Товар ёки хизматларни харидорга сотишда компаниянгиздан ташқари учинчи томон иштирок этадиган вазиятлар ҳам бўлиб, бунда сотув воситачилар - агентлар, тарқатувчилар, дилерлар ва бошқалар орқали амалга оширилади. Ушбу ҳолатдаги битимда компаниянгиз ким бўлиб ҳисобланишини - принципалми ёки агентми, аниқлаб олишингиз керак.
Товар ёки хизматларни ўзингиз сотаётиб, улар учун ўзингиз жавобгар бўлганингизда, принципалҳисобланасиз. Товар ёки хизматлар сотилишини ўзингиз ташкиллаштирсангиз, бироқ уларни учинчи томон тақдим этса, унда сиз агент бўлиб ҳисобланасиз (15-МҲХС (IFRS) В34-б.).
Бунда шартномада сиз, харидорга ваъда қилинган ҳар бир товар ёки хизматга нисбатан кимлигингиз: принципалми ёки агентми, аниқлаб олишингиз керак. Мисол учун, айрим шартномалар бўйича харидорга бир неча товар ёки хизматлар тақдим этилиб, уларнинг айримларига нисбатан компания принципал, бошқаларига нисбатан эса агент сифатида амал қилади.
Шартномада келишилган товар (хизмат) - харидорга тақдим этилиши керак бўлган фарқли товар ёки хизмат (ёхуд фарқли товар ёки хизматлар пакети)дир.
Товар ёки хизмат, қуйидаги иккита мезон бажарилса, фарқли ҳисобланади:
qхаридор товар ёки хизматнинг ёлғиз ўзидан ёки бемалол фойдаланиши мумкин бўлган бошқа ресурслар билан биргаликда наф олиши мумкин (яъни, товар ёки хизмат фарқли бўлиши мумкин);
qкомпаниянинг товар ёки хизматни харидорга тақдим этиш тўғрисидаги ваъдаси шартномадаги бошқа ваъдалардан алоҳида идентификацияланадиган бўлади (яъни, товар ёки хизматни тақдим этиш ваъдаси шартнома контекстида фарқли ҳисобланади) (15-МҲХС (IFRS) 27-б.).
ПРИНЦИПАЛ ВА АГЕНТНИНГ
ТУШУМИ ҚАНДАЙ ТАН ОЛИНАДИ
Сотувдан олинган принципал тушуми одатда эгалик ҳуқуқи билан боғлиқ бўлган барча хатарлар ва нафлар (маҳсулот устидан назорат ўтказилади) топширилгандан кейин тан олинади. Бироқ харидор моҳиятига кўра агент сифатида амал қилса, сотув комиссион сотув (консигнация бўйича сотиш) сифатида акс эттирилади.
Шартномада ким - агент ёки принципал эканлигингизни аниқлаш учун:
qхаридорга тақдим этилаётган товар ёки хизматларни идентификациялашингиз;
qҳар бир товар ёки хизматни, у харидорга топширилишидан олдин, назорат қ
78-150-11-72 
info@norma.uz
Мобильная версия сайта