мадад пули олишда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

Бенефециар банкнинг филиалига, яъни Марказий банкнинг ҳудудий Бош бошқармалари ҲККМларига мадад пули учун маблағ келиб тушганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

Бенефициар банкнинг филиали, яъни Марказий банкнинг ҳудудий Бош бошқармалари ҲККМлари томонидан мадад пули жўнатилганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

Ташаббускор банкнинг филиалига мадад пули келтирилганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилади:

Марказий банкнинг ҳудудий бош бошқармалари ҲККМларига мадад пулини олганлиги тўғрисида ташаббускор банк филиалидан тасдиқнома келганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмасини амалга оширади:

74. Тижорат банкининг филиаллари Марказий банк ҳудудий бош бошқармалари фармойишига асосан бошқа тижорат банки филиалидан мадад пули олганда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

Ташаббускор банкнинг филиаллари мадад пули олиш учун қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали маблағ жўнатадилар:

Бенефециар банкнинг филиалига мадад пули учун маблағ келиб тушганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

Бенефициар банкнинг филиали мадад пули жўнатганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмасини амалга оширади:

Ташаббускор банкнинг филиалида, яъни мадад пули олган филиалда олинган мадад пули суммасига қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

Бенефициар банкнинг филиалига ташаббускор банкнинг филиали томонидан жўнатилган мадад пулини олганлиги тўғрисида тасдиқнома келиб тушганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмасини амалга оширади:

75. Бир банкнинг филиаллари ўртасида мадад пулларини бериш ва олиш бўйича бухгалтерия ҳисоби қуйидаги тартибда амалга оширилади:

Ташаббускор банкнинг филиали, яъни мадад пули олувчи филиал нақд пул олиш учун шу банкнинг бенефициар филиалига маблағ жўнатганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмасини амалга оширади:

Банкнинг бенефициар банк филиалига электрон тўлов орқали мадад пули учун маблағ келиб тушганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

Банкнинг бенефициар филиали, яъни мадад пули жўнатувчи 22202 "Бош офис/филиалларга тўланадиган маблағлар - Нақд пуллар" ҳисобвараққа мадад пули учун маблағ келиб тушгандан сўнг қуйидаги бухгалтерия ўтказмасини амалга оширади:

Банкнинг ташаббускор филиалига, яъни мадад пули олувчи банкка мадад пули келтирилганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

Бенефициар банк филиали, яъни мадад пули жўнатган филиал ташаббускор банк филиали, яъни мадад пули олган филиалдан белгиланган тартибда тасдиқнома келганда, бенефициар банк филиали томонидан қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

76. Банкоматларга мадад пули қўйилганда, банкоматлардаги қолган пуллар ёки тўловга яроқсиз нақд пуллар банкка қайтарилганда, ҳар бир банкомат бўйича нақд пул маблағлари 10107 "Банкоматлар ва бошқа ўз-ўзига хизмат кўрсатиш ускуналаридаги нақд пуллар" ҳисобварағига(дан) 17301 "Транзит ҳисобварақлари" орқали кирим (чиқим) қилинади.

77. Банкоматдан банк картаси орқали нақд пул олинганда, ҳар бир ҳолат учун қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилади:

78. Автоматлаштирилган депозит машинаси ёрдамида Online-инкассация операциялари қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилади:

1) агар мижозга ушбу банкнинг филиалида хизмат кўрсатилса:

2) агар мижозга ушбу банкнинг бошқа филиалида хизмат кўрсатилса:

3) агар мижозга бошқа банк филиалида хизмат кўрсатилса:

79. Автоматлаштирилган депозит машинаси ёрдамида жисмоний шахсларнинг миллий валютадаги банк карталарига нақд пуллар кирим қилинганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилади:

1) агар мижозга ушбу банкнинг филиалида хизмат кўрсатилса:

2) агар мижозга ушбу банкнинг бошқа филиалида хизмат кўрсатилса:

3) агар мижозга бошқа банк филиалида хизмат кўрсатилса:

80. Автоматлаштирилган депозит машинаси ёрдамида жисмоний шахсларнинг кредитлари тўланганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилади:

1) агар мижозга ушбу банкнинг филиалида хизмат кўрсатилса:

2) агар мижозга ушбу банкнинг бошқа филиалида хизмат кўрсатилса:

81. Автоматлаштирилган депозит машинаси ёрдамида бошқа тўловлар амалга оширилса, қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилади:

82. Банкнинг амалиёт кассаларига мадад пулини жўнатганда, амалиёт куни охирида амалиёт кассаларидаги қолдиқ нақд пуллар 10101 "Айланма кассадаги нақд пуллар" ёки 10111 "Амалиёт кассаларидаги нақд пуллар" ҳисобварағидан тегишли амалиёт кассаси учун очилган 10111 "Амалиёт кассаларидаги нақд пуллар" ҳисобварағига (дан) 17301 "Транзит ҳисобварағи" орқали кирим (чиқим) қилинади. Бунда, амалиёт кассасидаги қолдиқ нақд пуллар бошқа ҳудудда жойлашган тижорат банки (филиали)нинг шу ҳудуддаги банк биносидан ташқарида жойлашган амалиёт кассасига тегишли бўлса, маблағлар 29896 "Бошқа мажбуриятлар" ҳисобвараққа кирим қилинади.

83. Тижорат банклари нақд пуллар захирасидан ортиқча нақд пулларни Марказий банкнинг бош бошқармалари ҲККМларига жўнатганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмасини амалга оширади:

84. Марказий банкнинг бош бошқармалари ҲККМлари айланма кассасига тижорат банкларидан келтирилган нақд пулларни кирим қилганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

Марказий банкнинг бош бошқармалари ҲККМлари нақд пулларни айланма кассасига кирим қилгандан сўнг, тижорат банкига нақд пулларни қабул қилганлиги тўғрисида тасдиқномани жўнатиши шарт.

85. Марказий банкнинг бош бошқармалари ҲККМлари айланма кассасига кирим қилинган нақд пуллар учун тижорат банкларига маблағ ўтказиб берилганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

86. Тижорат банкларига Марказий банкнинг бош бошқармалари ҲККМларидан топширилган нақд пуллар учун тасдиқнома келиб тушганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмасини амалга оширишлари шарт:

87. Тижорат банкига топширилган нақд пуллар учун Марказий банкнинг бош бошқармалари ҲККМларидан маблағ келиб тушганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

7-БОБ. ҚИММАТЛИ ҚОҒОЗЛАР БИЛАН

АМАЛГА ОШИРИЛАДИГАН ОПЕРАЦИЯЛАРНИНГ

БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИНИ ЮРИТИШ БЎЙИЧА

БУХГАЛТЕРИЯ ЁЗУВЛАРИ

          

88. Қимматли қоғозлар чиқарилиши давлат рўйхатидан ўтказилганидан кейин қимматли қоғозларни чиқариш тўғрисидаги қарорнинг эмитент банкка берилган нусхасига асосан қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

89. Акциялар учун обуна қилинганда ва акция олди-сотди шартномаси тузилганда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

1) имтиёзли акциялар бўйича:

2) оддий акциялар бўйича:

90. Акция учун тўлов тўлиқ ёки қисман олинганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

91. Тўлов тўлиқ олингандан сўнг битим амалга оширилганда, акция бўйича эгалик ҳуқуқи ўтказилганлигини тасдиқловчи депо ҳисобварағидан олинган тегишли кўчирмага асосан бир вақтнинг ўзида қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилади:

1) имтиёзли акциянинг номинал қиймати бўйича:

2) оддий акциянинг номинал қиймати бўйича:

3) обуна баҳоси ва номинал қиймат ўртасидаги ижобий фарқ суммаси бўйича:

4) жойлаштирилган акциялар бўйича:

92. Акцияларнинг чиқарилиши билан боғлиқ бўлган харажатлар 56795 "Бошқа операцион харажатлар" ҳисобварағининг "Акцияларни чиқариш билан боғлиқ харажатлар" алоҳида шахсий ҳисобварағида ҳисобга олинади.

93. Агар акциялар чиқарилишидан аввал акциянинг қиймати потенциал акциядорлар томонидан тўлиқ ёки қисман тўланганда, акциялар бўйича олдиндан тўловлар акциялар чиқарилишига қадар мажбуриятларда акс эттирилади. Шунингдек, банкнинг янги акцияларига обунада иштирок этиш кафолати учун потенциал акциядорлар томонидан омонат (депозит) қўйилиши мумкин.

Бунда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилади:

1) олдиндан тўлов амалга оширилганда:

2) акциялар сотилганда, акция бўйича эгалик ҳуқуқи ўтказилганлигини тасдиқловчи депо ҳисобварағидан олинган тегишли кўчирмага асосан:

94. Эълон қилинган дивидендларнинг ҳисобланиши ва тўланиши қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари орқали амалга оширилади:

1) дивидендлар ҳисобланганда:

2) дивидендлар тўланганда:

3) ҳисобланган дивидендлар банк устав капиталини оширишга йўналтирилганда:

Бир вақтнинг ўзида ушбу Қоидаларнинг 92-банди "г" кичик бандида кўрсатилган бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади.

95. Акцияларнинг номинал қийматини ошириш ҳисобига устав капитали кўпайтирилганда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

96. Тақсимланмаган фойдани капиталлаштириш ҳисобига қўшимча акциялар жойлаштирилганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

97. Илгари чиқарилган қимматли қоғозларга эркин айирбошлаш ҳисобига банк акциялари жойлаштирилганда қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилади:

1) имтиёзли акцияларни оддий акцияларга ёки имтиёзли акцияларни бошқа турдаги имтиёзли акцияларга айирбошланганда:

2) эркин айирбошланадиган облигациялар айирбошлаш учун тақдим этилганда:

98. Агар банк ўз акцияларини уларни қайта сотиш ёки бекор қилиш мақсадида сотиб олса, у ҳолда банкнинг ўз капитали акцияни сотиб олиш қийматига камаяди. Бунда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

99. Агар банк ўз акцияларини бекор қилиш мақсадида сотиб олса, у ҳолда акциялар 90329 "Банкнинг ҳужжатсиз қимматли қоғозлари" ҳисобварағига 1 сўм шартли баҳода қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали кирим қилинади:

100. Агар банк ўз акцияларини кейинчалик қайта сотиш мақсадида сотиб олса, у ҳолда акциялар 90337 "Банкнинг сотиб олинган қимматли қоғозлари" ҳисобварағига номинал қийматида қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали кирим қилинади:

101. Банкнинг сотиб олинган ўз акциялари кейинчалик иккиламчи бозорда қайта сотилганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилади:

1) сотиб олиш баҳосига нисбатан қиммат баҳода сотилганда:

2) сотиб олиш баҳосига нисбатан арзон баҳода сотилганда:

30603 "Қўшилган капитал - Имтиёзли" ҳисобварағининг "Ўз акцияларини сотиб олишдан олинган қўшилган капитал" алоҳида шахсий ҳисобварағининг қолдиғи нолга тенг бўлса, акцияни қайта сотиш ва сотиб олиш ўртасидаги салбий фарқ 31206 "Соф фойда (зарар) (актив-пассив)" баланс ҳисобварағига ўтказилади;

3) бир вақтнинг ўзида қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

102. Акциялар бекор қилинганда ёки банкнинг акциядорлик капитали камайтирилганда (устав ҳужжатларига киритиладиган тегишли ўзгартиришлар Марказий банкда рўйхатга олингандан сўнг), қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

103. Банкнинг ўз акцияларини сотиб олиш билан уларнинг номинал қиймати ўртасидаги ижобий ёки салбий фарқ 30603 "Қўшилган капитал - Имтиёзли" баланс ҳисобварағининг мос равишда дебети ёки кредитида ҳисобга олинади. Ҳисобварақнинг кредит қолдиғи етарли бўлмаганда, етмаган салбий фарқ 31206 "Соф фойда (зарар) (актив-пассив)" баланс ҳисобварағига олинади.

Бир вақтнинг ўзида қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

104. Ҳужжатсиз ёки ҳужжатли қимматли қоғозларнинг бланкалари Марказий депозитарийда ҳисобга олинганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

105. Қимматли қоғозлар номинал қиймати бўйича жойлаштирилганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилади:

106. Қимматли қоғоз номинал қийматидан юқори баҳода сотилганда сотиш баҳоси ва номинал қиймат ўртасидаги фарқ (мукофот) 23696 "Чиқарилган қимматли қоғозлар бўйича мукофот" ҳисобварағининг кредитига сотиш кунида қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали ўтказилади:

Бир вақтнинг ўзида қимматли қоғоз бланкасига қимматли қоғозни олувчи ҳақидаги тегишли ёзувлар киритилганда ёки қимматли қоғозлар инвесторнинг депо ҳисобварағига ўтказилганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

107. Қимматли қоғоз номинал қийматидан паст баҳода сотилса, номинал қиймати ва сотиш баҳоси ўртасидаги фарқ (дисконт) 23698 "Чиқарилган қимматли қоғозлар бўйича дисконт (контр-пассив)" баланс ҳисобварағининг дебетига сотиш санасида қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали ўтказилади:

Дисконтлар баланс ҳисоботида чиқарилган қимматли қоғозларнинг умумий суммасидан чегирма кўринишида акс эттирилади.

108. Агар қимматли қоғозлар фоизларни тўлаш даврлари орасида сотилган бўлса, сотилган ва тўланиши лозим бўлган фоизли мажбуриятлар қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали сотиш санасида ҳисобга олинади:

109. Қимматли қоғозлар сўндириш ёки қайта сотиш шартлари билан сотиб олинганда, балансдан ҳисобдан чиқарилади. Агар сотиб олиш баланс қийматида бўлса, қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилади:

1) илгари номинал қийматда сотилган қимматли қоғозлар сотиб олинганда:

2) илгари дисконт билан сотилган қимматли қоғозлар сотиб олинганда:

3) илгари мукофот билан сотилган қимматли қоғозлар сотиб олинганда:

4) ҳисобланган фоизларни тўлашда:

110. Агар банк қимматли қоғозни номинал қийматидан паст баҳода сотиб олса, номинал қиймат ва сотиб олиш баҳоси ўртасида ижобий фарқ 45994 "Бошқа фоизсиз даромадлар" баланс ҳисобварағининг "Чиқарилган қарз мажбуриятлари билан боғлиқ операциялардан олинган даромадлар" алоҳида шахсий ҳисобварағининг кредитида акс эттирилади. Агар банк томонидан қимматли қоғоз баланс қийматидан юқори баҳода сотиб олинса, баланс қиймати ва сотиб олиш баҳоси ўртасидаги салбий фарқ 55995 "Бошқа фоизсиз харажатлар" баланс ҳисобварағининг "Чиқарилган қарз мажбуриятлари билан боғлиқ операциялар бўйича қилинган харажатлар" алоҳида шахсий ҳисобварағининг дебетида акс эттирилади.

111. Агар банк қимматли қоғозни бекор қилиш мақсадида сотиб олган бўлса, у ҳолда қимматли қоғозлар 1 сўм шартли баҳода қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали ҳисобга олинади:

112. Агар банк қимматли қоғозларни қайта сотиш мақсадида сотиб олган бўлса, у ҳолда қимматли қоғозлар номинал қиймат бўйича қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали кирим қилинади:

113. Мижоздан ёки банк-корреспондентдан маҳаллий (ички) ёки хорижий (ички) векселлар инкассога қабул қилинганда, банк томонидан векселнинг номинал қийматига балансдан ташқари ҳисобварақларида қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

114. Вексель бўйича тўлов тўлиқ ёки қисман амалга оширилганда ёки тўловсиз қайтарилганда (тўлашдан бош тортиш ёки ҳисобварағида маблағ етишмаслик ҳолларида) қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

90972 "Инкассога қабул қилинган (ички) векселлар - Хорижий".

Вексель бўйича қисман тўлов амалга оширилганда векселнинг тўланмаган суммаси 90963 "Муддатида тўланмаган ҳисоб-китоб ҳужжатлари" ҳисобварағига қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали ўтказилади:

115. Вексель бўйича банкда ўз ҳисобварағига эга бўлмаган тўловчилар ёки вакил-банклардан тўловни олиш учун векселлар инкассога жўнатилганда, уларнинг номинал қийматига қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

90986 "Инкассога жўнатилган векселлар - хорижий";

116. Вексель тўловчиси томонидан вексель бўйича тўлов амалга оширилгандан сўнг қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

117. Банклар қимматли қоғозлар билан боғлиқ инкассо операцияларидан даромадлар ва харажатлар кўриши мумкин. Бу ҳолда, даромадлар 45257 "Мижозларга инкассо операциялари бўйича кўрсатилган хизматлар учун олинган даромадлар" ҳисобварағида ва харажатлар 55158 "Инкассо операцияларини амалга ошириш бўйича ва воситачилик харажатлари" ҳисобварақларида ҳисобга олинади.

118. Қимматли қоғозларни сотиб олиш учун мижозлар томонидан ўтказилган пул маблағлари ҳамда воситачилик ва топшириқ шартномалари бўйича мижозларнинг қимматли қоғозларини сотишдан олинган пул маблағларининг ҳисоби 22608 "Мижозларнинг қимматли қоғозлар билан бўладиган операциялар бўйича маблағлари" баланс ҳисобварағининг "Қимматли қоғозлар билан брокерлик операциялари бўйича мижозлар маблағлари" алоҳида ҳисобварағида юритилади.

119. Сотиш учун ёки мижознинг топшириғига асосан сотиб олинган қимматли қоғозлар 93616 "Давлатнинг шартли тарзда сақланаётган қимматли қоғозлари" ва 93623 "Шартли тарзда сақланаётган хусусий қимматли қоғозлар/тижорат ҳужжатлари" балансдан ташқари ҳисобварақларида номинал қиймат бўйича ҳисобга олинади:

120. Мижозларнинг топшириғига кўра сотиш учун олинган қимматли қоғозлар сотилмаганда, улар мижозларга қайтарилганда, шунингдек мижозларга уларнинг топшириғи бўйича сотиб олинган қимматли қоғозларни топширишда қимматли қоғозларнинг номинал қийматига қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

121. Банклар томонидан воситачилик операцияларини бажаришдан олинган даромадлар 45209 "Қимматли қоғозлар билан амалга оширилган инвестициявий воситачилик операциялари бўйича даромадлар" баланс ҳисобварағининг кредитида ҳисобга олинади.

122. Қимматли қоғозлар эмитентдан жойлаштириш учун олинганда, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

123. Эмитентнинг қимматли қоғозларини жойлаштиришдан олинган пул маблағларининг ҳисоби 22608 "Мижозларнинг қимматли қоғозлар билан бўладиган операциялар бўйича маблағлари" баланс ҳисобварағининг "Қимматли қоғозларнинг чиқарилишига хизмат кўрсатиш билан боғлиқ эмитентлар маблағлари" алоҳида шахсий ҳисобварағида ҳисобга олинади.

124. Қимматли қоғозларни уларнинг биринчи эгаларига жойлаштиришда, шунингдек жойлаштирилмаган қимматли қоғозларни эмитентга қайтаришда қимматли қоғозларнинг номинал қиймати бўйича қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

125. Банк қимматли қоғозларни эмитентнинг топшириғига асосан эмитентнинг маблағлари ҳисобига сўндиради. Эмитентдан олинган маблағлар 22608 "Мижозларнинг қимматли қоғозлар билан бўладиган операциялар бўйича маблағлари" баланс ҳисобварағининг "Қимматли қоғозларни чиқариш бўйича эмитентларнинг маблағлари" алоҳида шахсий ҳисобварағида ҳисобга олинади. Эмитентнинг қимматли қоғозлари сўндирилганда, сўндириш суммасига қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

Бир вақтнинг ўзида сўндирилган қимматли қоғозларнинг бланкалари балансдан ташқари ҳисобварақларига 1 сўм шартли баҳода қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари орқали кирим қилинади:

126. Эмитентнинг топшириғига кўра сўндирилган қимматли қоғозларнинг бланкаларини эмитентга ўтказишда ёки бекор қилишда 1 сўм шартли баҳода қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

127. Андеррайтинг хизматларини амалга оширишдан олинган даромадлар 45294 "Бошқа кўрсатилган хизматлар ва воситачилик учун олинган даромадлар" ҳисобварағининг "Қимматли қоғозларнинг чиқарилишига хизмат кўрсатиш бўйича банк операцияларидан олинган даромадлар" алоҳида шахсий ҳисобварағида ҳисобга олинади.

128. Мижозлардан қимматли қоғозлар сақлаш учун қабул қилинганда номинал қиймати бўйича қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

129. Қимматли қоғозлар сақлашдан чиқарилиб мижозга қайтарилганда, номинал қиймат бўйича қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

130. Сақлаш операцияларини амалга оширишдан олинган даромадлар 45294 "Бошқа кўрсатилган хизматлар ва воситачилик учун олинган даромадлар" баланс ҳисобварағининг "Банкнинг қимматли қоғозларни сақлаш бўйича бажарган операцияларидан олинган даромадлар" алоҳида шахсий ҳисобварағининг кредитида ҳисобга олинади.

131. РЕПО битимлари бўйича сотилган қимматли қоғозлар 22300 "РЕПО битимлари бўйича сотилган қимматли қоғозлар" баланс ҳисобварағининг тегишли ҳисобварағида ҳисобга олинади. Қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозларнинг олди-сотди битимлари тўғрисидаги келишувнинг биринчи қисмини бажаришда қимматли қоғозларни сотувчи банк томонидан битимнинг биринчи қисми бўйича қимматли қоғозларни сотиш суммасида қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари амалга оширилади:

Бир вақтнинг ўзида балансдан ташқари ҳисобварақлар бўйича:

92802 "Қимматли қоғозларни сотиб олиш бўйича муддатли битимлар" ҳисобварағида қимматли қоғозлар РЕПО операциясининг биринчи қисмига мувофиқ, қимматли қоғозларнинг сотилиш санасидан бошлаб, банк томонидан РЕПО операциясининг иккинчи қисмига мувофиқ, қимматли қоғозларни сотиб олиш муддатигача ҳисобга олинади.

132. РЕПО операциясининг иккинчи қисми бўйича қимматли қоғозларни қайта сотиб олиш баҳоси ҳамда РЕПО операциясининг биринчи қисми бўйича қимматли қоғозларни сотиш баҳоси ўртасидаги фарқ ўз моҳиятига кўра олинган пул маблағлари учун тўлов ҳисобланади. Кўрсатилган фарқ амортизация қилинади ва сотувчи банк томонидан ҳар ойда қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битими тўғрисидаги келишувнинг амал қилиш муддати давомида фоизли харажатлар ҳисобварағига олиб борилади:

133. Агар РЕПО келишувнинг биринчи қисми бўйича РЕПО суммаси фоиз (купон) даромадлари миқдорида камайиши кўзда тутилган бўлса, у ҳолда РЕПО суммаси дастлабки сотиб олувчи томонидан олинган фоиз (купон) даромадлари миқдорида камаяди ва қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

134. Қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битимлари тўғрисидаги келишувнинг иккинчи қисмини бажаришда банк томонидан келишувнинг иккинчи қисми бўйича қайта сотиб олинган қимматли қоғозлар суммасига қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

Бир вақтнинг ўзида балансдан ташқари ҳисобварақларда келишувнинг иккинчи қисми бўйича қайта сотиб олинган қимматли қоғозлар қийматида қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

135. Қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битимлари тўғрисидаги келишувнинг иккинчи қисми бажарилмаган ҳамда қимматли қоғозлар сотиб олувчи портфелига ўтказилган тақдирда, сотувчи банк қуйидаги бухгалтерия ўтказмасини амалга оширади:

Келишувнинг иккинчи қисми бўйича қимматли қоғозларни сотиб олиш баҳоси ва унинг баланс қиймати ўртасидаги фарқ тегишли фойда ёки зарар ҳисобварағида акс эттирилади.

Бир вақтнинг ўзида балансдан ташқари ҳисобварақларда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

136. Қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битимлари тўғрисидаги келишувнинг биринчи қисмини бажаришда, қимматли қоғозларни сотиб олувчи банк келишувнинг иккинчи қисми бўйича қимматли қоғозларнинг сотиб олиш суммасига қуйидаги бухгалтерия ўтказмасини бажаради:

Бир вақтнинг ўзида банк томонидан сотиб олинган ва қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битимлари тўғрисидаги келишувнинг иккинчи қисмини бажаришда банк сотиши лозим бўлган қимматли қоғозлар қийматига балансдан ташқари ҳисобварақларида қуйидаги бухгалтерия ўтказмасини амалга оширади:

92806 "Қимматли қоғозларни сотиш бўйича муддатли битимлар" ҳисобварағида қимматли қоғозлар РЕПО операциясининг биринчи қисмига мувофиқ қимматли қоғозларни сотиб олиш санасидан бошлаб банк томонидан РЕПО операциясининг иккинчи қисмига мувофиқ қимматли қоғозларни сотиш муддатигача ҳисобга олинади.

137. Қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битимлари тўғрисидаги келишувнинг иккинчи қисми бўйича қимматли қоғозларни қайта сотиш баҳоси ва келишувнинг биринчи қисми бўйича қимматли қоғозлар сотиб олиш баҳоси ўртасидаги фарқ ўз моҳиятига кўра берилган пул маблағлари учун тўлов ҳисобланади. Кўрсатилган фарқ амортизация қилинади ва олувчи банк томонидан ҳар ойда қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битими тўғрисидаги келишувнинг амал қилиш муддати давомида фоизли даромадлар ҳисобварағида ҳисобга олинади:

Банклар РЕПО битими бўйича контрагентнинг молиявий аҳволи ёмонлашган ҳолда қимматли қоғозларни қайта сотиб олиши банкда шубҳа уйғотса, фоизли даромад банк балансидан қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси билан ҳисобдан чиқарилиши керак:

Ҳисобдан чиқарилгандан сўнг келишувнинг иккинчи қисми бўйича қимматли қоғозларни қайта сотиш баҳоси ва келишувнинг биринчи қисми бўйича қимматли қоғозларни сотиб олиш баҳоси ўртасидаги фарқ амортизацияси балансдан ташқари ҳисобварақларда ҳисобга олинади:

Балансдан ташқари ҳисобварақда юритиладиган ҳисоб РЕПО келишувининг иккинчи қисми бажарилганидан сўнг тўхтатилади:

138. Баланс ҳисоботи санасида келишувнинг биринчи қисми бўйича сотиб олинган қимматли қоғозларнинг бозор қиймати баланс қиймати (11800 "РЕПО битимлари бўйича сотиб олинган қимматли қоғозлар" ҳисобварағида ҳисобга олинган сумма) билан тенглаштирилади. Бозор қиймати баланс қийматидан тушиб кетса, банк харажатлари ҳисобидан эҳтимолий йўқотишлар захираси ташкил этилади. Бунда, баланс қиймати ва бозор қиймати ўртасидаги фарқ 56824 "Кўрилиши мумкин бўлган зарарларни баҳолаш - РЕПО битимлари" ҳисобварағининг дебетида ҳисобга олинади:

Бозор қиймати баланс қийматидан ошиб кетса, захира нолга тенглаштирилади:

139. Қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битимлари тўғрисидаги келишувнинг иккинчи қисмини бажаришда банк қуйидаги бухгалтерия ўтказмасини амалга оширади:

Бир вақтнинг ўзида қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битимлари тўғрисидаги келишувнинг иккинчи қисмини бажаришда банк томонидан сотилган қимматли қоғозлар қийматига балансдан ташқари ҳисобварағи бўйича қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

140. Банк қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битимлари тўғрисидаги келишувнинг иккинчи қисмини бажариш санасида 11800 "РЕПО битимлари бўйича сотиб олинган қимматли қоғозлар" ҳисобварағида ҳисобга олинган қимматли қоғозларнинг баланс қиймати келишувнинг биринчи қисми бўйича қимматли қоғозларни сотиб олиш суммасига тенг бўлиши лозим.

Бу ҳолатда келишувнинг иккинчи қисми бажарилмаган ва қимматли қоғозлар сотиб олувчи банк портфелига ўтказилган тақдирда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

1) қимматли қоғозларнинг бозор қиймати келишувининг биринчи қисми бўйича қимматли қоғозларни сотиб олиш суммасидан ошиб кетса:

а) эҳтимолий йўқотишлар захираси миқдорини тўғрилашга доир бухгалтерия ўтказмаси (зарур бўлса) амалга оширилади;

б) қимматли қоғозларни банк портфелига ўтказиш бўйича бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

2) қимматли қоғознинг бозор қиймати келишувнинг биринчи қисми бўйича сотиб олинган қийматидан кам бўлганда:

а) захира миқдорини ўзгартириш бўйича бухгалтерия ўтказмаси (лозим бўлганда) амалга оширилади;

б) қимматли қоғозларни банк портфелига ўтказиш бўйича қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

Бир вақтнинг ўзида балансдан ташқари ҳисобварақда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

141. Банк қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битимлари тўғрисидаги келишувнинг иккинчи қисмини бажариш санасида 11800 "РЕПО битимлари бўйича сотиб олинган қимматли қоғозлар" ҳисобварағида ҳисобга олинган қимматли қоғозларнинг баланс қиймати келишувнинг иккинчи қисми бўйича қимматли қоғозлар қайта сотуви суммасига тенг бўлиши лозим.

Келишувнинг иккинчи қисми бажарилмаган ҳолда банк фоизли даромадларни қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали балансдан чиқариши шарт:

142. Банк РЕПО битимларини қимматли қоғозлар олди-сотди операциялари сифатида ҳисобга олиши мумкин:

1) қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битимлари тўғрисидаги келишувнинг биринчи қисмини бажаришда қимматли қоғозлар сотувчиси бўлган банк қимматли қоғозларни сотиш бўйича тегишли бухгалтерия ўтказмасини амалга оширади. Бунда сотилган қимматли қоғозлар банк балансидан чиқарилади.

Бир вақтнинг ўзида банк томонидан сотилган ва қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битимлари тўғрисидаги келишувнинг иккинчи қисмини бажаришда банк сотиб олиши лозим бўлган қимматли қоғозлар қийматига балансдан ташқари ҳисобварағида қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

92802 "Қимматли қоғозларни сотиб олиш бўйича муддатли битимлар" ҳисобварағида қимматли қоғозлар РЕПО операциясининг биринчи қисмига мувофиқ, қимматли қоғозларни сотиб олиш санасидан бошлаб, банк томонидан РЕПО операциясининг иккинчи қисмига мувофиқ, қимматли қоғозларни сотиш муддатигача ҳисобга олинади.

2) Қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битимлари тўғрисидаги келишувнинг иккинчи қисмини бажаришда банк қимматли қоғозларни сотиб олиш бўйича тегишли бухгалтерия ўтказмасини амалга оширади.

Бир вақтнинг ўзида қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битимлари тўғрисидаги келишувнинг иккинчи қисмини бажаришда банк томонидан сотиб олинган қимматли қоғозлар қийматига балансдан ташқари ҳисобварақ бўйича қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

143. Қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битимлари тўғрисидаги келишувнинг биринчи қисмини бажаришда қимматли қоғозлар сотиб олувчиси бўлган банк қимматли қоғозларни сотиш бўйича тегишли бухгалтерия ўтказмасини амалга оширади.

Бир вақтнинг ўзида банк томонидан сотиб олинган ва қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битимлари тўғрисидаги келишувнинг иккинчи қисмини бажаришда, банк сотиши лозим бўлган қимматли қоғозлар қийматига балансдан ташқари ҳисобварақда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

92806 "Қимматли қоғозларни сотиш бўйича муддатли битимлар" ҳисобварағида қимматли қоғозлар РЕПО операциясининг биринчи қисмига мувофиқ, қимматли қоғозларни сотиб олиш санасидан бошлаб, банк томонидан РЕПО операциясининг иккинчи қисмига мувофиқ, қимматли қоғозларни сотиш муддатигача ҳисобга олинади.

144. Қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битимлари тўғрисидаги келишувнинг иккинчи қисмини бажаришда, банк қимматли қоғозларни сотиш бўйича тегишли бухгалтерия ўтказмасини амалга оширади. Бунда, сотилган қимматли қоғозлар банк балансидан чиқарилади.

Бир вақтнинг ўзида қайта сотиб олиш шарти билан қимматли қоғозлар олди-сотди битимлари тўғрисидаги келишувнинг иккинчи қисмини бажаришда, банк томонидан сотилган қимматли қоғозлар қийматига балансдан ташқари ҳисобварағи бўйича қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:

            

            

Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси (www.lex.uz),

2023 йил 25 апрель