Қишлоқ хўжалигида ҳисоб (олмазор мисолида) (СБХ, 9-сон, 2018 йил 27 февраль)

Функция недоступна

Материал чоп этилган санасига ҳақиқийдир*

ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИДА ҲИСОБ (ОЛМАЗОР МИСОЛИДА)

Қишлоқ хўжалиги корхоналарида бухгалтерия ҳисоби ўзига хос равишда юритилади, буни технологик, биологик ва иқлим омиллари тақозо этади.

Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатларида қишлоқ хўжалиги соҳасида ҳисоб юритилишини тартибга солувчи алоҳида норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар мавжуд эмас. Мазкур тавсияни олмазор мисолида кўриб чиқамиз.

Ҳар қандай мевали боғ ерни тайёрлаш ва кўчат экишдан бошланади. Сўнг ушбу кўчатлар етиштирилади. Бошқалар қатори мева ва реза мева берувчи дарахтлар ҳам кўп йиллик дов-дарахтлар ҳисобланади.

Кўп йиллик дов-дарахтлар - ёш ва етилган мева-реза мева, узум берадиган, техник ва бошқа кўп йиллик экинлар, уларнинг ҳосили қишлоқ хўжалиги маҳсулоти ҳисобланади.

Кўп йиллик дов-дарахтлар кўчмас мулк ҳисобланади (ФКнинг 83-моддаси 2-қисми). Буталар сингари кўп йиллик дов-дарахтлар учун - улар эгаллаган майдоннинг 1 кв.м, дарахтлар учун эса - уларнинг сони физик ҳисоб бирлиги саналиши мумкин.

Кўп йиллик дов-дарахтларни экиш ва етиштириш билан боғлиқ харажатлар капитал қўйилмаларни ҳисобга олувчи счётларда жамланади. Сўнг уларнинг фойдаланишга ва (ёки) мева беришга тайёрлиги далилига қараб - капитал қўйилмалар счётларидан асосий воситаларни ҳисобга олувчи счётларга ўтказилади. Бунда капитал қўйилмалар счётлари доим ҳам нолга тенглаштирилмайди. Одатда, у ерда тугалланмаган ишлар - кейинги йилда янги ёш кўчатларни экиш учун тупроқни тайёрлаш бўйича муайян харажатлар суммаси қолади.

Кўп йиллик дов-дарахтларнинг ҳаммасидан ҳам биринчи йилданоқ фойдалана олмайдилар (улар мева бера бошламайди). Бу мевали дарахтларнинг ҳаммасига тегишли. Фойдаланиладиган ёшга етмаган кўп йиллик дов-дарахтлар ҳам ушбу ёшга етмагунча оборотдан ташқари активларга қўйилмалар (капитал қўйилмалар) сифатида ҳисобга олинади.

Олма дарахтлари мева бера бошлаши билан уларни асосий воситалар сифатида кирим қилиш лозим.

Кўп йиллик дов-дарахтлар, шу жумладан мевали боғлар экиш ва етиштириш харажатлари ҳисоби харажатлар элементлари ва моддалари бўйича 0850-"Ерни ободонлаштиришга капитал қўйилмалар" счётида юритилади.

Боғлар ва кўп йиллик дов-дарахтларни экиш ва етиштириш харажатлари қуйидаги харажатлар моддалари бўйича гуруҳланади:

q ижтимоий эҳтиёжларга ажратмалар билан меҳнатга ҳа