Ишлаб чиқариш харажатларини ҳисобга олишнинг бир нечта методи мавжуд. Метод харажатларни баҳолаш усули (ҳақиқий, норматив ёки режали таннарх), ишлаб чиқарилаётган маҳсулот номенклатураси, ишлаб чиқариш хусусияти, тугалланмаган қурилишнинг мавжудлиги, ишлаб чиқариш циклининг давомийлиги ва бошқа омилларга қараб танланади.
ИШЛАБ ЧИҒАРИШ ХАРАЖАТЛАРИ
ҲИСОБИНИНГ АСОСИЙ МЕТОДЛАРИ
Метод
Тавсифи
Оддий
Ҳисобот давридаги барча ишлаб чиқариш харажатлари ишлаб чиқарилган маҳсулот таннархига киритилади. Маҳсулот бирлиги таннархи ишлаб чиқариш харажатлари суммасини ишлаб чиқарилган маҳсулот бирликлари умумий сонига бўлиш йўли билан аниқланади.
Битта турдаги маҳсулот ишлаб чиқарувчи ҳамда ярим тайёр маҳсулотларга ва тугалланмаган ишлаб чиқаришга эга бўлмаган корхоналар томонидан қўлланилади.
Афзаллиги - ҳисоб-китобнинг оддийлигида.
Камчиликлари: фойдаланилган ресурслар сонини ва уларнинг нархларини назорат қилиш учун нормативларнинг мавжуд эмаслиги, фарқланишларни таҳлил қилиб бўлмаслик, харажатларнинг фақат ҳисобот даври сўнгида ҳисоб-китоб қилиниши ва б.
Норматив
Харажатлар хом ашё, материаллар, меҳнат ва ишлаб чиқариш қувватидан фойдаланишнинг белгиланган нормалари бўйича ҳисобга олинади. Нормативлар вақти-вақти билан таҳлил қилиниб, жорий шароитга қараб қайта кўриб чиқилади.
Оммавий ва серияли ишлаб чиқариш корхоналарида қўлланилади. Аввалгиси билан солиштирганда ушбу метод нафақат қандай харажатлар қилинганлигини, балки норма бўйича қанча бўлиши кераклигини ҳам баҳолаш имконини беради. Бунинг учун дастлаб маҳсулотнинг ҳар бир тури бўйича норматив калькуляция тузилади. У ҳисобот даври (одатда, ой) бошида амал қилувчи харажатлар нормалари асосида ҳисобланади. Давр якунида ушбу нормалардан фарқланишлар таҳлил қилинади - яъни тежам ёки ортиқча сарфиёт аниқланади.
Афзаллиги - харажатлар устидан самарали назорат, ҳақиқий харажатларнинг норматив харажатлардан фарқланиши сабабларини таҳлил қилиш имконияти, нафақат ҳисобот даври якунида, балки ишлаб чиқариш жараёнида ҳам оператив чора-тадбирлар кўриш имконияти ва б.
Камчиликлари: ҳисоб-китоб қийинлашиб боради, нормалар бўйича харажатлар ва улардан фарқланишлар ҳисобини ташкил этиш зарур
Қайта ишлов бериш
Технологик цикл давомида маҳсулоти кетма-кет бир нечта босқичдан (қайта ишлов беришдан) ўтадиган корхоналарда қўлланилади. Ҳар бир қайта ишлов бериш натижасида оралиқ маҳсулот (ярим тайёр маҳсулот) олинади, у кейинчалик ишлов бериш учун технологик занжир бўйича берилиши ёки четга сотилиши мумкин. Тегишинча, қайта ишлов берилишига қараб, уларнинг ичида эса - калькуляция моддалари ва маҳсулот турлари бўйича харажатлар ҳисоби юритилади. Бевосита харажатлар - ҳар битта қайта ишлов бериш бўйича, билвосита харажатлар эса цех, ишлаб чиқариш, умуман корхона бўйича, кейинчалик қабул қилинган базага мувофиқ тақсимлаган ҳолда ҳисобга олинади.
Методнинг 2 та - ярим тайёр маҳсулотли ва ярим тайёр маҳсулотсиз варианти мавжуд
78-150-11-72 
info@norma.uz
Мобильная версия сайта