Ишлаб чиқариш корхонасида ҳисобни ташкил этиш (СБХ, 29-сон, 2018 йил 17 июль)

Функция недоступна

Материал чоп этилган санасига ҳақиқийдир*

ИШЛАБ ЧИҚАРИШ КОРХОНАСИДА

ҲИСОБНИ ТАШКИЛ ЭТИШ

Маҳсулотни реализация қилиш - ишлаб чиқариш фаолиятининг энг муҳим кўрсаткичи. Зеро маҳсулот тайёрлашга сарфланган маблағлар айланмаси айнан реализация қилиш билан якунланади. Уни реализация қилиш натижасида ишлаб чиқарувчи корхона янги ишлаб чиқариш циклини тиклаш учун зарур айланма маблағларга эга бўлади. Ишлаб чиқариш корхонасидаги маҳсулот тузилган шартномаларга мувофиқ уни юклаб жўнатиш ёки ўз савдо бўлинмаси орқали сотиш йўли билан реализация қилиниши мумкин.

Ишлаб чиқариш корхоналари ўз маҳсулотларини қуйидагича реализация қилишлари мумкин:

q нақд пулсиз ҳисоб-китоб қилиш йўли билан, шу жумладан воситачилик шартномалари бўйича. Ўз маҳсулотини реализация қилиш улгуржи савдо ҳисобланмайди ва лицензия олишни талаб этмайди (ВМнинг 26.11.2002 йилдаги 407-сон қарори билан тасдиқланган Низомнинг 1-банди);

q ўз фирма дўконлари (шу жумладан ишлаб чиқариш жойида ташкил этилган) ёки турғун савдо шохобчалари (ўзининг ёки ижарага олинган) орқали НКМ ва ҳисоб-китоб терминалларидан мажбурий фойдаланган ҳолда чакана йўл билан;

q электрон тижорат орқали. Бундай сотиш, ҳажмидан қатъи назар, чакана савдо деб ҳисобланади (19.02.2018 йилдаги ПФ-5349-сон Фармоннинг 7-банди "а" кичик банди).

Ишлаб чиқарувчи маҳсулот нархларини мустақил равишда белгилайди. Бироқ айрим турдаги маҳсулотлар нархлари давлат томонидан тартибга солинади:

q ижтимоий аҳамиятга эга ва стратегик (Рўйхат, ВМнинг 30.03.2018 йилдаги 249-сон қарорига 2-илова);

q табиий монополия шароитида ишлаб чиқариладиган. Корхонанинг бозордаги устун мавқеини эътироф этиш, шунингдек бундай корхоналарнинг Давлат реестрини юритиш тартиби ва шартлари махсус Низомда (ВМнинг 20.08.2013 йилдаги 230-сон қарорига 1-илова) белгиланган. Шунингдек монополист корхоналар, табиий монополиялар субъектларининг маҳсулотлари нархларини шакллантириш, декларация қилиш (тасдиқлаш) ва улар қўлланилишини давлат томонидан назорат қилиш тартиби (Низом, ВМнинг 28.10.2010 йилдаги 239-сон қарорига 1-илова) белгиланган;

q Президент қарорлари билан назарда тутилган.

Айрим турдаги маҳсулотларнинг реализация қилинишига алоҳида талаблар қўйилади. Масалан, алкоголли ва тамаки маҳсулотларига:

q алкоголли маҳсулотларга (пиводан ташқари) энг кам улгуржи сотиш ва чакана нархлар белгиланган, ундан қуйи нархда сотилиши мумкин эмас (2018 йил учун - МВ ва ДСҚнинг АВ томонидан 29.12.2017 йилда 2959-сон билан рўйхатдан ўтказилган қарори);

q уни реализация қилишга доир чекловлар мавжуд ("Алкоголь ва тамаки маҳсулотларининг тарқатилиши ҳамда истеъмол қилинишини чеклаш тўғрисида"ги Қонуннинг 13-моддаси; 7.11.2006 йилдаги ПҚ