Мактабгача таълим ва тарбиянинг Давлат стандарти (ЎзР ВМ 22.12.2020 й. 802-сон қарорига 1-илова)

3 дан 4 ёшгача бўлган гуруҳларда ўтказиладиган машғулотларнинг тахминий сони

Т/р

Машғулотлар номи

Ўқув йили мобайнида

Соғломлаштириш даври мобайнида

ҳафта

мобай-

нида

ой

мобай-

нида

ўқув йили

мобай-

нида

ҳафта

мобай-

нида

ой

мобай-

нида

Соғломлаш-

тириш даври

мобайнида

1.

Атрофдаги олам билан таништириш

1

4

36

1

4

12

экспериментлар - амалий тажриба

2.

Табиат билан таништириш

1

4

36

ўйинлар-

виктори-

налар

1

3

3.

Бадиий адабиёт

4.

Нутқни ривожлантириш

1

4

36

1

4

12

5.

Сенсор тарбия

1

4

36

ўйинлар

1

3

6.

Элементар математика

7.

Расм чизиш

2

8

72

1

4

12

8.

Аппликация

1 нав-

батма-

навбат

2

36

1

4

12

9.

Конструкциялар тузиш

2

10.

Пластилин, лойдан ясаш

1

4

36

1

4

12

11.

Жисмоний тарбия

2 (битта-

си тоза

ҳавода)

8

72

ҳордиқ

1

3

12.

Мусиқа

2

8

72

ҳордиқ

1

3

Жами:

12

48

432

5

24

72

4 дан 5 ёшгача бўлган гуруҳларда ўтказиладиган машғулотларнинг тахминий сони

Т/р

Машғулотлар номи

Ўқув йили мобайнида

Соғломлаштириш даври мобайнида

ҳафта

мобай-

нида

ой

мобай-

нида

ўқув йили

мобай-

нида

ҳафта

мобай-

нида

ой мобай-

нида

Соғломлаш-

тириш даври

мобайнида

1.

Атрофдаги олам билан танишиш

1

4

36

1

4

12

Экспериментлар- амалий тажриба

2.

Табиат билан танишиш

1

4

36

1

4

12

3.

Нутқни ривожлантириш

2

8

72

1

4

12

4.

Бадиий адабиёт

1

4

36

виктори-

налар

1

3

5.

Элементар математика

1

4

36

ман-

тиқий

ўйинлар

1

3

мантиқий фикрлаш

6.

Расм чизиш

2

8

72

1

4

12

7.

Аппликация

1 нав-

батма-

навбат

2

36

1

4

12

8.

Конструкциялар тузиш

2

9.

Пластилин, лойдан ясаш

1

4

36

1

4

12

10.

Жисмоний тарбия

2 (битта-

си тоза

ҳавода)

8

72

спорт

ўйин-

лари

1

3

11.

Мусиқа

2

8

72

ҳордиқ

1

3

Жами:

14

56

504

6

28

84

5 дан 6 ёшгача бўлган гуруҳларда ўтказиладиган машғулотларнинг тахминий сони

Т/р

Машғулотлар номи

Ўқув йили мобайнида

Соғломлаштириш даври мобайнида

ҳафта

мобай-

нида

ой

мобай-

нида

ўқув йили

мобай-

нида

ҳафта

мобай-

нида

ой

мобай-

нида

Соғломлаш-

тириш даври

мобайнида

1.

Атрофдаги олам билан танишиш

2

8

72

1

4

12

экспериментлар - илм-фан

2.

Табиат билан танишиш

1

4

36

1

4

12

3.

Нутқни ривожлантириш

2

8

72

1

4

12

4.

Бадиий адабиёт

1

4

36

виктори-

налар

1

3

5.

Иккинчи тилни ўрганиш

2

4

36

ўйин-

лар

ўйин-

лар

ўйинлар

6.

Элементар математика

1

4

36

ман-

тиқий

ўйинлар

1

3

мантиқий фикрлаш

7.

Расм чизиш

2

8

72

1

4

12

8.

Аппликация

1 нав-

батма-

навбат

2

36

1

4

12

9.

Конструкциялар тузиш

2

10.

Пластилин, лойдан ясаш

1

4

36

1

4

12

11.

Жисмоний тарбия

2 (битта-

си тоза

ҳавода)

8

72

спорт

ўйин-

лари

1

3

12.

Мусиқа

2

8

72

ҳордиқ

1

3

Жами:

17

64

576

6

28

84

6 дан 7 ёшгача бўлган гуруҳларда ўтказиладиган машғулотларнинг тахминий сони

Т/р

Машғулотлар номи

Ўқув йили мобайнида

Соғломлаштириш даври мобайнида

ҳафта

мобай-

нида

ой

мобай-

нида

ўқув йили

мобай-

нида

ҳафта

мобай-

нида

ой

мобай-

нида

соғломлаш-

тириш даври

мобайнида

1.

Атрофдаги олам билан танишиш

2

8

72

1

4

12

экспериментлар - илм-фан

2.

Табиат билан танишиш

1

4

36

1

4

12

3.

Нутқни ривожлантириш

1

4

36

1

4

12

4.

Саводхонликка ўргатиш

1

4

36

ўйин-

лар

1

3

5.

Бадиий адабиёт

1

4

36

викто-

рина-

лар

1

3

7.

Иккинчи тилни ўрганиш

2

4

36

1

4

12

8.

Элементар математика

2

8

72

манти-

қий

ўйинлар

1

3

мантиқий фикрлаш

9.

Расм чизиш

2

8

72

1

4

12

10.

Аппликация

1 нав-

батма-

навбат

2

36

1

4

12

11.

Конструкциялар тузиш ва қўл меҳнати

2

12.

Пластилин, лойдан ясаш

1

4

36

1

4

12

13.

Жисмоний тарбия

2 (битта-

си тоза

ҳавода)

8

72

спорт

ўйин-

лари

1

3

14.

Мусиқа

2

8

72

ҳордиқ

1

3

Жами:

18

68

612

7

33

99

Т/р

Фаолият турлари

Ўтказиш даврийлиги

1.

Болаларнинг эркин, мустақил фаолияти

Ҳар куни

2.

Ўйин фаолияти

Ҳар куни

3.

Тасвирий фаолият

Ҳафтасига 2 марта

4.

Ўрганувчи тадқиқий фаолият (атрофдаги оламни англаш)

Ҳафтасига 2 марта

5.

Табиат билан танишув

Ҳафтасига 1 марта

6.

Математика

Ҳафтасига 2 марта

7.

Мусиқа

Ҳафтасига 2 марта

8.

Жисмоний маданият

Ҳафтасига 2 марта

9.

Нутқни ривожлантириш

Ҳафтасига 1 марта

10.

Саводхонликка ўргатиш

Ҳафтасига 1 марта

Жами

15 соат

ЖИСМОНИЙ РИВОЖЛАНИШ ВА СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИНИНГ ШАКЛЛАНИШИ

Кичик соҳа: Йирик моторика

Талаб: Бола ўз танаси ва унинг аъзоларини бошқаради, мақсадли тўғри ҳаракатланади

0-1 ёш

1-2 ёш

2-3 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

боши ва кўкрагини кўтаради;

орқасидан қорнига ва қайта ўгирилади;

ёрдамсиз ўтиради;

оёқларини излайди ва топиб, оғзига тортади;

турли йўналишларда эмаклайди;

тўрт оёқлаб ҳаракатланади;

тиргакка суянган ҳолда оёқда туради;

катталар ёрдамида ва ёрдамисиз оёқда туради;

юра бошлайди;

кичик тўсиқлар устидан хатлаб ўтади.

катталар ёрдамисиз турли йўналишларда юради;

тиззасига ўтиради;

югуради;

энгашиб ўйинчоқларни олади;

зинапоядан юқорига қадамба-қадам кўтарилади.

бир оёқда туриб мувозанатни сақлайди;

мустақил зинапоядан кўтарилади ва тушади;

тепаликдан сирғаниб тушади;

икки оёқлаб бир жойда сакрайди, олдинга силжиб сакрайди;

кичик тўсиқлар устидан сакраб ўтади;

ёпиқ эшикни очади, эшикдан киради ва чиқади;

уч оёқли велосипедда учади.

БОЛАНИ РИВОЖЛАНТИРИШ БЎЙИЧА ФАОЛИЯТ

болани севимли ўйинчоғи яқинига эмаклаб келишини рағбатлантириш;

бола ўтирган ҳолатдан ётган ҳолатга тушиши ва кўтарила олиши учун юмшоқ жойни таъминлаш;

болани қориндан орқасига айланишини ва қорнига ўгирилишини рағбатлантириш;

"мен томон эмакла", "ўтир" кўрсатмалари орқали бола билан ҳамкорликда ўйинлар ташкил қилиш;

бола хатлаб ўта олиши учун уни "паст предметлар" билан таъминлаш;

вазифани мураккаблаштириш мақсадида предметлар сонини (масалан, кубикларни) аста-секин кўпайтириб бориш;

бола қизиқаётган предметига эмаклаб ёки хатлаб етишиши учун имконият яратиш.

болага тортиш, чўзиш, кўтариш имконини берувчи предметларни таклиф қилиш;

бола билан қўл ва оёқларни ҳаракатлантириб ва хиргойи қилиб ўйнаш;

бола эркин ҳаракатланиши учун хавфсиз ва мустаҳкам муҳит яратиш;

болага аравача, отчалар, кубиклар, йирик ўйинчоқ машиналар билан ўйнашни ўргатиш;

бола билан тўғри йўналишда юриш, югуриш, эмаклаш, предметларни отиш/илиб олиш имкониятини берадиган ўйинлар ўйнаш;

эрталабки бадан тарбияни очиқ ҳавода ташкиллаштириш.

боланинг ҳаракат тажрибасини турли хил жисмоний машқлар билан бойитиш;

бола билан йўналишини топиши ва бўш жойда ҳаракатланиши учун ҳаракатли ўйинлар ўтказиш;

болага кичик тепаликка чиқиш ва тушишида кўмаклашиш;

болаларни ҳаракат фаоллигини ташкил этишда жамоавий шаклларга жалб этиш;

таниш ҳаракатларни биргаликда осон ва эркин, бир маромда ва келишган ҳолда бажариш;

полда турли катаклар, йўлакчалар, доирачалар чизиш ҳамда болага қувонч ва хурсандчилик бағишлайдиган машқлар бажариш.

Кичик соҳа: майда моторика

Талаб: бола қўли ва бармоқларини турли мақсадларда мувофиқлаштиради ва ишлатади

0-1 ёш

1-2 ёш

2-3 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

предметларни ушлайди;

предметларни бир қўлидан иккинчи қўлига олади;

бир вақтда бир неча предметларни қўлида ушлайди;

бармоқлари билан турли ўйинчоқларни айлантиради;

оддий ўйинчоқларни бўлакларга ажратади ва йиғади;

қарсак чалади;

қўлини силкитади.

кўпинча бир неча варақни ўтказиб, китоб бетларини варақлайди;

предметларни теради ва бирлаштиради (пирамида ва ҳоказо);

предметларни бураб қўяди ва бураб олади;

"бармоқлар ўйини"ни ўйнайди.

5 - 7 ҳалқали пирамидани бўлакларга ажратади ва йиғади;

тешик шаклига мос келадиган ясси ва ҳажмли шаклдаги предметларни жойлаштиради;

ҳалқага арқонни ўтказади;

катта ҳажмли содда мозайкаларни йиғади;

осон қурилиш конструкцияларини қуради;

катталар ёрдамида йирик мунчоқларни ипга ўтказади.

БОЛАНИ РИВОЖЛАНТИРИШ БЎЙИЧА ФАОЛИЯТ

ҳар бир ҳаракатни аниқ тушунтирган ҳолда ҳаракатни кўрсатиш;

қурилмалар билан ўйнаш;

болага ўйинчоқлар бериб, уларни ўрганиб чиқишига имконият бериш;

болага хавфсиз предметлар, шақилдоқлар, кичик пирамидалар ва бошқа предметларни катталар назорати остида танлаши ва саралаши учун бериш.

болага, очиш/ёпиш мумкин бўлган уй-рўзғордаги ўйинчоқ ва предметларни тақдим этиш (синмайдиган қопқоқли банкалар, кастрюллар).

бола билан мунтазам шуғулланиш: ҳамкорликда ҳайвонларни, уй-рўзғор буюмларини (ликопча, пиёла, қошиқ) лойдан ёки пластилиндан ясаш, ушбу барча предметларни чизиш;

қумдонда бола билан ўйнаш, қумдонда кичкина ўйинчоқларни бекитиш мумкин, бола эса уларни ўзи қидиради;

қўллар майда моторикасининг сенсомотор мувофиқлигини ривожлантириш учун боғлаш ўйинларини ўтказиш;

болага кубикларни йиғиш, қулфларни ёпиш ва очиш имкониятини бериш ва ҳ.к.

Кичик соҳа: Сенсомоторика

Талаб: Бола сезги органлари ёрдамида ўз ҳаракатларини бошқаришга қодир

0-1 ёш

1-2 ёш

2-3 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

муҳитни қўллари ва оғзи билан ўрганади;

предметларни бир-бирига уради;

қарсак чалади;

қизиқтираётган объектга интилади.

ёқтирган таоми ва бошқа буюмларга қўлини чўзади;

ликопчани (пиёла) ушлайди ва ундан ичади;

сувни бир идишдан бошқасига тўкади;

икки қўли билан коптокни ирғитади;

коптокни думалатади ва отади;

оёғи билан коптокни итаради;

ипга боғланган аравача ёки машинани бошқаради.

коптокни бошқаларга думалатади;

катталарга коптокни отади;

тортилган арқон устидан коптокни отади;

пирамидани ранги, шакли ва катталигига қараб йиғади;

таниш сабзавот ва меваларнинг таъмини аниқлаши мумкин;

паст ва баланд овозларни ажратади;

қўл ва оёқларини бир маромда уйғун ҳаракатлантиради.

БОЛАНИ РИВОЖЛАНТИРИШ БЎЙИЧА ФАОЛИЯТ

овқатланиш ва тамадди қилишнинг аниқ вақтини белгилаб қўйиш;

болага қути бериш ва ўйинчоқларини унга йиғишини илтимос қилиш;

болага севимли таомларини таклиф қилиш;

болага у кўраётган нарсаси ва ҳаракат ўртасидаги боғлиқликни англашига кўмаклашиш ("Қара, копток думалаяпти, бор, уни тутиб ол");

боланинг ҳар бир муваффақиятини рағбатлантириш.

болага бир неча таомдан бирини танлаш имконини бериш;

болани кун мобайнида мустақил пиёладан ичишини рағбатлантириш;

болага сезгиси билан ҳаракатларни бирлаштирувчи жисмоний машқлар имконини таклиф қилиш (соялар ўйини, оёқлар билан чизиш, сигнал бўйича ҳаракат);

турли материал ва турли шаклдаги предмет ва ўйинчоқларни таклиф этиш ва уларнинг номини айтиш.

бола билан доимий мулоқотда бўлиш, у билан ўйнаш, у кубларни, пирамидаларни, матрешкаларни қисмларга ажратиш, йиғиш, предметларни қутиларнинг мос келадиган тешигига киргизиш;

салатлар тайёрлаётганда, болага сабзавотларни татиб кўриб, таъми ва ҳидига қараб аниқлаш имконини бериш;

"Секин ва баланд", "Нима жаранглаётганини аниқла!, "қадам ташлаймиз ва рақсга тушамиз", "Нимани эшитяпсан?" каби ўйинларни ўйнаш.

ЖИСМОНИЙ РИВОЖЛАНИШ ВА СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИНИНГ ШАКЛЛАНИШИ

Кичик соҳа: Соғлом турмуш тарзи ва хавфсизлик

Талаб: Бола саломатликни сақлаш кўникмаларини намоён қилади, хавфсиз соғлом овқат ва ҳаётни сақлаш қоидалари ҳақида тушунчага эга

туғилгандан-1 ёш

1-2 ёш

2-3 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

яхши иштаҳа ва уйқуга эга;

қошиқ билан мустақил ейишга ҳаракат қилади;

қўлининг барча бармоқларини қўллаб губкани сиқади;

юзи, оғзи ва қўлларини артади;

бутилкадан ичади;

чўмилаётганда сувни сачратади.

катталар ёрдамида тишларини тиш чўткаси билан тозалайди;

мустақил юзи, оғзи ва қўлларини артади;

кийимини ечишга ҳаракат қилади;

стол ва полларни артишга тақлид қилади.

қўлини совун билан ишқалайди, кўпигини ювади ва сочиққа артади;

мустақил қошиқ билан таомланади;

қўл сочиғидан (салфеткадан) овқатланиш жараёнида фойдаланади;

сув муолажаларига ижобий муносабат билдиради.

БОЛАНИ РИВОЖЛАНТИРИШ БЎЙИЧА ФАОЛИЯТ

бола билан биргаликда жўмракдан оқаётган сувни кузатиш;

қўл ювиш жараёнини кўрсатиш;

болага совун бериш, ундан қандай фойдаланишни кўрсатиш, ҳидлаб кўриш имкониятини бериш, рангига боланинг эътиборини қаратиш;

чўмилиш вақтида губка, майда ўйинчоқлар ва кўпик билан ўйинлар ташкил қилиш.

болага қандай қилиб тишни тозалаш ва оғизни чайиш кераклигини кўрсатиш;

боланинг уринишларини рағбатлантириш;

сув нимага кераклигини тушунтириш;

жараён вақтида турли шеърлардан фойдаланиш;

чўтка билан ишқалангандан сўнг кир жой қандай тозаланишини намойиш қилиб бериш.

болаларни мустақил ҳаракатга ўргатиш;

болаларни тўғри овқатланишга ўргатиш;

болага организм учун нима фойдали, нима зарар эканлигини тушунтириш;

саломатликни сақлаш ва мустаҳкамлашда шахсий намуна кўрсатиш.

Кундалик ҳаётда, жамиятда, табиатда хавфсиз юриш-туриш асосларининг шаклланиши.

Туғилгандан 3 ёшгача

Бола ҳали жуда кам тажрибага эга бўлганлиги сабабли:

болани қаровсиз қолдирмаслик ва жароҳатланишнинг олдини олиш;

ўйин ва мустақил ҳаракат мобайнида доимий равишда боланинг кайфиятини кузатиш;

сокин ва дўстона оҳангда гапириш;

болага ўйинчоқ танлашда ишлаб чиқарувчининг тавсияларига риоя қилиш лозим.

ИЖТИМОИЙ-ҲИССИЙ РИВОЖЛАНИШ

Кичик соҳа: "Мен" концепцияси

Талаб: Бола ўзини ўз хусусиятларига эга, ижобий шахс сифатида қабул қилади. Бола мустақил ва ўзига жавоб беради

0-1 ёш

1-2 ёш

2-3 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

ўз исмига муносабат билдиради, ишора ва товушлар билан жавоб беради;

айрим тана аъзоларини кўрсатади(боши, қўли, оёғи, бурни);

кўзгуда ўз аксига кулади;

катталар эътиборини турлича ўзига тортади;

истаган натижага эришганда хурсандчиликни ифодалайди ёки норозилик билдиради, инжиқланади.

кўзгуда, расмда ўзини танийди, ўз исмини билади;

катталар талаби билан унинг истаги тўғри келмаганда эътироз билдиради;

катталар томонидан ўзининг ҳаракатларига билдирилган рағбат ва танбеҳни фарқлайди.

ўзи ва буюмлари ҳақида сўзлайди (бу меники);

ҳамма ишни ўзи бажаришга интилади;

ўзинг бажарган ишга севинади;

ўз нарсаларини танийди;

ўзини аниқ бир жинсга мансублигини билади;

бирор-бир ишни мустақил бажаради.

БОЛАНИ РИВОЖЛАНТИРИШ БЎЙИЧА ФАОЛИЯТ

болани исми билан чақириш;

боланинг тана аъзоларини кўрсатинг ва номини айтинг;

болага кўпроқ табассум билан қараш, у билан биргаликда кўзгуга қараш;

турли вазиятларда боланинг ҳиссиётларини таърифлаб ўтиш ("Зарина айиқча келганига хурсанд бўляпти", "Шаҳзода чарчади, уйқуси келяпти");

боланинг ҳаракатларига кўра муносабатни билдириш.

болага ўзини ижобий баҳолашида кўмаклашиш: "мен - яхши", "мен тиришқоқ";

болани бошқалар билан бўлашишга ўргатишни бошлаш;

"ўғил болалар - кучли", "қиз болалар - мулойим" каби стереотиплардан қочиш;

"ман этилади" ва "...мумкин эмас" ибораларидан воз кечиш; болага нотўғри ҳаракатлар оқибатини тушунтирган ҳолда уни йўналтириш ("Қум кўзингга тушса, кўзинг оғрийди").

болани бошқалар билан мулоқотда ўзини таништиришга одатлантириш;

болани ютуқлари учун албатта мақташ, ютуқлар кичикроқ бўлса ҳам;

бола бош бўладиган ҳолатларни ташкил этиш;

танбеҳ беришдан ўзини тийиш.

ИЖТИМОИЙ-ҲИССИЙ РИВОЖЛАНИШ

Кичик соҳа: Ҳиссиётлар ва уларни бошқариш

Талаб: Бола бошқаларнинг ҳис-туйғуларини фарқлаши ва ўзиникини ифодалашга қодир

0-1 ёш

1-2 ёш

2-3 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

атрофдагилар кайфиятини сўзлашув оҳангига қараб аниқлайди (онам хурсанд бўляпти, бобомнинг жаҳли чиқяпти);

қарсак чалади, хурсанд бўлади, бирон-бир товуш ёки ҳаракати атрофдагиларга таъсир қилишини англаса, ушбу товуш ва ҳаракатларни қайтаради.

катталарнинг унга муносабатидан ўз ҳиссиётларини, таассуротларини намоён қилади;

ҳайрат, завқ, қўрқинчни ифодалайди;

мустақил ўйин ҳаракатлари билан боғлиқ бўлган қувончни (хафаликни) кўрсатади.

мулоқотда очиқ, ижобий эмоционал руҳият устун, атрофдагиларга асоссиз тажовузкорлик кўрсатмайди;

бошқаларга ачинади, қайғуради;

бошқа одамнинг эмоционал ҳолатини тушуна бошлайди ва шунга мос муносабат билдиради.

БОЛАНИ РИВОЖЛАНТИРИШ БЎЙИЧА ФАОЛИЯТ

боланинг ҳар бир ютуғини мақташ ва қўллаб-қувватлаш;

ўйинчоқларга овоз бериб, турли ҳиссиёт ва ҳаракатларни таниш имкониятини бериш;

оилада эмоционал ижобий ҳолатни яратиш ва ҳар куни бола билан ўйнаш;

ўйин вақтида болага ўзига ишонч ҳиссини ошириш учун яқин туришга ҳаракат қилиш ва барча биргаликда бажарилаётган ҳаракатларни болага аниқ ва лўнда тушунтириш;

баланд товуш ва шовқинларни чеклаш.

бола билан у билан боғлиқ бўлган турли вазият ва ҳиссиётларни муҳокама қилиш;

болага рад жавоби берилиши сабабини тушунтириш;

боланинг жаҳли чиққанда, хафа бўлганда ёки ўзини ёмон ҳис этганда ёнида бўлиш.

бола билан суҳбатда ҳиссиётларни таърифловчи сўзларни қўллаш;

мультфильм қаҳрамонларининг ёрқинлигини таҳлил қилиш; ҳиссиётларни ифодаловчи сўзли ўйинлардан фойдаланиш, кайфият ва ҳис-туйғулар ҳақидаги ҳикоялар ва шеърларни ўқиш.

ИЖТИМОИЙ-ҲИССИЙ РИВОЖЛАНИШ

Кичик соҳа: Ижтимоийлашув, катталар ва тенгдошлар билан мулоқот

Талаб: Бола тенгдошлари ва катталар билан мулоқот малакаларини ривожлантиришга қодир

0-1 ёш

1-2 ёш

2-3 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

саломлашади, муносабат билдиради, хайрлашаётганда қўлини силкитади;

бошқа бола ҳаракатини кузатади, кулади ёки боғланишсиз гапиради;

катталарнинг кўп мурожаатларига жавоб беради, бироқ баъзиларини эътиборга олмайди.

катталар ҳаракатига тақлид қилишга интилади;

товуши ёки ҳаракати билан бошқа боланинг диққатини ўзига тортади;

бошқа болалар билан ўйинда қатнашади;

тури ҳаракатларни бажариб, ҳайвонлар ҳаракатини ўхшатиб ҳаракатли ўйинларда иштирок этади.

катталар ҳаракатига тақлид қилади;

катталарни бирга ўйнашга жалб қилишга интилади;

тенгдошлари ёнида ўйнайди;

бошқа болалар билан ўйинчоқларини бўлишади.

БОЛАНИ РИВОЖЛАНТИРИШ БЎЙИЧА ФАОЛИЯТ

болага ҳаракатлар намунасини кўрсатиш (саломлашиш, хайрлашиш);

болани катталар мурожаатига жавоб бергани учун мақташ;

очиқ ҳавода бошқа болалар билан биргаликда сайр ташкил этиш;

ҳаракатларни сўзлар билан қўшиб олиб бориш.

болага ўйин ёки ҳаракатнинг умумий қоидаларини тушунтириш ("Биз қумни ўйнаймиз, лекин қумни сочмаймиз");

тенгдошлар билан биргаликдаги фаолиятга жалб қилиш.

бола билан ўйин мобайнида бошқалар билан ҳамкорлик қилишни шахсий намуна асосида намойиш этиш;

мулоқот жараёнида чегара белгилаш;

болани бошқа болалар билан таққосламаслик.

НУТҚ, МУЛОҚОТ, ЎҚИШ ВА ЁЗИШ МАЛАКАЛАРИ

Кичик соҳа: Нутқ ва тил

Талаб: Бола нутқни тинглаш ва тушунишга, гапириш ва мулоқот қилишга қодир

0-1 ёш

1-2 ёш

2-3 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

ба-ба, ма-ма, бу-бу ва бошқа бўғинларни талаффуз қилади;

болалар қўшиқлари, овутмачоқлар, эртаклар, қисқа ва содда ҳикояларни тинглайди;

номи тилга олинган объект томон қарайди ("Ойиси қани…");

ёрқин расмли китобчаларни кўришга қизиқиш билдиради.

кундалик ҳаётда бажариладиган ҳаракатларни англатувчи сўзлар маъносини тушунади;

ўриндош сўзларни қўллайди, катталар кетидан енгил сўзларни қайтаради;

катталар нутқига тақлид қилади;

китобларни ўрганади.

истак ва илтимосни ифода этади;

катталар нутқини тўғри тушунади;

катталарнинг оддий топшириқларини бажаради;

ҳаракатларни нутқ билан бирга олиб боради;

сўзлардан фойдаланади;

китоб ўқиб беришларини сўраши мумкин;

расмлар бўйича китобни танийди.

БОЛАНИ РИВОЖЛАНТИРИШ БЎЙИЧА ФАОЛИЯТ

болани парваришлаш жараёнида (эмизиш, чўмилтириш, ухлашга ётқизиш) у билан гаплашиш, тана аъзолари, кийим, буюмлар номини айтиш;

болага турли ҳикоялар, эртаклар айтиб бериш, биргаликда ёрқин китобларни томоша қилиш ва болани диққат билан тинглашга қизиқтириш;

бола билан мулоқот мобайнида унга саволлар бериш ва маъноси бўйича тўғри жавобни такрорлашга ундаш.

болага китоб ўқиб, турли ҳикоя ва эртакларни сўзлаб бериш;

сайр давомида кўрган нарсаларни муҳокама қилиш (кучук югуряпти, болакай мактабга кетяпти);

бола билан бирга китоб дўконлари ва кутубхоналарга бориш;

телевизор кўриш ва электрон техника қўллашни чегаралаш.

бола билан мулоқот вазиятларини яратиш, саволлар бериш;

болага топшириқлар бериш, масалан, "қиём учун ликопча олиб кел", "қизил қаламни ол", "кичик айиқчага қўшиқ айтиб бер";

боланинг сўз бойлигини турли дидактик ўйинлар, кузатув ва томошалар орқали бойитиб бориш;

китоб харид қилишда болага танлаш имконини бериш.

НУТҚ, МУЛОҚОТ, ЎҚИШ ВА ЁЗИШ МАЛАКАЛАРИ

Кичик соҳа: Қўл бармоқлари майда моторикаси

Талаб: Бола асосий ҳаракатларни эгаллаган, қўлларнинг майда моторли кўникмасига эга

0-1 ёш

1-2 ёш

2-3 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

турли юзаларда бармоқлари билан гуашь(бўёқ) ёрдамида чизади (ойна, целлофан, қоғозда).

ишлатаётган буюмларини бармоқлари билан ушлайди; (қалам, мўйқалам, маркер) бетартиб чизиқларни чизади.

турли эркин чизиқлар ва ноаниқ айланалар чизади;

турли юзаларда турли шакллар чизади;

ўз исмининг ёзувини танийди.

БОЛАНИ РИВОЖЛАНТИРИШ БЎЙИЧА ФАОЛИЯТ

болани расм яратиш учун бармоқларидан фойдаланишга рағбатлантириш.

болага йирик ҳарфларни таклиф этиш, ушбу ҳарфларни қум орасига бекитиб биргаликда излаш;

ҳарфлар шаклидаги печеньеларни харид қилиш;

стикерли китоблардан фойдаланиш;

бола соч ўришга ўрганиши учун сочли қўғирчоқлардан фойдаланиш.

болага ечиниш ва кийиниш кетма-кетлигини кўрсатиш;

бола билан турли топшириқли ўйинлар ўйнаш: столга қошиқларни қўйиш, нон идишни олиб келиш;

бола билан чизиш, қирқиш, ёпиштириш ва елимлаш;

қум, хамир ва шакллар билан ўйнаш;

болани кичик ютуқлари учун доим рағбатлантириш.

БИЛИШ ЖАРАЁНИНИНГ РИВОЖЛАНИШИ

Кичик соҳа: Интеллектуал-англаш малакалари

Талаб: Бола қизиқувчан, интилувчан, фаол, билишга қизиқиш билдиради ва унга эҳтиёжи мавжуд

0-1 ёш

1-2 ёш

2-3 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

ўз ўйинчоқларини текшириш(ўрганиш)ни бошлайди: оғзига солади, улоқтиради бўлакларга бўлади, тақиллатиб кўради, иккитасини бир-бирига уради ва чиқаётган товушни тинглайди;

бирор-бир товушни атрофмуҳит билан боғлайди (масалан, мушукни "мяу" билан, кучукни "вов" билан)

атрофидаги объектларни кузатади.

расмдаги предметларни танийди;

табиат ҳодисаларини қисқа муддат ичида кузатади;

айрим сабзавот ва меваларни билади ва фарқлайди;

ҳашаротлар (чувалчангларни тегиб кўради, чумолини кузатади), ҳайвонлар (уй ҳайвонларига қарайди, уларни кўрсатади), ўсимликлар (гулларни юлади, баргларни тўплайди) билан қизиқади.

тана аъзоларини кўрсатади ва уларнинг функциясини билади;

предметларнинг тактил хусусиятларини билади (юмшоқ, қаттиқ, дағал, силлиқ);

предметли расмлар орқали жонли табиат объектларининг номини билади (ҳайвонлар, ўсимликлар, қушлар);

табиатнинг айрим ҳодисаларини фарқлайди (ёмғир, қор).

БОЛАНИ РИВОЖЛАНТИРИШ БЎЙИЧА ФАОЛИЯТ

болага турли объектларни бошқариш имконини бериш;

болани бир-бирига мос ўйинчоқларни жамлашга қизиқтириш - қўғирчоқ кийими қўғирчоққа мос келиши,болага атрофдаги янги нарсаларни кўрсатиш ва унинг муносабатини кузатиш;

янги объектларни қўллаган ҳолда бола билан ўйнаш;

турли ҳайвонлар турли товушлар чиқаришини намойиш қилиш.

бола билан тоза ҳавода, фермада (уй ҳайвонлари), ҳайвонот боғида сайр қилиш;

об-ҳаво ва ҳиссиётлар ҳақида сўзлашиш;

ёмғир ёки қор вақтида бола билан қор парчалари ёки ёмғир томчиларини кузатиш;

кўлмакка сакраш, қордан шакл ясаш;

варрак учириш, бирор-бир объектни узоқ кузатиш.

турли фактурали предметларни ушлаб кўришни ва номини айтишни таклиф қилиш;

барглар, чўплар, тошлар йиғиш;

ҳудудда қуш ва ҳашаротларни, аквариумда балиқларни, ариқда ёки кўлмакда сув ҳаракатини кузатиш;

табиат ҳодисаларини кузатиш, қор, кўлмак, қуёшли қуёнчалар, қум, сув ва соя билан ўйнаш.

БИЛИШ ЖАРАЁНИНИНГ РИВОЖЛАНИШИ

Кичик соҳа: Элементар математик малакалар

Талаб: Бола бошланғич математик малакаларга эга

0-1 ёш

1-2 ёш

2-3 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

предметларни катта ва кичикка ажратади.

миқдорни "битта" ва"кўп"га ажрата олади.

предметларни ранги ва шаклига қараб фарқлайди;

предметларни кичигидан каттасига қараб бир қатор қилиб жойлаштиради;

шаклларнинг ўзига мосини топади (Сеген доскаси).

БОЛАНИ РИВОЖЛАНТИРИШ БЎЙИЧА ФАОЛИЯТ

турли ўлчамдаги кубикларни олинг ва уларни катта ва кичикка ажратишни кўрсатиш;

болага рақамлар ёзилган карточкаларни кўрсатиш;

болани сенсор тажрибасини бойитиш мақсадида қўлини ушлаб турли шакллар устидан юргизиш (боши думалоқ, кўзи кичкина).

болага предметларнинг ҳажми, оғирлиги ва узунлигини таърифлаб бориш;

болага сайр даврида элементар математик саволлар бериш: "Биз қанча зинапояни босиб ўтдик? Сенда нечта ўйинчоқ бор?".

болани математик билимларини ривожлантириш бўйича фаолиятга жалб қилиш ("Менга битта пиёла олиб кел, иккита печенье бер").

бола диққатини бир-биридан фарқ қиладиган ўлчамдаги предметлар ва уларнинг номланишига қаратиш (катта-кичик);

предметларни шакли бўйича ажратиш ва номини тўғри айтиш малакаси шаклланишига кўмаклашиш (кубик, ғишт, шар);

болада атроф оламни амалий ўзлаштириш тажрибаси ортишига кўмаклашиш;

ётоқхона, меҳмонхона, ўйин хонаси ва бошқа хоналарни ажратишга ўргатиш;

бола билан биргаликда зинапояларни, қарсак ва бошқаларни санаш.

БИЛИШ ЖАРАЁНИНИНГ РИВОЖЛАНИШИ

Кичик соҳа: Тадқиқий-билиш ва самарали рефлексив фаолият

Талаб. Бола ўзининг табиий муҳитига қизиқишини намоён қилади, фанни ўрганишда фаол

0-1 ёш

1-2 ёш

2-3 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

ўйинчоқлар ва предметлар билан тажриба ўтказа бошлайди (ушлайди, чиқаради, бир-бирига жойлаштиради, босади, очади);

бўш пиёлани олади ва унга сув ёки шарбат қуйиб беришни сўрайди;

предметлар ёки инсонларнинг кўздан ғойиб бўлиши ва пайдо бўлишига муносабат билдиради.

бошқаларнинг ҳаракатини ёки тушиб кетган предметни кузатади;

қувонч ёки қониқиш ҳиссини бахш этувчи ҳаракат ва товушларга эришиш учун предметлар билан ҳаракатланади;

ҳаракатларга тақлид қилади ёки бошқалар имо-ишорасини такрорлайди.

яқин атрофидаги предметларни фарқлайди (ўйинчоқлар, идиш-товоқлар, кийим, пойабзал, мебель);

айрим уй ва ёввойи ҳайвонларни билади;

айрим сабзавот ва меваларни фарқлайди

катталар ёрдамида қурилмалар қуради;

ўз қурилмаси атрофида ўйин ташкил этади;

предметларни тегишли муҳитга жойлаштиришни билади (жирафни ҳайвонот боғига, машинани гаражга).

БОЛАНИ РИВОЖЛАНТИРИШ БЎЙИЧА ФАОЛИЯТ

болани ўйинчоқлар билан ўйнашдаги мустақиллигини қўллаб-қувватлаш;

болага тажриба ўтказиш учун турли материалларни турли миқдорда бериш;

пиёлани олиш,болага ичи бўшлигини кўрсатиш, бирор-бир суюқлик билан тўлдириш ва болага ичи тўлганлигини тушунтириш.

бола билан хиргойи қилиб, товушлар чиқариб, имо-ишоралар билан ўйнаш;

болага шакли, ранги, оғирлиги турлича бўлган ўйинчоқ ва предметларни бериш;

бола ҳаракатига муносабат билдириш;

ўзгаришлар жараёнини кўрсатиш (пуфлаш, совун кўпикларини чиқариш);

у билан тўкилган барглар устида юриш, ойналарда тажрибалар кўрсатиш.

яқин атрофдаги предметларнинг номини тўғри айтиш (ўйинчоқлар, идиш-товоқлар, кийим-кечак, пойабзал, мебель);

предметлар ранги, ҳажми ва қандай материалдан қилинганлигини кўрсатиш ва тушунтириш (қоғоз, дарахт, мато, лой);

ҳайвонлар ҳақида оддий далилларни келтириш;

мустақил қуриш истагини қўллаб- қувватлаш.

ИЖОДИЙ РИВОЖЛАНИШ

Кичик соҳа: Дунёни бадиий тасаввур этиш

Талаб: Бола турли хил санъат воситаларидан фойдаланиб, дунёни ҳис этиш ва тушунишини намойиш этади

0-1 ёш

1-2 ёш

2-3 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

мутолаа давомида расмли болалар эртаги ва мусиқани тинглайди;

шеърларни тинглаганда катталар кетидан ҳаракатларни қайтаради (бошини қимирлатади, қарсак чалади);

ёрқин рангдаги расмларга эътиборини қаратади.

мусиқа, товушларга муносабат билдиради;

болалар китобларини варақлайди ва ундаги таниш эртак қаҳрамонларини билади;

кийимдаги расмларга эътиборини қаратади;

мультфильм томоша қилади

расм чизиш учун рангларни танлайди.

севимли китоби ва расмларни танийди;

эртаклардаги жараёнга ўз ҳиссиётларини билдиради;

бўёқ ва мўйқалам ҳақида базавий тушунчага эга;

лой ва пластилиндан фойдаланади;

севимли қўшиқларини тинглайди;

болалар мусиқий инструментларини чалади;

театрга қизиқиш билдиради;

ўзига мослаб кийим танлайди.

БОЛАНИ РИВОЖЛАНТИРИШ БЎЙИЧА ФАОЛИЯТ

болага китобнинг бир қисмини эмас, балки расмларни намойиш этган ҳолда бирор-бир тўлиқ воқеани ўқишга ҳаракат қилиш;

болага эмоционал, ҳайвонларга тақлид қилиб, ўқиш;

болани ижобий ҳиссиётларга ундаб ўқиш;

болага турли хавфсиз ижодкорлик предметларини бериш;

мумтоз мусиқани қўйиш.

болага томоша қилиш учун мўлжалланган предметларни ўзига жамлаган иш жойини ташкил қилиб бериш;

болага чиройли манзаралар тасвирланган дискларни намойиш этиш ва уларни бола қўли етадиган жойда сақлаш;

болалар байрами ва тадбирларида иштирок этиш.

болага ҳайвонларни ўхшатиб, ҳис-туйғу билан ўқиш;

боланинг мусиқа билан боғлиқ фаолиятини қўллаб-қувватлаш (фонли мумтоз мусиқа, болалар қўшиқлари);

маҳорат дарслари, байрам, халқ сайлларида иштирок этишни давом эттириш.

ИЖОДИЙ РИВОЖЛАНИШ

Кичик соҳа: Бадиий-ижодий қобилиятлар

Талаб: Бола атрофдаги борлиқни ижодий ўзгартириш малакасига эга

0-1 ёш

1-2 ёш

2-3 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

мусиқа тинглаш мобайнида танаси билан рақс ҳаракатларини бажаришга интилади;

чиройли предмет ва нарсаларга эътибор қаратади.

катталар ёрдамида овутмачоқлар ёдлайди;

чизилган тасвирларни бармоқлари билан юргизиб чиқади;

содда тасвирий шаклларни қўли ва бармоқлари билан чизади;

қум ёки лойни эзғилайди;

содда рақс ҳаракатларини бажаради (қарсак чалади, оёқлари билан ҳаракатланади ва ҳоказо);

аввал тинглаган мусиқаларни танийди.

ўз ёшига монанд шеърларни айтади;

овутмачоқ ва тўртликларни айтаётганида имо- ишоралар билдиради;

намуна асосида тегишли рангларни танлайди;

оддий санъат шаклларини бўяйди;

лой ёки пластилиндан шакллар ясайди;

сўралган объектни кубиклардан ясайди;

содда пазл ва мозаикани йиғади;

мусиқа тинглаганда рақсга тушади;

бошқа болалар билан биргаликда қўшиқ айтади;

ритмга мос ҳаракатланади;

мусиқа асосида сўралган ҳаракатларни бажаради.

БОЛАНИ РИВОЖЛАНТИРИШ БЎЙИЧА ФАОЛИЯТ

болага қувноқ мусиқалар қўйиш ва биргаликда рақсга тушиш;

мусиқага монанд қандай қарсак чалишни кўрсатиш;

мусиқага монанд оёқ ва қўллар билан қандай ҳаракатланишни кўрсатиш;

алла айтиш;

болани чиройли дид билан кийинтириш ва кийим деталларига боланинг диққатини қаратиш.

бола тасаввурини ривожлантирувчи муҳит яратиш;

боланинг мусиқий фаоллигини ривожлантирувчи болалар қўшиқларини эшиттириш;

болани таом тайёрлаш, хоналарни байрамга тайёрлаш жараёнига жалб қилиш;

турли табрикномаларни томоша қилиш, дўкон ва салонларда композиция яратаётган ишчилар фаолиятини кузатиш.

болага мустақил ишлаши учун турли табиий материаллар, бўёқ, елим, қалам ва пластилин ва ҳоказолардан ташкил топган иш жойини ташкил этиш;

болани чизишга рағбатлантириш;

бола атрофидаги ўйинчоқлар, предмет ва материалларни вақти-вақти билан ўзгартириб туриш;

болани тасаввурини қўллаган ҳолда бирор-бир эртак қаҳрамони бўлишга ундаш.

ЖИСМОНИЙ РИВОЖЛАНИШ ВА СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИНИНГ ШАКЛЛАНИШИ

Кичик соҳа: Йирик моторика

Талаб: Бола ўз тана аъзоларини бошқаради, мақсадли тўғри ҳаракатланади

3-4 ёш

4-5 ёш

5-6 ёш

6-7 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

турли усуллар билан юради (тўғри, эркин, кўрсатилган йўналишда);

колонна, доира бўлиб сафлана олади;

мувозанатни сақлаб югуради;

спорт зинасида юқори ва пастга ҳаракатланади;

бир жойда икки оёқлаб сакрайди;

олдинга силжиб сакрайди;

айлана ёйи тагидан эмаклаб ўтади;

бадан тарбия вақтида машқларни такрорлайди;

уч оёқли велосипедда учади.

оёқ учида, товонида, оёқ кафтларининг ён томони билан ва тиззаларини юқори кўтариб юради;

арқон устида мувозанат сақлаб юради;

тиззаларини юқори кўтариб югуради;

паст тўсиқлар устидан сакраб ўтади;

арқонда сакрашга ҳаракат қилади;

гимнастика скамейкаси устида қўли билан тортилиб қорнида сурилади;

гимнастика нарвонида ҳаракатланади;

самокатда учади.

оёқларини учидан товонига алмаштириб юради;

тўсиқларни айланиб ёки хатлаб ўтади;

гимнастика скамейкасида мувозанатни сақлаган холда, қадамба- қадам юради;

қия доска устида тўғри ва ёни билан юради;

югуришнинг ҳар хил турларини бажаради (илонизи, зигзаг, мокисимон, тўсиқларни енгиб ўтиб);

турли усуллар билан сакрайди;

бир неча предмет оралаб эмаклайди;

қорнида ётиб, қўллари билан тортилиб эмаклайди;

гимнастика нарвонига ўрмалаб чиқади.

бир, икки, тўртта бўлиб сафланади, доира бўлиб, қатор бўлиб юради;

юришда турли топшириқларни бажаради;

енгил югуради (шиддат билан, тўсиқларни енгиб ўтиб, йўналиш ва мувозанатни сақлаган ҳолда);

бир жойда айланиб сакрайди, оёқларини ўнгга ва чапга алмаштириб сакрайди;

арқонда турли усулларда сакрайди;

арқонли нарвон, йўғон арқонда юқорига кўтарилади;

икки оёқли велосипедда учади.

ЖИСМОНИЙ РИВОЖЛАНИШ ВА СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИНИНГ ШАКЛЛАНИШИ

Кичик соҳа: Майда моторика

Талаб: Бола қўли ва бармоқларини турли мақсадларда ишлатади

3-4 ёш

4-5 ёш

5-6 ёш

6-7 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

ҳалқага арқонни киргизади;

майда предметларни маълум бир тартибда тахлайди;

мустақил равишда ўйинчоқларни қутига жойлаштиради ва ундан олади;

катталар ёрдамида йирик ҳажмдаги мунчоқларни ипга ўтказади;

буюмларни бир идишдан иккинчисига жойлаштиради.

мустақил тугмачаларини қадайди ва ечади, кийими ва пойабзали илгакларини ўзи тақади;

намуна асосида ипга майда, ўрта, ва йирик мунчоқларни теради;

қулфларни очади ва ёпади, калитдан фойдаланади;

майда буюмларни бурайди ва бир- бирига улайди (конструктор қисмлари);

конструкторнинг катта ва кичик қисмларидан ҳар хил предметлар ясайди;

намуна асосида тўғри чизиқ ва айлана чизади;

кўрсатилган чизиқ бўйича қоғоз, мато ва салфеткани буклайди;

кўрсатилган чизиқ бўйлаб қоғозни қайчи билан қирқади.

юзаларда турли чизиқлар чизади (асфальтда классик ўйини);

кичик, ўрта ва катта ўйинчоқларни қутига ҳажмига қараб жойлаштиради;

мураккаб конструкцияларни жамлайди;

қопчадаги ўйинчоқни пайпаслаб номини айта олади;

тўғри чизиқ бўйлаб қоғозни мустақил қирқади.

тасаввурдаги предметларни қўллари билан (гул, қуш, капалак, қаср) кўрсатади;

арқонлардан турли тугунларни тугади;

ўйин фаолияти мобайнида майда ўйинчоқлар билан ўйнайди;

белгиланган чизиқлар бўйлаб қоғозни батартиб йирта олади;

майда қисмли мозаика ва пазлларни йиғади.

ЖИСМОНИЙ РИВОЖЛАНИШ ВА СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИНИНГ ШАКЛЛАНИШИ

Кичик соҳа: Сенсомоторика

Талаб: Бола сезги органлари ёрдамида ўз ҳаракатларини бошқаришга қодир

3-4 ёш

4-5 ёш

5-6 ёш

6-7 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

катта коптокларни масофага, икки қўл билан, ўтириб, туриб ирғитади;

белгиланган нишонга предметни ирғитади;

бошқа болага коптокни ирғитади ёки отади;

силлиқ ва нотекис текстуранинг фарқига боради;

таъмни аниқлайди;

қўғирчоқли аравачани итаради.

коптокни ерга ўнг ва чап қўли билан галма-гал уради;

галма-гал чап ва ўнг томон айланади;

турли текстура ва юзанинг фарқига боради;

матрап билан майда учаётган, сузаётган предметларни тутади;

совун кўпикларини учиради.

коптокни осмонга ирғитиб, тутиб олади;

узатилган коптокни турли усуллар билан илиб олади;

коптокни клюшка билан тўсиқларора олиб ўтади;

қумли халтачани нишонга отади;

бошқа болага коптокни икки қўллаб асосий вазиятдан узатади;

турли анализаторлар орқали предметни тадқиқ қилади (кўзи боғланган ҳолда, таъмига қараб, пайпаслаб).

пастдан, боши узра коптокни ирғитади;

коптокни ер бўйлаб илонизи қилиб ирғитади;

чанада, роликда, икки оёқли велосипедда учади;

копток билан нишонни уриб туширади (боулинг);

гардишни қўлида, оёғида, белида айлантиради;

ҳалқаларни ҳалқа устунига отиб туширади.

ЖИСМОНИЙ РИВОЖЛАНИШ ВА СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИНИНГ ШАКЛЛАНИШИ

Кичик соҳа: Соғлом турмуш тарзи ва хавфсизлик

Талаб: Бола соғлиқни сақлаш малакаларини намоён қилади. Бола хавфсиз соғлом таом ва ҳаёт хавфсизлиги қоидалари ҳақида тушунчага эга

3-4 ёш

4-5 ёш

5-6 ёш

6-7 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

мустақил қўли, юзини ювади, тишини тозалайди, сочиқдан фойдаланади;

тароқ ва дастрўмол ёки салфеткадан фойдаланади;

овқат вақтида мустақил қошиқдан фойдаланади, овқатдан сўнг оғзини чаяди;

хонада тартибни сақлайди, ўзидан кейин ўйинчоқларни йиғиштиради;

мустақил ҳожатхонага боради;

хавфли бўладиган предметларнинг фарқига боради.

витаминлар ва соғлом овқатланиш фойдасини билади;

овқатланиш олдидан қўлини ювади;

санчқидан тўғри фойдаланади;

ўз ташқи кўринишини тартибга келтиради;

ҳожатхонадан сўнг ўз-ўзига хизмат қилади;

ёрдам сўрай олади;

хавфли бўлган предметлар, жойлар ва моддалар номини билади (зинапоя, болохона, очиқ ойна, иссиқ сув, олов, дори, ўткир асбоблар, электр);

нотаниш инсонлар билан кетиш мумкин эмаслигини тушунтиради;

қандай қилиб гавдани тўғри тутиш кераклигини тушунтириб бера олади.

шахсий гигиенага риоя қилади;

стол атрофида овқатланиш маданиятига риоя этади;

витаминлар ва уларнинг таомдаги фойдасини билади;

саломатлик ҳақида қайғуриш муҳимлигини англайди;

асосий тана аъзолари ва уларнинг функцияларини билади;

пиёдалар учун асосий йўл қоидаларини билади;

сув ичиш фойдасини англайди ва мустақил сув ичиш режимини бажаради;

хавфсиз хатти-ҳаракатнинг асосий қоидаларини билади ва уларга риоя қилади;

ёрдам зарур бўлганда катталарга мурожаат қилиш кераклигини билади;

хавфли фаолиятлар номини айтиб беради: хавфли жойларда ўйнаш (машина қатнови йўлакларида, қурилиш яқинида, нотаниш сув ҳавзаларида, кўл, оқар сувларда чўмилиш), велосипедда машина қатнови йўлларида.

ўзининг ташқи кўринишига эътибор беради;

жисмоний машқларни мустақил бажаради;

табиат бурчагидаги ўсимликлар ва жонзотларни парваришлайди;

саломатликка зарарли бўлган хулқ шаклларини англайди (чекиш, ичкиликбозлик, олов билан ўйнаш ва ҳоказо);

боғчада, кўчада, транспортда юриш қоидаларига риоя қилади;

пиёдалар ва велосипедчилар учун йўл қоидаларини билади;

ёнғин хавфсизлиги -101; миллий гвардия- 102; тез ёрдам -103; газ хизмати -104; қутқарув хизмати 1050-телефон рақамларини билади;

хавфли вазиятларда қандай йўл тутишни билади ва тушунтиради

супермаркетда, шаҳарда, қишлоқда, далада йўқолиб қолса, ўзини қандай тутиш кераклигини билади.

ИЖТИМОИЙ-ҲИССИЙ РИВОЖЛАНИШ

Кичик соҳа: "Мен" концепцияси

Талаб: Бола ўзини ўзига хос хусусиятлари билан, ижобий шахс сифатида қабул қилади, мустақил ва ўз хатти-ҳаракатига жавоб беради

3-4 ёш

4-5 ёш

5-6 ёш

6-7 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

ўзи ҳақида - "мен" деб биринчи шахс номидан гапиради;

ўзи ҳақида сўзлайди (исми, фамилияси, ёши, жинси ва бошқаларни билади);

ўз яқин инсонларига мурожаат қилади ва ёрдам сўрайди;

ўзига дўст танлайди ва у билан ўйнайди;

ўз оиласи ва яқинларига қизиқиш билдиради;

ўз эҳтиёжларини билдиради;

ортиб бораётган ўзига ишончни билдиради.

ўз хоҳиш-истаклари, қизиқишларини билдиради;

ўйин давомида ролларни бажаради;

ўз ҳатти-ҳаракатларига жавоб беради ("Буни мен қилдим");

катталар илтимосини (топшириқни) бажаради;

машғулот давомида диққатни жамлайди;

ютуққа мотивация билдиради;

омадсизлик, мағлубиятда қайғуради;

турли ҳиссиётлар ва кайфиятларни намойиш этади;

ўз ўйини учун жой ҳозирлайди.

ўзига юклатилган мажбуриятларни қабул қилади ва бажаради;

ўзининг қайси миллатга мансублигини билади;

ўзининг хоҳиш-истаклари ва қизиқишларини аниқ белгилайди;

ўз ҳиссиётларини намоён қилади;

ўз-ўзини баҳолашга қодир;

мустақил ўзига фаолият турини танлайди;

ғоялар таклиф этади, ташаббускор

хайрихоҳ ва очиқ кўнгил.

мустақилликка интилади;

ўзининг оилавий, гендер мансублигига ижобий ҳис- туйғуларни англайди ва фарқлай олади;

ўзининг миллати, тили ва ўз маданиятининг муҳим элементларини билади;

ўзига юклатиган мажбуриятлар асосида фаолиятни ташкил қилади;

шахсий қарорларини қабул қилишга қодир;

бошқаларга намуна бўлишга ҳаракат қилади.

ИЖТИМОИЙ-ҲИССИЙ РИВОЖЛАНИШ

Кичик соҳа: Ҳиссиётлар ва уларни бошқариш

Талаб: Бола ўзининг ва ўзгаларнинг ҳиссиётларини англашга ва ўзининг ҳиссиётларини мослаштиришга қодир

3-4 ёш

4-5 ёш

5-6 ёш

6-7 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

эртак, ҳикоя, мультфильмлар қаҳрамонларига ҳамдардлик билдиради;

қувонч, қайғу каби ҳиссий ҳолатни тушунади;

ўз кечинмалари ва ҳиссиётларини намоён этади ("Менга ёқади", "Мен ёқтирмайман");

бошқа боланинг ҳиссиётларини аниқлайди ва сўз билан ифода этади;

бошқаларга ҳамдардлик билдиради;

сюжетли-ролли ўйинларда иштирок этади;

ўз оиласи ҳақида сўзлар экан нима ёқиши ва ёқмаслиги ҳақида гапиради.

болалар билан ўйин давомида самимий муносабат билдиради ва ўз ўйинчоқлари билан ўртоқлашади;

катталар билан эслатмасиз саломлашади ва хайрлашади;

ўз ҳаракатларига баҳо беради;

катталарга мурожаат қилади ва ўз фикрини баён қилади;

совға ва байрамлардан қувонади.

асосий ҳиссиётлар сабабини тушунади;

кимнидир хафа қилса, ўзини айбдор хис қилади;

яхши ёки ёмон хулққа баҳо бера олади;

ўйин мобайнида ғолибликдан қувонишни билади;

яқин инсонлари ва дўстлари билан ўз ҳиссиётлари ва кечинмалари билан ўртоқлашади;

қўрқув ва хавфни тушунади;

тушунарли асарларни қизиқиш билан тинглайди ва уларга ҳиссиётларини намоён этади.

ўз ҳиссиётларини назорат қилади;

турли ижтимоий вазиятларга эмоционал муносабат билдиради;

ўз ҳиссий ҳолатини изоҳлаб бериши мумкин;

бошқа инсонлар ёки бадиий асарлар қаҳрамонлари ҳиссиёти ҳақида гапиради;

ўзини ёмон ҳис этаётганларга ҳамдардлик билдиради ва юпатади.

ИЖТИМОИЙ-ҲИССИЙ РИВОЖЛАНИШ

Кичик соҳа: Ижтимоийлашув, катталар ва тенгдошлар билан мулоқот

Талаб: Бола тенгдошлари ва катталар билан мулоқот малакаларини ривожлантиришга қодир

3-4 ёш

4-5 ёш

5-6 ёш

6-7 ёш

КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

ўз оила аъзоларини билади;

катталар ҳаракатига тақлид қилади;

ўз ҳаракатлари натижасига эришишда қатъийлик билдиради;

катталар ва болалар билан биргаликда ўйнайди;

болалар салбий ҳаракатига ўз муносабатини билдиради;

жамоавий ўйин фаолиятида қатнашади;

тенгдошларига яхшилик истайди.

ўйин фаолияти давомида мулоқотга киришади;

ўйинда ўзаро ҳаракатда бўлиб, ижтимоий ролни қабул қилади;

гуруҳ қоидаларини бажаради (ўйинчоқларни жойига тахлайди, кийимларини тартибга солади ва ҳоказо);

ўз оила аъзоларига самимий муносабат билдиради ва уйида маълум бир қоидаларга риоя қилади;

ўз дўстлари ҳақида сўзлаб бериши мумкин;

катталар ҳаракатлари ва хулқ моделини имитация қилган ҳолда уларга тақлид қилади;

катталар назоратисиз топшириқларни бажара олади.

мулоқот давомида ўз фикрини, ҳиссиётларини ва таассуротларини намоён этади;

оила ва гуруҳда ташкил этилган меҳнат фаолиятида иштирок этади;

ўз суҳбатдошига илтимос ёки маълумотни айта олади;

мустақил, катталардан бевосита мустақилликни эркин намоён этади,

ёрдам кўрсатишга тайёр;

таниш инсонлар билан осон мулоқотга киришади;

тушунчаларда ёритилган ижтимоий ҳулқ қоида ва меъёрларига бўйсунади (мумкин, маън этилади, яхши, ёмон, керак);

бошқа болалар билан доимий дўстона муносабатларни қўллаб-қувватлайди.

катталар ва тенгдошлар билан осон мулоқотда бўлади;

қийин вазиятларда амалий ечим қидиради;

бошқалар хатти-ҳаракатига ўз таассуротларини билдиради;

ўзгалар ютуғига қувонганлигини намоён этади;

низоларни ҳал этишда бир неча методлардан фойдаланади (тинчлантиради, ўз ўйинчоғини беради, мулойим сўзлар айтади);

ўйинлар ўйлаб топади, сюжетли, ролли ўйинлар, турли эртакларни саҳналаштиришда иштирок этади.

НУТҚ, МУЛОҚОТ, ЎҚИШ ВА ЁЗИШ МАЛАКАЛАРИ