Товарларга (ишлар, хизматларга) тартибга солинадиган нархларни (тарифларни) шакллантириш, декларация қилиш (тасдиқлаш) ва белгилаш ҳамда уларнинг қўлланишини давлат томонидан назорат қилиш, шунингдек, товар ва молия бозорида сотиладиган товарларнинг (ишлар, хизматларнинг) монопол юқори ва монопол паст нархларини аниқлаш тартиби тўғрисида Низом (ЎзР ВМ 29.12.2023 й. 722-сон қарорига 1-илова)

Функция недоступна

Вазирлар Маҳкамасининг

2023 йил 29 декабрдаги

722-сон қарорига

1-ИЛОВА

Товарларга (ишлар, хизматларга) тартибга

солинадиган нархларни (тарифларни) шакллантириш,

декларация қилиш (тасдиқлаш) ва белгилаш ҳамда уларнинг

қўлланишини давлат томонидан назорат қилиш, шунингдек,

товар ва молия бозорида сотиладиган товарларнинг

(ишлар, хизматларнинг) монопол юқори ва монопол

паст нархларини аниқлаш тартиби тўғрисида

НИЗОМ

1-БОБ. УМУМИЙ ҚОИДАЛАР

1. Ушбу Низом товарларга (ишлар, хизматларга) тартибга солинадиган нархларни (тарифларни) шакллантириш, декларация қилиш (тасдиқлаш) ва белгилаш ҳамда уларнинг қўлланишини давлат томонидан назорат қилиш, шунингдек, товар ва молия бозорида сотиладиган товарларнинг (ишлар, хизматларнинг) монопол юқори ва монопол паст нархларини аниқлаш тартибини белгилайди.

2. Ўзбекистон Республикаси Ҳукуматининг қарорлари билан муайян товарларга нисбатан нархларни (тарифларни) шакллантириш ва белгилашнинг алоҳида тартиби белгиланиши мумкин.

3. Ушбу Низомда қуйидаги асосий тушунчалардан фойдаланилади:

истеъмолчи - хўжалик юритувчи субъектдан товарни олувчи, товарга буюртма берувчи ёхуд товарни олиш ёки унга буюртма бериш ниятида бўлган жисмоний ёки юридик шахс;

нарх (тариф) - товар бирлиги қийматининг пул ифодаси;

нархларни тартибга солувчи орган - Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлиги, унинг топшириғи бўйича - Қорақалпоғистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлиги, вилоятлар ва Тошкент шаҳар иқтисодиёт ва молия бош бошқармалари ҳамда қонунчилик ҳужжатлари билан ваколат берилган орган;

рентабеллик - соф фойда миқдорини ишлаб чиқариладиган товарга тўғри келадиган ишлаб чиқариш харажатлари суммасига бўлиш йўли билан ҳисоблаб чиқиладиган корхона фаолиятининг фойдалилик нисбий кўрсаткичи;

табиий монополия субъекти - табиий монополия шароитларида асосий фаолияти товарларни ишлаб чиқариш ва (ёки) реализация қилиш бўлган хўжалик юритувчи субъект ёки шахслар гуруҳи;

тариф сметаси - даромадлар ва харажатлар, ишлаб чиқарилган товарлар ҳажми кўрсаткичи ва хўжалик юритувчи субъект фаолиятини акс эттирадиган ҳамда тартибга солувчи коэффициентни аниқлашда асос қилиб олинадиган бошқа иқтисодий кўрсаткичлар;

тартибга солувчи коэффициент (пасайтирувчи ёки оширувчи) - нарх (тариф) даражасини аниқлаш учун белгиланадиган нисбий миқдор;

товарнинг монопол паст нархи - товар ёки молия бозорида устун мавқега эга деб эътироф этилган хўжалик юритувчи субъект (кейинги ўринларда - устун мавқега эга хўжалик юритувчи субъект) томонидан товарнинг таннархидан паст даражада ва мазкур товарни сотишдан зарар келтирадиган даражада белгиланадиган, натижада рақобат чекланишига олиб келадиган нарх;

товарнинг монопол юқори нархи - товарнинг реализация қилиш нархи ҳамда уни ишлаб чиқариш ва (ёки) реализация қилиш учун зарур бўлган харажатлар ўртасидаги тафовут жуда юқори бўлса ёки товарнинг сифатини пасайтириш ҳисобидан қўшимча фойда олишга қаратилган бўлса, товарнинг устун мавқега эга хўжалик юритувчи субъект томонидан белгиланадиган нархи. Агар товар нархи биржа савдолари якунлари бўйича шаклланган бўлса, бундай нарх монопол юқори нарх деб эътироф этилмайди, устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектлар иштирокидаги ҳийла-найранглардан иборат ҳаракатлар натижасида шаклланган нарх бундан мустасно. Бунда мазкур Низом талаблари биржа савдоларида нархлар бошланғич нарх сифатида қўлланишига татбиқ этилади;

устама - хўжалик юритувчи субъект томонидан жорий харажатларни қоплаш ва муайян суммада соф фойда олиш учун товарни сотишда уларнинг харид нархи (тарифи) устига қўйилган қўшимча (нисбий ёки мутлақ миқдор);

якуний истеъмолчи - товар ёки молия бозорида фойда олиш билан боғлиқ бўлмаган эҳтиёжлари учун товарни сотиб олган жисмоний ёки юридик шахс.

4. Нархлар давлат томонидан қуйидаги усуллар билан тартибга солинади:

нархларни тартибга солиш органи ва ўз ваколатлари доирасида маҳаллий давлат ҳокимияти органлари томонидан нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган ижтимоий аҳамиятли ва стратегик товарларга қатъий белгиланган ёки чекланган нархларни (тарифларни) белгилаш;

ижтимоий аҳамиятли ва стратегик ҳисобланган, уларга нархлар (тарифлар) давлат томонидан тартибга солинадиган, товарларига (ишлари, хизматларига) нархлар давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектлар томонидан ишлаб чиқариладиган ва сотиладиган товарларга нархларни (тарифларни) ёки уларнинг чекланган даражаларини, тартибга солувчи коэффициентни, устама ёки чекланган рентабелликни декларация қилиш (кейинги ўринларда - товарларга нархларни (тарифларни) декларация қилиш);

табиий монополиялар субъектлари томонидан ишлаб чиқариладиган ва сотиладиган товарларга нархларни тартибга солиш органи томонидан нархларни (тарифларни) ёки уларнинг чекланган даражаларини тартибга солувчи коэффициентни, устама ёки чекланган рентабелликни тасдиқлаш (кейинги ўринларда - нархларни (тарифларни) тасдиқлаш);

нархларни тартибга солиш органи билан келишиш ёки Ўзбекистон Республикаси Президентининг қарорларига мувофиқ алоҳида товарларга қатъий белгиланган ёки чекланган нархларни (тарифларни) ва устамаларни белгилаш.

Қонунчиликка мувофиқ нархларни (тарифларни) давлат томонидан тартибга солишнинг бошқа усуллари ҳам қўлланиши мумкин.

Қолган товарларга шартномавий (эркин) нархлар (тарифлар) қўлланади.

5. Товарларига (ишлари, хизматларига) нархлар давлат томонидан тартибга солинадиган хўжалик юритувчи субъект (шу жумладан, товарларига (ишлари, хизматларига) нархлар давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектлар, табиий монополия субъекти) декларация қилинган (тасдиқланган, белгиланган) нархларни (тарифларни) мустақил пасайтириш ҳуқуқига эгадир. Бунда:

монопол паст нархлар белгилаш мақсадида нархларни (тарифларни) пасайтиришга йўл қўйилмайди;

нархларни (тарифларни) пасайтириш бир вақтнинг ўзида барча истеъмолчилар учун амалга оширилади, кейинчалик нархларни тартибга солиш органи хабардор қилинади.

6. Устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектларнинг устун мавқеи эътироф этилган товар ёки молия бозоридаги товарларига монопол юқори ва монопол паст нархлар ушбу Низомга 1-иловада келтирилган схемага мувофиқ аниқланади.

2-БОБ. ТОВАРЛАР НАРХЛАРИНИ (ТАРИФЛАРИНИ)

ДАВЛАТ ТОМОНИДАН ТАРТИБГА СОЛИШ

7. Нархларни (тарифларни) ва устамаларни декларация қилиш (тасдиқлаш) нархларни тартибга солиш органида:

табиий монополия шароитларида ишлаб чиқариладиган товарга табиий монополия субъекти томонидан у табиий монополия субъекти деб эътироф этилганлиги тўғрисида билдиришнома олинган кундан бошлаб бир ой муддатда;

нархи ва устамаси давлат томонидан тартибга солинадиган товарга хўжалик юритувчи субъект томонидан у сотилгунга қадар;

ушбу банднинг иккинчи ва учинчи хатбошиларида кўрсатилган товарларга нархлар (тарифлар), устамалар, чекланган рентабеллик ошганда ва тегишли коэффициент ўзгарганда таъминланади.

8. Товарларни экспорт қилувчи хўжалик юритувчи субъектлар шу жумладан, товарларига (ишлари, хизматларига) нархлар давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектлар ва табиий монополия субъектлари ҳисоб-китобларни шартномавий (эркин) нархлар бўйича амалга оширадилар, қонунчиликда назарда тутилган ҳоллар бундан мустасно.

3-БОБ. ДАВЛАТ ТОМОНИДАН ТАРТИБГА

СОЛИНАДИГАН УСТУН МАВҚЕГА ЭГА БЎЛГАН

ХЎЖАЛИК ЮРИТУВЧИ СУБЪЕКТЛАР ВА ТАБИИЙ

МОНОПОЛИЯЛАР СУБЪЕКТЛАРИ ТОВАРЛАРИГА

(ИШЛАРИ, ХИЗМАТЛАРИГА) НАРХЛАРНИ

(ТАРИФЛАРНИ) ШАКЛЛАНТИРИШ ТАРТИБИ

9. Нархларни (тарифларни) асослаш учун қабул қилинадиган товарни ишлаб чиқариш ва сотиш харажатларини аниқлашда товарларига (ишлари, хизматларига) нархлар давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ва табиий монополия субъекти Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 5 февралдаги 54-сон қарори билан тасдиқланган Маҳсулот (ишлар, хизматлар)ни ишлаб чиқариш ва сотиш харажатларининг таркиби ҳамда молиявий натижаларни шакллантириш тартиби тўғрисидаги низомга ва бошқа норматив-ҳуқуқий ҳужжатларга амал қилади.

Товарларига (ишлари, хизматларига) нархлар давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ёхуд табиий монополия субъекти томонидан ишлаб чиқариладиган товарга нарх (тариф) ишлаб чиқариш таннархига киритиладиган харажатлардан, давр сарф-харажатларидан, молиявий фаолият бўйича харажатлардан, солиқлар ва фойдадан бошқа мажбурий тўловлар бўйича харажатлардан, шунингдек, соф фойда суммасидан шаклланади.

Ўзбекистон Республикаси Солиқ кодексининг 317-моддасида белгиланган харажатлар товарларига (ишларига, хизматларига) нархлар давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ва табиий монополия субъекти товарига декларация қилинадиган (тасдиқланадиган) нархни (тарифни) шакллантириш харажатларида ҳисобга олинмайди.

10. Аниқ бир товарга нархни (тарифни) декларация қилиш (тасдиқлаш) стандартлаштириш бўйича норматив ҳужжатларга мувофиқ (ДС, ТС, ТШ, ТБ ва бошқалар) товарнинг маркаси, тури ва нави бўйича амалга оширилади.

11. Товарлар турларининг (маркалари, типлари, ўлчамлари ва бошқалар) бир қанча сони мавжуд бўлган тақдирда, товар бирлигига харажатни белгилаш мураккаб бўлганда нархларни тартибга солувчи орган товар рентабеллигининг чекланган даражасини ёки амалдаги нархларга (тарифларга) нисбатан қўлланадиган тартибга солувчи коэффициентни декларация қилиши (тасдиқлаши) мумкин.

Тартибга солувчи коэффициент лойиҳалаштирилаётган тариф сметасини, илгари нархни тартибга солувчи орган томонидан тасдиқланган тариф сметасига нисбати орқали, товарлар ишлаб чиқариш ҳажмининг ўзгаришини ҳисобга олган ҳолда аниқланади.

12. Нарх (тариф) ҳисоб-китоби товарга тўғри келадиган харажатлар ва соф фойда кўрсаткичлари негизида амалга оширилади ҳамда қуйидагилар бўйича:

нормаланадиган харажатлар бўйича - норматив-техник ҳужжатларни (рецептура, хомашё ва материаллар, иссиқлик ва электр энергияси, меҳнат ва бошқаларни сарфлаш нормалари) ҳамда тегишли ваколатли органлар томонидан тасдиқланган стандартлаштириш бўйича норматив ҳужжатларни (ДС, ТС, ТШ, ТБ ва бошқаларни);

нормаланмайдиган харажатлар бўйича - олдинги тўрт чоракнинг ҳисобот кўрсаткичлари таҳлили асосида ва нархларнинг кутилма бўйича ўзгаришини ҳисобга олган ҳолда шакллантирилади.

Хом ашё, материаллар, ёқилғи, электр энергияси ва бошқа ресурсларнинг техник ва технологик нормалари тегишли ваколатли органлар томонидан ушбу ресурсларни энг кам ва энг кўп сарфлаш диапазонларида тасдиқланган тақдирда, нархни (тарифни) ҳисоб-китоб қилиш мақсадида нархларни тартибга солувчи орган томонидан уларнинг ўртача кўрсаткичидан нормаларнинг ушбу диапазони доирасида фойдаланилади.

13. Товарга (иссиқлик таъминоти, сув таъминоти, канализация ва санитария бўйича тозалаш ташкилотлари томонидан ишлаб чиқариладиган товардан ташқари) декларация қилинадиган (тасдиқланадиган) нархни (тарифни) шакллантиришда ҳисобга олинадиган соф фойда миқдори, зарур бўлган маблағлар ҳажмидан келиб чиқиб, қуйидагича аниқланади:

бошқа манбалар мавжудлигини ҳисобга олган ҳолда кредитлар, қарзлар ва лизинг бўйича асосий қарзни қайтариш учун. Бунда кейинги ҳисобот даврларида муайян кредит тўлиқ қайтарилгандан кейин соф фойда миқдорига тузатиш киритилиши керак;

тасдиқланган манзилли рўйхатларга (лойиҳа-смета ҳужжатларига) мувофиқ капитал қўйилмаларни, кредитлар, амортизация ажратмалари ва ушбу капитал қўйилмаларни молиялаштириш учун бошқа манбалардан фойдаланишни ҳисобга олган ҳолда молиялаштириш учун;

дивиденд тўловлари учун. Ушбу товарга тўғри келадиган дивидендларнинг йиллик суммаси корхона устав фонди (капитали) суммасининг йигирма беш фоизидан ошмайдиган миқдорда белгиланади;

ушбу Низомнинг 15-бандида назарда тутилган шартларни бажариш учун.

14. Товарларига нархлар (тариф) давлат томонидан тартибга солинадиган хўжалик юритувчи субъект ҳар бир товар бўйича даромадлар, харажатлар ва жалб этилган активларнинг алоҳида ҳисобини юритиши шарт.

Товарга нархни (тарифни) шакллантиришда билвосита моддий харажатларни, меҳнатга ҳақ тўлашга билвосита харажатларни, ишлаб чиқариш хусусиятига эга бўлган бошқа харажатларни, давр харажатларини ва молиявий фаолият бўйича харажатларни тақсимлаш товарнинг солиштирма меҳнат сиғими (товарнинг муайян турига тўғри келадиган асосий ишлаб чиқарувчи ходимларнинг меҳнатига ҳақ тўлаш харажатлари) бўйича амалга оширилади.

Бунда аниқ бир товарни ишлаб чиқариш хусусиятларидан келиб чиқиб, харажатларни тақсимлаш учун хўжалик юритувчи субъект, нархларни тартибга солувчи орган билан келишган ҳолда, бухгалтерия ҳисобига оид қонунчиликда назарда тутилган бошқа мезонлардан фойдаланиш ҳуқуқига эга.

Таннархни ҳисоблаш ёки давр харажатларини, молиявий фаолият бўйича харажатларни, солиқлар ва бошқа фойдадан мажбурий тўловлар бўйича харажатларни, давлат бошқаруви органи ёки хўжалик бирлашмаси таркибига кирувчи товарларига (ишлари, хизматларига) нархлар давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ёхуд табиий монополия субъекти томонидан ишлаб чиқарилган маҳсулот бирлиги ҳисобига соф фойда суммасини тақсимлаш тармоқ хусусиятига эга бўлган тақдирда нархни (тарифни) декларация қилиш (тасдиқлаш) нархларни тартибга солувчи орган томонидан белгиланган тартибда аниқланади.

15. Қуйидагилар тартибга солинадиган нархларни (тарифларни) навбатдаги қайта кўриб чиқишда тежалган маблағларнинг 50 фоизгача бўлган суммаси соф фойда таркибида ҳисобга олинади:

олдинги ҳисобот даврида товарларига (ишлари, хизматларига) нархлар давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ёхуд табиий монополия субъекти (иссиқлик таъминоти, сув таъминоти ва канализация корхоналаридан ташқари) тасдиқланган норматив-техник ҳужжатлар доирасида хомашё, материаллар ва энергия ресурслари харажатлари сарфи меъёрларининг ўзгаришига (кўпайиши ёки камайишига) олиб келадиган ресурсларни тежайдиган замонавий технологияларни жорий этиш ва технология жараёнларини оқилона ташкил этиш;

қувватлардан фойдаланиш даражасини кўпайтириш ва меҳнат унумдорлигини ошириш;

фойдаланиш харажатларини ва қўшимча харажатларни қисқартириш;

харид қилинадиган хомашё, материаллар ва бутловчи қисмлар қийматини камайтириш;

ходимлар сонини мақбуллаштириш чора-тадбирларини амалга ошириш ҳисобига маблағларни тежаш.

Юқорида кўрсатилган харажатлар аниқлаштирилган параметрлар ҳисобга олинган ҳолда қабул қилинади.

16. Тартибга солинадиган нархлар (тарифлар) ҳисоб-китобида ҳисобга олинадиган товарларига (ишлари, хизматларига) нархлар давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ва табиий монополия субъекти ходимлари меҳнатига ҳақ тўлаш харажатлари Ўзбекистон Республикасининг навбатдаги йил учун Ўзбекистон Республикасининг Давлат бюджети тўғрисидаги қонунида назарда тутилган истеъмол нархлари индекси кўрсаткичидан кам бўлмаган ҳамда Ўзбекистон Республикаси Президенти фармонларида белгиланган меҳнатга ҳақ тўлашнинг энг кам миқдорининг календарь йил мобайнидаги ўсиш кўрсаткичидан юқори бўлмаган тузатишни ҳисобга олган ҳолда, ходимларнинг амалдаги, бироқ штатдаги чекланган сонидан ортиқ бўлмаган ходимлар сонидан ҳамда амалдаги нархда (тарифда) қабул қилинган ўртача ойлик иш ҳақидан келиб чиққан ҳолда аниқланади.

17. Товарларига (ишлари, хизматларига) нархлар давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ва табиий монополия субъекти товарига нархларни (тарифларни) шакллантиришда хўжалик юритувчи субъект бирлашмаларини сақлаш учун ажратмалар бўйича харажатлар юқори бошқарув органининг ёки хўжалик юритувчи субъект бирлашмасининг қарори билан белгиланган миқдорда ҳисобга олинади.

4-БОБ. ТОВАРНИНГ МОНОПОЛ ЮҚОРИ ВА

МОНОПОЛ ПАСТ НАРХЛАРИНИ АНИҚЛАШ УЧУН

МАЪЛУМОТЛАРНИ ОЛИШ ВА ТАҲЛИЛ ҚИЛИШ

18. Хўжалик юритувчи субъект ва шахслар гуруҳи устун мавқега эга деб эътироф этилган пайтдан эътиборан товарнинг монопол турига нисбатан қўлланиладиган янги нархларни (тарифларни) жорий нархлар (тарифлар) ўзгартирилишидан камида ўн беш кун олдин эълон қилиши шарт.

Бунда кейинги чорак давомида нархлар ўзгартирилганда нархлар ўзгариши тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Рақобатни ривожлантириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш қўмитаси (кейинги ўринларда - монополияга қарши орган) ўн кун олдин хабардор қилиниши шарт.

19. Монополияга қарши орган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектлар товарларига нархларнинг ўзгариши динамикасини кузатиб бориш мақсадида мунтазам равишда:

ҳар чоракда устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектлар томонидан тақдим этилган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектларнинг устун мавқеи эътироф этилган товар бозоридаги товарларга қўлланадиган нархлар тўғрисидаги маълумотларни;

статистика органлари маълумотларини (маълумотномалар, бюллетенлар ва бошқаларни);

оммавий ахборот воситалари маълумотларини;

белгиланган тартибда амалга ошириладиган назорат функциялари материалларини (ўрганишлар натижасида текшириш бўйича далолатномалар ва маълумотномалар, берилган кўрсатмалар ва бошқаларни);

қонунчилик ҳужжатларида тақиқланмаган бошқа манбалар маълумотларини таҳлил қилади.

20. Устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектлар товарларига нархлар ўзгариши ҳолати аниқланганда ёки жисмоний ва юридик шахслардан монопол юқори ва монопол паст нархлар қўлланган ҳолати тўғрисида мурожаатлар тушган тақдирда монополияга қарши орган уч кун муддатда республика ижро этувчи ҳокимият органларига, маҳаллий давлат ҳокимияти органларига, хўжалик юритувчи субъектларга ва бошқа ташкилотларга:

товарларнинг ишлаб чиқарилиши, сотилиши, импорти ва экспорти ҳажми тўғрисидаги маълумотларни;

ушбу Низомнинг 25 ва 26-бандларига мувофиқ нарх ўзгариши белгиларини аниқлаш, шунингдек, товарни ишлаб чиқариш ва сотиш билан бевосита боғлиқ зарур харажатлар ва фойдани аниқлаш учун зарур бўлган ҳисоб-китоб ва тасдиқловчи ҳужжатларни;

товар бозорининг ўзига хослигидан келиб чиқиб бошқа ҳужжатларни олиш учун ёзма сўровлар юборади.

21. Республика ижро этувчи ҳокимият органлари, маҳаллий давлат ҳокимияти органлари, хўжалик юритувчи субъектлар ва уларнинг мансабдор шахслари монополияга қарши органнинг ёзма сўровига кўра зарур ҳужжатлар ва маълумотларни белгиланган тартибда бепул тақдим этади.

Маълумотлар сўров олинган кундан эътиборан ўн беш кун мобайнида монополияга қарши органга тақдим этилади.

22. Устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект товарига нарх ўзгариши белгиларини ва ушбу ўзгаришларга таъсир кўрсатувчи омилларни аниқлаш учун:

устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектнинг молия-хўжалик фаолияти;

товар таннархи, ишлаб чиқариш харажатлари ва давр сарфлари ўзгариши;

устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектнинг товарни сотишдан олган даромади ёки кўрган зарари;

устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ва бозорнинг бошқа иштирокчилари товарига нархларнинг ўзгариши динамикаси;

устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ва бозорнинг бошқа иштирокчилари ишлаб чиқариш, товар реализацияси ва бозордаги улуши ҳажмлари;

ишлаб чиқариш қувватларидан фойдаланиш таҳлил қилинади.

23. Устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектнинг устун мавқеи эътироф этилган товарни ишлаб чиқариш ва сотиш билан бевосита боғлиқ зарур харажатлари ва фойдасини аниқлашда:

товар бирлигини ишлаб чиқаришга хом ашё, материаллар, энергия ресурслари, моддий ресурслар сарфининг қўлланадиган нормаларидан ва уларнинг йиллик нормаларидан келиб чиқиб, тасдиқловчи ҳужжатларда (шартномалар, ҳисоб-фактураларда) ва моддий ресурсларнинг физик ҳажмида назарда тутилган нархлар асосида аниқланадиган таннархга кирадиган моддий сарф-харажатлар;

ходимлар меҳнатига ҳақ тўлаш харажатлари, шу жумладан, меҳнат соҳасидаги қонунчилик ҳужжатларига мувофиқ меҳнатга ҳақ тўлаш тизимида назарда тутилган меҳнат шароити учун тўланадиган қўшимча ҳақ ва устамалар;

устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектнинг ҳисоб сиёсатида назарда тутилган усулни қўллаган ҳолда аниқланадиган амортизация харажатлари;

жалб этилган маблағларга хизмат кўрсатиш харажатлари;

устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектнинг товарини ишлаб чиқариш ва сотишга бевосита тегишли бўлган бошқа харажатлар;

корхонанинг самарали фаолият юритиши ва ривожланишини таъминловчи фойда даражаси ҳисобга олинади.

24. Соф фойда устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектнинг устун мавқеи эътироф этилган товарни ишлаб чиқариш ва сотишдан олинган даромад билан товарни ишлаб чиқариш ва сотиш учун зарур бўлган асосланган сарф-харажатлар, шунингдек, амалда тўланган солиқлар ўртасидаги тафовут сифатида аниқланади.

25. Устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектни ривожлантириш учун талаб этиладиган зарур фойда миқдори ишлаб чиқариладиган ва сотиладиган товарнинг хусусиятларини, товар бозорининг ўзига хослигини ва устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект фаолият кўрсатиши шарт-шароитларини акс эттириши, шунингдек:

янги активларни яратишга, мавжуд активларни кенгайтириш, янгилаш, реконструкция қилиш ва техник жиҳатдан қайта жиҳозлашга инвестицияларни;

таваккалчиликлар даражасини (ишлаб чиқариш ёки истеъмолнинг мавсумий хусусияти, иқлим омилларига юқори боғлиқлик);

қонунчилик ҳужжатларида назарда тутилган бошқа тўловларни ҳисобга олиши керак.

26. Товар бирлигига устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектнинг зарур харажатлари ва фойдасини баҳолашда, заруратга кўра ўхшаш харажатлар ва бозорнинг бошқа қатнашчилари фойдаси қиёсий таҳлили усули қўлланилади.

27. Таҳлил қилишда товар бозорида давлат томонидан тартибга солишнинг мавжудлиги, шунингдек, тегишли бозорда бирор-бир товарни ишлаб чиқариш, сотиш ёки харид қилишга давлатнинг мутлақ ҳуқуқи мавжудлиги эътиборга олинади.

5-БОБ. ТОВАРГА МОНОПОЛ ЮҚОРИ ВА

МОНОПОЛ ПАСТ НАРХНИ АНИҚЛАШ

28. Монополияга қарши орган тақдим этилган маълумотларни бир ой ичида ўрганиб чиқади ва натижаси бўйича товарга монопол юқори нархлар белгиланган аломатларни аниқлайди. Бунда:

а) илгари белгиланган нархни ошириш орқали, бунда қуйидаги шартлардан бири бажарилганда:

товарни ишлаб чиқариш ва реализация қилиш учун зарур бўлган харажатлар ўзгаришсиз қолганда ёки уларнинг ўзгариши товар нархининг ўзгаришига номутаносиб равишда кам бўлганда;

товарни сотувчилар ёки харидорлар таркиби ўзгаришсиз қолиши ёхуд товарлар сотувчилари ёки харидорлари таркиби ўзгариши сезиларли бўлмаганда;

товар бозорида товарнинг айланиши шартларига таъсир этувчи давлатнинг тартибга солиш чора ва воситалари, шу жумладан, солиққа тортиш, божхона, тариф ва нотариф тартибга солиш шартлари ўзгаришсиз ёки уларнинг ўзгариши товар нархининг ўзгаришига номутаносиб равишда кам бўлганда;

товарга талаб ва (ёки) таклиф ўзгаришсиз қолиши ёки уларнинг ўзгариши товарнинг нархи ўзгаришига мутаносиб эмаслиги шартлари бажарилганда;

б) товарнинг олдин белгиланган нархини сақлаб қолиш ёки пасайтирмаслик йўли билан, агар бунда қуйидаги шартлардан бири бажарилганда:

товарни ишлаб чиқариш ва реализация қилиш учун зарур бўлган харажатлар сезиларли камайганда;

товарнинг сотувчилари ёки харидорлари таркиби товарнинг нархини камайтиришга имконият яратганда;

товар бозорида товарнинг айланиши шартларига таъсир этувчи давлатнинг тартибга солиш чора ва воситалари, шу жумладан, солиққа тортиш, божхона, тариф ва нотариф тартибга солиш шартлари товар нархини камайтиришга имконият яратганда;

в) худди шу турдаги бошқа товар нархидан, шу жумладан, бозорнинг бошқа субъектларининг унинг ўрнини босувчи товарлардан анча юқори бўлган миқдорда нарх аниқланишида;

г) товарга белгиланган нарх иқтисодий ва технологик омиллар билан тушунтириб бўлмайдиган даражада оширилишида;

д) товар бозорида қиёсланадиган нархларнинг тегишли ўсиш суръатлари билан таққослаш бўйича товар нархининг номувофиқ оширилишида;

е) товарнинг физик тавсифларини (товарнинг оғирлиги ёки бирлиги сони, сифатини ўзгартириш) сезиларли пасайтириш йўли билан товарга нархларни оширганда ёки сақлаб қолишда;

ж) биржа савдоларида сотувчи ҳисобланган устун (монопол) мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектлар иштирокида содир этилган манипуляция ҳаракатлари натижасида шаклланганда;

з) товар бўйича талаб ва (ёки) таклифнинг ўзгариши товар нархининг камайиш томонга ўзгаришини белгилайдиган шартлар бажарилса, субъект томонидан бундай товарни ишлаб чиқариш ва сотиш учун зарур бўлган харажатлар ва фойданинг товар бозорида рақобат шароитларида шаклланган нархдан ошадиган суммаси белгиланиши ҳисобга олинади.

Товар нархи асоссиз ўзгартирилишидан далолат берувчи бошқа хатти-ҳаракатларда ифодаланади.

29. Товарга монопол паст нархни аниқлашда:

а) товарнинг белгиланган нархини пасайтириш орқали, бунда қуйидаги шартлардан бири бажарилганда:

товарни ишлаб чиқариш ва сотиш учун зарур бўлган харажатлар ўзгаришсиз қолиши ёки уларнинг ўзгариши товарнинг нархи ўзгаришига номувофиқлиги;

товарни сотувчилар ёки харидорлар таркиби ўзгаришсиз қолиши ёхуд товарлар сотувчилари ёки харидорлари таркиби ўзгариши сезиларли эмаслиги;

товарнинг товар бозорида, шу жумладан, давлат томонидан тартибга солиш, солиқ солиш, тариф билан тартибга солиш чоралари билан белгиланадиган айланиши шартлари ўзгаришсиз қолиши ёки уларнинг ўзгариши товарнинг нархи ўзгаришига номутаносиблиги;

товарга талаб ва (ёки) таклиф ўзгаришсиз қолиши ёки уларнинг ўзгариши товарнинг нархи ўзгаришига номутаносиблиги шартлари бажарилса;

б) товарнинг олдин белгиланган нархини сақлаб туриш ёки оширмаслик йўли билан, бунда қуйидаги шартлардан бири бажарилганда:

товарни ишлаб чиқариш ва сотиш учун зарур бўлган харажатлар жиддий равишда ўсганлиги;

товарнинг сотувчилари ёки харидорлари таркиби товарнинг нархини кўпайтириш томонга ўзгартириш имкониятини аниқлаши;

товарнинг товар бозорида, шу жумладан, давлат томонидан тартибга солиш, шу жумладан, солиқ солиш, тариф билан тартибга солиш чоралари билан белгиланадиган айланиши шартлари товарнинг нархи кўпайиш томонга ўзгариши имкониятини таъминлаши;

товар бўйича талаб ва (ёки) таклифнинг ўзгариши товар нархининг кўпайиши томонга ўзгаришини белгилайдиган шартлар бажарилса, субъект томонидан бундай товарни ишлаб чиқариш ва сотиш учун зарур бўлган харажатлар ва фойдани қопламайдиган қиёсланадиган товар бозорида рақобат шароитларида шаклланадиган нархдан паст белгиланиши ҳисобга олинади.

Рақобат тўғрисидаги қонунчилик ҳужжатларига зид бўлган бошқа оқибатлар ҳам монопол паст нархни ўрнатиш белгиси ҳисобланади.

30. Қуйидагилар, товарнинг монопол паст нархи деб эътироф этилмайди:

нарх қиёсланадиган товар бозорида рақобат шароитларида шаклланган нархдан паст бўлмаса;

нархнинг товарни сотувчи томонидан белгиланиши тегишли товар бозорида товарнинг сотувчилари ёки харидорлари билан шахсларнинг бир гуруҳига кирмайдиган хўжалик юритувчи субъектлар сонининг қисқариши муносабати билан рақобатнинг чекланишига олиб келмаса ёки олиб келиши мумкин бўлмаганда.

6-БОБ. НАРХЛАРИ ДАВЛАТ ТОМОНИДАН

ТАРТИБГА СОЛИНАДИГАН УСТУН МАВҚЕГА ЭГА

БЎЛГАН ХЎЖАЛИК ЮРИТУВЧИ СУБЪЕКТНИНГ ВА

ТАБИИЙ МОНОПОЛИЯЛАР СУБЪЕКТЛАРИНИНГ

ТОВАРЛАРИГА НАРХЛАРНИ (ТАРИФЛАРНИ)

ДЕКЛАРАЦИЯ ҚИЛИШ (ТАСДИҚЛАШ)

31. Нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ва табиий монополия субъекти нарх (тариф) лойиҳасини нархларни тартибга солувчи органга кўриб чиқиш учун бевосита тақдим этади.

Агар давлат бошқаруви органи ёки хўжалик бирлашмаси таркибига кирган нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ёки табиий монополия субъекти томонидан ишлаб чиқариладиган товардан ушбу давлат ёки хўжалик бошқаруви органи таркибига кирган, бошқа нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ёки табиий монополия субъекти томонидан товар ишлаб чиқариш учун фойдаланилган тақдирда, нарх (тариф) лойиҳасини кўриб чиқиш учун нархларни тартибга солувчи органга тегишли давлат бошқаруви органи ёки хўжалик бирлашмаси тақдим этади.

32. Товарга нархни (тарифни) декларация қилиш (тасдиқлаш) учун нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ва табиий монополия субъекти нархларни тартибга солувчи органга ариза билан, унга қуйидаги ҳужжатларни илова қилган ҳолда мурожаат қилади:

а) ушбу Низомга 2-иловага мувофиқ шакл бўйича декларация қилинадиган (тасдиқланадиган) нарх (тариф) ҳисоб-китоби;

б) молиявий ҳисобот нусхаси;

в) меҳнат бўйича статистика ҳисоботи нусхаси;

г) хўжалик юритувчи субъект ва ҳар бир аниқ товар бўйича алоҳида харажатлар моддалари мазмуни, қуйидагилар илова қилинадиган даромадлар ва харажатлар тўғрисидаги йиғма маълумотлар:

ушбу Низомга 3-иловага мувофиқ шакл бўйича тўғридан-тўғри ишлаб чиқариш моддий харажатлари мазмуни (хом ашё ва материаллар, энергия ресурсларидан фойдаланишнинг тасдиқланган нормалари кўрсатилган ҳолда);

ушбу Низомга 4 ёки 4а-иловаларга мувофиқ шакл бўйича ишлаб чиқариш хусусиятига эга бўлган меҳнатга ҳақ тўлашга тўғридан-тўғри харажатлар ва ишлаб чиқаришга тегишли бўлган ижтимоий суғуртага ажратмалар мазмуни (меҳнатга харажатларнинг тасдиқланган нормаларини кўрсатган ҳолда);

ушбу Низомга 5-иловага мувофиқ шакл бўйича асосий воситалар ва номоддий активлар бўйича амортизация ажратмалари суммаси ҳисоб-китоби (дастлабки ва қолдиқ қиймат, асосий воситалар ва номоддий активлардан фойдаланиш муддатлари, фойдаланишга топшириш санаси кўрсатилган ҳолда);

ушбу Низомга 6-иловага мувофиқ шакл бўйича ишлаб чиқариш мақсадидаги устама харажатлар, материалларга билвосита харажатлар ва меҳнатга билвосита харажатлар мазмуни;

мукаммал ва жорий таъмирлаш харажатлари мазмуни;

ушбу Низомга 7-иловага мувофиқ шакл бўйича давр харажатлари, молиявий фаолият бўйича харажатлар ва соф фойда мазмуни (шу жумладан, асосий қарз ва фоизни қайтаришнинг тасдиқланган жадваллари тақдим этилган ҳолда жалб этилган кредитларга хизмат кўрсатиш учун зарур бўлган маблағлар);

ушбу Низомга 8-иловага мувофиқ шакл бўйича фаолиятнинг асосий молиявий кўрсаткичлари тўғрисидаги маълумотлар;

д) ушбу Низомга 9-иловага мувофиқ шакл бўйича натура ифодасида товарлар ишлаб чиқариш тўғрисидаги маълумотлар (ишлаб чиқариш (етказиб бериш) ҳажми пасайган тақдирда пасайиш сабаблари ёзма равишда асосланиши зарур);

е) ривожланиш давлат дастурларини амалга ошириш учун маблағларга бўлган эҳтиёж ҳисоб-китоби кўрсатилган ҳолда (мавжуд бўлган тақдирда) ривожланиш давлат дастурларининг асосий кўрсаткичлари тўғрисидаги маълумотлар;

ж) олдинги ҳисобот даври учун амалга оширилган (ёки амалга ошириладиган) ривожланиш давлат дастурлари натижасида ишлаб чиқариладиган товарларнинг материал сиғими, энергия сиғими ва меҳнат сиғими даражаси ўзгариши тўғрисидаги маълумотлар;

з) қонунчиликда назарда тутилган давлат томонидан қўллаб-қувватлаш чораларига бўлган эҳтиёж (зарурият бўлганда) тўғрисидаги маълумотлар.

Ушбу бандда назарда тутилган ҳужжатлар билан биргаликда барча ҳисоб-китоб материалларининг электрон вариантлари ҳам тақдим этилади.

Нархларни тартибга солувчи орган товарга нархни (тарифни) декларация қилиш (тасдиқлаш) учун бошқа ваколатли органларда мавжуд бўлган зарур ҳужжатлар ва ахборотларни белгиланган тартибда ўзаро ахборот ҳамкорлиги йўли билан, шу жумладан, электрон тарзда мустақил равишда олади, ушбу бандда назарда тутилган ҳужжатлар ва ахборотлар бундан мустасно.

33. Ушбу Низомнинг 32-бандида кўрсатилган ва нархларни тартибга солувчи органнинг сўрови бўйича қўшимча равишда тақдим этилган ҳужжатлар қуйидаги талаблар ҳисобга олинган ҳолда расмийлаштирилади:

а) тақдим этилган материаллар тикилган, тартиб рақами қўйилган, хўжалик юритувчи субъект раҳбарининг имзоси билан тасдиқланган бўлиши керак. Молиявий ҳужжатлар эса хўжалик юритувчи субъектнинг раҳбари ва бош бухгалтери томонидан имзоланган бўлиши керак;

б) ҳужжатлар олдинги тўрт чорак ва олдинги календарь йил учун тақдим этилади (янгидан ташкил этилган хўжалик юритувчи субъектлардан ташқари);

в) асослашда маълумотлар бир йил ҳисобига кўрсатилади.

34. Нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ва табиий монополия субъекти томонидан ишлаб чиқариладиган товарнинг нархи (тарифи) даражасига таъсир кўрсатадиган омиллар кескин ўзгарган тақдирда нархларни тартибга солувчи орган нархларни (тарифларни) қайта кўриб чиқиш ташаббуси билан чиқиш ҳуқуқига эгадир.

Бунда нархларни тартибга солувчи орган нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ва табиий монополия субъектига ушбу Низомнинг 32-бандида кўрсатилган ҳужжатларни тақдим этиш тўғрисида ёзма кўрсатма юборади.

Нархларни тартибга солувчи органнинг ёзма кўрсатмасида нархларни (тарифларни) қайта кўриб чиқиш ташаббусининг сабаблари кўрсатилиши керак.

Нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ёки табиий монополия субъекти нархларни тартибга солувчи органнинг ёзма кўрсатмаси олинган кундан бошлаб 15 кун мобайнида ушбу Низомнинг 32-бандида кўрсатилган ҳужжатларни тақдим этиши шарт.

35. Нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган товар ёки молия бозорида устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ва табиий монополия субъекти томонидан нархларни (тарифларни) асослаш бўйича ҳужжатлар тўлиқ бўлмаган ҳажмда ёки иқтисодий асосланмаган ҳисоб-китоблар билан тақдим этилган тақдирда, нархларни тартибга солувчи орган ҳужжатлар олинган кундан бошлаб беш кун муддатда тақдим этилган ҳужжатларни мавжуд камчиликлар ёзма равишда баён қилинган (тушунтирилган) ҳолда қайта ишлаш учун қайтаради.

Ҳужжатларни такроран кўриб чиқишда нархларни тартибга солувчи орган томонидан олдин ариза берувчига ёзма шаклда баён қилинмаган янги мулоҳазалар билдирилишига йўл қўйилмайди.

36. Нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ва табиий монополия субъекти томонидан тақдим этилган ушбу Низомнинг 32-бандида кўрсатилган ҳужжатларни кўриб чиқиш натижалари бўйича барча зарур ҳужжатлар тўлиқ ҳажмда олинган кундан бошлаб бир ой муддатда нархларни тартибга солувчи орган қуйидаги қарорлардан бирини қабул қилиши керак:

нарх (тариф) оширилишини рад этиш тўғрисида (нарх ёки тарифни амалдаги даражада сақлаш тўғрисида);

нархни (тарифни) декларация қилиш (тасдиқлаш) тўғрисида.

Нарх (тариф)ни декларация қилиш (тасдиқлаш) ёхуд амалдаги нархни (тарифни) ёки нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ва табиий монополия субъекти томонидан таклиф этилаётган нарх (тариф)ни ушбу Низом талабларига мувофиқ асосланган нарх (тариф) даражасигача ўзгартириш йўли билан, ёхуд монополист корхона ёки табиий монополия субъекти томонидан тақдим этилган даражада қолдирилган ҳолда амалга оширилади.

Нархни тартибга солувчи орган ўз қарори тўғрисида нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ёки табиий монополия субъектини ёзма равишда хабардор қилади. Нарх (тариф) оширилиши рад этилган тақдирда ёзма билдиришномада рад этишнинг асоси кўрсатилади.

37. Нархни тартибга солувчи орган томонидан нархнинг (тарифнинг) декларация қилинишида (тасдиқланишида) (ушбу Низомга 10-илова) кўрсатилган сана нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ёки табиий монополия субъекти товарига декларация қилинган (тасдиқланган) нархни (тарифни) амалга киритиш санаси ҳисобланади.

Нархларни тартибга солувчи органнинг нархни (тарифни) декларация қилиш (тасдиқлаш) тўғрисидаги қарори табиий монополия субъекти томонидан улар кучга киришидан ўн беш кун олдин оммавий ахборот воситаларида ҳамда ўз расмий веб-сайтларида эълон қилиши шарт.

38. Нархларни (тарифларни) декларация қилишнинг (тасдиқлашнинг) бир асл нусхаси ва декларация қилинадиган (тасдиқланадиган) нарх (тариф) ҳисоб-китоби (ушбу Низомга 2-илова) ёки тариф сметаси (ушбу Низомга 11-илова) нархлар (тарифлар) декларация қилинган (тасдиқланган) санадан бошлаб уч кун муддатда хўжалик юритувчи субъектга, иккинчи нусхаси монополияга қарши органга юборилади, учинчи нусхаси эса нархларни тартибга солувчи органда қолади.

Декларация қилинган (тасдиқланган) нарх даражаси сақлаб қолинганда, декларация қилинаётган (тасдиқланаётган) нархни (тарифни) ҳисоб-китоб қилиш таркибидаги сарфларнинг (харажатларнинг) битта сатри суммаси сарфларнинг (харажатларнинг) бошқа тури сатри суммаси ўзгариши ҳисобига ўзгарганда нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ёки табиий монополия субъекти ушбу ўзгариш тўғрисида, тузатиш киритилган ҳисоб-китобни (ушбу Низомга 2-илова) тақдим этган ҳолда, нархларни тартибга солувчи органни ёзма равишда хабардор қилиши шарт.

7-БОБ. НАРХЛАРНИ ТАРТИБГА СОЛИШ ОРГАНИ ВА

ЎЗ ВАКОЛАТЛАРИ ДОИРАСИДА МАҲАЛЛИЙ ДАВЛАТ

ҲОКИМИЯТИ ОРГАНЛАРИ ТОМОНИДАН АЙРИМ

ТОВАРЛАРГА ҚАТЪИЙ БЕЛГИЛАНГАН ЁКИ

ЧЕКЛАНГАН НАРХЛАРНИ (ТАРИФЛАРНИ)

ВА УСТАМАЛАРНИ БЕЛГИЛАШ

39. Товарларнинг айрим турларига республика ижро этувчи ҳокимият органлари ва маҳаллий давлат ҳокимияти органлари томонидан қонунчиликда назарда тутилган ўз ваколатлари доирасида, нархларни тартибга солувчи орган билан келишган ҳолда қатъий белгиланган ёки чекланган нархлар (тарифлар) ва устамалар белгиланиши мумкин.

40. Ушбу Низомнинг 39-бандида кўрсатилган товарларга қатъий белгиланган ёки чекланган нархларни (тарифларни) ва устамаларни шакллантириш ушбу Низомнинг 3-бобида назарда тутилган тартибда амалга оширилади.

41. Ушбу Низомнинг 39-бандида кўрсатиб ўтилган товарларни ишлаб чиқарувчилар республика ижро этувчи ҳокимият тегишли органига ёки маҳаллий давлат ҳокимияти органига ушбу Низомнинг 32-бандига мувофиқ рўйхат бўйича ҳужжатларни тақдим этади.

Республика ижро этувчи ҳокимият органи ёки маҳаллий давлат ҳокимияти органи ушбу Низомнинг 32-бандида назарда тутилган барча ҳужжатлар тўлиқ ҳажмда олингандан кейин бир ҳафта муддатда қуйидаги хатти-ҳаракатлардан бирини амалга ошириши шарт:

ҳужжатлар иқтисодий асосланмаган ҳисоб-китоблар билан тақдим этилган тақдирда, тақдим этилган ҳужжатларни мавжуд камчиликлар ёзма баён қилинган (тушунтирилган) ҳолда қайтаради;

тақдим этилган ҳужжатларни нархларни тартибга солувчи органга келишиш учун юборади.

42. Тақдим этилган ҳужжатлар ушбу Низомга 12-иловага мувофиқ шакл бўйича қатъий белгиланган ёки чекланган нархлар (тарифлар) ёки устамалар лойиҳаси билан биргаликда қуйидаги тартибда нархларни тартибга солувчи органга юборилади:

республика ижро этувчи ҳокимият органи томонидан - Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлигига;

маҳаллий давлат ҳокимияти органи томонидан - тегишлилиги бўйича Қорақалпоғистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлигига, вилоятлар ва Тошкент шаҳар иқтисодиёт ва молия бош бошқармаларига.

Республика ижро этувчи ҳокимият органлари ёки маҳаллий давлат ҳокимияти органлари томонидан белгиланадиган алоҳида товарларга қатъий белгиланган ёки чекланган нархлар (тарифлар) ёки устамалар лойиҳасини нархларни тартибга солувчи орган томонидан кўриб чиқиш ва келишиш ушбу Низомнинг 6-бобида назарда тутилган тартибда амалга оширилади.

43. Нархларни тартибга солиш органи ва ўз ваколатлари доирасида маҳаллий давлат ҳокимияти органлари томонидан нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган ижтимоий аҳамиятли ва стратегик товарларга, шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Президентининг қарорларида нархларини тартибга солиш назарда тутилган айрим товарларга қатъий белгиланган ёки чекланган нархларни (тарифларни) ва устамаларни шакллантириш ва белгилаш тартиби ушбу Низомнинг 3 ва 4-бобларига мувофиқ амалга оширилади.

Нархлари (тарифлари) Ўзбекистон Республикаси Президентининг қарорларига мувофиқ тартибга солинадиган товарларни ишлаб чиқарувчи ва сотувчи хўжалик юритувчи субъектлар нархларни (тарифларни):

норматив ҳужжат чиққан кундан бошлаб бир ой муддатда (агар унда бошқа муддат назарда тутилмаган бўлса);

нархлар (тарифлар), устама нарх, чекланган рентабеллик ошганда ва тартибга солувчи коэффициент ўзгарганда нархларни тартибга солувчи органда тасдиқлаши (келишиб олиши) шарт.

Нархлари (тарифлари) Ҳукумат қарорларига мувофиқ тартибга солинадиган товарларни ишлаб чиқарувчи ва сотувчи хўжалик юритувчи субъектлар нархларни тартибга солувчи органда нархларни (тарифларни):

норматив ҳужжат ёки Ҳукумат топшириғи чиққан кундан бошлаб бир ой муддатда (агар уларда бошқача муддат назарда тутилмаган бўлса);

нарх (тариф), устама нарх, чекланган рентабеллик ошганда ва тартибга солувчи коэффициент ўзгарганда декларация қилиши (тасдиқлаши, келишиб олиши) шарт.

8-БОБ. ТОВАРЛАРГА НАРХЛАР (ТАРИФЛАР)

ШАКЛЛАНТИРИЛИШИ ВА ҚЎЛЛАНИШИНИ

ДАВЛАТ ТОМОНИДАН НАЗОРАТ ҚИЛИШ

44. Тартибга солинадиган нархлар (тарифлар) тўғри шакллантирилиши ва қўлланишини давлат томонидан назорат қилиш монополияга қарши орган томонидан амалга оширилади.

Монополияга қарши орган қонунчиликда белгиланган тартибда ушбу Низом талабларига риоя қилиниши бўйича текширишлар ўтказади ва ўрганади (таҳлил қилади).

45. Назоратни амалга ошириш учун монополияга қарши орган давлат бошқаруви органи ва хўжалик бирлашмасидан нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ва табиий монополия субъектидан нархларни тартибга солувчи органга тақдим этилган, тартибга солинадиган нархларнинг (тарифларнинг) ҳисоб-китобини асослайдиган материалларни сўрашга ҳақлидир.

Биржа (аукцион) савдоларида шаклланаётган нархларни назорат қилиш Вазирлар Маҳкамасининг 2020 йил 18 мартдаги 170-сон қарори билан тасдиқланган Биржа савдоларида юқори ликвидли ва (ёки) монопол турдаги маҳсулотларни сотиш тартиби тўғрисидаги низомга асосан амалга оширилади.

46. Монополияга қарши орган белгиланган тартибда назорат функцияларини бажариш, шунингдек, таҳлил қилиш давомида мазкур Низом талаблари бузилиши ҳолатлари аниқланганда рақобат тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузган субъектга нисбатан Вазирлар Маҳкамасининг 2005 йил 12 октябрдаги 225-сон қарори билан тасдиқланган Рақобат, табиий монополиялар, истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ва реклама тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузганлик учун иш қўзғатиш ва уларни кўриб чиқиш тартиби тўғрисидаги низомга мувофиқ чоралар кўради.

47. Товарларга (ишлар, хизматларга) тартибга солинадиган нархларни (тарифларни) шакллантириш, декларация қилиш (тасдиқлаш) ва белгилаш ҳамда уларнинг қўлланиши талаблари бузилишига қуйидагилар киради:

декларация қилинган (тасдиқланган), келишилган ва белгиланган тартибга солинадиган нархларни (тарифларни) ошириш, биржа (аукцион) савдолари натижасида шаклланган хўжалик юритувчи субъектлар товарларига нархлар бундан мустасно;

тартибга солинадиган нархлар (тарифлар) уларни декларация қилмасдан (тасдиқламасдан) ёки келишиб олмасдан хўжалик юритувчи субъект томонидан қўлланиши;

тартибга солинадиган нархлар бўйича сотиб олинган қонунчиликка мувофиқ қайтадан сотилиши тақиқланган ресурсларни қайтадан сотишдан даромадлар олиши;

тартибга солинадиган нархларни (тарифларни) декларация қилиш (тасдиқлаш), келишиш ва белгилаш учун нархларни тартибга солувчи органларга, республика ижро этувчи ҳокимият органларига ва маҳаллий давлат ҳокимияти органларига ишончсиз маълумотлар тақдим этилиши натижасида нархнинг (тарифнинг) оширилиши;

товарнинг нархига (тарифга) хомашё ва материалларга, ёқилғи-энергетика ресурсларига ва ҳақиқатда амалга оширилмаган харажатларни, амалда юз бермаган меҳнат харажатларини ва бошқа харажатлар ёки бажарилмаган ишларни киритиши;

ваколатли орган томонидан тасдиқланган давлат томонидан тартибга солинадиган нархлар бўйича товарларни ишлаб чиқариш учун бевосита ҳақиқатда фойдаланиладиган хомашё, материаллар, ёқилғи, энергия сарфининг техник ва технологик нормаларини ошириши, технологик бузилишларнинг олдини олишга ёки республика ижро этувчи ҳокимият органлари, маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг кўрсатмаларини бажаришга йўналтирилган енгиб бўлмайдиган куч, шунингдек, табиий ва техноген хусусиятга эга бўлган фавқулодда вазиятлар оқибатида хомашё, материаллар, ёқилғи, энергия сарфининг техник ва технологик нормалари оширилиши ҳолатлари бундан мустасно;

нархи (тарифи) тартибга солинадиган нархлар даражасида белгиланадиган товарнинг бошланғич нархини биржа савдоларига ошириб қўйиши;

ишлаб чиқарувчи корхоналар томонидан алкоголли маҳсулотларни (пиводан ташқари) қонунчиликда белгиланган минимал улгуржи-сотиш нархларидан паст нархларда сотиши;

товарларни етказиб берувчилар (ишларни бажарувчилар, хизматлар кўрсатувчилар) билан ҳисоб-китобларни амалга оширишда тасдиқланган ёки белгиланган харид нархларининг (тарифларининг) истеъмолчи томонидан пасайтирилиши.

Тасдиқланган норматив-техник ҳужжатлар доирасида хомашё, материаллар ва энергия ресурслари харажатлари сарфи меъёрларининг ўзгаришига (кўпайиши ёки камайишига) олиб келадиган ресурсларни тежайдиган замонавий технологияларни жорий этиш ва технология жараёнларини оқилона ташкил этиш, қувватлардан фойдаланиш даражасини кўпайтириш ва меҳнат унумдорлигини ўстириш, фойдаланиш харажатларини ва қўшимча харажатларни қисқартириш, харид қилинадиган хомашё, материаллар ва бутловчи қисмлар қийматини камайтириш, ходимлар сонини мақбуллаштириш чора-тадбирларини амалга ошириш натижасида хўжалик юритувчи субъект томонидан қўшимча фойда олиниши товарларга (ишлар, хизматларга) тартибга солинадиган нархларни (тарифларни) шакллантириш, декларация қилиш (тасдиқлаш) ва белгилаш ҳамда уларнинг қўлланиши тартибининг бузилиши ҳисобланмайди ва кўрсатиб ўтилган фойда олиб қўйилмайди.

48. Хўжалик юритувчи субъект томонидан нархни (тарифни) қўллаш тартиби бузилиши натижасида олинган маблағлар товарларни асоссиз оширилган нарх (тариф) бўйича сотишдан олинган ҳақиқатдаги тушум билан (унга қўшимча ҳақ, чегирмалар ва бошқалар ҳисобга олинган ҳолда) ушбу товарнинг белгиланган тартибда расмийлаштирилган (тасдиқланган, келишилган) нархи (тарифи) қиймати (унга қўшимча ҳақ, чегирмалар ва бошқалар ҳисобга олинган ҳолда) ўртасидаги тафовут сифатида аниқланади.

Хўжалик юритувчи субъект томонидан нарх (тариф) шаклланиши тартиби бузилиши натижасида олинган маблағлар товарларни оширилган нарх (тариф) бўйича сотишдан олинган амалдаги тушум билан (уларга қўшимча ҳақ, чегирмалар ва бошқалар ҳисобга олинган ҳолда) ушбу Низомга мувофиқ шакллантирилган нарх (тариф) бўйича ушбу товарнинг қиймати (унга қўшимча ҳақ, чегирмалар ва бошқалар ҳисобга олинган ҳолда) ўртасидаги тафовут сифатида белгиланади.

Етказиб берилган маҳсулот (бажарилган ишлар, кўрсатилган хизматлар) учун тасдиқланган ва белгиланган харид нархлари (тарифлар) пасайтирилиши натижасида хўжалик юритувчи субъект томонидан олинган маблағлар тасдиқланган ёки белгиланган харид нархи (тариф) билан ҳисоб-китоб амалга оширилган амалдаги нарх (тариф) ўртасидаги тафовут сифатида аниқланади.

Сотиш нархларига устамалар қўшилган ҳолда товарларга сотиш нархларини шакллантирадиган ва қўллайдиган савдо, умумий овқатланиш, таъминот-сотиш, воситачилик корхоналари ва бошқа ташкилотлар учун олиб қўйилиши лозим бўлган маблағлар қуйидагича аниқланади:

асоссиз оширилган устамалар қўлланган ҳолларда - товарларни сотишдан олинган ҳақиқатдаги устама суммаси билан декларация қилинган (тасдиқланган) ёки белгиланган устама суммаси ўртасидаги тафовут сифатида;

нарх белгилашнинг амалдаги тартиби бузилган ҳолда аниқланган белгиланган устамалар қўлланган ҳолларда - асоссиз оширилган нархлар бўйича сотилган товарнинг бутун ҳажмига ҳисоблаб чиқилган устама суммаси билан қонунчиликка мувофиқ ҳисоблаб чиқилган сотилган товарнинг айни ўша ҳажмига устама суммаси ўртасидаги тафовут сифатида белгиланади.

Товарларига нисбатан чекланган рентабеллик белгиланган корхоналар учун умуман товарлар гуруҳлари (турлари) бўйича чекланган рентабеллик оширилиши ҳисобига олинган маблағлар йиллик ҳисоб-китоблар асосида олиб қўйилиши керак.

49. Тартибга солинадиган нархлар бўйича ёки биржа савдоларида истеъмолчилар томонидан сотиб олинган, қонунчиликка мувофиқ қайтадан сотиш тақиқланган ресурсларни қайтадан сотиш ҳолатлари аниқланган тақдирда қайтадан сотишдан сотиб олиш нархи ва қайтадан сотиш нархи ўртасидаги тафовут тарзида олинган даромад Рақобатни ривожлантириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш қўмитаси ҳузуридаги бюджетдан ташқари Рақобатни ривожлантиришга кўмаклашиш жамғармасига (кейинги ўринларда - бюджетдан ташқари Жамғарма) олиб қўйилади.

50. Товарларига (ишлари, хизматларига) нархлар давлат томонидан тартибга солинадиган товар ёки молия бозорларида устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект ёки табиий монополия субъекти томонидан янги нархлар (тарифлар)ни ёки уларнинг чекланган даражаларини амалга киритиш муддатларига риоя қилинмаганлиги ҳолатлари аниқланганда асоссиз олинган маблағлар (даромадлар) янги жорий этилган нархлар (тарифлар) билан аввал амал қилган нархлар (тарифлар) ўртасидаги қонунчиликда назарда тутилганига зид равишда янги нархлар (тарифлар) муддатидан олдин амалга киритилган давр учун товарни сотиш ҳажмига кўпайтирилган тафовут сифатида аниқланади.

51. Табиий монополия субъекти, товарларига (ишлари, хизматларига) нархлар давлат томонидан тартибга солинадиган устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъект томонидан декларация қилинмасдан (тасдиқланмасдан) нархлар (тарифлар) қўлланиши ҳолатлари аниқланганда асоссиз олинган маблағлар (даромадлар) корхона тегишли табиий монополия ёки устун мавқеи эътироф этилган санада амал қилган нарх (тариф) билан корхона тегишли табиий монополия ёки устун мавқеи эътироф этилган санадан бошлаб давр учун товарни сотиш ҳажмига кўпайтирилган унинг кейинчалик оширилиши натижасида шаклланган нарх ўртасидаги тафовут сифатида аниқланади.

Хўжалик юритувчи субъект томонидан давлат томонидан тартибга солинадиган нархлар (тарифлар) нархларни тартибга солиш органида тасдиқланмасдан қўлланиши ҳолатлари аниқланганда асоссиз олинган маблағлар (даромадлар) нархларни тартибга солиш органида тасдиқланган санада амал қилган нарх (тариф) билан кўрсатиб ўтилган санадан бошлаб бутун даврда товарни сотиш ҳажмига кўпайтирилган унинг кейинчалик оширилиши натижасида шаклланган нарх ўртасидаги тафовут сифатида аниқланади.

Хўжалик юритувчи субъект томонидан нархларни тартибга солиш органи томонидан тасдиқланмасдан (келишилмасдан) нархларни (тарифларни) қўллаш ҳолатлари аниқланганда, агар уларни тартибга солиш Ўзбекистон Республикаси Президентининг қарорларида назарда тутилган бўлса, асоссиз олинган маблағлар (даромадлар) Ўзбекистон Республикаси Президентининг қарорида назарда тутилган нархларни тартибга солиш органида тасдиқлаш (келишиш) санасида амал қилган нарх (тариф) билан кўрсатиб ўтилган санадан бошлаб бутун даврда товарни сотиш ҳажмига кўпайтирилган унинг кейинчалик оширилиши натижасида шаклланган нарх ўртасидаги тафовут сифатида аниқланади.

52. Жарима тарзидаги молиявий санкциялар суд тартибида қўлланади, ҳуқуқбузар содир этилган ҳуқуқбузарликдаги айбини тан олган ва жаримани ихтиёрий равишда тўлаган ҳоллар бундан мустасно.

Ушбу Низом талаблари бузилиши натижасида олинган маблағлар бир ой муддатда ихтиёрий тартибда тўланмаганда, монополияга қарши орган якуний истеъмолчиларга қайтариш ва/ёки олиб қўйилиши керак бўлган маблағлар ундирилиши тўғрисида судга мурожаат қилади.

53. Ушбу Низомнинг 48 - 51-бандларида кўрсатилган маблағлар якуний истеъмолчиларга қайтарилади ёхуд якуний истеъмолчиларни аниқлаш мумкин бўлмаган тақдирда, бюджетдан ташқари Жамғармага олиб қўйилади, ушбу Низомнинг 58-банди иккинчи хатбошисида кўрсатилган ҳоллар бундан мустасно.

Ушбу Низомнинг 47-банди олтинчи хатбошисида кўрсатилган хомашё, материаллар, энергия ресурсларининг техник ва технологик нормалари оширилиши ҳисобига аниқланган сумма бюджетдан ташқари Жамғармага олиб қўйилади. Бунда ушбу сумма хомашё, материаллар, ёқилғи ва энергиянинг техник ҳамда технологик нормаларининг амалдаги ошган ҳажмини тегишли хомашё, материаллар, ёқилғи ёки энергия нархига кўпайтириш йўли билан аниқланади.

54. Жарима қоида бузилишининг бутун даври учун қўлланади ва ундириш, хўжалик юритувчи субъектнинг молиявий ҳолати ва бюджет билан ўзаро муносабатларидан қатъи назар, солиқлар ва йиғимлар тўлангандан кейин унинг тасарруфида қоладиган фойда ҳисобидан амалга оширилади, ушбу Низомнинг 58-банди иккинчи хатбошисида назарда тутилган ҳоллар бундан мустасно.

55. Асоссиз олинган маблағлар олиб қўйилиши ва хўжалик юритувчи субъектларга жарима солиниши уларнинг ушбу Низом талаблари бузилишида айбдор бўлган мансабдор шахсларини қонунчиликда назарда тутилган жавобгарликдан озод қилмайди.

56. Бюджетдан ташқари Жамғармага олиб қўйилиши керак бўлган маблағларни ҳисоблаб чиқишда ушбу Низом талаблари бузилишига йўл қўйган хўжалик юритувчи субъектда солиқлар ва йиғимлар оширилишига олиб келган ортиқча тўланган солиқлар ва йиғимлар суммаси хўжалик юритувчи субъектдан олиб қўйиладиган маблағ камайтирилишига ҳисобланмайди.

57. Монополияга қарши орган асоссиз олинган маблағларни олиб қўйиш ва ушбу Низом талаблари бузилганлиги учун жарима солиш тўғрисидаги суд қарорини олиб, суднинг мазкур қарори кучга киргандан кейин ушбу маблағларни бюджетдан ташқари Жамғармага ундириш чораларини кўради.

58. Назорат қилувчи органлар ушбу Низом талаблари бузилиши аниқланганда, текшириш ва ўрганиш материалларини тегишли чоралар кўриш учун монополияга қарши органга юборадилар.

Ушбу Низом талаблари бузилишини мустақил аниқлаган ва бунинг натижасида ортиқча маблағлар олган хўжалик юритувчи субъект уларни якуний истеъмолчиларга қайтаради ёки якуний истеъмолчилар томонидан рад қилинган ёхуд якуний истеъмолчиларни аниқлаш мумкин бўлмаган тақдирда, бюджетдан ташқари Жамғармага ўтказади.

59. Монополияга қарши орган томонидан, шунингдек, назорат органлари томонидан тақдим этилган текшириш ва ўрганиш материаллари асосида ушбу Низом талаблари бузилиши аниқланган тақдирда, товар ёки молия бозоридаги устун мавқени ҳамда устун музокара кучини суиистеъмол қилганлик, ижтимоий ва стратегик аҳамиятга эга бўлган маҳсулотлар нархларини асоссиз равишда оширганлик учун - хўжалик юритувчи субъектларга товар ёки молия бозорида рақобат тўғрисидаги қонунчилик бузилган даврда, бироқ охирги уч йилдан ортиқ бўлмаган даврда товарни реализация қилишдан олинган тушум суммасининг 5 фоизи миқдорида жарима қўлланади, алкоголли маҳсулотларни қонунчиликда белгиланган минимал улгуржи-белгиланган нархлардан паст нархларда сотиш ҳоллари бундан мустасно.

Алкоголли маҳсулотларнинг (пиводан ташқари) қонунчиликда белгиланган минимал улгуржи-сотиш нархларидан паст нархларда сотилиши ҳолатлари аниқланган тақдирда, алкоголли маҳсулотларни (пиводан ташқари) тайёрловчи корхонага нисбатан қуйидагича жарима қўлланади:

алкоголли маҳсулотларни (пиводан ташқари) ишлаб чиқарувчи корхона томонидан қонунчиликда белгиланган минимал улгуржи-сотиш нархларидан паст нархларда сотилган қийматнинг 20 фоизи миқдорида, бироқ белгиланган базавий ҳисоблаш миқдорининг камида 200 баравари миқдорида;

жарима қўллангандан кейин бир йил мобайнида айнан ўша қоида бузиш такроран аниқланганда - алкоголли маҳсулотларни (пиводан ташқари) ишлаб чиқарган корхона томонидан қонунчиликда белгиланган минимал улгуржи-сотиш нархларидан паст нархларда сотилган қийматнинг 50 фоизи миқдорида, бироқ белгиланган базавий ҳисоблаш миқдорининг камида 300 баравари миқдорида.

Ушбу банднинг учинчи ва тўртинчи хатбошида назарда тутилган жарима суммасини аниқлашда сотилган алкоголли маҳсулотлар (пиводан ташқари) қиймати қонунчиликда белгиланган минимал улгуржи-сотиш нархи бўйича ҳисоблаб чиқилади.

Охирги ҳисобот санасига хўжалик юритувчи субъект жорий активлари суммасининг 20 фоизидан ошадиган жаримани ундириш унга ундириш тўғрисида қарор қабул қилинган кундан бошлаб 6 ой мобайнида ундириладиган суммани ҳар ойлик тўловлар билан бўлиб-бўлиб тўлаш имконини берган ҳолда амалга оширилади.

60. Ушбу Низом талаблари республика ижро этувчи ҳокимият органи ёки маҳаллий давлат ҳокимияти органининг ёзма топшириғи бўйича хўжалик юритувчи субъект томонидан бузилган тақдирда уларнинг мансабдор шахси томонидан хомашё, товарлар эркин ҳаракатланишини ва реализация қилинишини ҳамда хизматлар кўрсатилишини қонунга хилоф равишда чеклаш деб топилади ва белгиланган тартибда жавобгарликка тортилади.

61. Монополияга қарши органнинг қарори юзасидан қонунчиликка мувофиқ шикоят қилиниши мумкин.

62. Бюджетдан ташқари Жамғармага нотўғри ундирилган маблағлар ва жарималарни қайтариш Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг қайта молиялаштириш ставкаси бўйича фоизлар ҳисобланган ҳолда монополияга қарши орган ёхуд суд қарори билан амалга оширилади.

9-БОБ. ЯКУНЛОВЧИ ҚОИДАЛАР

63. Монополияга қарши органга ахборотни тақдим этмаганлик ёки ўз вақтида тақдим этмаганлик, нотўғри ёки ёлғон маълумотлар тақдим этганлик учун хўжалик юритувчи субъектлар, уларнинг мансабдор шахслари қонунчилик ҳужжатларига мувофиқ жавоб берадилар.

64. Ушбу Низом талаблари бузилишида айбдор бўлган шахслар қонунчилик ҳужжатларига мувофиқ жавоб берадилар.

         

          

Низомга

1-ИЛОВА

Товар бозорида сотиладиган маҳсулотларга

(ишларга, хизматларга) монопол юқори ва монопол паст

нархларни белгиланганлигини кўриб чиқиш тартиби

СХЕМАСИ

          

           

          

Низомга

2-ИЛОВА

___________________________________________

(корхона номи)

___________________________________________га

(товар номи (тури ва маркаси)

Декларация қилинадиган

(тасдиқланадиган) нарх (тариф)

ҲИСОБ-КИТОБИ*

         

       

Раҳбар

Бош ҳисобчи

       

_____________________ режа-иқтисод бўлими бошлиғи (ёки режалаштириш функциясини амалга оширувчи бошқа шахс)

*) Нарх (тариф)ни декларация қилиш билан бир вақтда декларация қилинадиган (тасдиқланган) нарх (тариф) ҳисоб-китоби Ўзбекистон Республикаси иқтисодиёт ва молия вазирининг ўринбосари томонидан, нархлар (тарифлар) Иқтисодиёт ва молия вазирлиги топшириғига кўра ҳудудий иқтисодиёт ва молия органлари томонидан декларация қилинган (тасдиқланган)да эса тегишли ҳудудий иқтисодиёт ва молия органининг биринчи шахси ёки биринчи шахс вазифасини бажарувчи шахс томонидан ҳам декларация қилинади (тасдиқланади).

**) Кўрсаткичлар таркиби иқтисодиёт тармоқларининг хусусиятларидан келиб чиқиб ўзгариши мумкин.

         

      

Низомга

3-ИЛОВА

___________________________________________га

(товар номи ва маркасини кўрсатиш керак)

         

Тўғридан-тўғри ишлаб чиқариш

моддий харажатларининг

МАЗМУНИ

         

            

____________ Раҳбар

____________ Бош ҳисобчи

*) Материаллар номенклатураси амалдаги классификаторга мувофиқ гуруҳланиши ва моддий ва қиймат ифодасида материаллар гуруҳлари ва турлари бўйича натижалар умумлаштирилиши керак. Тўғридан-тўғри харажатларни ҳисоблаш харажат меъёрлари бўйича амалга оширилади;

**) Қайтариладиган чиқиндилар миқдорининг транскриптини бириктириш керак;

***) Саноатнинг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда тўлдирилади.

          

            

Низомга

4-ИЛОВА

___________________________________________га

(товар номи ва маркасини кўрсатиш керак)

Ишлаб чиқариш хусусиятига эга бўлган

меҳнатга ҳақ тўлашга тўғридан-тўғри харажатлар

ва ишлаб чиқаришга тегишли бўлган ижтимоий

суғуртага ажратмалар

МАЗМУНИ*

          

            

____________ Раҳбар

____________ Бош ҳисобчи

_____________________ режа-иқтисод бўлими бошлиғи (ёки режалаштириш функциясини амалга оширувчи бошқа шахс)

*) Монополистик корхоналар томонидан тўлдирилади.

**) Кўрсаткичлар таркиби иқтисодиёт тармоқларининг хусусиятларидан келиб чиқиб ўзгариши мумкин.

          

         

Низомга

4а-ИЛОВА

___________________________________________га

(товар номи ва маркасини кўрсатиш керак)

Ишлаб чиқариш хусусиятига эга бўлган

меҳнатга ҳақ тўлашга тўғридан-тўғри харажатлар

ва ишлаб чиқаришга тегишли бўлган ижтимоий

суғуртага ажратмалар

МАЗМУНИ*

         

         

____________ Раҳбар

____________ Бош ҳисобчи

_____________________ режа-иқтисод бўлими бошлиғи (ёки режалаштириш функциясини амалга оширувчи бошқа шахс)

*) Табиий монополиялар субъектлари томонидан тўлдирилади;

**) Кўрсаткичлар таркибини иқтисодиёт тармоқларининг хусусиятларидан келиб чиқиб ўзгартириш мумкин;

***) Ишлаб чиқариш ишчиларининг ўртача сони ҳисобот даврига қўлланилади.

           

       

Низомга

5-ИЛОВА

___________________________________________

(корхона номи)

Асосий воситалар ва номоддий активлар бўйича

амортизация ажратмалари суммаси

ҲИСОБ-КИТОБИ

             

            

____________ Раҳбар

____________ Бош ҳисобчи

_______________ режа-иқтисод бўлими бошлиғи (ёки режалаштириш функциясини амалга оширувчи бошқа шахс)

           

          

Низомга

6-ИЛОВА

___________________________________________

(корхона номи)

Ишлаб чиқариш мақсадидаги устама харажатлар,

материалларга билвосита харажатлар ва

меҳнатга билвосита харажатлар

МАЗМУНИ

           

           

____________ Раҳбар

____________ Бош ҳисобчи

_______________ режа-иқтисод бўлими бошлиғи (ёки режалаштириш функциясини амалга оширувчи бошқа шахс)

*) Кўрсаткичлар таркибини иқтисодиёт тармоқларининг хусусиятларидан келиб чиқиб ўзгартириш мумкин;

**) Бунда маълум бир маҳсулотни ишлаб чиқаришнинг ўзига хос хусусиятларидан келиб чиқиб, харажатларни тақсимлаш учун хўжалик юритувчи субъект нархларни тартибга солиш органи билан келишилган ҳолда бухгалтерия ҳисоби тўғрисидаги қонунчилик ҳужжатларида назарда тутилган бошқа мезонлардан фойдаланишга ҳақлидир.

          

            

Низомга

7-ИЛОВА

___________________________________________

(корхона номи)

       

Давр харажатлари, молиявий фаолият

бўйича харажатлар ва соф фойда

МАЗМУНИ

         

             

____________ Раҳбар

____________ Бош ҳисобчи

_____________________ режа-иқтисод бўлими бошлиғи (ёки режалаштириш функциясини амалга оширувчи бошқа шахс)

*) Кўрсаткичлар таркибини иқтисодиёт тармоқларининг хусусиятларидан келиб чиқиб ўзгартириш мумкин;

**) Бунда маълум бир маҳсулотни ишлаб чиқаришнинг ўзига хос хусусиятларидан келиб чиқиб, харажатларни тақсимлаш учун хўжалик юритувчи субъект нархларни тартибга солиш органи билан келишилган ҳолда бухгалтерия ҳисоби тўғрисидаги қонунчилик ҳужжатларида назарда тутилган бошқа мезонлардан фойдаланишга ҳақлидир.

          

           

Низомга

8-ИЛОВА

__________________________________________ бўйича

(корхона номи)

Фаолиятнинг асосий молиявий

кўрсаткичлари тўғрисидаги

МАЪЛУМОТЛАР

         

           

____________ Раҳбар

____________ Бош ҳисобчи

_____________________ режа-иқтисод бўлими бошлиғи (ёки режалаштириш функциясини амалга оширувчи

бошқа шахс)

*) Кўрсаткичлар таркибини иқтисодиёт тармоқларининг хусусиятларидан келиб чиқиб ўзгартириш мумкин.

          

         

Низомга

9-ИЛОВА

___________________________________________ бўйича

(корхона номи)

Натура ифодасида товарлар ишлаб

чиқариш тўғрисидаги

МАЪЛУМОТЛАР

          

            

____________ Раҳбар

____________ Бош ҳисобчи

_____________________ режа-иқтисод бўлими бошлиғи (ёки режалаштириш функциясини амалга оширувчи бошқа шахс)

Изоҳ. Жадвал корхона томонидан ишлаб чиқарилган барча турдаги товарлар учун тўлдирилади.

          

           

Низомга

10-ИЛОВА

_________________________________

(корхона номи)

____________-сон НАРХ (ТАРИФ)

ДЕКЛАРАЦИЯСИ (ТАСДИҒИ)*

           

20__йил "__" _____________дан амалга киритилади

         

          

____________ Раҳбар

       

Изоҳ. Нарх (тариф)ни декларацияси (тасдиғи) Ўзбекистон Республикаси иқтисодиёт ва молия вазири ўринбосарининг, нархлар (тарифлар) Иқтисодиёт ва молия вазирлиги топшириғига кўра ҳудудий иқтисодиёт ва молия органлари томонидан декларация қилинган (тасдиқланган)да эса тегишли ҳудудий иқтисодиёт ва молия органининг биринчи шахси ёки биринчи шахс вазифасини бажарувчи шахснинг имзоси билан тасдиқланади.

         

         

Низомга

11-ИЛОВА

_________________________________

(корхона номи)

      

тасдиқланган нарх (тариф)нинг ____________-сон

ТАРИФ СМЕТАСИ*

        

20__йил "__" _____________дан амалга киритилади

      

        

____________ Раҳбар

____________ Бош ҳисобчи

*) Тариф сметаси Ўзбекистон Республикаси иқтисодиёт ва молия вазири ўринбосарининг, нархлар (тарифлар) Иқтисодиёт ва молия вазирлиги топшириғига кўра ҳудудий иқтисодиёт ва молия органлари томонидан декларация қилинган (тасдиқланган)да эса тегишли ҳудудий иқтисодиёт ва молия органининг биринчи шахси ёки биринчи шахс вазифасини бажарувчи шахснинг имзоси билан тасдиқланади.

**) Тариф сметаси кўрсаткичлари таркибини иқтисодиёт тармоқларининг хусусиятларидан келиб чиқиб ўзгартириш мумкин.

         

         

Низомга

12-ИЛОВА

_________-сон билан рўйхатга олинган

_________________________________

(корхона номи)

         

тасдиқланган нарх (тариф)нинг қатъий белгиланган

ёки чекланган нарх (тариф) ёки устама*

      

20__йил "__" _____________дан амалга киритилади

           

          

____________ Раҳбар

      

*) Тегишли давлат бошқаруви органи ёки маҳаллий давлат ҳокимияти органининг биринчи шахси ёки биринчи шахс вазифаларини бажарувчи шахснинг имзоси билан тасдиқланади.

**) Ўзбекистон Республикаси иқтисодиёт ва молия вазирининг ўринбосари томонидан, нархлар (тарифлар) Иқтисодиёт ва молия вазирлиги топшириғига кўра ҳудудий иқтисодиёт ва молия органлари томонидан декларация қилинган (тасдиқланган)да эса тегишли ҳудудий иқтисодиёт ва молия органининг биринчи шахси ёки биринчи шахс вазифасини бажарувчи шахс томонидан келишилади.

         

              

Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси (www.lex.uz),

2024 йил 3 январь